Банктің депозиттік операциялары және олардың қорларды қалыптастыруындағы ролі

Пән: Банк ісі
Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 35 бет
Таңдаулыға:

КУРСТЫҚ ЖҰМЫС

Тақырыбы: «Банктің депозиттік операциялары және олардың қорларды қалыптастыруындағы ролі»

«Банк ісі» пәні бойынша

МАЗМҰНЫ

КІРІСПЕ . . .

1 Коммерциялық банктердің депозиттік операция-ларының теориялық негізі . . .

1. 1 Коммерциялық банктердің депозиттік операцияларының экономикалық мәні . . .

1. 2 Коммерциялық банк депозиттері және олардың түрлері . . .

2Банктің депозиттік операциялары және олардың қорларды қалыптастыруындағы ролі . . .

2. 1Банктің депозиттік операцияларының қорларды қалыптастырудағы рөлі мен мәні . . .

2. 2 Қор қалыптастыру мақсатында банктің депозиттік операцияларын тиімді ұйымдастыру және жүзеге асыру механизмі . . .

ҚОРЫТЫНДЫ . . .

ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ . . .

КІРІСПЕ

Отандық экономиканың нарықтық қайта құру жолына өтуі оның дамуын бүкіләлемдік даму қарқынына ілесу деңгейімен анықталады. Сондықтан да бүгінгі күні отандық банктер өз саясаттарын қалыптастыруда әлемдегі әрекет етуші білімдер мен тәжірибелерге сүйенеді. Бірақ та қазіргі жағдайда батыстық экономикалық теория жетістіктері қазақстандық коммерциялық банктер қажеттілігін қанағаттандыруға жеткіліксіз.

Экономикалық дамудағы банктердің рөлін қарастырсақ, мысалы дамымаған экономикада банктер мәні жағынан барлық ұйымдастырылған қаржы нарығы ретінде сипатталады. Олар капиталды шоғырландыру мен бөлуде, қоғам жинақтарын корпоративтік инвестицияға трансформациялауда маңызды рөл атқарады. Осындай жағдайда коммерциялық банктерде тиімді депозит саясатын қалыптастыру мәселесі теориялық және шаруашылық тәжірибе тұрғысынан өте өзекті болып табылады.

Барлық банк саясаттарының ішінде ең маңыздысы ресурстық базаны құру саясаты болмақ. Банктің пассивтік операцияларды жүзеге асыру үрдісінде ресурстар базасын құру оның активті операцияларына қатысты маңызды мәселенің біріне айналды.

Банктер өздерінің активтік операцияларын жүзеге асыру үшін тартылған қаражаттардың 90 пайызынан жоғары бөлігін қолданады. Дәстүрлі түрде осы қаражаттардың негізгі бөлігін депозиттер құрайды.

Депозит ол белгілі бір шартпен иесінің банкке сақтауға салған ақша қаражаты. Ол қолма-қол ақша немесе ақшаның қолма-қол емес формасында, ұлттық немесе шетел валютасында салынуы мүмкін. Банктердің ақшалай қаражаттарды салымдарға тарту және оларды пайда табу мақсатында орналастыру жұмыстары депозиттік операциялар деп аталады. Осының негізінде коммерциялық банктердің несиелік ресурстарының негізгі бөлігі құрылады.

Республикамызда депозиттік саясатты құру мәселелеріне аса назар аударылған жоқ. Тиімді депозиттік саясаттың дамуына кедергі келтіретін факторлар қатары аз емес. Солардың ішінде ең маңыздылары мыналар: банктердің төмен капиталдануы, айналымдағы ақша массасының шектеулілігі, жинақтардың долларлануы. Бәрінен де банктер үшін ресурстар көзі болып табылатын депозиттік операциялар өңірлерде жеткіліксіз деңгейде дамуы. Осындай жағдайлар дипломдық зерттеу тақырыбының өзектілігін анықтап берді.

Мәселенің зерттелу деңгейіне келер болсақ, коммерциялық банктерде депозиттік операциялардың және олардың қорлардықалыптастыру мәселелерін зерттеумен Г. С. Сейтқасымов, М. А. Сатқалиев, С. Б. Мықыш, И. А. Новиков, Н. Н. Хамитов, О. И. Лаврушин, Т. П. Варламова, В. И. Тарасов, Ю. Г. Вешкин сияқты отандық және шетелдік ғалымдар айналысқан.

