ОҚО қаржы департаменті
Жоспар
Кіріспе
1. “ОҚО қаржы департаменті” туралы есеп
2. Жергілікті бюджеттің түсімдері мен шығыстары
2.1 Облыстық бюджетке түсетін түсімдер
2.2 Облыстық бюджеттің шығыстары
3. Бюджеттің атқарылу принциптері мен процестері
3.1 Бюджеттің атқарылу прициптері
3.2 Бюджеттің атқарылу процесі
4. Облыстық бюджеттің, Республикалық маңызы бар қала, Астана бюджетінің атқарылуы туралы есеп
Қосымша мәліметтер
Қорытынды
Пайдаланған әдебиеттер:
Кіріспе
1. “ОҚО қаржы департаменті” туралы есеп
2. Жергілікті бюджеттің түсімдері мен шығыстары
2.1 Облыстық бюджетке түсетін түсімдер
2.2 Облыстық бюджеттің шығыстары
3. Бюджеттің атқарылу принциптері мен процестері
3.1 Бюджеттің атқарылу прициптері
3.2 Бюджеттің атқарылу процесі
4. Облыстық бюджеттің, Республикалық маңызы бар қала, Астана бюджетінің атқарылуы туралы есеп
Қосымша мәліметтер
Қорытынды
Пайдаланған әдебиеттер:
Кіріспе
Мен тамыз айының 15-29 күндері аралығында "Оңтүстік Қазақстан облысының қаржы департаментінде " өндірістік іс-тәжірибеден өтім. Бұл мекеменің жұмысымен және қызметкерлердің қандай функцияларды атқаратынымен таныстым. Бұл мекеме ОҚО әкімінің 2004 жылғы 11 ақпадағы №5 шешімімен "ОҚО-ның қаржы департаменті" мемлекеттік мекемесіне және "ОҚО-ның коммуналдық меншік департаменті" мемлекеттік мекемесіне бөлу жолымен қайта ұйымдастарылды. Ал ОҚО әкімиятінің 2005 жылғы 5 қаңтардағы №1 қаулысымен "ОҚО-ның коммуналдық меншік департаменті" және "ОҚО-ның қаржы департаменті" қосу жолымен қайта ұйымдастырылды.
2005 жылғы тұңғыш президентіміз Н.Ә. Назарбаевтің халыққа жолдауында экономикалық және әлеуметтік жағдайды көтеруге көптеп көңіл аударған. Мемлекеттік қызметкерлерге жалақысын 32 %-ға көтерген, кредитте оқитын студенттерді грантқа ауыстырды және барлық студенттерге стипендиясын 50 пайызға көтерді, зейнеткерлерге зейнетақысын 3000 теңгеге көтерді және басқа да іс шараларды жүзеге асыруда. Еліміздегі реформаларды табысты іске асырудың көзі болып бюджеттік қор саналады. Мемлекеттік бюджет 1991 жылы тәуелсіздігімізді алғаннан соң құрылды. Оған дейін ол Одақтық бюджет болып келген. Мемлекеттік бюджеттің өзі Республикалық, облыстық, республикалық маңызы бар қала(астана) және облыстық маңызы бар қала мен аудан бюджеті болып бөлінеді. Оңтүстік Қазақстан облысының бюджетінен қыруар ақша-қаражаттары республикалық бюджетке бөлініп жатыр. Сондықтан да мен облыстық бюджеттің орындалуы өзекті мәселе болғандықтан өзімнің тақырыбымды "Жергілікті бюджеттің атқарылуы" деп атадым.
Мен тамыз айының 15-29 күндері аралығында "Оңтүстік Қазақстан облысының қаржы департаментінде " өндірістік іс-тәжірибеден өтім. Бұл мекеменің жұмысымен және қызметкерлердің қандай функцияларды атқаратынымен таныстым. Бұл мекеме ОҚО әкімінің 2004 жылғы 11 ақпадағы №5 шешімімен "ОҚО-ның қаржы департаменті" мемлекеттік мекемесіне және "ОҚО-ның коммуналдық меншік департаменті" мемлекеттік мекемесіне бөлу жолымен қайта ұйымдастарылды. Ал ОҚО әкімиятінің 2005 жылғы 5 қаңтардағы №1 қаулысымен "ОҚО-ның коммуналдық меншік департаменті" және "ОҚО-ның қаржы департаменті" қосу жолымен қайта ұйымдастырылды.
2005 жылғы тұңғыш президентіміз Н.Ә. Назарбаевтің халыққа жолдауында экономикалық және әлеуметтік жағдайды көтеруге көптеп көңіл аударған. Мемлекеттік қызметкерлерге жалақысын 32 %-ға көтерген, кредитте оқитын студенттерді грантқа ауыстырды және барлық студенттерге стипендиясын 50 пайызға көтерді, зейнеткерлерге зейнетақысын 3000 теңгеге көтерді және басқа да іс шараларды жүзеге асыруда. Еліміздегі реформаларды табысты іске асырудың көзі болып бюджеттік қор саналады. Мемлекеттік бюджет 1991 жылы тәуелсіздігімізді алғаннан соң құрылды. Оған дейін ол Одақтық бюджет болып келген. Мемлекеттік бюджеттің өзі Республикалық, облыстық, республикалық маңызы бар қала(астана) және облыстық маңызы бар қала мен аудан бюджеті болып бөлінеді. Оңтүстік Қазақстан облысының бюджетінен қыруар ақша-қаражаттары республикалық бюджетке бөлініп жатыр. Сондықтан да мен облыстық бюджеттің орындалуы өзекті мәселе болғандықтан өзімнің тақырыбымды "Жергілікті бюджеттің атқарылуы" деп атадым.
Пайдаланған әдебиеттер:
1. Қазақстан Республикасының Конституциясы мен заңдары.. Алматы 2000.
2. « Облыстың қаржылық жағдайы» , «Қаржы» газетті
№4 2004.
3. Оңтүстік Қазақстан облосның қаржылық көрсеткіштері. «Оңтүстік Қазақстан» гакзетінің 11.11. 2004.
4. Қазақша орысша сөздік. Эканомика және қаржы.
Алматы 2000.
5. «Салықтар мен түсімдерді оңтайландыру» ,
«Қаржы қаражат» журналы. 1/2003.
6. «Бюджетке 6 млн. дол. Жетіспегеніне кім жауапты», «Қаржы қаражат» журналы. 3/2004.
7. «ОҚО берешектері», «Ізденіс» ғылыми журналы 1998\ 6.
8. Қазақстан республикасының Бюджеттік кодексі
1. Қазақстан Республикасының Конституциясы мен заңдары.. Алматы 2000.
2. « Облыстың қаржылық жағдайы» , «Қаржы» газетті
№4 2004.
3. Оңтүстік Қазақстан облосның қаржылық көрсеткіштері. «Оңтүстік Қазақстан» гакзетінің 11.11. 2004.
4. Қазақша орысша сөздік. Эканомика және қаржы.
Алматы 2000.
5. «Салықтар мен түсімдерді оңтайландыру» ,
«Қаржы қаражат» журналы. 1/2003.
6. «Бюджетке 6 млн. дол. Жетіспегеніне кім жауапты», «Қаржы қаражат» журналы. 3/2004.
7. «ОҚО берешектері», «Ізденіс» ғылыми журналы 1998\ 6.
8. Қазақстан республикасының Бюджеттік кодексі
“ОҚО қаржы департаменті” туралы есеп
Жоспар
Кіріспе
1. “ОҚО қаржы департаменті” туралы есеп
2. Жергілікті бюджеттің түсімдері мен шығыстары
2.1 Облыстық бюджетке түсетін түсімдер
2.2 Облыстық бюджеттің шығыстары
3. Бюджеттің атқарылу принциптері мен процестері
3.1 Бюджеттің атқарылу прициптері
3.2 Бюджеттің атқарылу процесі
4. Облыстық бюджеттің, Республикалық маңызы бар қала, Астана бюджетінің
атқарылуы туралы есеп
Қосымша мәліметтер
Қорытынды
Пайдаланған әдебиеттер:
Кіріспе
Мен тамыз айының 15-29 күндері аралығында "Оңтүстік Қазақстан
облысының қаржы департаментінде " өндірістік іс-тәжірибеден өтім. Бұл
мекеменің жұмысымен және қызметкерлердің қандай функцияларды атқаратынымен
таныстым. Бұл мекеме ОҚО әкімінің 2004 жылғы 11 ақпадағы №5 шешімімен "ОҚО-
ның қаржы департаменті" мемлекеттік мекемесіне және "ОҚО-ның коммуналдық
меншік департаменті" мемлекеттік мекемесіне бөлу жолымен қайта
ұйымдастарылды. Ал ОҚО әкімиятінің 2005 жылғы 5 қаңтардағы №1 қаулысымен
"ОҚО-ның коммуналдық меншік департаменті" және "ОҚО-ның қаржы департаменті"
қосу жолымен қайта ұйымдастырылды.
2005 жылғы тұңғыш президентіміз Н.Ә. Назарбаевтің халыққа жолдауында
экономикалық және әлеуметтік жағдайды көтеруге көптеп көңіл аударған.
Мемлекеттік қызметкерлерге жалақысын 32 %-ға көтерген, кредитте оқитын
студенттерді грантқа ауыстырды және барлық студенттерге стипендиясын 50
пайызға көтерді, зейнеткерлерге зейнетақысын 3000 теңгеге көтерді және
басқа да іс шараларды жүзеге асыруда. Еліміздегі реформаларды табысты іске
асырудың көзі болып бюджеттік қор саналады. Мемлекеттік бюджет 1991 жылы
тәуелсіздігімізді алғаннан соң құрылды. Оған дейін ол Одақтық бюджет болып
келген. Мемлекеттік бюджеттің өзі Республикалық, облыстық, республикалық
маңызы бар қала(астана) және облыстық маңызы бар қала мен аудан бюджеті
болып бөлінеді. Оңтүстік Қазақстан облысының бюджетінен қыруар ақша-
қаражаттары республикалық бюджетке бөлініп жатыр. Сондықтан да мен облыстық
бюджеттің орындалуы өзекті мәселе болғандықтан өзімнің тақырыбымды
"Жергілікті бюджеттің атқарылуы" деп атадым.
1.”Оңтүстік Қазақстан облысының қаржы департаменті”
туралы есеп
”Оңтүстік Қазақстан облысының қаржы департаменті”мемлекеттік мекемесі
заңды тұлға мәртебесіне ие болатын, Оңтүстік Қазақстан облысының
әлеумметтік-экономикалық дамуның басымдықтарын іске асыру бойынша
мемлекеттік функцияларды атқару үшін мемлекеттік мекеменің ұйымдастыру-
құқықтық нысанында құрылған коммерциялық емес ұйым болып табылады.
.Департаменттің құрылтайшысы болып мемлекет атынан Оңтүстік Қазақстан
облысының әкімияты болып табылады. Толық атауы-”Оңтүстік Қазақстан
облысының қаржы департаменті” мемлекеттік мекемесі. Департаменттің
филиалдары мен өкілдіктері жоқ.
Департамент өз қызметін Қазақстан Республикасының Конституция мен
заңдарына, Қазақстан Республикасы Президенттінің , Қазақстан Республикасы
Үкіметінің кесімдеріне, Қазақстан Республикасының Бюджеттік кодексіне,
Қаржы минстрлігінің нұсқаулық шешімдеріне, облыс әкімиятының қаулыларына,
облыс әкімінің шешімдері мен өкімдеріне, өзге нормативтік құқықтық
кесімдерге,сондай-ақ осы Ережеге сәйкес жүзеге асырады.
.Мемлекеттік мекеменің орналасқан жері: 486050, Шымкент қаласы, Тәуке хан
даңғылы, 3үй.
