Қоршаған ортаға түскен пестицидтердің абиотикалық және биотикалық ыдырауы және улы заттардың ағзада түрленуі

I. Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. 3
II. Негізгі бөлім
Пестицидтердің қоршаған ортаға әсер етуі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 4
Улы заттардың ағзада түрленуі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..9
III. Қортынды ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..12

IV. Пайдаланылған әдебиеттер тізімі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..13

Өсімдіктерді залалдайтын, ауылшаруашылық өнімдерін, материалдарды және бұйымдарды бүлдіретін зиянды ағзаларға, паразиттерге, ауру тасымалдағыштарға қарсы қолданылатын химиялық заттар - пестицидтер деп аталады.
Пестицидтер химиялық құрамына, қолдану нысанына, ағзаларға енуі және әсер ету сипатына байланысты талданады. Химиялық құрамы бойынша үш негізгі топқа бөлінеді: бейорганикалық қосылыстар (күкірт, мыс, хлор, бор қосылыстары); -өсімдік, бактерия, саңырауқұлақ негізіндегі препараттар (пиретриндер, бактериялық және саңырауқұлақ препараттары, антибиотиктер, фитонцидтер);
органикалық қосылыстар (галогенді көмірсутектер, фосфордың органикалық қосылыстары, аминдер және аммоний негіздері тұздары, кетондар, спирттер, нитрофенолдар, жай эфирлер, синтетикалық пиретроидтар, карбамин, тио және дитиокарбамин қышқылы туындылары, фенолдың нитроту- ындылары, мочевина туындылары, симтриазиндер, бес мүшелі гетероциклді қосылыстар).

1. А.О.Сағитов, Г.Ж. Исенова, Г.О. Рвайдарова, Ө.С.Нұржанов, Т.Ж. Қалмақбаев «Өсімдікті химиялық қорғау».Алматы .2013ж.
2. Мельников Н.Н., Новожилов К.В., Белан С.Р., Пылова Т.Н. Химические средства защиты растений (справочник). Химия, 1985.
3. Мельников Н.Н. пестициды и окружающая среда.Агрохимия 1990ж

Пән: Экология, Қоршаған ортаны қорғау
Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 12 бет
Таңдаулыға:

Қазақстан Республикасының Ғылым және Білім министрлігі
Семей қаласындағы Шәкәрім атындағы Мемлекеттік Университеті

Тақырыбы: Қоршаған ортаға түскен пестицидтердің абиотикалық және биотикалық ыдырауы және улы заттардың ағзада түрленуі

Орындаған:Әбдікәрімова Р.А
Тобы: АГ-313
Курс: 3
Тексерген:Есенгулова Н.Ж

Семей - 2015 жыл
Мазмұны:

I. Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 3
II. Негізгі бөлім
Пестицидтердің қоршаған ортаға әсер етуі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .4
Улы заттардың ағзада түрленуі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 9
III. Қортынды ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .12

IV. Пайдаланылған әдебиеттер тізімі ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..13

кіріспе

Өсімдіктерді залалдайтын, ауылшаруашылық өнімдерін, материалдарды және бұйымдарды бүлдіретін зиянды ағзаларға, паразиттерге, ауру тасымалдағыштарға қарсы қолданылатын химиялық заттар - пестицидтер деп аталады.
Пестицидтер химиялық құрамына, қолдану нысанына, ағзаларға енуі және әсер ету сипатына байланысты талданады. Химиялық құрамы бойынша үш негізгі топқа бөлінеді: бейорганикалық қосылыстар (күкірт, мыс, хлор, бор қосылыстары); -өсімдік, бактерия, саңырауқұлақ негізіндегі препараттар (пиретриндер, бактериялық және саңырауқұлақ препараттары, антибиотиктер, фитонцидтер);
органикалық қосылыстар (галогенді көмірсутектер, фосфордың органикалық қосылыстары, аминдер және аммоний негіздері тұздары, кетондар, спирттер, нитрофенолдар, жай эфирлер, синтетикалық пиретроидтар, карбамин, тио және дитиокарбамин қышқылы туындылары, фенолдың нитроту- ындылары, мочевина туындылары, симтриазиндер, бес мүшелі гетероциклді қосылыстар).