Банктердің депозиттік операцияларының тәжірибелік аспектілеріне Э. Дж. Долан, К. Д. Кэмпбелл, Р. Дж. Кэмпбелл, Ж. Матук, Д. Полфреман, П. Роуз, Дж. Ф. Синки т. б. шетелдік ғалымдар жұмыстарын арнаған. Сонда да осы дипломдық жұмысты талдау барысында әлі де болса, коммерциялық банктер депозиттік саясатын жүйелі көзқарас тұрғысынан, отандық экономика жағдайында құру ерекшеліктерін жан-жақты зерттеу қажеттілігіне көз жеткіземіз. Сонымен жоғарыда аталған ғалымдардың ғылыми зерттеулерінің көбі осы дипломдық зерттеу тақырыбының мәселелерін тереңнен оқуға негізгі база болды.

Коммерциялық банктердің тиімді депозиттік саясатын құрудың теориялық және тәжірибелік маңызы мен өзектілігі, жеткілікті зерттелмеуі тақырыпты таңдауға, зерттеу мақсаты мен міндеттерін анықтауға негіз болды.

Зерттеу объектісі ретінде коммерциялық банктердің депозиттік операциялары алынған.

Жұмыстың мақсаты - банктердің депозиттік операцияларының экономикалық мазмұнын ашу және олардың ролін анықтау болып табылады.

Алға қойылған мақсатқа қол жеткізу үшін мынадай міндеттерді шешу қажет:

коммерциялық банктердің депозиттік операцияларының теориялық негізін қарастыру;
депозиттік операцияларды қалыптастырудың құқықтық негізін қарастыру;
коммерциялық банктердің депозиттік операцияларының экономикалық мәнін ашу;
коммерциялық банктер депозиттік саясатына ықпал етуші факторлар мен депозиттік саясат элементтерін анықтау;
банктердің депозиттік операцияларының қорларды қалыптастыру мәселелері.

Зерттеу заты болып коммерциялық банктердің тиімді депозиттік операцияларын құрудың теориялық, тәжірибелік және әдістемелік негізі табылады.

Зерттеудің теориялық және әдістемелік негізі ретінде коммерциялық банктердің депозиттік операцияларын қалыптастыру мен жүзеге асырудың теориялық сұрақтары мен тәжірибелік мәселелеріне арналған отандық және шетелдік ғалымдардың еңбектері, мерзімджі басылымдар бетінде жарияланған мақалалар, халықаралық және республикалық ғылыми-тәжірибелік конференция мен семинарлардың материалдары алынды. Өңірлік коммерциялық банктердің депозиттік саясатының қолданбалы аспектілерін зерттеу Қазақстан Республикасының банк қызметін реттейтін заңнамалық және нормативтік актілеріне негізделген.

Зерттеудің ақпараттық базасын статистикалық мәліметтер мен Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі, Қазақстан Республикасының коммерциялық банктері мен «Темірбанк» Акционерлік Қоғамының есептік мәліметтері, Қаржылық қадағалау Агенттігінің статистикалық мәліметтері құрайды.

1 Коммерциялық банктердің депозиттік операция-ларының теориялық негізі

1. 1 Коммерциялық банктердің депозиттік операцияларының экономикалық мәні

Коммерциялық банктер ресурстарының құрылымында тартылған қаражаттар үлесі өте жоғары. Нарықтық қатынастардың дамуына байланысты және банктік жүйе үшін уақытша бос ақшалай қаражаттарды тартудың дәстүрлі емес тәсілдерінің болуы тартылатын қаражаттар құрылымын толығымен өзгертті десе де болады. Банктік тәжірибеде барлық тартылатын қаражаттарды жинақтау тәсілдеріне байланысты үлкен екі топқа бөлінеді:

1) депозиттік қаражаттар;

2) депозиттік емес тартылған қаражаттар.

Тартылған қаражаттардың ең көп бөлігін депозиттер құрайды.

Депозиттер банк үшін бірден-бір арзан ресурс көзі болып табылады.

Енді депозит дегеніміз не дейтін болсақ, депозит - бұл клиенттердің (жеке және занды тұлғалардың) банктегі белгілі бір шотқа салған жене өздері пайдалана алатын қаражаттары болып табылады. Яғни, депозит (латынша depositum - сақтауға берілген зат) - бұл қаражатын банкке уақытша пайдалануға беру бойынша экономикалық қатынастар болып табылады.