Қаржы департаментінің атқаратын функциялары:
Бюджеттің атқарылуы жөніндегі орталық уәкілетті орган өз құзыретінде
республикалық бюджетті атқарады және жергілікті бюджеттердің атқарылуна
қызмет көрсетуді жүзеге асырады; тиісті қаржы жылына арналған республикалық
бюджет туралы, бюджетке өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы заңдардың
жобаларын әзірлеуге қатысады; тиісті қаржы жылына арналған республикалық
заңды іске асыру туралы ҚР Үкіметі қаулысының жобасын әзірлеуге қатысады;
бюджетке түсетін түсімдерді болжауға және мемлекеттік бюджетке кірістердің
түсуі саласындағы мемлекеттік саясаттың мақсаттары мен басымдықтарын
айқындауға қатысады; республикалық бюджеттің түсімдері мен оны
қаржыландырудың жиынтық жоспарларын бекітеді және оларға өзгерістерді
енгізеді; республикалық бюджеттік бағдарламалардың әкімшелеріне рұқсаттар
береді; мемлекеттік мекемелердің азаматтық-құқықтық мәмілелерін тіркеуді
жүзеге асырады; мемлекеттік мекемелердің міндеттемелері бойынша төлемдерді
жүзеге асырады; уақытша бос бюджеттік ақшаны ҚР-ның ҰБ-дегі салымдарға
(депозиттерге) орналастырады; банктік шоттардан шетел волютасын қайта
айырбастау тәртібін айқындайды; Осы Кодексте белгіленген жағдайларда
қаржыландыруды тоқтата тұрады; бюджеттік атрару жөніндегі орталық уәкілетті
органда мемлекеттік мекемелердің шоттарын ашу, жабу және жүргізу тәртібін
айқындайды;бюджеттік есепке алуды жүргізу тәртібін айқындайды; есептілік
жасаудың және табыс етудің тәртібін айқындайды; ҚР үкіметінің қарыздарын
алады, пайдаланады, тіркейді, өтейді және оларға қызмет көрсетеді, бағалы
қағаздардың ұйымдастырылған рыногында өзі шығарған мемлекеттік эмиссиялық
бағалы қағаздарды сатып алу мен сатуды жүзеге асырады; мемлекеттік емес
қарыздардың мемлекеттік кепілдіктері бойынша міндеттемелердің орындалуын
қамтамасыз етеді; бюджет қаражатын игеру мониторингін жүзеге асырады; ҚР
Үкіметінің тапсырмасы бойынша келіссөздер жүргізеді, ҚР Үкіметінің қарыздар
шарттарына қол қояды, ҚР Үкіметінің мемлекеттік эмиссиялық бағалы
қағаздарын шығарады, мемлекеттік емес қарыздар бойынша мемлекеттік
кепілдіктер береді; ҚР Үкіметінің қарыздарына және мемлекеттік кепілдіктері
бар мемлекеттік емес қарыздарға қызмет көрсетуге екінші деңгейдегі
банктерді конкурстық негізде айқындайды және оларға уәкілеттік береді;
республикалық бюджет қаражаты есебінен бюджет кредиттерінің берілуін,
оларға қызмет көрсетілуін және олардың нысаналы пайдалануына бақылауды
жүзеге асырады, олардың есепке алынуын, мониторингін жзәне қайтарылуын
қамтамасыз етеді; ҚР-ның заңдарына сәйкес өзге де өкілеттіктерді жүзеге
асырады.
Заңды мәртебесі
. Департамент тіркеуден өткен күннен бастап заңды тұлғаның құқығын
иеленеді,оның дербес балансы, заңдарға сәйкес банктерде шоттары,өзіннің
атауы мемлекеттік және орыс тілдерінде жазылған бланктері,мөрлері және
мөртабандары болады.
Департамент өзінің міндеттемелері бойынша билігіндегі ақшалармен жауап
береді.Департаменттің ақшасы жеткіліксіз болған жағдайда оның
міндеттемелері бойынша жергілікті атқарушы орган жауапкершілікте болады.
Департамент жасаған азаматтық-құқықтық мәмілелер Қазақстан
РеспубликасыныңҮкіметі белгілеген тәртіпте тіркелуі тиіс.
Шарттық міндеттемелер бойынша мемлекеттік мекеменнің жауапкершілігі
заңдылықтарға сәйкес мекемені ұстауға бекітілген сметаның шегінде
белгіленеді.
Өзінің ережелеріне сәйкес өзгерістер мен толықтырулар құрылтайшының
шешімі негізінде енгізіледі. Осы Ережеге енгізілген өзгерстер мен
толықтырулар қолданыстағы заңнамаға сәйкес мемлекеттік тіркелуге тиіс.
Қаржы департаментінің мынандай құқықтары мен міндеттері бар:
Өзіне жүктелген міндеттерді атқару және өзінің функцияларын жүзеге
асыру үшін Департаменттің заңнамада белгіленген тәртіппен:
1)жоғарғы органдарға мемлекеттік әлеуметтік-экономикалық саясаттың
негізгі бағыттары бойынша ұсыныстар енгізуге;
2)жергілікті атқару органдардың орта мерзімді жоспарларды,Үкімет
бағдарламасын және облыстық әкімият бағдарламасын іске асыру жөніндегі іс
шаралар жоспарларын іске асырудың мониторингін асыруға;
3)облыстық әкімиятқа салалық(секторалдық) және аймақтық бағдарламаларды
одан әрі іске асырудың орындылығы туралы ұныныстар енгізуге;
4)өз құзіреті шегінде мемлекеттік органдардан, мемлекеттің қатысуымен
заңды тұлғалардан және басқа ұйымдардан қажетті ақпараттар мен құжаттарды
сұратуға және алуға;
5) өз құзіреті шегінде ақпараттық талдау материалдарын дайындауға және
оларды мемлекеттік органдарға және оболыстық әкімиятқа ұсынуға;
6)консалтингтік қызметтерді жүзеге асыру үшін заңды және жеке тұлғаларды
жұмысқа тартуға;
7) сараптамалар мен консультациялар жүргізу үшін орталық және жергілікті
атқарушы органдардың мамандарын ,сондай-ақ тәуелсіз сарапшыларды тартуға
құқығы бар.
Өзіне жүктелген міндеттерді уақтылы және сапалы жүзеге асыру үшін
Департамент Қазақстан Республикасы қолданыстағы заңнамасының нормаларына
сәйкес жауапты болады.
Басқару жүйесі.
1. Департамент директорын Қазақстан Республикасының “Мемлекеттік
қызмет туралы” және Қазақстан Республикасындағы жергілікті мемлекеттік
басқару туралы” Заңдарына сәйкес облыс әкімі лауазымға тағайындайды және
лауазымнан босатады.
2. . Департамент директорының орынбасарлары болады,оларды Қазақстан
Республикасының “Мемлекеттік қызмет туралы”Заңына сәйкес Департамент
директоры лауазымға тағайындайды және лауазымнан босатады.
3. Департамент директоры мемлекеттік мекеменің жұмысын ұйымдастырады
және басқарады, Департаментке жүктелген міндеттердің орындалуына және өз
функцияларының жүзеге асырылуына жеке жауапты болады.
4. Қазақстан Республикасының заңнамасында және осы Ережеде белгіленген
құзіретіне сәйкес Департамент директоры дара басшылық ету принципінде іс-
әрекет жасайды және Департамент жұмысындағы мәселелерді жеке шешеді.
5.Мемлекеттік мекемені басқау кезінде департамент директоры заңнамада
белгіленген тәртіпте:
1) Департамент атынан сенімхатсыз әрекет жасайды және барлық ұйымдарда
Департамент мүдделерін білдіреді;
2) заңнамада белгіленген жағдайларда және шектерде Департамент мүлігіне
билік жассайды;
3) шарттар жасасады,сенімхаттар береді,Департаменттің регламентін,жұмыс
тәртібі жоспарларын бекітеді;
4) банктерде есеп-шоттар ашады,Департаменттің барлық қызметкерлеріне
міндетті бұйрықтар шығарады және нұсқаулар береді;
5) Департамент қызметкерлерін жұмысқа қабылдайды және жұмыстан
босатады,мемлекеттік қызмет туралы заңнамаға сәйкес Департамент
қызметкерлерін марапаттайды және тәртіптік жазаға тарту шараларын
қолданады,өз орынбасарларының және Департамент қызметкерлерінің
міндеттері мен өкілеттік шеңберін белгілейді;
6) заңнамамен,осы ережемен және болыс әкімиятымен жүктелген басқа
қызметтерді атқарады.
Мүлкін қалыптастыру тәртібі
1.Департамент мүлкін оған мемлекет берген мүліктің, сонымен қатар
заңды негізде сатып алынған немесе берілген мүліктің есебінен және негізгі
қорлар мен айналымдағы қаражаттардан, сондай-ақ Департамент балансында құны
көрсетілген басқа да мүліктерден құралады.
2. .Департамент мүлкі оған жедел басқару құқығымен тиесілі және ол
мемлекеттік меншікке жатады.
3.Департамент қызметін қаржыландыру тек облыстық бюджет есебінен
жүзеге асырылады.
4.Департамент бухгалтерлік есеп жүргізеді және заңнамаға сәйкес есеп
береді.
5.Департамент өзіне бекітілген мүлікті және егер заңнамалық кесімде
өзгеше белгеленбесе,оған смета бойынша белгіленген қаражат есебінен сатып
алынған мүлікті өздігінен иеліктен айыруға немесе оған өзгеде тәсілмен
билік етуге құқығы жоқ.
6.Департаменттің жедел басқаруындағы мүліктерді өндіріп алу Қазақстан
Республикасының қолданыстағы заңнамасына сәйкес жалпы тәртіпте жузеге
асырылады.
Қайта ұйымдастыру және тарату
Департаментті қайта ұйымдастыру және тарату Қазақстан Республикасының
қолданыстағы заңнамасына сәйкес жузеге асырылады. Таратылғаннан кейін
Департамент мүлкі құрылтайшының билік етуіне өтеді.
”Оңтүстік Қазақстан облысының қаржы департаменті” келесі бөлімдерден
тұрады:
1. Бюджеттің атқарылуын үйлестіру және талдау бөлімі;
2. Нақты сектор саласын қаржыландыру бөлімі;
3. Мемлекеттік органдарды, қорғанысты, қоғамдық тәртіпті және
қауіпсіздікті қаржыландыру бөлімі;
4. Бір жолғы талондардыберуді ұйымдастыру және бақылау бөлімі;
5. Мемлекеттік сатып алу бөлімі;
6. Түгендеу және жекешелендіруден кейінгі кезеңді бақылау бөлімі;
7. Коммуналдық меншікті басқару және мүлікті жалға беру бөлімі;
8. Жергілікті бюджетті есептеу және есеп беру бөлімі;
9. Әкімшілік бөлімі;
10. Білім, мәдениет және спортты қаржыландыру бөлімі;
11. Денсаулық сақтауды және әлеуметтік қорғауды қаржыландыру бөлімі;
12. Заң және кадрлар бөлімі;
Егер қаржы департаментінің 12 бөлімінің ережелерімен қосымша
мәліметтерден көруге болады.
Мен “Оңтүстік Қазақстан облысының қаржы департаментінде” бюджеттік
атқарылуын үлестіру және талдау бөлімінде болдым. Бұл бөлім Оңтүстік
Қазақстан облысы қаржы департаментінің құрылымдық бөлімшесі болып табылады.
Бөлім өз қызметінде ҚР Конституциясы мен Заңдарын; ҚР-ның Президенті мен
Үкіметінің актілерін; облыс әкімиятының қаулыларын, облыс әкімдерінің
шешімдері мен өкімдерін, департамент директорының бұйрықтарын және де
қосымшада бар бөлім ережесін басшылыққа алады. Оның негізгі
қызметтеріне мыналар жатады:
• кірістер мен шығыстардың атқарылуын жүзеге асырады;
• күндік, айлық, тоқсандық және жылдық есептер дайындау, талдау мен
бақылау, жиынтық жоспар жасайды;
• облыстық бюджет пен аудандық және қалалық бюджеттердің түсім көздері
бойынша салықтың, алымдар мен басқа да міндетті төлемдердің түсіміне
мониторинг жүргізеді және талдау жасайды;
• аудандық және қалалық субвенцияларын қаржыландыруды жүзеге асырады;
• мақсатты трансферттерді пайдалануына талдау жасайды;
• резервтердегі қаржыны пайдалану жөніндегі ұйғарымдар шығарады және
ақпаратты қорытады және т.б. қызметтерді атқарады.
Мен іс-тәжірибемді “бюджеттің атқарылуын үйлестіру және талдау”
бөлімінде екі апта болғандықтан толыққанды барлық қызметтерімен таныса
алмадым. Бірақ мен өзімнің іс-тәжірибемді осы мекемеде және осы бөлімде
өткеніме қуаныштымын. Себебі бұл жерде білікті мамандардың қолына түстім.
Олар өзінің жұмысына патриоттық сезіммен қарағанына таң қалдым. Бұл бөлім 4
қызметкерден тұрады. Олар:
Бюджеттің атқарылуын үйлестіру
және талдау бөлімінің бастығы
бөлім қызметкері бөлім қызметкері бөлім
қызметкері
Г Ф Е
Бұлардың әрқайсысы мынандай қызметтер түрімен айналасады:
1. Бөлім бастығы : тікелей бюджет атқарылуына жауапты тұлға, Қаржы
министрлігінен келетін хаттарына жауапты, облыстық бюджет пен аудандық
және қалалық бюджеттердің орындалуы жөнінде шұқғыл мәліметтер
дайындайды, өз бөлімінде істелген жұмыстарға басшылық етеді және басқа
да бөлімдердің бюджетке қатысты жұмыстары тікелей осы кісінің қолынан
өтеді, қаржы ағымдарын талдауды.