Пестицидтердің қоршаған ортаға әсер етуі

Экожүйелер мен ландшафтарда пестицидтердің өзгеруі мен сипатын зерттеу - экожүйелер мен ландшафтарда ксенобиотиктер мен табиғи улы заттардың сипатын зерттейтін ғылымның қоршаған орта экотоксикологиясының - жаңа ғылыми тәртіптің бөлігі болып табылатын пестицидтер экотоксикологиясының мақсаты. Басқа химиялық заттармен салыстырғанда ортаны ластауы мүмкін пестицидтер төмендегідей сипатқа ие: 1) олардың биосферадағы циркуляциясының қайта қалпына келмеуі (авиация мен жер беті аппаратураларының көмегімен қолданғанда пестицид қоршаған орта объектісіне бірден түсіп, онда толығымен ыдырағанша болады).
2) табиғат пен адам үшін потенциалдық қауіп туғызатын белгілеу бойынша препараттардың биологиялық белсенділігі;
3) қорғайтын шаралардың жоғары тиімділігін қамтамасыз ету мақсатында қолданатын шығын мөлшерінің азаюының мүмкін еместігі;
4) препараттардың шаруашылықтың әртүрлі салаларында қолданылуымен, қоршаған ортадағы айналымымен және азық- түлiк өнiмдерiнде қалдықтардың болуымен байланысты көп мөлшердегі адамдардың пестицидтермен жанасуы;
5) табиғи шарттарда препараттардың тұрақтылығы және азық-түлік тізбегі бойынша берілуі;
6) биологиялық белсенді деңгейге жеткенше төмен концентрациялы препараттарға қатысты ағзаларда пестицидтердің жиналуы.
Пестицидтердің ерекшелігіне тәуелді биосферада олардың әсер ету формасы жасалынды:
1. Тұйық әсер: а) зиянкес ағзаларға тікелей; б) қосымша басқа ағзаларға, топыраққа, суға. Пестицидтердің тұйық әсерінің тиімділігі жұмсалу мөлше- рімен, формасымен, қолдану әдістерімен, әсерінің таңдамалы- лығымен және ыдырау жылдамдығымен анықталады.
2.Қолданғаннан кейінгі жақын әсер (ландшафты - аумақ- тық).
3. Қолданғаннан кейінгі алыс әсер (аумақтық - бассейнді). Ол өзендердің хауыздарына олардың жайылмалары және террасалар бойынша ерітінділер, суспензиялар түрінде немесе топырақты коллоидтармен сорбцияланған күйде көшуге қабілетті өте тұрақты препараттарға тән. Жайылмалар, дельталар және эстуарийлардағы миграция, қайта бөлу және жинақтау 3-4 және одан да көп жылға созылады. Нәтижесінде пестицидтер өзендердiң төменгi ағымында, дельталар, теңiздерде ағзаларға әсер етуі мүмкін.
4.Қолданғаннан кейінгі өте алыс әсер (глобальды) бүкіл планетаны және оның жеке компоненттерін - мұхитты, құрлықты және атмосфераны қамтиды.
Қоршаған ортада пестицидтердің қалдықтары өз кезегінде пестицидтердің концентрациясы өсетін ірі жануарлар қолданатын өсімдіктер және жануарлар ағзаларымен жұтылуы мүмкін. Бұл олардың тамақта жиналуы мен соңында адамдардың қолдануына әкеледі.
Пестицидтердің циркуляциясы келесі сызбанұсқа бойынша жүреді:
1) ауа-өсімдік-топырақ-өсімдік-шөп қоректісі-жануарлар-адам;
2) топырақ-су-зоофитопланктон-балық-ад ам. Мысалы, 1 кг топырақта хлорорганикалық пестицидтердің тек мыңдаған миллиграммы ғана, ал осындай топырақта өскен 1 кг сәбізде 1-ден 6 мг-ға дейін мөлшері болады. Кейбір препараттар қан жүйесі арқылы түседі және жемістердің өсуіне байланысты ондағы пестицидтердің концентрациясы жоғары- лайды. Кейбір өсімдіктер мен жануарлардың барлық түрі хлорорганикалық заттарды жинақтайды және ағзада ұзақ уақыт ұстап тұруға қабілетті.
Пестицидтердің ауадағы қасиеті