Коммерциялық банктер өз қызметіне ресурстар тарту мақсатымен жарғыда бекітілген коммерциялық банк мақсаты мен міндеттеріне сәйкес максимальды пайда алу мен банк төлем қабілеттілігін сақтау қажеттілігін ескере отырып депозиттік саясат стратегиясын құру қажет. Банктің депозиттік операциясы ең алдымен мынадай талаптарға сай болуы қажет:

экономикалық мақсаттылық;
бәсеке қабілеттілік;
ішкі қарама-қайшылықсыз.

Бұл жерде экономикалық мақсаттылық деп халықтан тартылған ресурстарды пайдалану рентабельділігін айтып отыр. Бұл мәселе жалпы активті-пассивті басқаруда қарастырылуы қажет. Жеке тұлғалардан депозиттік ресурстар тартудың салыстырмалы тиімділігін есептеуде онымен байланысты шығындарды да есепке алған жөн.

Салымдар бойынша мөлшерлеме жүйесі нарықты конъюнктураға сәйкес болуы қажет.

Депозиттік саясаттың ішкі қайшылықтарын бірнеше аспектілер негізінде қарастыруға болады. Бұл және депозиттік мөлшерлеменің уақыттық қөұрылымы және олардың салым түрлері мен оның сомалары сондай-ақ клиентураның әртүрлі категориялары бойынша дифференциялануы.

Коммерциялық банктердің депозиттік саясатының мәнін қарастыруда депозиттік операцияның субъектілері мен объектілері, оны құрудың қағидалары, сондай-ақ депозиттік саясат шекаралары сияқты мәселелерге тоқталған жөн.

Коммерциялық банктердің депозиттік операцияларының субъектілеріне банк клиенттері, коммерциялық банктер мен мемлкеттік мекемелер жатқызылады. Ал депозиттік операцияның объектілеріне банктің тартылған қаражаттыра мен банктің қосымша қызметтері жатқызылады. Банктің депозиттік операциясының субъектілері мен объектілері келесі суретте көрініс тапқан.

Сурет 1. Коммерциялық банктердің депозиттік операцияларының субъектілері мен объектілерінің құрамы

Банктің депозиттік операциясын банктің жалпы операциясының элементтерінің бірі ретінде қарастыра отырып, депозиттік саясаттың негізгі мақсаты төмен бағамен барынша мол ақша ресурстарын тарту екендігіне көз жеткіземіз.

Депозиттік саясаттың бұл мақсатын табысты жүзеге асыруды үшін, оның құрылу үрдісінде мынадай мәселелерді шешу қажет:

банклік пайда алуда депозиттік операциялар өткізу үрдісіне ықпалдасу;
банк төлем қабілеттілігінің қажетті деңгейін сақтау;
депозиттің әртүрлі үлгілерін үйлестіру және депозиттік операциялар субъектілерін диверсификациялауды қамтамасыз ету; несиелік салымдар мен депозиттер сомасы мен мерзімі бойынша ссудалар беру операциялары мен депозиттік операциялар арасындағы өзара келісушілік пен өзара байланыстықолдау;
депозиттік шоттардағы бас қаражаттарды азайту;
икемді пайыздық саясат жүргізу;
тартылған ресурстар бойынша пайыздық шығындарды төмендету жолдары мен құралдарын үнемі іздестіру;
банклік қызметтерді дамыту және клиенттерге қызмет көрсету мәдениеті мен сапасын жоғарылату.

Бұған байланысты коммерциялық банк депозиттік операцияларын құрудың механизмін қарастыруға болады.

Сурет 2. Коммерциялық банктердің депозиттік операциясын құру механизмі

Депозиттік пайыздар ресурстар тарту облысындағы тиімді инструмент болғандықтан банктің депозиттік саясатын құру үрдісі банктің пайыздық саясатын жүргізуімен тығыз байланысты.

Мемлекеттік реттеу кезінде салымдардың жеделдігіне сәйкес пайыздың шекті нормалары заңдық тәртіппен реттелген, ал қазір банктер ҚРҰБ есептік мөлшеріне сәйкес бәсеке қабілетті пайыз мөлшерлемелерін өз бетінше тағайындайды. Депозиттік шоттардың жекелеген түрлері бойынша табыстар шамасы салымның мерзімімен, сомасымен, шоттың қызмет ету ерекшелігімен және клиенттің салым шартын сақтауына байланысты анықталады.