2. Бөлім қызметкері Г — бұл тікелей облыстық бюджетке түсіп жатқан
салықтар, түсімдер мен алымтарды талдауды; күндік, айлық, тоқсандық
және жылдық жиынтық жоспар жасайды; облыстық бюджет пен аудандық және
қалалық бюджеттерінің орындалуы жөніндегі жұмыстарды ұйымдастырады;
бюджеттің орындалуы барысында жиынтық жоспарға енгізілген
өзгерістердің есебін жүргізеді, талдайды, бақылайды.
3. Бөлім қызметкері Ф — бұл кісі республикалық бюджеттен бөлінген
мақсатты трансферттердің пайдалануына талдау жасайды; аудандар мен
қалалардың субвенсияларын қаржыландыруын жүзеге асырады және мемлекет
, облыс тарапынан берілетін инвестиция, несиелерді және басқа да
жеңілдіктерді тіркейді, талдауды, қорытындылайды.
4. Бөлім қызметкері Е — облыстық бюджеттің шығыс бөлімімен айналасады,
шығыстар бойынша қорытынды мәліметтерді жасайды және талап етуші
органға жібереді.
Сонымен қатар, бұл бөлімнің құжаттарымен таныстым. Осында мен өзімен
қажетті көп мағлұматтар мен мәлімет алдым. Ал бөлімнің артықшылықтары мен
кемшіліктеріне келетін болсақ, мен сарапшы емеспін мақтап-даттайтын. Бірақ
өз ойымды айтатын болсам, бюджет бөлімінің барлық қызметкерлері өз
жұмыстарна үлкен жауапкершілікпен қарайды және тапсырылған жұмысты уақтылы
орындауға тырысады. Практиканттарға назар аударып, білгенін үйретеді.
Бірақ департаментте мәліметтердің көбісін құпияда сақтайды. Сондықтан отчет
жазуға сәл қиындықтар туындайды. Егер бұған кемшілік ретінде қарауға
болатын болса, осыны түртіп алуға болады.
Жергілікті бюджеттің түсімдері мен шығыстары
2.1 Облыстық бюджетке түсетін түсімдер
Бюджет түсімі. Бюджет түсіміне кіреді: салықтық және салыққа
жатпайтын түсімдер, капиталмен жасалатын операциялардан түскен табыс,
алынған ресми трансферттер, кредиттерді қайтару.
Салық түсімі бюджет пайдасына төленетін міндетті, өтеусіз, қайтпайтын
төлем. Салық түсімі салық, алым және басқа міндетті төлем түрлері бойынша
сыныпталады.
Салыққа жатпайтын түсім салық, алым және төлем, айыппұл мен ықпалшара
бойынша түсім түрлері, кредиттерге байланысты сыйақы (мүдде) бойынша
сыныпталады.
1. Облыстық бюджетке түсетін салықтық түсімдер:
1) облыстық мәслихат белгілеген кірістерді бөлу нормативтері бойынша
жеке табыс салығы;
2) облыстық мәслихат белгілеген кірістерді бөлу нормативтері бойынша
әлеуметтік салық;
3) қоршаған ортаны ластағаны үшін төленетін төлем;
4) облыстық маңызы бар ақылы мемлекеттік автомобиль жолдары арқылы
жүріп өткені үшін алынатын алым;
5) облыстық маңызы бар жалпы пайдаланудағы автомобиль жолдарының
бөлінген белдеуінде сыртқы (көрнекі) жарнама орналастырғаны үшін төленетін
төлем;
6) жер үсті су көздерінің ресурстарын пайдаланғаны үшін төленетін
төлем;
7) орманды пайдаланғаны үшін төленетін төлем;
8) жергілікті маңызы бар ерекше қорғалатын табиғи аумақтарды
пайдаланғаны үшін төленетін төлем болып табылады.
2005 жылдың қаңтар-маусымында мемлекеттік бюджеттің кірісі – 26883,8
млн. теңге, немесе жоспарға – 102,4% құрады және алдыңғы жылдың тиісті
кезеңімен салыстырғанда түсімдер 23% өсті.
2005 жылдың қаңтар-маусымында республикадан субвенция ретінде 9718,4
млн. теңге, немесе жоспардың 100% алынды.
Бюджеттің кіріс бөлігі негізінен жалпы түсімдердің 82,9% үлесін
құрайтын ҚҚС (қосылған құн салығы), заңды тұлғалардан алынатын
корпоративтік табыс салығы, жеке тұлғалардан алынатын корпоративтік табыс
салығы, әлеуметтік салықтар және акциздерден қалыптасады.
Акциз бойынша жоспар 0,9%-ға кем орындалды, немесе аталған салық түрі
бойынша 22,1 млн. теңге бюджетке түспеді.
2. Облыстық бюджетке түсетін салықтық емес түсімдер:
1) коммуналдық меншіктен түсетін кірістер:
облыстық әкімдіктің шешімі бойынша құрылған коммуналдық мемлекеттік
кәсіпорындардың таза табысы бөлігінің түсімдері;
облыстық коммуналдық меншіктегі мемлекеттік акциялар пакеттеріне
дивидендтер;
облыстық коммуналдық меншіктегі заңды тұлғаларға қатысу үлесіне
кірістер;
облыстық коммуналдық меншік мүлкін жалға беруден түсетін түсім;
облыстық бюджеттен берілген кредиттер бойынша сыйақылар (мүдделер);
уақытша бос бюджет ақшасын депозитке орналастырудан алынған сыйақылар
(мүдделер);
облыстық коммуналдық меншіктен түсетін басқа да кірістер;
2) облыстық бюджеттен қаржыландырылатын мемлекеттік мекемелердің
тауарларды (жұмыстарды, көрсетілетін қызметтерді) өткізуінен түсетін
түсімдер;
3) облыстық бюджеттен қаржыландырылатын мемлекеттік мекемелер
ұйымдастыратын мемлекеттік сатып алулар өткізуден түсетін ақша түсімдері;
(қосымша мәлімет №9)
4) облыстық бюджеттен қаржыландырылатын мемлекеттік мекемелер салатын
айыппұлдар, өсімпұл, санкциялар, өндіріп алулар;
5) облыстық бюджетке түсетін салықтық емес басқа да түсімдер болып
табылады.(№3,4 кестелер)
3. Облыстық бюджеттен қаржыландырылатын мемлекеттік мекемелерге
бекітіліп берілген мемлекеттік мүлікті сатудан түсетін ақша негізгі
капиталды сатудан облыстық бюджетке түсетін түсімдер болып табылады.
4. Облыстық бюджетке түсетін ресми трансферттердің түсімдері:
1) аудандар (облыстық маңызы бар қалалар) бюджеттерінен түсетін ресми
трансферттер;
2) республикалық бюджеттен түсетін ресми трансферттер болып табылады.
5. Облыстық бюджеттен берілген кредиттерді өтеуден, мемлекеттің
облыстық коммуналдық меншіктегі қаржы активтерін сатудан, облыстардың
жергілікті атқарушы органдарының қарыздарынан түскен түсімдер облыстық
бюджетке есептеледі. 2005 жылдың қаңтар-маусымында мемлекеттік бюджеттің
кірісі – 26883,8 млн. теңге, немесе жоспарға – 102,4% құрады және алдыңғы
жылдың тиісті кезеңімен салыстырғанда түсімдер 23% өсті.
Республикалық бюджетке 15612,4 млн. теңге түсті, бұл кірістің жалпы
көлемінің 58,1% құрайды. Жоспар 1,6%-ға артығымен орындалып, өткен жылдың
тиісті кезеңімен салыстырғанда 39,9% өскен.
Жергілікті бюджеттің кіріс бөлігі 11271,4 млн. теңгені құрап, жоспар
3,5% артығымен орындалды және 2004 жылдың тиісті кезеңімен салыстырғанда
5,4% артқан. 2005 жылдың қаңтар-маусымында республикадан субвенция ретінде
9718,4 млн. теңге, немесе жоспардың 100% алынды. 2005 жылдың мамырында
статистикалық мәліметтер 266 шаруашылық жүргізуші субъектілерінің
көрсеткіштерін қамтыған. Олардың қаржы нәтижесінің қорытындысы 538,2 млн.
теңге мөлшерінде кіріс болып анықталды.
Есеп берген субъектілердің жалпы санының 169 бірлігі (63,5%) 1603,5
млн. теңге көлемінде кіріс алды. 1065,2 млн. теңге көлемінде – 97 кәсіпорын
(36,5%) залал алды.
Өңдеу өнеркәсібінде – 869,0 млн. теңге, көлік пен байланыста – 87,2
млн. теңге, жалға беру және тұтынушыларға қызмет көрсетуде – 84,0 млн.
теңге, электроэнергия, газ және су өндіру мен бөлуде – 63,0 млн. теңге,
құрылыста – 39,3 млн. теңге, мейманхана мен қонақ үйлерде – 0,5 млн. теңге
мөлшерінде оң қаржылық нәтижеге қол жеткізді.
Теріс қаржылық нәтиже сауда және тұрмыстық бұйымдар мен автокөлік
жөндеу бойынша қызмет көрсететін субъектілерде – 317,7 млн. теңге, тау-кен
өндіру өнеркәсібінде – 267,9 млн. теңге, ауыл шаруашылығы, орман және аң
шаруашылығында – 18,7 млн. теңге, коммуналдық, әлеуметтік және жекелей
қызмет көрсетуде – 0,6 млн. теңге мөлшерінде қалыптасты.
Ірі және орта кәсіпорындар мен ұйымдардың өзара есеп айырысу жағдайы.
Облыстың ірі және орта кәсіпорындарының 2005 жылғы 1-маусымдағы
дебиторлық берешектерінің көлемі 72425,4 млн. теңгені құрап, бір айда 8,5%-
ға кемігені, 2004 жылдың тиісті кезеңімен салыстырғанда 4,0%-ға артқаны
байқалды.
Мерзімі өткен берешектер 1142,6 млн. теңгені (жалпы көлемнің 1,6%)
құрады және 2004 жылдың тиісті кезеңімен салыстырғанда 480,6 млн. теңгеге,
немесе 29,6% кеміді.
Ірі және орта кәсіпорындардың 2005 жылдың 1-маусымындағы міндеттемелер
бойынша берешегі 113597,7 млн. теңгені құрады, оның ішінде мерзімі өткені –
2443,9 млн. теңге. Міндеттемелер бойынша берешектер 2004 жылдың тиісті
кезеңінің көрсеткіштерімен салыстырғанда 20,8% артты, ал мерзімі өткені –
19,9% кеміді.
Міндеттемелер бойынша берешектің ішінде еңбекақы төлеу жөніндегі
берешек 1292,1 млн. теңгені құрады және 2004 жылдың 1-маусымымен
салыстырғанда 24,6% артты, оның ішінде мерзімі өткені – 29,4% кеміді.
Жергілікті бюджеттің кіріс бөлігінің жоспары облыстың барлық аудандары
мен қалаларында орындалды. (Қосымша мәліметтерді №1,2,3,4 кетелерден көруге
болады).
2.2 Облыстық бюджеттің шығыстары
Бюджет шығысы. Бекітілген бюджет шегінде қайтарылмайтын негізде
бөленетін қаражат. Шығысқа шығын және кредит қосылады. Бюджеттің шығыс
бөлігі функционалдық, экономикалық және ведомстволық сыныптама бойынша
құрылады.
Бюджет тапшылығы – бюджет шығысының оның кірісінен асып түсу шамасы.
Бюджет профициті – бюджет кірісінің оның шығысынан асып түсу шамасы.