Әуе кеңістігіне пестицидтердің түсуінің негізгі көзі - ауылшаруашылық дақылдарын, тұқымдарды, жайылымдар мен суаттарды өңдеу. Тап осы ауамен тасымалдаудан қоршаған ортада олардың қолдану орнынан айтарлықтай қашықтықта табылуы мүмкін тұрақты заттардың кеңінен таралуын түсіндіруге болады. Пестицидтер әуе кеңістігіне жел эрозиясы кезінде топырақ шаңымен бірге,сондай-ақ тапырақты өңдеумен өнімдерді тазалау кезінде түседі.Олардың айтарлықтай мөлшері қарқынды химиялық өндеу жүргізілген аудандардың атмосфералық шаңынан табылады.
Сонымен қатар,пестицидтер әуе кеңістігіне су буымен айдау нәтижесінде және топырақ пен өсімдік бетінен булану салдаынан ылғал беттерден де түсуі мүмкін.
Жүзім өсетін жерлерде филорсераның тамырлық түрімен күресуге қолданатын фумигирленген топырақтан атмосфеаға гесахлорбутадиеннің түсуі жайлы мәліметтер бар.
Атмосфералық ауаның пестицидтермен ластануы дәрежесі олардың физикалық-химиялық қасиеттеріне,аумақтың көлеміне,сондай-ақ енгізу әдістеріне де тәуелді.Ауадағы препараттардың ең жоғарғы концентрациясы күннің ортасына таман,яғни оның температурасы максималды шамаға дейін көтерілгенде байқалады.
Ауа мен мұхиттың шекара қабаттарындағы диффузия процесі кезінде ,сондай-ақ химиялық ыдырау нәтижесінде атмосферадан пестицидтер жойылады.Бұл жағдайда бастапқы пестицидтерге қарағанда улылығы азырақ өнімдер алынатын химиялық ауысудың маңызы зор.Мұндай реакцияларға бірінші кезекте су буларының гидролизі ,ауа оттегісімен және озонмен тотығу сиякты көп жағдайда жарық әсерінен жылдамдайтын реакциялар жатқызылуы керек.Сондай - ақ ,мұндай жағдайлада тұрақты хлорорганикалық препараттардың өзіде деградирленуге қабілетті болып келеді.
Атмосфераның жоғары қабаттарында себу салдарынан пестицидтердің фотолизі ондағы олардың ауысуынығ ең негізгі бағыты болып табылады.Кейбі жағдайларда молекуланың толығымен деструкциялануы өте тез жүреді.Осылайша табиғи пиретринде төмен фотохимиялық тұрақтылығы салдарынан өсімдік қорғауға прктикалық қолданысын таппады.Екінші орында әртүрлі фосфорорганикалық қосылыстар үшін гидролиз және тотығудың үлкен маңызы бар.
Пестицидте және олардың метаболиттері қоршаған ортада циркуляцияны жалғастырып,атмосферадан суға, топыраққа түседі.
Пестицидтердің судағы қасиеті
Су қоршаған ортада пестицидтердің тасымалдануының негізгі құралы болып табылады. Ашық суқоймаларына олар ауылшаруашылық жайылымда мен ормандарды авиациялық және жер бетінде өндеу кезінде шығатын өнекәсіптік ағынды сулармен,жаңбы және еріген сулармен түсуі мүмкін,сонымен қатар балдырларды,ұлуларды,адам мен жануарлардың, арам шөптедің ауруларын тасымалдағыштады жою үшін ашық суқоймаларын тікелей өңдеу кезінде түсуі мүмкін.
Топырақтық және жер асты сулар, ішкі суқоймалары,өзендер мен әлемдік мұхитта белгілі бір жағдайларда пестицидтер үшін соңғы депо болуы мүмкін.Осының салдарынан суқоймалаы бірінші кезекте тұрақты заттармен ластануы мүмкін .Әлемнің әр елінде ашық қоймалары суларынан хлорорганикалық қосылыстардың қалдықтары табылған,бірақ сирек жағдайда ғана олар қауіп деңгейіне жеткен.
Суқоймалардың лайында тұрақты хлорорганикалық инсектицидтедің жиналуы маңызды.Бұл оның лайлануы кезінде судың екіншілік ластануына әкелуі мүмкін.