Депозиттер бойынша пайыз төлемі банктің операциялық шығындарының негізгі бөлігін құрайды. Сондықтан да банк бір жағынан пайыз мөлшерінің жоғары болуын қаламаса, екінші жағынан клиенттер үшін тартымды пайыз мөлшерін қолдауға мүдделі. Коммерциялық банктер ұзақ мерзімге ірі мөлшердегі депозиттерді тарту үшін пайыздық шығындардың өскеніне қарамастан клиенттерге жоғары пайыздық мөлшерлер ұсынады.

Банктер арасында ресурс тартудағы бәсекелестік күрестің маңызды құралы - пайыздық саясат болып табылады. Қазіргі кезде банктер депозит бойынша пайызды салымдарды сақтандыру қорының белгілеген мөлшерлемесіне байланысты белгілейді. Депозиттердің жеке түрлері бойынша пайыздық мөлшерлеме деңгейі салым мерзіміне, сомасына байланысты қойылады. Депозит мерзімі ұзақ болған сайын пайыздық мөлшерлеме де жоғары болып табылады. Сондай-ақ пайыз төлеу жиілігі де маңызды мәнге ие. Бұл жерде пайыз төлеу жиілігі алшақ болған сайын мөлшерлеме деңгейі де жоғары болады.

Коммерциялық банктердің пайыздық саясатының негізгі бағыттарының бірі депозиттік операциялар мен барлық ресурстар құнын талдау және есептеу болып табылады.

Ол үшін:

салымдар (депозиттер) бойынша оңтайлы пайыз тағайындау;
тартылған қаражаттар бойынша пайыздық мөлшерлер қарқынын зерттеу;
инфляция жағдайындағы ресурстардың шынайы құнын есептеу;
банк шығындарының жалпы құнындағы тартылған ресурстар бойынша пайыздық шығындар өзгерісін талдау қажет.

Пайыздарды есептеу кезінде пайыз мөлшерлерінің шамасы, қаражат тартылған нақты күн саны есепке алынады. Қаражат орналастыру мақсатымен банк таңдауда салымшы үшін пайыз мөлшерлемесін есептеу тәртібі анықтаушы фактор болуы мүмкін.

Пайыздарды есептеу келесі тәсілдердің бірімен жүргізіледі:

жай пайыздар;
күрделі пайыздар;
фиксирленген пайыздық мөлшермен;
өзгермелі пайыздық мөлшермен.

Салымшыларды тарту мақсатында пайызды есептеудің әр түрлі жолдары қарастырылған. Соның ішінде дәстүрлі тәсілге жай пайыз жатады. Мұнда есептеу базасы ретінде салымның соңғы қалдығы алынады.

Пайызды есептеудің екінші түрі - күрделі пайыз болып табылады. Бұл жерде есептеу кезені біткен соң салым сомасына пайыз есептеледі де, ол салым сомасына тағы да қосылады. Осылайша, келесі есептеу кезеңінде пайыздық мөлшерлеме тартымды көрінеді. Мұндай есептеу тәртібі салымның сақталу мерзімін ұлғайтып, оны инфляциядан қорғайды.

Кейбір банктер инфляциядан сақтану үшін пайызды алдын ала есептеп беруді ұсынады. Бұл жерде салымшы пайыздық табысты салымды сала салысымен алаалады. Егер келісім-шарт мерзімінен бұрын тоқтатылатын болса, банк салым бойынша пайызды қайта есептеп, артық төленген соманы қайтарып алады. Кейбір банктер пайызды есептеу кезінде бір жылдағы нақты күнді алса (365 немесе 366 күн), кейбіреулері жақындатылған орташа соманы (360 күн) алады. Бұл да табыс мөлшеріне әсер етеді.

1. 2 Коммерциялық банк депозиттері және олардың түрлері

Депозиттік операциялар келесідей қағидаларға негізделіп ұйымдастырылады:

депозиттік операциялар банктік пайда табуға негізделуі қажет;
банк балансының оперативтік төлем қабілеттілігін қолдау мақсатында икемді депозиттік саясат жүргізілуі керек;
депозиттік операцияларды ұйымдастыру үрдісінде жедел салымдарға көңіл бөлген жөн;
депозиттік операциялар мен мерзімі мен сомалары бойынша ссудалар беру операциялары арасындағы келісушілік пен өзара байланысты қамтамасыз ету қажет;
депозиттерді тартуға ықпал ететін банклік қызметтерді тарту шараларын қабылдау қажет.