1. Облыстық бюджеттің шығыстары мынадай бағыттар бойынша жүзеге
асырылады:
1) жалпы сипаттағы мемлекеттік қызмет көрсетулер:
облыстық деңгейдегі жергілікті өкілді және атқарушы органдардың жұмыс
істеуі;
облыстың әлеуметтік-экономикалық дамуын орта мерзімді жоспарлау;
облыс деңгейінде бюджеттік жоспарлау;
облыстық бюджеттің атқарылуын ұйымдастыру;
облыстық коммуналдық меншікті басқару;
2) қорғаныс, қоғамдық тәртіп, қауіпсіздік:
облыстық ауқымдағы жұмылдыру дайындығы және жұмылдыру;
облыстық ауқымдағы төтенше жағдайлардың алдын алу және оларды жою;
су-құтқару қызметінің жұмысын қамтамасыз ету;
облыс аумағында қоғамдық тәртіпті сақтау және қоғамдық қауіпсіздікті
қамтамасыз ету;
облыстық ауқымдағы азаматтық қорғаныс іс-шаралары;
облыстық әскери комиссариаттарды жабдықталған әскерге шақыру (жинау)
пункттерімен, дәрі-дәрмекпен, құрал-сайманмен, медициналық және шаруашылық
мүлікпен, автомобиль көлігімен, байланыс құралдарымен, медициналық және
техникалық кызметкерлермен, қызмет көрсететін адамдармен қамтамасыз ету
жөнінде жалпыға бірдей әскери міндетті атқару шеңберіндегі іс-шаралар және
медициналық комиссиялар құру;
3) білім беру:
мемлекеттік облыстық білім беру ұйымдары үшін оқулықтар сатып алу және
оларды жеткізу;
балалар мен жеткіншектерге спорт бойынша қосымша білім беру;
бастапқы кәсіптік білім;
арнаулы білім беру бағдарламалары бойынша жалпы білім беру;
мамандандырылған білім беру ұйымдарында дарынды балаларға жалпы білім
беру;
облыстық ауқымдағы мектеп олимпиадаларын өткізу;
орта кәсіптік білім беру;
жергілікті деңгейде кадрлардың біліктілігін арттыру және оларды қайта
даярлау;
балалар мен жасөспірімдердің психикалық денсаулығын зерттеу және
халыққа психологиялық-медициналық-педагогик алық консультациялық көмек
көрсету;
өсіп-жетілуінде қиындықтарға душар болған балалар мен жасөспірімдерді
оңалту және әлеуметтік бейімдеу;
Бүгінгі күннің басты мәселесі – білім алудың қол жетімділігі және
сапасы болып табылады. 2005 жылы білім беруді дамытуға 22,4 млрд. теңге
бөлінді, бұл 2004 жылмен салыстырғанда 3,2% артық. Бұдан басқа,
республикалық бюджеттен 1207,1 млн. теңге көлемінде мақсатты ағымдағы
трансферттер бөлінді, оның 524,0 млн. теңгесі игерілді.
Облыста жалпы білім беру саласында мектептердің құрылысы мен қайта
құру бойынша республикалық және облыстық инвестициялық жобалар іске
асырылуда. 2005 жылы республикалық бюджеттен бұл мақсатқа 1493 млн. теңге
қаралып, оның 229,6 млн. теңгесі игерілген, облыстық бюджеттен – 745,3 млн.
теңге қаралып, 107,7 млн. теңге игерілген.
Облыста 16,3 мың тәрбиеленушісі бар 109 мектепке дейінгі тәрбие беру
мекемелері жұмыс істейді. Оның ішінде мемлекеттік бала-бақша саны – 100,
тәрбиеленушілер саны – 15,4 мың бала. Ағымдағы жылы босаған жайларда 4 бала-
бақша құрылады, оның ішінде 2 – Сайрам ауданында, Қазығұрт және Созақ
аудандарында – бір-біреуден. Олардың әрқайсында екі топтан ұйымдастырылатын
болады.
20042005 оқу жылында мектепке дейінгі дайындықпен 5-6 жас аралығындағы
43918 бала қамтылды, немесе өткен оқу жылымен салыстырғанда – 106,2%.
Облыстағы жалпы білім беру мектептерінің саны 1007, ондағы оқушылар
саны – 538,7 мың адамды құрады, жекеменшік мектептер саны – 7, ондағы
оқушылар саны – 1,5 мың. Ал, тұрғылықты жері бойынша мектебі жоқ балалар
мен аз қамтамасыз етілген отбасыларға – 19 жалпы білім беретін, 6,5 мың
баланы қамтитын мектеп-интернаттар қызмет етеді. Бұдан басқа, 300-ден аса
бала шипажайлы мектеп-интернаттарда оқиды.
Сонымен бірге, облыста кемтар балаларға арналған 10 мектеп және арнайы
тәрбиені қажет ететін балалар мен жасөспірімдерге арналған бір мектеп жұмыс
істейді. Бұл мектептерде 2 мыңнан аса бала білім алып, тәрбиеленуде.
2005 жылы бір оқушыға жұмсалған шығын көлемі 2,5%-ға артып, 29,1 мың
теңгені құрайды. Сынып-комплекттің орташа тығыздығы төмендеген. Егер, 2003-
2004 оқу жылында әр сыныптың орташа тығыздығы 23,4 бірлікті құраса, 2004-
2005 оқу жылында – 23 бірілікті құрады.
Облыста мектептерді ақпараттандыру бойынша жұмыс жүргізілуде. 2005
жылдың 1-шілдесінде Интернет жүйесіне 761 мектеп қосылған, бұл барлық
мектеп санының 75,6% құрады, оның ішінде 592 – ауыл мектептері. 793 мектеп,
оның ішінде 625 – ауыл мектептері байланыс құралдарына қосылған. Интернет
желісіне қосылған жалпы білім беру мектептерінің үлесі байланыспен
қамтылған мектептердің жалпы санының 96% құрайды.
Спутниктік оқу телеарналары арқылы қашықтықтан оқыту жүйесіне 288
мектеп қосылған, оның ішінде 249 – ауыл мектептері. Осы мектептердің 58,3%
телеарналарды қабылдағыш құралдармен жабдықталған.
Ұлттық бірыңғай тесттің (ҰБТ) нәтижесі бойынша 12 Оңтүстік Қазақстандық
бала 120 бал жинады. ҰБТ барлығы 26773 бала қатысты, оның 3115, немесе 12%-
ы – 40 бал жинай алмады. 60% – 40-тан 70-ке дейінгі бал, 26% – 71-ден 100
балға дейін, 3%, немесе 725 бала – 101-ден 120-ға дейін бал жинады. Облыс
бойынша ҰБТ орташа қөрсеткіші 61 балды құрады.
Кәсіби мектептер мен колледждерде оқитындардың үлесі артуда. Егер, 2003-
2004 оқу жылында 10000 тұрғынға шаққанда аталған құрылымда оқитындар саны
144 болса, 20042005 оқу жылында олардың саны 196-ға, немесе 36% дейін
өсті. 28 кәсіптік-техникалық мектепте 11342 оқушы білім алуда.
Арнаулы орта білімді мамандарды 37 колледж және олардың 7 филиалы
жүргізуде, бұл оқу орындарында 31,9 мың оқушы білім алуда. Бұдан да басқа
қосымша мәліметтерден қарауға болады (№5 кесте).
4) денсаулық сақтау:
республикалық бюджеттен қаржыландырылатын бағыттарды қоспағанда,
медициналық көмектің кепілдік берілген көлемін қамтамасыз ету;
халықтың санитарлық-эпидемиологиялық салауаттылығын қамтамасыз ету;
вакциналарды, иммунобиологиялық және басқа да медициналық
препараттарды Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес сатып алу;
жергілікті денсаулық сақтау ұйымдары үшін қан, оның компоненттері мен
препараттарын өндіру;
республикалық бюджеттен қаржыландырылатын бағыттарды қоспағанда,
денсаулық сақтау саласындағы басқа да іс-шаралар;
Облыстың денсаулық сақтау жүйесі: 139 – аурухана, 145 – амбулаторлық-
емханалық ұйымдарынан тұратын емдеу-сауықтыру тораптарынан құралады. Бұдан
басқа, облыс аумағында 542 – фельдшерлік-акушерлік және фельдшерлік
пункттер жұмыс істейді.
2005 жылдың 1-ші маусымдағы жағдай бойынша дәрігерлермен қамтамасыз
етілу 10 мың адамға шаққанда – 27,0, орта медициналық қызметкерлермен –
68,7 дәрігерді құрады. 2004 жылдың тиісті кезеңінде – тиісінше, 26,6 және
68,6 дәрігер.
Облыста перзентхана, туберкулезге қарсы және аудандық орталық
ауруханалар, т.б. кешендер құрылысы мен қайта құруға бағытталған
республикалық және облыстық инвестициялық жобалар жүзеге асырылуда.
Республикалық бюджет қаражаты есебінен 2005 жылы денсаулық сақтау
кешендерінің құрылысына 1079,8 млн. теңге қаралып, ағымдағы жылдың 6 айында
– 149,8 млн. теңгесі игерілді, облыстық бюджеттен – 209,4 млн. теңге қаржы
қаралып, 48,9 млн. теңгесі игерілді.
Халық арасында салауатты өмір салтын қалыптастыру жөнінде жұмыстар
жалғасуда. Туберкулезге қарсы күресті күшейту бойынша іс-шаралар жоспары
әзірленген.
5 жасқа дейінгі балаларды амбулаторлық деңгейде дәрі-дәрмектермен
ақысыз қамтамасыз етуге – 56,4 млн. теңге, жүкті әйелдерді темір және
құрамында иоды бар препараттармен қамтамасыз етуге – 179,2 млн. теңге
бөлініп, игерілді.
Облыстық санитарлы-эпидемиологиялық қадағалау басқармасының
мәліметтері бойынша, 2005 жылдың қаңтар-мамырында 2004 жылдың қаңтар-
мамырымен салыстырғанда халықтың қызамықпен (1,9 есе артқан), адам
иммунитетінің тапшылығы (9,1% артқан) ауруынан басқа жұқпалы ауруларға
шалдығуы төмендеген. Қызылшамен ауырудың 565 оқиғасы тіркелді. Бұдан да
басқа қосымша мәліметтерден қарауға болады (№5- №6 кесте)
5) әлеуметтік көмек және әлеуметтік қамсыздандыру:
жетім балаларды, ата-анасының қамқорлығынсыз қалған балаларды
әлеуметтік қамсыздандыру;
мүгедек балаларды қоса алғанда, қарттар мен мүгедектерді әлеуметтік
қамсыздандыру;
2004 жылдың ІV тоқсанында облыс халқының орташа ақшалай жан
басына шаққандағы шығыстары (тоқсанның бір айында орта есеппен) 5377
теңгені құрады, бұл 2003 жылдың ІV тоқсанындағы деңгейден 4,2% артық.
2004 жылдың IV тоқсанындағы халықтың ақшалай шығыстары
жан басына
шаққанда, айына орта есеппен, теңге
Халықтың ақшалай шығыстарының құрылымында, тұтыну тауарлары мен
қызметтерді сатып алуға – 96,8%; туысқандары мен таныстарына материалдық
көмекке, алименттерге – 2,2%; кредит пен борышты өтеуге – 0,6%; салықтар
мен төлемдерге және басқа төлемақыларға – 0,4% жұмсалды.
Кедейшілікті төмендету бойынша бағдарламаны іске асыру шеңберінде,
жергілікті бюджет қаржысынан 79278 аз қамтылған азаматтарға 336,8 млн.
теңгеге әлеуметтік көмек көрсетілді.
Кедейлікті төмендету іс-шараларының тиімділігін арттыру және халықтың
өз бетінше жұмыспен қамтылуын ұлғайту мақсатында, 167 аз қамтылған отбасыға
– 801,3 гектар жер үлесі, 387 отбасыға – 1689 бас ұсақ және мүйізді ірі
қара, 19 отбасыға 857 мың теңге көлемінде шағын несие бөлініп берілді.
2005 жылдың қаңтар-маусымында 71028 адам 317,9 млн. теңге көлемінде
атаулы әлеуметтік көмек алды, 1266 отбасыға 8,44 млн. теңге көлемінде
тұрғын үй көмегі көмегі көрсетілді. 1070 мүгедек балалар 6,6 млн. теңге
көлемінде көмек алды. 6243 мұқтаж жандарға 26,9 млн. теңге көлемінде
демеушілік көмек көрсетілді.
Қабылданған іс-шаралардың нәтижесінде кедейшілік шегінен төмен табыс
табатын азаматтардың саны 2004 жылдың тиісті кезеңімен салыстырғанда 20,7%-
ға төмендеп, 65040 адамды, немесе облыс халқының 3,0% құрады.
Қартайған және жалғыз басты азаматтарға әлеуметтік көмек көрсету
бойынша жұмыстар жалғасуда. 2,3 мың жалғыз басты қарияға әлеуметтік көмек
көрсететін 26 бөлімше, сонымен қатар, төмендетілген бағамен тауарлар
өткізетін дүкендер, киім-кешек және аяқ-киім, ыстық тамақ беретін пункттер
жұмыс істейді.
Аға ұрпақ бағдарламасын іске асыруға облыстық бюджеттен 2005 жылға
94,5 млн. теңге қарастырылған, бұл 2004 жылға қарағанда 8,8% артық. Осы
қаржыдан 5157 ардагерлерге, мүгедектер мен тыл қайраткерлеріне облыс
шипажайларында емделіп, демалуға 61,8 млн. теңге бөлінді.