Кейбір пестицидтер айтарлықтай емес концентрацияда судың органолептикалық қасиеттерін (иіс,дәм) өзгеруіне,фитопланктонмен оттектің түзілу процесіне,су жүйесінің мекендеушілерінің тіршілік әекетіне жағымсыз әсер етуі,тамақтану тізбегі бойынша беріліп, өнімдерде жиналуы мүмкін.
Пестицидтердің су жүйесінің мекендеушілеріне әсер етуі тура (өткір немесе созылмалы) және ауыспалы (су құрамындағы ерігіш оттектің мөлшерін азайту,судың химиялық құрамының өзгеруі,су жәндіктерін жою және т.б.) улылық әсерден білінеді.
Пестицидтердің судан биологиялық тізбектің басқа буындарына өтуі кезінде олардың мөлшері жүз және мың есеге жоғарылайды.Ағзамен-сүзгімен жұтылған (мысалы,планктонды ағзаладың бір түрімен) тұрақты препараттар теріде қалып қойып ,кейін балық ағзасына түсуі мүмкін.Тағам тізбегінің келесі буындарында жиналатын қасиетке ие заттардың әсері бірнеше ретке күшейеді.Осылайша, жаңбыр сулары ағнымен суқоймаларға хлорорганикалық препараттар-0,00003 мг\кг концентрацияда табылған (Гопкинс,1966).
Айта кететін бір жайт,пестицидтердің улылығы балықтардың әр түріне және басқа да су мекендеушілеге әртүрлі және аса кең шектерде өзгеуі мүмкін.Жалпы алғанда ең қауіптірегі хлорорганикалық пестицидтер,зияны азы препараттардың әсер етуінің әртүрлі механизмдерімен байнысты балытар үшін улылықтағы ауытқу өте маңызды.
Балықта үшін қауіптілігі ескере отырып , пестицидтердің судағы тұрақтылығын бағалау үшін келесі шкаланы қолдануға болады:5 күнге дейін - тұратылығы аз заттар,6-10 - орташа тұрақты,11-30-тұрақты,30 күннен көп - жоғары тұрақты(Врочинский,1981)
Жоғары сулы өсімдіктердің (жүктелген,жартылай жүктелген,жартылай жүктелген, жүзетін жапыратары бар),сондай-а төменгі балдырлардың(фитопланктон және фитобентос) дамуын бәсеңдету мақсатында тұйыталған суқоймаларға кіргізілетін гербицидтердің судағы бет алысына ерекше көңіл бөлуге болады. Суқоймалар микрофлорасының реакцияларында гербицидтердің әсерінен сапрофитті микроағзала санының өсуі нақты айқындалады(өңдеуден кейін 2-3 апта өткен соң).Кейбір гербицидтердің стерилдеу қасиеті бар.Аммонификаторлар,нитрификаторла р және денитрификаторлардың саны мен функционалдық активтіліктері өзгереді,ал бұл өз кезегінде суқоймаларда аммиак пен нитраттардың жиналуына әкеледі.
Гербицидтер су жануарларына қатты әсер етеді.Айқындалған өткір улылықты қасиетке ие болмаса да және айтарлықтай улануға әкелмегендіктен де,олар сонда да мүшелер мен гидробионттар терілерінде жиналады.Зоопланктонның сезімталдырақ компоненттеріне-3-5 ұрпақтары өлетін тікенек мұртты шаяндар жатады.Жануарлардың өлімі , сондай-ақ өсімдмітердің өлімі мен фитопланктонның ыдырауы кезінде қолдану салдарынан оттектің жетіспеуінен болады.
Пестицидтердің топырақтағы қасиеті

Пестицидтерді топыраққа ,топырақта мекендейтін зиянкестеді, нематодты,арамшөптерді бактериалды және саңырауқұлақты қоздырғыштарды жою үшін енгізеді.Олар, сондай-ақ топыраққа өсімдіктердің жер беті мүшелерін өңдегеннен кейін де түседі: жауған жаңбырлармен шайылады және желмен әкетіледі. Пестицидтер топыраққа өсімдік жапырақтарымен, тамырымен және т.б заттардың қалдықтары ретінде де түсуі мүмкін. Олар топырақ бетінде өзгеріссіз күйінде болуы мүмкін және біраз уақыт аралығында өзінің улылығын сақтап қалуы шарттарына тәуелді. Пестицидтердің ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.