Банктік депозит мәнін зерттей орырып, З. С. Каценеленбаум депозиттің екіжақтылық сипатын атап көрсеткен. Депозиттер салымшылар үшін потенциалды қаражат болып табылады. Салымшы чек толтырып, оны циркуляцияға жіберуі мүмкін. Сол уақытта банктегі қаражат пайыздық сыйақы әкеледі. Олар салымшы үшін екі рөлде көрінеді: бір жағынан ақша рөлінде, екінші жағынан, пайыз әкелетін капитал рөлінде.

Депозиттердің қолма-қол ақшамен салыстырғанда артықшылығы - ол пайыздық сыйақы әкеледі, ал кемшілігі - капиталдың әдеттегі әкелетін пыйызынан азырақ пайыз әкеледі. Осы төмендетілген пайыз кездейсоқ жағдай емес, бұл банк табиғатының негізі болып табылады. Өйткені, банктік депозит бойынша төлейтін пайызы өз қаражатын орналастырудан түсетін пайыздан төмен болады. Бұл жерде екеуінің қатынасы - ¼ болып табылады [2] .

Депозит тек клиентке ғана емес, сондай-ақ банкке де пайдалы. Көптеген депозиттердің банкке ссудалық капитал құруға мүмкіндігі бар. Содан соң банк оны тиімді салаларға орналастырады. Депозиттер бойынша пайыз бен несие бойынша пайыздың айырмасы банктің табысы болып табылады. Банктердің осы табысты көбейтуге тырысуы ресурстық базаны көбейтуге ұмтылуына әкеледі.

Банктің «алтын ережесі» бойынша оның қаржылық талаптарының мөлшері мен мерзімі міндеттемелердінің мөлшері мен мерзіміне сәйкес келуі керек. Осы ережеге сәйкес банктер алғымдағы шоттардағы қаражатты несиелеу ресурсы ретінде қолдана алмыс еді. Алайда, әдетте клиенттер бір мезгілде барлық қаржатты алмайтындықтан, банктік қолма - қол ақша резерві там көп болмауына да болады. Сонымен қатар, көптеген банктік оперциялар қолма - қолсыз түрде жүреді. Кассалық резерв ретінде қолданылмаған қолма - қол ақша қаржаттары банктің өтімділігін көбейтіп, несие беруге реаурс түрінде қолданылуы мүмкін [3] .

Жалпы алғанда, депозиттік операциялар активті және пассивті болып бөлінеді. Активті депозиттік операциялар - банктің уақытша бос ақша қаражаттарын басқа корреспондент- шоттарда орналастыруға байлансты операциялар. Олар банктің өтімді активтері ретінде, яғни жалпы активтердің өте аз блігін алады.

Пассивті депозиттік операциялар - клиенттердің уақытша бос ақша қаражаттаран белгіліуақытқа жіне пайыз төлеу шартымен тартуға байланысты операциялар. Бұл - операциялар көмегімен тартылған депозиттер пассив жағының көп бөлігін алады және банктік ресурстар қалыптастырудың негізгі көзі.

Салымдарды, депозиттердің және депозиттік емес ресурстардың шоттарының әр түрілері кездеседі. Бұл банктердің жоғары бәсекелестік нарықта банк қызметтеріне деген клиенттер топтарының сұранысын қанағаттандыруға және олардың қаражаттары мен уақытша бос қаражаттарын банктік шоттарға тартуға ұмтылуына жағдай жасайды.

Экономикалық мазмұнына қарай депозиттерді мынадай топтарға бөледі:

1) талап етуіне дейінгі депозиттер ;

2) мерзімді депозиттер ;

3) жинақ салымдары;

4) бағалы қағаздар.

Сондай- ақ оларды мынадай белгілеріне қарай жіктеуге болады:

1) мерзімдеріне қарай;

2) салым иелерінің категорияларына қарай;

3) қаражаттарды салу және қайтарып алу шартына қарай;

4) пайыз төлеу қарай;

5) банктің активтік операциялары бойынша жеңілдіктер алуына қарай, т. б.

Салым иелерінің категорияларына байланысты депозиттік шоттар мынадай түрге бөлінеді;

1) жеке тұрғалардың шоттары;

2) кәсіпорындар мен акционерлік қоғамдардың шоттары;

3) жергілікті билік ұйымдарының шоттары;

4) қаржылық мекемелердің шоттары;

5) шетелдік азаматтардың шоттары.