Протезді-ортопедиялы көмекке және сурдотифло-құралдарына зәру
науқастар мен мүгедектерді қамтамасыз ету мәселесі бойынша жұмыстар
ұйымдастырылуда. Қол арбаға зәру мүгедектерді қамтамасыз етуге облыстық
бюджеттен 8,7 млн. теңге қаралған. 2005 жылдың өткен кезең ішінде
мүгедектерге 124 қол арба берілді.
Қамқорлық қайырымдылық акциясы 2005 жылдың 1–жартыжылдығында 91 мың
аз қамтылған азаматты қамтып, 302,7 млн. теңгенің көмегі көрсетілді.
Соғыс ардагерлеріне, тыл қайраткерлеріне және қаза болған әскери
қызметкерлердің жесірлеріне материалдық қолдау көрсету мақсатында, олардың
материалдық жағдайлары зерттеліп, әрқайсысына жеке әлеуметтік карта ашылды.
1941-1945 Ұлы Отан соғысындағы Жеңіске 60 жыл мерейтойлық медальмен
марапатталынатын 25221 адам және соғыс жылдары тылда алты айдан кем емес
жұмыс істеген азаматтар анықталды. Қазіргі уақытта облыста нақты 13,2 мың
соғыс қайраткерлері және оларға теңестірілген тұлғалар, оның ішінде 3220
соғысқа қатысушылар мен мүгедектер бар.
6) тұрғын үй-коммуналдық шаруашылық:
елді мекендерді газдандыру;
2005 жылдың қаңтар-маусымында тұрғын үй құрылысына 4998,5 млн. теңге
инвестиция бағытталған, бұл алдыңғы жылдың тиісті кезеңімен салыстырғанда
3,3 есеге артық.
Барлық меншік түрлері бойынша кәсіпорындар мен ұйымдар және халықтың
қаржысы есебінен жалпы алаңы 279,9 мың шаршы метрді құрайтын 2498 жаңа
үйлер мен пәтерлер салынды, бұл 2004 жылдың қаңтар-маусымымен салыстырғанда
51,7% артық. Іске қосылған тұрғын үйдің 93,7% халықтың өз қаржысы есебінен
тұрғызылды.
Іске қосылған тұрғын үй көлемі – Түлкібас (72,5%-ға), Сарыағаш (58,6%)
аудандарында және Шымкент (2,0 есе), Кентау (99,8%) қалаларында айрықша
өскен.
Облыс бойынша іске қосылған тұрғын үй көлемінде едәуір үлесті Шымкент
(40,6%) және Түркістан (22,7%) қалалары алады.Қосымша мәліметтерді №5 -№8
кестелерден қараңыз.
7) мәдениет, спорт, туризм және ақпараттық кеңістік:
жергілікті маңызы бар театр және музыка өнерін қолдау;
мәдени-демалыс жұмысын қолдау;
жергілікті маңызы бар тарихи-мәдени мұраның сақталуын және оған
қолжетімді болуын қамтамасыз ету;
республикалық және халықаралық спорт жарыстарына спорттың әр түрі
бойынша облыстық құрама командалардың мүшелерін дайындау және олардың
қатысуы;
облыстық деңгейде спорт жарыстарын өткізу;
жергілікті деңгейде туристік қызметті реттеу;
жергілікті маңызы бар мұрағат қорының сақталуын қамтамасыз ету;
облыстық кітапханалардың жұмыс істеуін қамтамасыз ету;
бұқаралық ақпарат құралдары арқылы жергілікті деңгейде мемлекеттік
ақпарат саясатын жүргізу;
мемлекеттік тілді және Қазақстан халықтарының басқа да тілдерін
жергілікті деңгейде дамыту;
жастар саясаты саласындағы аймақтық бағдарламаларды іске асыру;
... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Жоспар
Кіріспе
1. “ОҚО қаржы департаменті” туралы есеп
2. Жергілікті бюджеттің түсімдері мен шығыстары
2.1 Облыстық бюджетке түсетін түсімдер
2.2 Облыстық бюджеттің шығыстары
3. Бюджеттің атқарылу принциптері мен процестері
3.1 Бюджеттің атқарылу прициптері
3.2 Бюджеттің атқарылу процесі
4. Облыстық бюджеттің, Республикалық маңызы бар қала, Астана бюджетінің
атқарылуы туралы есеп
Қосымша мәліметтер
Қорытынды
Пайдаланған әдебиеттер:
Кіріспе
Мен тамыз айының 15-29 күндері аралығында "Оңтүстік Қазақстан
облысының қаржы департаментінде " өндірістік іс-тәжірибеден өтім. Бұл
мекеменің жұмысымен және қызметкерлердің қандай функцияларды атқаратынымен
таныстым. Бұл мекеме ОҚО әкімінің 2004 жылғы 11 ақпадағы №5 шешімімен "ОҚО-
ның қаржы департаменті" мемлекеттік мекемесіне және "ОҚО-ның коммуналдық
меншік департаменті" мемлекеттік мекемесіне бөлу жолымен қайта
ұйымдастарылды. Ал ОҚО әкімиятінің 2005 жылғы 5 қаңтардағы №1 қаулысымен
"ОҚО-ның коммуналдық меншік департаменті" және "ОҚО-ның қаржы департаменті"
қосу жолымен қайта ұйымдастырылды.
2005 жылғы тұңғыш президентіміз Н.Ә. Назарбаевтің халыққа жолдауында
экономикалық және әлеуметтік жағдайды көтеруге көптеп көңіл аударған.
Мемлекеттік қызметкерлерге жалақысын 32 %-ға көтерген, кредитте оқитын
студенттерді грантқа ауыстырды және барлық студенттерге стипендиясын 50
пайызға көтерді, зейнеткерлерге зейнетақысын 3000 теңгеге көтерді және
басқа да іс шараларды жүзеге асыруда. Еліміздегі реформаларды табысты іске
асырудың көзі болып бюджеттік қор саналады. Мемлекеттік бюджет 1991 жылы
тәуелсіздігімізді алғаннан соң құрылды. Оған дейін ол Одақтық бюджет болып
келген. Мемлекеттік бюджеттің өзі Республикалық, облыстық, республикалық
маңызы бар қала(астана) және облыстық маңызы бар қала мен аудан бюджеті
болып бөлінеді. Оңтүстік Қазақстан облысының бюджетінен қыруар ақша-
қаражаттары республикалық бюджетке бөлініп жатыр. Сондықтан да мен облыстық
бюджеттің орындалуы өзекті мәселе болғандықтан өзімнің тақырыбымды
"Жергілікті бюджеттің атқарылуы" деп атадым.
1.”Оңтүстік Қазақстан облысының қаржы департаменті”
туралы есеп
”Оңтүстік Қазақстан облысының қаржы департаменті”мемлекеттік мекемесі
заңды тұлға мәртебесіне ие болатын, Оңтүстік Қазақстан облысының
әлеумметтік-экономикалық дамуның басымдықтарын іске асыру бойынша
мемлекеттік функцияларды атқару үшін мемлекеттік мекеменің ұйымдастыру-
құқықтық нысанында құрылған коммерциялық емес ұйым болып табылады.
.Департаменттің құрылтайшысы болып мемлекет атынан Оңтүстік Қазақстан
облысының әкімияты болып табылады. Толық атауы-”Оңтүстік Қазақстан
облысының қаржы департаменті” мемлекеттік мекемесі. Департаменттің
филиалдары мен өкілдіктері жоқ.
Департамент өз қызметін Қазақстан Республикасының Конституция мен
заңдарына, Қазақстан Республикасы Президенттінің , Қазақстан Республикасы
Үкіметінің кесімдеріне, Қазақстан Республикасының Бюджеттік кодексіне,
Қаржы минстрлігінің нұсқаулық шешімдеріне, облыс әкімиятының қаулыларына,
облыс әкімінің шешімдері мен өкімдеріне, өзге нормативтік құқықтық
кесімдерге,сондай-ақ осы Ережеге сәйкес жүзеге асырады.
.Мемлекеттік мекеменің орналасқан жері: 486050, Шымкент қаласы, Тәуке хан
даңғылы, 3үй.
Қаржы департаментінің атқаратын функциялары:
Бюджеттің атқарылуы жөніндегі орталық уәкілетті орган өз құзыретінде
республикалық бюджетті атқарады және жергілікті бюджеттердің атқарылуна
қызмет көрсетуді жүзеге асырады; тиісті қаржы жылына арналған республикалық
бюджет туралы, бюджетке өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы заңдардың
жобаларын әзірлеуге қатысады; тиісті қаржы жылына арналған республикалық
заңды іске асыру туралы ҚР Үкіметі қаулысының жобасын әзірлеуге қатысады;
бюджетке түсетін түсімдерді болжауға және мемлекеттік бюджетке кірістердің
түсуі саласындағы мемлекеттік саясаттың мақсаттары мен басымдықтарын
айқындауға қатысады; республикалық бюджеттің түсімдері мен оны
қаржыландырудың жиынтық жоспарларын бекітеді және оларға өзгерістерді
енгізеді; республикалық бюджеттік бағдарламалардың әкімшелеріне рұқсаттар
береді; мемлекеттік мекемелердің азаматтық-құқықтық мәмілелерін тіркеуді
жүзеге асырады; мемлекеттік мекемелердің міндеттемелері бойынша төлемдерді
жүзеге асырады; уақытша бос бюджеттік ақшаны ҚР-ның ҰБ-дегі салымдарға
(депозиттерге) орналастырады; банктік шоттардан шетел волютасын қайта
айырбастау тәртібін айқындайды; Осы Кодексте белгіленген жағдайларда
қаржыландыруды тоқтата тұрады; бюджеттік атрару жөніндегі орталық уәкілетті
органда мемлекеттік мекемелердің шоттарын ашу, жабу және жүргізу тәртібін
айқындайды;бюджеттік есепке алуды жүргізу тәртібін айқындайды; есептілік
жасаудың және табыс етудің тәртібін айқындайды; ҚР үкіметінің қарыздарын
алады, пайдаланады, тіркейді, өтейді және оларға қызмет көрсетеді, бағалы
қағаздардың ұйымдастырылған рыногында өзі шығарған мемлекеттік эмиссиялық
бағалы қағаздарды сатып алу мен сатуды жүзеге асырады; мемлекеттік емес
қарыздардың мемлекеттік кепілдіктері бойынша міндеттемелердің орындалуын
қамтамасыз етеді; бюджет қаражатын игеру мониторингін жүзеге асырады; ҚР
Үкіметінің тапсырмасы бойынша келіссөздер жүргізеді, ҚР Үкіметінің қарыздар
шарттарына қол қояды, ҚР Үкіметінің мемлекеттік эмиссиялық бағалы
қағаздарын шығарады, мемлекеттік емес қарыздар бойынша мемлекеттік
кепілдіктер береді; ҚР Үкіметінің қарыздарына және мемлекеттік кепілдіктері
бар мемлекеттік емес қарыздарға қызмет көрсетуге екінші деңгейдегі
банктерді конкурстық негізде айқындайды және оларға уәкілеттік береді;
республикалық бюджет қаражаты есебінен бюджет кредиттерінің берілуін,
оларға қызмет көрсетілуін және олардың нысаналы пайдалануына бақылауды
жүзеге асырады, олардың есепке алынуын, мониторингін жзәне қайтарылуын
қамтамасыз етеді; ҚР-ның заңдарына сәйкес өзге де өкілеттіктерді жүзеге
асырады.
Заңды мәртебесі
. Департамент тіркеуден өткен күннен бастап заңды тұлғаның құқығын
иеленеді,оның дербес балансы, заңдарға сәйкес банктерде шоттары,өзіннің
атауы мемлекеттік және орыс тілдерінде жазылған бланктері,мөрлері және
мөртабандары болады.
Департамент өзінің міндеттемелері бойынша билігіндегі ақшалармен жауап
береді.Департаменттің ақшасы жеткіліксіз болған жағдайда оның
міндеттемелері бойынша жергілікті атқарушы орган жауапкершілікте болады.
Департамент жасаған азаматтық-құқықтық мәмілелер Қазақстан
РеспубликасыныңҮкіметі белгілеген тәртіпте тіркелуі тиіс.
Шарттық міндеттемелер бойынша мемлекеттік мекеменнің жауапкершілігі
заңдылықтарға сәйкес мекемені ұстауға бекітілген сметаның шегінде
белгіленеді.
Өзінің ережелеріне сәйкес өзгерістер мен толықтырулар құрылтайшының
шешімі негізінде енгізіледі. Осы Ережеге енгізілген өзгерстер мен
толықтырулар қолданыстағы заңнамаға сәйкес мемлекеттік тіркелуге тиіс.