Талап етуіне дейінгі депозиттер - салым иелерінің бастапқы талап етуіне байланысты әр түрлі төлем құжаттары арқылы қолма- қол ақшаларын алатын әр түрлі шоттардағы. Талап етуіне дейінгі депозиттер ағымдағы есеп - айырысулар үшін қажет. Мұндай шотты ашуға ниетті, ең алдымен клиент білдіреді, себебі оған есеп- айырысып, төлемдер жүргізу қажет болады. Мұндай шоттар бойынша қаражат қозғалысы қолмақол ақша түрінде, чекпен, аударыммен, басқа да төлем құжаттарымен рәсімделуі мүмкін [5] .

Қазақстан Республикасының банктік тәжірибесінде талап етуіне дейінгі депозиттерге келесілер жатады:

мемлекеттің, акционерлік кәсіпорындардың және әр түрлі шағын коммерциялық құрылымдардың ағымдық шоттарындағы сақталатын қаражаттар;
әр түрлі мақсаттарға тағайындалған қорлардың қаражаттары;
есеп айырысудағы қаражаттар;
жергілікті бюджеттер қаражаттары және олардың шоттарындағы қаражаттар;
жергілікті бюджеттер қаражаттары;
басқа банктердің корреспонденттік шоттарындағы қаражат қалдықтары.

Талап етуіне дейінгі депозиттік шоттардың арықшылығы олардың иелері үшін жоғарғы өтімділігіне байланысты сипатталады. Талап етуіне дейінгі депозиттік шоттарағ қаражаттар, шаруашылық және басқа да поерациялардың жүзеге асырылуы барысында түседі және пайдаланылады.

Кемшілігі - шот бойынша пайыз төленбейді немесе өте төмен мөлшерде төленерде. Осылайша, талап етуіне дейінгі шоттардың өзіндік ерекшеліктері қалыптасады:

1) ақша салу және оны алу кез келген уақытта ешқандай шектеусіз жүзеге асырлады;

2) шот иесі банктен осы шотты пайдаланғаны үшін пайыз түрінде немесе комиссиондық ақы алып отырады;

3) банктер талап етуіне дейінгі шоттарда ақшалай қаражаттарды сақтағаны үшін өте төменгі деңгейде пайыз төлейді, кейде төлемеуі де мүмкін;

4) талап етуіне дейінгі депозиттер бойынша коммерциялық банк орталық банкте сақталатын міндетті резервтерге жоғарғы мөлшерде аударымдар жасайды.

Талап етуіне дейінгі депозиттердің бір түрне контокорренттік шотты да жатқызуға болады. Контокррент (итал. conte corrente - ағымдық шот) - бұл банктің клиентпен арадағы барлық операциялары есепке алынатын бірегей шот болып табылады. Контокоррентте бір жағынан, банк ссудалары мен клиенттердің бұйрығы бойынша шоттарды жүргізілетін барлық төлемдер жүргізілсе, екінші жағынан - шотқа аударым, салым түрінде түсетін қаражаттар орналастырылады. Осылайша, бұл - активті- пассивті шот болып табылады.

Контокоррентті шотқа ұқсас овердраыты бар шотты айтуға болады. Бұл щот бойынша клиент пен банктің шартына сәйкес шот иесі шот қалдығындағы қаражаттан көп қаражат алуына болады. Алайда, мұндый шот бойынша қарыз алу сирек блоады. Яғни, бұл шотқа пассивті қалдық тән. Овердрафты бар шоттың контокоррент шоттан айырмашылығы - онда бір мезгілде басқа шоттар да береді. Ал, контокорент шотта банктін операциялардың барлығы жинақталған. Сонымен қатар контокоррент шоттар шаруашылық субьектілер үшін ашылса, овердлафты бар шоттар жеке тұлғаларға да ашыла береді.

Талап етуіне дейінгі депозиттерге банктердің корреспонденттік шоттары да жатады. Бір банктің басқа банктерде ақша шоттары ностро - шот деп аталады. Керісінше, басқа корреспондент банктердің осы банкте ақша шоттар лоро-шоттар деп аталады.

Банктер арасында корреспонденттік қатынастар орнату кезінде жақтар осы шоттар бойынша оверафтың болуын қарастырады. Кердиттік және дебеттік қалдық бойынша шекі мөлшері, пайыздық мөлшерлемелері банктер арасындағы корреспенденттік қатынастар турлы келісім- шартпен анықталады.

Лоро - шотта пассивті сальдоның құрылуы банк айналымыныда басқа корреспондент банктерден тарылғым қосымша ресуастардың болуын білдіреді. Ал, активті сальдо - овердрафтың пайда болуын, яғни корреспондент банкке несие бергендігін көрсетеді. Ностро - шотта осыған қарама - қарсы қозғалыс болады.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.