Қаржы департаментінің мынандай құқықтары мен міндеттері бар:
Өзіне жүктелген міндеттерді атқару және өзінің функцияларын жүзеге
асыру үшін Департаменттің заңнамада белгіленген тәртіппен:
1)жоғарғы органдарға мемлекеттік әлеуметтік-экономикалық саясаттың
негізгі бағыттары бойынша ұсыныстар енгізуге;
2)жергілікті атқару органдардың орта мерзімді жоспарларды,Үкімет
бағдарламасын және облыстық әкімият бағдарламасын іске асыру жөніндегі іс
шаралар жоспарларын іске асырудың мониторингін асыруға;
3)облыстық әкімиятқа салалық(секторалдық) және аймақтық бағдарламаларды
одан әрі іске асырудың орындылығы туралы ұныныстар енгізуге;
4)өз құзіреті шегінде мемлекеттік органдардан, мемлекеттің қатысуымен
заңды тұлғалардан және басқа ұйымдардан қажетті ақпараттар мен құжаттарды
сұратуға және алуға;
5) өз құзіреті шегінде ақпараттық талдау материалдарын дайындауға және
оларды мемлекеттік органдарға және оболыстық әкімиятқа ұсынуға;
6)консалтингтік қызметтерді жүзеге асыру үшін заңды және жеке тұлғаларды
жұмысқа тартуға;
7) сараптамалар мен консультациялар жүргізу үшін орталық және жергілікті
атқарушы органдардың мамандарын ,сондай-ақ тәуелсіз сарапшыларды тартуға
құқығы бар.
Өзіне жүктелген міндеттерді уақтылы және сапалы жүзеге асыру үшін
Департамент Қазақстан Республикасы қолданыстағы заңнамасының нормаларына
сәйкес жауапты болады.
Басқару жүйесі.
1. Департамент директорын Қазақстан Республикасының “Мемлекеттік
қызмет туралы” және Қазақстан Республикасындағы жергілікті мемлекеттік
басқару туралы” Заңдарына сәйкес облыс әкімі лауазымға тағайындайды және
лауазымнан босатады.
2. . Департамент директорының орынбасарлары болады,оларды Қазақстан
Республикасының “Мемлекеттік қызмет туралы”Заңына сәйкес Департамент
директоры лауазымға тағайындайды және лауазымнан босатады.
3. Департамент директоры мемлекеттік мекеменің жұмысын ұйымдастырады
және басқарады, Департаментке жүктелген міндеттердің орындалуына және өз
функцияларының жүзеге асырылуына жеке жауапты болады.
4. Қазақстан Республикасының заңнамасында және осы Ережеде белгіленген
құзіретіне сәйкес Департамент директоры дара басшылық ету принципінде іс-
әрекет жасайды және Департамент жұмысындағы мәселелерді жеке шешеді.
5.Мемлекеттік мекемені басқау кезінде департамент директоры заңнамада
белгіленген тәртіпте:
1) Департамент атынан сенімхатсыз әрекет жасайды және барлық ұйымдарда
Департамент мүдделерін білдіреді;
2) заңнамада белгіленген жағдайларда және шектерде Департамент мүлігіне
билік жассайды;
3) шарттар жасасады,сенімхаттар береді,Департаменттің регламентін,жұмыс
тәртібі жоспарларын бекітеді;
4) банктерде есеп-шоттар ашады,Департаменттің барлық қызметкерлеріне
міндетті бұйрықтар шығарады және нұсқаулар береді;
5) Департамент қызметкерлерін жұмысқа қабылдайды және жұмыстан
босатады,мемлекеттік қызмет туралы заңнамаға сәйкес Департамент
қызметкерлерін марапаттайды және тәртіптік жазаға тарту шараларын
қолданады,өз орынбасарларының және Департамент қызметкерлерінің
міндеттері мен өкілеттік шеңберін белгілейді;
6) заңнамамен,осы ережемен және болыс әкімиятымен жүктелген басқа
қызметтерді атқарады.
Мүлкін қалыптастыру тәртібі
1.Департамент мүлкін оған мемлекет берген мүліктің, сонымен қатар
заңды негізде сатып алынған немесе берілген мүліктің есебінен және негізгі
қорлар мен айналымдағы қаражаттардан, сондай-ақ Департамент балансында құны
көрсетілген басқа да мүліктерден құралады.
2. .Департамент мүлкі оған жедел басқару құқығымен тиесілі және ол
мемлекеттік меншікке жатады.
3.Департамент қызметін қаржыландыру тек облыстық бюджет есебінен
жүзеге асырылады.
4.Департамент бухгалтерлік есеп жүргізеді және заңнамаға сәйкес есеп
береді.
5.Департамент өзіне бекітілген мүлікті және егер заңнамалық кесімде
өзгеше белгеленбесе,оған смета бойынша белгіленген қаражат есебінен сатып
алынған мүлікті өздігінен иеліктен айыруға немесе оған өзгеде тәсілмен
билік етуге құқығы жоқ.
6.Департаменттің жедел басқаруындағы мүліктерді өндіріп алу Қазақстан
Республикасының қолданыстағы заңнамасына сәйкес жалпы тәртіпте жузеге
асырылады.
Қайта ұйымдастыру және тарату
Департаментті қайта ұйымдастыру және тарату Қазақстан Республикасының
қолданыстағы заңнамасына сәйкес жузеге асырылады. Таратылғаннан кейін
Департамент мүлкі құрылтайшының билік етуіне өтеді.
”Оңтүстік Қазақстан облысының қаржы департаменті” келесі бөлімдерден
тұрады:
1. Бюджеттің атқарылуын үйлестіру және талдау бөлімі;
2. Нақты сектор саласын қаржыландыру бөлімі;
3. Мемлекеттік органдарды, қорғанысты, қоғамдық тәртіпті және
қауіпсіздікті қаржыландыру бөлімі;
4. Бір жолғы талондардыберуді ұйымдастыру және бақылау бөлімі;
5. Мемлекеттік сатып алу бөлімі;
6. Түгендеу және жекешелендіруден кейінгі кезеңді бақылау бөлімі;
7. Коммуналдық меншікті басқару және мүлікті жалға беру бөлімі;
8. Жергілікті бюджетті есептеу және есеп беру бөлімі;
9. Әкімшілік бөлімі;
10. Білім, мәдениет және спортты қаржыландыру бөлімі;
11. Денсаулық сақтауды және әлеуметтік қорғауды қаржыландыру бөлімі;
12. Заң және кадрлар бөлімі;
Егер қаржы департаментінің 12 бөлімінің ережелерімен қосымша
мәліметтерден көруге болады.
Мен “Оңтүстік Қазақстан облысының қаржы департаментінде” бюджеттік
атқарылуын үлестіру және талдау бөлімінде болдым. Бұл бөлім Оңтүстік
Қазақстан облысы қаржы департаментінің құрылымдық бөлімшесі болып табылады.
Бөлім өз қызметінде ҚР Конституциясы мен Заңдарын; ҚР-ның Президенті мен
Үкіметінің актілерін; облыс әкімиятының қаулыларын, облыс әкімдерінің
шешімдері мен өкімдерін, департамент директорының бұйрықтарын және де
қосымшада бар бөлім ережесін басшылыққа алады. Оның негізгі
қызметтеріне мыналар жатады:
• кірістер мен шығыстардың атқарылуын жүзеге асырады;
• күндік, айлық, тоқсандық және жылдық есептер дайындау, талдау мен
бақылау, жиынтық жоспар жасайды;
• облыстық бюджет пен аудандық және қалалық бюджеттердің түсім көздері
бойынша салықтың, алымдар мен басқа да міндетті төлемдердің түсіміне
мониторинг жүргізеді және талдау жасайды;
• аудандық және қалалық субвенцияларын қаржыландыруды жүзеге асырады;
• мақсатты трансферттерді пайдалануына талдау жасайды;
• резервтердегі қаржыны пайдалану жөніндегі ұйғарымдар шығарады және
ақпаратты қорытады және т.б. қызметтерді атқарады.
Мен іс-тәжірибемді “бюджеттің атқарылуын үйлестіру және талдау”
бөлімінде екі апта болғандықтан толыққанды барлық қызметтерімен таныса
алмадым. Бірақ мен өзімнің іс-тәжірибемді осы мекемеде және осы бөлімде
өткеніме қуаныштымын. Себебі бұл жерде білікті мамандардың қолына түстім.
Олар өзінің жұмысына патриоттық сезіммен қарағанына таң қалдым. Бұл бөлім 4
қызметкерден тұрады. Олар:
Бюджеттің атқарылуын үйлестіру
және талдау бөлімінің бастығы
бөлім қызметкері бөлім қызметкері бөлім
қызметкері
Г Ф Е
Бұлардың әрқайсысы мынандай қызметтер түрімен айналасады:
1. Бөлім бастығы : тікелей бюджет атқарылуына жауапты тұлға, Қаржы
министрлігінен келетін хаттарына жауапты, облыстық бюджет пен аудандық
және қалалық бюджеттердің орындалуы жөнінде шұқғыл мәліметтер
дайындайды, өз бөлімінде істелген жұмыстарға басшылық етеді және басқа
да бөлімдердің бюджетке қатысты жұмыстары тікелей осы кісінің қолынан
өтеді, қаржы ағымдарын талдауды.
2. Бөлім қызметкері Г — бұл тікелей облыстық бюджетке түсіп жатқан
салықтар, түсімдер мен алымтарды талдауды; күндік, айлық, тоқсандық
және жылдық жиынтық жоспар жасайды; облыстық бюджет пен аудандық және
қалалық бюджеттерінің орындалуы жөніндегі жұмыстарды ұйымдастырады;
бюджеттің орындалуы барысында жиынтық жоспарға енгізілген
өзгерістердің есебін жүргізеді, талдайды, бақылайды.
3. Бөлім қызметкері Ф — бұл кісі республикалық бюджеттен бөлінген
мақсатты трансферттердің пайдалануына талдау жасайды; аудандар мен
қалалардың субвенсияларын қаржыландыруын жүзеге асырады және мемлекет
, облыс тарапынан берілетін инвестиция, несиелерді және басқа да
жеңілдіктерді тіркейді, талдауды, қорытындылайды.
4. Бөлім қызметкері Е — облыстық бюджеттің шығыс бөлімімен айналасады,
шығыстар бойынша қорытынды мәліметтерді жасайды және талап етуші
органға жібереді.
Сонымен қатар, бұл бөлімнің құжаттарымен таныстым. Осында мен өзімен
қажетті көп мағлұматтар мен мәлімет алдым. Ал бөлімнің артықшылықтары мен
кемшіліктеріне келетін болсақ, мен сарапшы емеспін мақтап-даттайтын. Бірақ
өз ойымды айтатын болсам, бюджет бөлімінің барлық қызметкерлері өз
жұмыстарна үлкен жауапкершілікпен қарайды және тапсырылған жұмысты уақтылы
орындауға тырысады. Практиканттарға назар аударып, білгенін үйретеді.
Бірақ департаментте мәліметтердің көбісін құпияда сақтайды. Сондықтан отчет
жазуға сәл қиындықтар туындайды. Егер бұған кемшілік ретінде қарауға
болатын болса, осыны түртіп алуға болады.
Жергілікті бюджеттің түсімдері мен шығыстары
2.1 Облыстық бюджетке түсетін түсімдер
Бюджет түсімі. Бюджет түсіміне кіреді: салықтық және салыққа
жатпайтын түсімдер, капиталмен жасалатын операциялардан түскен табыс,
алынған ресми трансферттер, кредиттерді қайтару.
Салық түсімі бюджет пайдасына төленетін міндетті, өтеусіз, қайтпайтын
төлем. Салық түсімі салық, алым және басқа міндетті төлем түрлері бойынша
сыныпталады.
Салыққа жатпайтын түсім салық, алым және төлем, айыппұл мен ықпалшара
бойынша түсім түрлері, кредиттерге байланысты сыйақы (мүдде) бойынша
сыныпталады.
1. Облыстық бюджетке түсетін салықтық түсімдер:
1) облыстық мәслихат белгілеген кірістерді бөлу нормативтері бойынша
жеке табыс салығы;
2) облыстық мәслихат белгілеген кірістерді бөлу нормативтері бойынша
әлеуметтік салық;
3) қоршаған ортаны ластағаны үшін төленетін төлем;
4) облыстық маңызы бар ақылы мемлекеттік автомобиль жолдары арқылы
жүріп өткені үшін алынатын алым;
5) облыстық маңызы бар жалпы пайдаланудағы автомобиль жолдарының
бөлінген белдеуінде сыртқы (көрнекі) жарнама орналастырғаны үшін төленетін
төлем;
6) жер үсті су көздерінің ресурстарын пайдаланғаны үшін төленетін
төлем;
7) орманды пайдаланғаны үшін төленетін төлем;
8) жергілікті маңызы бар ерекше қорғалатын табиғи аумақтарды
пайдаланғаны үшін төленетін төлем болып табылады.
2005 жылдың қаңтар-маусымында мемлекеттік бюджеттің кірісі – 26883,8
млн. теңге, немесе жоспарға – 102,4% құрады және алдыңғы жылдың тиісті
кезеңімен салыстырғанда түсімдер 23% өсті.
2005 жылдың қаңтар-маусымында республикадан субвенция ретінде 9718,4
млн. теңге, немесе жоспардың 100% алынды.
Бюджеттің кіріс бөлігі негізінен жалпы түсімдердің 82,9% үлесін
құрайтын ҚҚС (қосылған құн салығы), заңды тұлғалардан алынатын
корпоративтік табыс салығы, жеке тұлғалардан алынатын корпоративтік табыс
салығы, әлеуметтік салықтар және акциздерден қалыптасады.
Акциз бойынша жоспар 0,9%-ға кем орындалды, немесе аталған салық түрі
бойынша 22,1 млн. теңге бюджетке түспеді.
2. Облыстық бюджетке түсетін салықтық емес түсімдер:
1) коммуналдық меншіктен түсетін кірістер:
облыстық әкімдіктің шешімі бойынша құрылған коммуналдық мемлекеттік
кәсіпорындардың таза табысы бөлігінің түсімдері;
облыстық коммуналдық меншіктегі мемлекеттік акциялар пакеттеріне
дивидендтер;
облыстық коммуналдық меншіктегі заңды тұлғаларға қатысу үлесіне
кірістер;
облыстық коммуналдық меншік мүлкін жалға беруден түсетін түсім;
облыстық бюджеттен берілген кредиттер бойынша сыйақылар (мүдделер);
уақытша бос бюджет ақшасын депозитке орналастырудан алынған сыйақылар
(мүдделер);
облыстық коммуналдық меншіктен түсетін басқа да кірістер;
2) облыстық бюджеттен қаржыландырылатын мемлекеттік мекемелердің
тауарларды (жұмыстарды, көрсетілетін қызметтерді) өткізуінен түсетін
түсімдер;
3) облыстық бюджеттен қаржыландырылатын мемлекеттік мекемелер
ұйымдастыратын мемлекеттік сатып алулар өткізуден түсетін ақша түсімдері;
(қосымша мәлімет №9)
4) облыстық бюджеттен қаржыландырылатын мемлекеттік мекемелер салатын
айыппұлдар, өсімпұл, санкциялар, өндіріп алулар;
5) облыстық бюджетке түсетін салықтық емес басқа да түсімдер болып
табылады.(№3,4 кестелер)
3. Облыстық бюджеттен қаржыландырылатын мемлекеттік мекемелерге
бекітіліп берілген мемлекеттік мүлікті сатудан түсетін ақша негізгі
капиталды сатудан облыстық бюджетке түсетін түсімдер болып табылады.
4. Облыстық бюджетке түсетін ресми трансферттердің түсімдері:
1) аудандар (облыстық маңызы бар қалалар) бюджеттерінен түсетін ресми
трансферттер;
2) республикалық бюджеттен түсетін ресми трансферттер болып табылады.
5. Облыстық бюджеттен берілген кредиттерді өтеуден, мемлекеттің
облыстық коммуналдық меншіктегі қаржы активтерін сатудан, облыстардың
жергілікті атқарушы органдарының қарыздарынан түскен түсімдер облыстық
бюджетке есептеледі. 2005 жылдың қаңтар-маусымында мемлекеттік бюджеттің
кірісі – 26883,8 млн. теңге, немесе жоспарға – 102,4% құрады және алдыңғы
жылдың тиісті кезеңімен салыстырғанда түсімдер 23% өсті.
Республикалық бюджетке 15612,4 млн. теңге түсті, бұл кірістің жалпы
көлемінің 58,1% құрайды. Жоспар 1,6%-ға артығымен орындалып, өткен жылдың
тиісті кезеңімен салыстырғанда 39,9% өскен.
Жергілікті бюджеттің кіріс бөлігі 11271,4 млн. теңгені құрап, жоспар
3,5% артығымен орындалды және 2004 жылдың тиісті кезеңімен салыстырғанда
5,4% артқан. 2005 жылдың қаңтар-маусымында республикадан субвенция ретінде
9718,4 млн. теңге, немесе жоспардың 100% алынды. 2005 жылдың мамырында
статистикалық мәліметтер 266 шаруашылық жүргізуші субъектілерінің
көрсеткіштерін қамтыған. Олардың қаржы нәтижесінің қорытындысы 538,2 млн.
теңге мөлшерінде кіріс болып анықталды.
Есеп берген субъектілердің жалпы санының 169 бірлігі (63,5%) 1603,5
млн. теңге көлемінде кіріс алды. 1065,2 млн. теңге көлемінде – 97 кәсіпорын
(36,5%) залал алды.
Өңдеу өнеркәсібінде – 869,0 млн. теңге, көлік пен байланыста – 87,2
млн. теңге, жалға беру және тұтынушыларға қызмет көрсетуде – 84,0 млн.
теңге, электроэнергия, газ және су өндіру мен бөлуде – 63,0 млн. теңге,
құрылыста – 39,3 млн. теңге, мейманхана мен қонақ үйлерде – 0,5 млн. теңге
мөлшерінде оң қаржылық нәтижеге қол жеткізді.
Теріс қаржылық нәтиже сауда және тұрмыстық бұйымдар мен автокөлік
жөндеу бойынша қызмет көрсететін субъектілерде – 317,7 млн. теңге, тау-кен
өндіру өнеркәсібінде – 267,9 млн. теңге, ауыл шаруашылығы, орман және аң
шаруашылығында – 18,7 млн. теңге, коммуналдық, әлеуметтік және жекелей
қызмет көрсетуде – 0,6 млн. теңге мөлшерінде қалыптасты.
Ірі және орта кәсіпорындар мен ұйымдардың өзара есеп айырысу жағдайы.
Облыстың ірі және орта кәсіпорындарының 2005 жылғы 1-маусымдағы
дебиторлық берешектерінің көлемі 72425,4 млн. теңгені құрап, бір айда 8,5%-
ға кемігені, 2004 жылдың тиісті кезеңімен салыстырғанда 4,0%-ға артқаны
байқалды.
Мерзімі өткен берешектер 1142,6 млн. теңгені (жалпы көлемнің 1,6%)
құрады және 2004 жылдың тиісті кезеңімен салыстырғанда 480,6 млн. теңгеге,
немесе 29,6% кеміді.
Ірі және орта кәсіпорындардың 2005 жылдың 1-маусымындағы міндеттемелер
бойынша берешегі 113597,7 млн. теңгені құрады, оның ішінде мерзімі өткені –
2443,9 млн. теңге. Міндеттемелер бойынша берешектер 2004 жылдың тиісті
кезеңінің көрсеткіштерімен салыстырғанда 20,8% артты, ал мерзімі өткені –
19,9% кеміді.
Міндеттемелер бойынша берешектің ішінде еңбекақы төлеу жөніндегі
берешек 1292,1 млн. теңгені құрады және 2004 жылдың 1-маусымымен
салыстырғанда 24,6% артты, оның ішінде мерзімі өткені – 29,4% кеміді.
Жергілікті бюджеттің кіріс бөлігінің жоспары облыстың барлық аудандары
мен қалаларында орындалды. (Қосымша мәліметтерді №1,2,3,4 кетелерден көруге
болады).
2.2 Облыстық бюджеттің шығыстары
Бюджет шығысы. Бекітілген бюджет шегінде қайтарылмайтын негізде
бөленетін қаражат. Шығысқа шығын және кредит қосылады. Бюджеттің шығыс
бөлігі функционалдық, экономикалық және ведомстволық сыныптама бойынша
құрылады.
Бюджет тапшылығы – бюджет шығысының оның кірісінен асып түсу шамасы.
Бюджет профициті – бюджет кірісінің оның шығысынан асып түсу шамасы.
1. Облыстық бюджеттің шығыстары мынадай бағыттар бойынша жүзеге
асырылады:
1) жалпы сипаттағы мемлекеттік қызмет көрсетулер:
облыстық деңгейдегі жергілікті өкілді және атқарушы органдардың жұмыс
істеуі;
облыстың әлеуметтік-экономикалық дамуын орта мерзімді жоспарлау;
облыс деңгейінде бюджеттік жоспарлау;
облыстық бюджеттің атқарылуын ұйымдастыру;
облыстық коммуналдық меншікті басқару;
2) қорғаныс, қоғамдық тәртіп, қауіпсіздік:
облыстық ауқымдағы жұмылдыру дайындығы және жұмылдыру;
облыстық ауқымдағы төтенше жағдайлардың алдын алу және оларды жою;
су-құтқару қызметінің жұмысын қамтамасыз ету;
облыс аумағында қоғамдық тәртіпті сақтау және қоғамдық қауіпсіздікті
қамтамасыз ету;
облыстық ауқымдағы азаматтық қорғаныс іс-шаралары;
облыстық әскери комиссариаттарды жабдықталған әскерге шақыру (жинау)
пункттерімен, дәрі-дәрмекпен, құрал-сайманмен, медициналық және шаруашылық
мүлікпен, автомобиль көлігімен, байланыс құралдарымен, медициналық және
техникалық кызметкерлермен, қызмет көрсететін адамдармен қамтамасыз ету
жөнінде жалпыға бірдей әскери міндетті атқару шеңберіндегі іс-шаралар және
медициналық комиссиялар құру;
3) білім беру:
мемлекеттік облыстық білім беру ұйымдары үшін оқулықтар сатып алу және
оларды жеткізу;
балалар мен жеткіншектерге спорт бойынша қосымша білім беру;
бастапқы кәсіптік білім;
арнаулы білім беру бағдарламалары бойынша жалпы білім беру;
мамандандырылған білім беру ұйымдарында дарынды балаларға жалпы білім
беру;
облыстық ауқымдағы мектеп олимпиадаларын өткізу;
орта кәсіптік білім беру;
жергілікті деңгейде кадрлардың біліктілігін арттыру және оларды қайта
даярлау;
балалар мен жасөспірімдердің психикалық денсаулығын зерттеу және
халыққа психологиялық-медициналық-педагогик алық консультациялық көмек
көрсету;
өсіп-жетілуінде қиындықтарға душар болған балалар мен жасөспірімдерді
оңалту және әлеуметтік бейімдеу;
Бүгінгі күннің басты мәселесі – білім алудың қол жетімділігі және
сапасы болып табылады. 2005 жылы білім беруді дамытуға 22,4 млрд. теңге
бөлінді, бұл 2004 жылмен салыстырғанда 3,2% артық. Бұдан басқа,
республикалық бюджеттен 1207,1 млн. теңге көлемінде мақсатты ағымдағы
трансферттер бөлінді, оның 524,0 млн. теңгесі игерілді.
Облыста жалпы білім беру саласында мектептердің құрылысы мен қайта
құру бойынша республикалық және облыстық инвестициялық жобалар іске
асырылуда. 2005 жылы республикалық бюджеттен бұл мақсатқа 1493 млн. теңге
қаралып, оның 229,6 млн. теңгесі игерілген, облыстық бюджеттен – 745,3 млн.
теңге қаралып, 107,7 млн. теңге игерілген.
Облыста 16,3 мың тәрбиеленушісі бар 109 мектепке дейінгі тәрбие беру
мекемелері жұмыс істейді. Оның ішінде мемлекеттік бала-бақша саны – 100,
тәрбиеленушілер саны – 15,4 мың бала. Ағымдағы жылы босаған жайларда 4 бала-
бақша құрылады, оның ішінде 2 – Сайрам ауданында, Қазығұрт және Созақ
аудандарында – бір-біреуден. Олардың әрқайсында екі топтан ұйымдастырылатын
болады.
20042005 оқу жылында мектепке дейінгі дайындықпен 5-6 жас аралығындағы
43918 бала қамтылды, немесе өткен оқу жылымен салыстырғанда – 106,2%.
Облыстағы жалпы білім беру мектептерінің саны 1007, ондағы оқушылар
саны – 538,7 мың адамды құрады, жекеменшік мектептер саны – 7, ондағы
оқушылар саны – 1,5 мың. Ал, тұрғылықты жері бойынша мектебі жоқ балалар
мен аз қамтамасыз етілген отбасыларға – 19 жалпы білім беретін, 6,5 мың
баланы қамтитын мектеп-интернаттар қызмет етеді. Бұдан басқа, 300-ден аса
бала шипажайлы мектеп-интернаттарда оқиды.
Сонымен бірге, облыста кемтар балаларға арналған 10 мектеп және арнайы
тәрбиені қажет ететін балалар мен жасөспірімдерге арналған бір мектеп жұмыс
істейді. Бұл мектептерде 2 мыңнан аса бала білім алып, тәрбиеленуде.
2005 жылы бір оқушыға жұмсалған шығын көлемі 2,5%-ға артып, 29,1 мың
теңгені құрайды. Сынып-комплекттің орташа тығыздығы төмендеген. Егер, 2003-
2004 оқу жылында әр сыныптың орташа тығыздығы 23,4 бірлікті құраса, 2004-
2005 оқу жылында – 23 бірілікті құрады.
Облыста мектептерді ақпараттандыру бойынша жұмыс жүргізілуде. 2005
жылдың 1-шілдесінде Интернет жүйесіне 761 мектеп қосылған, бұл барлық
мектеп санының 75,6% құрады, оның ішінде 592 – ауыл мектептері. 793 мектеп,
оның ішінде 625 – ауыл мектептері байланыс құралдарына қосылған. Интернет
желісіне қосылған жалпы білім беру мектептерінің үлесі байланыспен
қамтылған мектептердің жалпы санының 96% құрайды.
Спутниктік оқу телеарналары арқылы қашықтықтан оқыту жүйесіне 288
мектеп қосылған, оның ішінде 249 – ауыл мектептері. Осы мектептердің 58,3%
телеарналарды қабылдағыш құралдармен жабдықталған.
Ұлттық бірыңғай тесттің (ҰБТ) нәтижесі бойынша 12 Оңтүстік Қазақстандық
бала 120 бал жинады. ҰБТ барлығы 26773 бала қатысты, оның 3115, немесе 12%-
ы – 40 бал жинай алмады. 60% – 40-тан 70-ке дейінгі бал, 26% – 71-ден 100
балға дейін, 3%, немесе 725 бала – 101-ден 120-ға дейін бал жинады. Облыс
бойынша ҰБТ орташа қөрсеткіші 61 балды құрады.
Кәсіби мектептер мен колледждерде оқитындардың үлесі артуда. Егер, 2003-
2004 оқу жылында 10000 тұрғынға шаққанда аталған құрылымда оқитындар саны
144 болса, 20042005 оқу жылында олардың саны 196-ға, немесе 36% дейін
өсті. 28 кәсіптік-техникалық мектепте 11342 оқушы білім алуда.
Арнаулы орта білімді мамандарды 37 колледж және олардың 7 филиалы
жүргізуде, бұл оқу орындарында 31,9 мың оқушы білім алуда. Бұдан да басқа
қосымша мәліметтерден қарауға болады (№5 кесте).
4) денсаулық сақтау:
республикалық бюджеттен қаржыландырылатын бағыттарды қоспағанда,
медициналық көмектің кепілдік берілген көлемін қамтамасыз ету;
халықтың санитарлық-эпидемиологиялық салауаттылығын қамтамасыз ету;
вакциналарды, иммунобиологиялық және басқа да медициналық
препараттарды Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес сатып алу;
жергілікті денсаулық сақтау ұйымдары үшін қан, оның компоненттері мен
препараттарын өндіру;
республикалық бюджеттен қаржыландырылатын бағыттарды қоспағанда,
денсаулық сақтау саласындағы басқа да іс-шаралар;
Облыстың денсаулық сақтау жүйесі: 139 – аурухана, 145 – амбулаторлық-
емханалық ұйымдарынан тұратын емдеу-сауықтыру тораптарынан құралады. Бұдан
басқа, облыс аумағында 542 – фельдшерлік-акушерлік және фельдшерлік
пункттер жұмыс істейді.
2005 жылдың 1-ші маусымдағы жағдай бойынша дәрігерлермен қамтамасыз
етілу 10 мың адамға шаққанда – 27,0, орта медициналық қызметкерлермен –
68,7 дәрігерді құрады. 2004 жылдың тиісті кезеңінде – тиісінше, 26,6 және
68,6 дәрігер.
Облыста перзентхана, туберкулезге қарсы және аудандық орталық
ауруханалар, т.б. кешендер құрылысы мен қайта құруға бағытталған
республикалық және облыстық инвестициялық жобалар жүзеге асырылуда.
Республикалық бюджет қаражаты есебінен 2005 жылы денсаулық сақтау
кешендерінің құрылысына 1079,8 млн. теңге қаралып, ағымдағы жылдың 6 айында
– 149,8 млн. теңгесі игерілді, облыстық бюджеттен – 209,4 млн. теңге қаржы
қаралып, 48,9 млн. теңгесі игерілді.
Халық арасында салауатты өмір салтын қалыптастыру жөнінде жұмыстар
жалғасуда. Туберкулезге қарсы күресті күшейту бойынша іс-шаралар жоспары
әзірленген.
5 жасқа дейінгі балаларды амбулаторлық деңгейде дәрі-дәрмектермен
ақысыз қамтамасыз етуге – 56,4 млн. теңге, жүкті әйелдерді темір және
құрамында иоды бар препараттармен қамтамасыз етуге – 179,2 млн. теңге
бөлініп, игерілді.
Облыстық санитарлы-эпидемиологиялық қадағалау басқармасының
мәліметтері бойынша, 2005 жылдың қаңтар-мамырында 2004 жылдың қаңтар-
мамырымен салыстырғанда халықтың қызамықпен (1,9 есе артқан), адам
иммунитетінің тапшылығы (9,1% артқан) ауруынан басқа жұқпалы ауруларға
шалдығуы төмендеген. Қызылшамен ауырудың 565 оқиғасы тіркелді. Бұдан да
басқа қосымша мәліметтерден қарауға болады (№5- №6 кесте)
5) әлеуметтік көмек және әлеуметтік қамсыздандыру:
жетім балаларды, ата-анасының қамқорлығынсыз қалған балаларды
әлеуметтік қамсыздандыру;
мүгедек балаларды қоса алғанда, қарттар мен мүгедектерді әлеуметтік
қамсыздандыру;
2004 жылдың ІV тоқсанында облыс халқының орташа ақшалай жан
басына шаққандағы шығыстары (тоқсанның бір айында орта есеппен) 5377
теңгені құрады, бұл 2003 жылдың ІV тоқсанындағы деңгейден 4,2% артық.
2004 жылдың IV тоқсанындағы халықтың ақшалай шығыстары
жан басына
шаққанда, айына орта есеппен, теңге
Халықтың ақшалай шығыстарының құрылымында, тұтыну тауарлары мен
қызметтерді сатып алуға – 96,8%; туысқандары мен таныстарына материалдық
көмекке, алименттерге – 2,2%; кредит пен борышты өтеуге – 0,6%; салықтар
мен төлемдерге және басқа төлемақыларға – 0,4% жұмсалды.
Кедейшілікті төмендету бойынша бағдарламаны іске асыру шеңберінде,
жергілікті бюджет қаржысынан 79278 аз қамтылған азаматтарға 336,8 млн.
теңгеге әлеуметтік көмек көрсетілді.
Кедейлікті төмендету іс-шараларының тиімділігін арттыру және халықтың
өз бетінше жұмыспен қамтылуын ұлғайту мақсатында, 167 аз қамтылған отбасыға
– 801,3 гектар жер үлесі, 387 отбасыға – 1689 бас ұсақ және мүйізді ірі
қара, 19 отбасыға 857 мың теңге көлемінде шағын несие бөлініп берілді.
2005 жылдың қаңтар-маусымында 71028 адам 317,9 млн. теңге көлемінде
атаулы әлеуметтік көмек алды, 1266 отбасыға 8,44 млн. теңге көлемінде
тұрғын үй көмегі көмегі көрсетілді. 1070 мүгедек балалар 6,6 млн. теңге
көлемінде көмек алды. 6243 мұқтаж жандарға 26,9 млн. теңге көлемінде
демеушілік көмек көрсетілді.
Қабылданған іс-шаралардың нәтижесінде кедейшілік шегінен төмен табыс
табатын азаматтардың саны 2004 жылдың тиісті кезеңімен салыстырғанда 20,7%-
ға төмендеп, 65040 адамды, немесе облыс халқының 3,0% құрады.
Қартайған және жалғыз басты азаматтарға әлеуметтік көмек көрсету
бойынша жұмыстар жалғасуда. 2,3 мың жалғыз басты қарияға әлеуметтік көмек
көрсететін 26 бөлімше, сонымен қатар, төмендетілген бағамен тауарлар
өткізетін дүкендер, киім-кешек және аяқ-киім, ыстық тамақ беретін пункттер
жұмыс істейді.
Аға ұрпақ бағдарламасын іске асыруға облыстық бюджеттен 2005 жылға
94,5 млн. теңге қарастырылған, бұл 2004 жылға қарағанда 8,8% артық. Осы
қаржыдан 5157 ардагерлерге, мүгедектер мен тыл қайраткерлеріне облыс
шипажайларында емделіп, демалуға 61,8 млн. теңге бөлінді.
Протезді-ортопедиялы көмекке және сурдотифло-құралдарына зәру
науқастар мен мүгедектерді қамтамасыз ету мәселесі бойынша жұмыстар
ұйымдастырылуда. Қол арбаға зәру мүгедектерді қамтамасыз етуге облыстық
бюджеттен 8,7 млн. теңге қаралған. 2005 жылдың өткен кезең ішінде
мүгедектерге 124 қол арба берілді.
Қамқорлық қайырымдылық акциясы 2005 жылдың 1–жартыжылдығында 91 мың
аз қамтылған азаматты қамтып, 302,7 млн. теңгенің көмегі көрсетілді.
Соғыс ардагерлеріне, тыл қайраткерлеріне және қаза болған әскери
қызметкерлердің жесірлеріне материалдық қолдау көрсету мақсатында, олардың
материалдық жағдайлары зерттеліп, әрқайсысына жеке әлеуметтік карта ашылды.
1941-1945 Ұлы Отан соғысындағы Жеңіске 60 жыл мерейтойлық медальмен
марапатталынатын 25221 адам және соғыс жылдары тылда алты айдан кем емес
жұмыс істеген азаматтар анықталды. Қазіргі уақытта облыста нақты 13,2 мың
соғыс қайраткерлері және оларға теңестірілген тұлғалар, оның ішінде 3220
соғысқа қатысушылар мен мүгедектер бар.
6) тұрғын үй-коммуналдық шаруашылық:
елді мекендерді газдандыру;
2005 жылдың қаңтар-маусымында тұрғын үй құрылысына 4998,5 млн. теңге
инвестиция бағытталған, бұл алдыңғы жылдың тиісті кезеңімен салыстырғанда
3,3 есеге артық.
Барлық меншік түрлері бойынша кәсіпорындар мен ұйымдар және халықтың
қаржысы есебінен жалпы алаңы 279,9 мың шаршы метрді құрайтын 2498 жаңа
үйлер мен пәтерлер салынды, бұл 2004 жылдың қаңтар-маусымымен салыстырғанда
51,7% артық. Іске қосылған тұрғын үйдің 93,7% халықтың өз қаржысы есебінен
тұрғызылды.
Іске қосылған тұрғын үй көлемі – Түлкібас (72,5%-ға), Сарыағаш (58,6%)
аудандарында және Шымкент (2,0 есе), Кентау (99,8%) қалаларында айрықша
өскен.
Облыс бойынша іске қосылған тұрғын үй көлемінде едәуір үлесті Шымкент
(40,6%) және Түркістан (22,7%) қалалары алады.Қосымша мәліметтерді №5 -№8
кестелерден қараңыз.
7) мәдениет, спорт, туризм және ақпараттық кеңістік:
жергілікті маңызы бар театр және музыка өнерін қолдау;
мәдени-демалыс жұмысын қолдау;
жергілікті маңызы бар тарихи-мәдени мұраның сақталуын және оған
қолжетімді болуын қамтамасыз ету;
республикалық және халықаралық спорт жарыстарына спорттың әр түрі
бойынша облыстық құрама командалардың мүшелерін дайындау және олардың
қатысуы;
облыстық деңгейде спорт жарыстарын өткізу;
жергілікті деңгейде туристік қызметті реттеу;
жергілікті маңызы бар мұрағат қорының сақталуын қамтамасыз ету;
облыстық кітапханалардың жұмыс істеуін қамтамасыз ету;
бұқаралық ақпарат құралдары арқылы жергілікті деңгейде мемлекеттік
ақпарат саясатын жүргізу;
мемлекеттік тілді және Қазақстан халықтарының басқа да тілдерін
жергілікті деңгейде дамыту;
жастар саясаты саласындағы аймақтық бағдарламаларды іске асыру;
... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz