«Өндірісті ұйымдастру және басқару» пәнінен оқу құралы

Пән: Өнеркәсіп, Өндіріс
Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 61 бет
Таңдаулыға:

«Өндірісті ұйымдастру және басқару» пәнінен

ОҚУ ҚҰРАЛЫ

Мазмұны:

Кіріспе

Өндірісті ұйымдастыру негіздері
Тұлға билік және менеджер беделі
Ұйымның сыртқы ортасы
Өндірістік цикл және оның құрылымы
Негізгі қор және кәсіпорынның онымен қамтамасыз етілуі
Кәсіпорныдағы техникалық күту және негізгі қорларды жөндеу жүйесі
Еңбек өнімділігі және оны өлшеу әдістері
Кәсіпорындағы еңбек ақы

9. Өнімнің өзіндік кұны

10. Кәсіпорындағы стратегиялық жоспарлау

11. Өнім өндіру және сату жоспары

12. Өнімнің сапасы және оның бәсекеге қабілеттілігі

Кіріспе

Қазақстан экономикасының қазіргі жағдайы бір жағынан экономикалық реформалардың нақты оң нәтижелеріне қол жеткізумен сипатталса, екінші жағынан, өндіріс орындарының іс - әрекетіне негізделеді. Сондықтан өндіріс қызметін дұрыс ұйымдастыру және тиімді басқарудың маңызы үлкен.

Нарықтық қатынастардың дамуы мен тереңдеуі қазіргі талапқа сай өндірісті ұйымдастыру мен басқарудың теориялық білім алу мен тәжірибелік дағдыларын игеру қажеттілігін туғызады. Халық шаруашылығының барлық салаларындағы кәсіпорындарда нарық талабына сай қызмет атқаратын менеджерлер болуы керек, сондай-ақ негізгі өндірісті және өндірістік инфрақұрылымды ұйымдастыру, жоспарлау қағидалары бойынша менеджменттің функциясы мен қағидаларының негізінде терең теориялық білімі болуы қажет. Кәсіпорындағы менеджмен деңгейі нарық жағдайында оның бәсекегеқаблеттілігін анықтайды.

Бұл пәнді оқыған соң студенттер кәсіпорынды ұйымдастыру, жоспарлау қағидаларын және әдістерін білуі, негізгі өндірістік жүйелерде ұйымдастыру шешімдерін қабылдаудың дағдыларын игеруі, ұтымды өндірістік менеджменттің кәсіпорынның тиімді қызметіне әсерін түсінулері керек.

Оқу құралы пәннің негізгі тақырыптары бойынша лекциялардан және есептерден тұрады.

Тақырып 1. Өндірісті ұйымдастыру негіздері.

Пәннің мәні мен міндеттері.
Өндірісті процесті ұйымдастыру нысандары.

1. Пәннің мәні мен міндеттері.

1. Өндіріс - кәсіпорынның орталық звеносы, онда белгілі бір тұтынушылық қасиеті бар ақырғы өнім өндіріледі.

Өндірістік кәсіпорын - бұл қоғамдық қажеттілікті қанағаттандыру мақсатында өнім өндіру, қызмет көрсету және пайда табу үшін заңды түрде құрылған дербес шаруашылық субъектісі, басқа кәсіпорындар мен заңдылық ретіндегі қатынастағы қызметті орындайтын объект.

Өндіріс ғылыми шешімдерді, жаңалықтарды, өнер табыстарын, материалдық және рухани игілікке айналдыру үшін ұдайы өндіріспен шұғылданады. Өндірістің басты міндеті - адамдардың қажетін толық қанағаттандыру мақсатында өнімдер, тауарлар өндіру, қызмет көрсету және жалпы қоғам үшін жоғары сапалы өндіріс құрамдарын, тұтыну өнімдерін және басқада экономикалық игіліктерді жасау.

Өндіріс өнім өндіру проблемасын шешумен қатар рухани игіліктер мен әлеуметтік ортаның даму проблемасын шешеді.

Әлеуметтік ортаға тұрғындардың материалдық, рухани игіліктерін қажеттілігімен байланысты адамдардың, жанұялардың, ұжымдардың және жалпы қоғамның сұранысын қанағаттандыруға бағытталған барлық экономикалық істер жатады. Бұлар: мәдениет, оқу, медицина, өнер, ғылыми мекемелер және т. б. Олар үшін өндіріс сфералы материалдық - техникалық базсын құрайды.

Адамзат тарихының даму кезеңдеріне байланысты қажеттілік арта береді, сондықтан өндірісті талапқа сай жетілдіріп отыруы керек.

Кадрларды іріктеу - жұмыс күшінің сапасы, дәрежесі, қабілеті, негізгі жұмысшылар, қосалқы жұмысшылар, мамандар, жетекшілер, қызметкерлер.
Кәсіпорынның негізгі және айналмалы өндірістік корлары.
Ғылыми информациялық потенциал. Информациялық ресурсқа ғылыми-техникалық, экономикалық информациялар, биржалық информациялар, ғылыми-техникалық журналдар, ҚР кодексі, басқа да нормативті құжаттар жатады.

Өндірісті ұйымдастыру кәсіпорын жұмысшылары мен өндірістік процестің үйлесімділігімен қарастырады.

Өндірістік процесс - бұл берілген көлемде, қажетті сапа мен ассортиментте, бекітілген мерзімде шикізат мен материалды дайын өнімге айналдыруға бағытталған өзара байланысты негізгі, көмекші, табиғи процестердің жиынтығы.

Өндірісті процесті ұйымдастыру нысандары.

2. Өндірісті ұйымдастыру - бұл өндірістік процесті жүргізу мақсатында еңбек құралы, еңбек затын адам еңбегімен біріктіріп және тиімді пайдалану әдістерінің жиынтығы. Дұрыс ұйымдастырылған өндіріс мынадай негізгі принциптер ден құралады: мамандандыру, пропорционалдық паралельдік, үздіксіздік және бірқалыптылық.

Кез келген кәсіпорындағы өндірістік процестер уақыты және кеңістігі жағынан келісімдеуді Процестерді бірлестіру және үйлестіру бір қатар қағидаларға негізделеді. Олар:

1. Мамандану - еңбектің цехтар мен жұмыс орындарының арасында бөлінуі.

2. Пропорционалдық - бір процестің әр түрлі жұмыс орнына теңдей өткізгіштік қабілеттілікті білдіреді және сәйкесінше артық капитал шығыны мен техникалық жабдықтаудың болмауын білдіреді.

3. Үздіксіздік - жұмыс жабдықтары мен еңбек заттарының қозғалысындағы үзілістердің максималды қысқаруын білдіреді.

4. Параллелділік - әр түрлі операциялардың бір уақытта орындау деңгейін анықтайды. Ол еңбек заттарын өңдеуді бірлестіруден тәуелді болады және тізбекті, тізбекті - параллелді және параллелді операциялардың бірлесуінен көрінеді.

5. Дәлдік - еңбек заттарының операциялар арасында қайтымды қозғалыссыз, өтетін қысқа жолды білдіреді.

6. Қарқындылық - өнімнің шығарылымы мен операцияның біртекті орындалуын сипаттайды.

7. Техникалық жабдықтау - зиянды және ауыр еңбекті, қол еңбегін жоюмен бірге өндірістік процестерді тізбекті автоматтандыру және механикаландыруруды білдіреді.

8. Икемділік. Өнім номенклатурасының өзгеруі шартында жабдықты жедел қайта жөндеу. Икемді өндірістік жүйені енгізуді қамтамасыз етеді.

Бұл қиғидалар кәсіпорындарда әр түрлі деңгейлерде жүзеге асады және өнім номенклатурасының кеңдігінен, реттлігінен және өндірілетін өнім көлемінің тұрақтылығынан, қолданылатын жабдықтың түрінен, кадрлар біліктілігінен және өндірістік цикл ұзақтығынан тәуелді болады. Тәжірибеде аталған факторлар комбинациясы өнеркәсіптік өндірісті ұйымдастырудың үш басты типін бөлуге мүмкіндік береді:

- бірлікті өндіріс - ассортименті үлкен, біртекті бұйымның аз көлемі, жұмыс орнының мамандануының болмауы;

- сериялық өндіріс өнімнің шектелген ассортиментік дайындаумен анықталады;

- жалпы өндіріс үлкен көлемде, мамандандырылған жұмыс орнында өнімнің аз номенклатурасын дайындаумен ерекшеленеді. Бұл жерде автоматтандыру мен механикаландыру қол еңбегін азайтады және өнімнің өзіндік құнын төмендетеді.

Тақырып 2. Тұлға билік және менеджер беделі

Билік және ықпал ету
Билік пен ықпалдылық формалары

1. Ұйымдағы басшылық

Басшылық, басқарудың маңызды компоненті болғанына қарамастан, менеджер үнемі тиімді басқарушы бола алмайды. Лидердің тиімділігі олардың басқаларға ықпал, әсер деңгейімен өлшенеді.

Ұйымның басшысы - лидер, сонымен бірге, ол өз бағыныштыларын тиімді басқаратын адам. Оның мақсаты - ұйымға берілген жұмысты, тапсырманы орындауға басқаларды бағыттау, оларға ықпал, әсер етуі.

Лидерлік - бұл ұйымның мақсаттарына жету жолына бағыттау арқылы жекелеген адамдар мен топтарға ықпал және әсер ету қабілеті.

Ықпал - жеке бір адамның, келесі бір адамның мінезіне, басқалармен қарым қатынасына, сезіміне, өзгеріс енгізетін қандайда бір мінез құлық әрекеті. Мұндай ықпал ету құралдары ретінде : өтініш, құлаққа сыбырлау немесе ең соңғы саты - қорқыту жатады. Бір адам басқаларға тек қана идеяларының көмегімен ықпал етуі мүмкін. Басшы өзінің лидерлігі мен ықпал әсерін тиімді ету үшін билікті пайдаланады және оны дамытады.

Билік - басқалардың мінез құлқына әсер ету мүмкіндігі. Басқаруда билік болмаса, ұйымның жұмысы алға баспайды, тәртіп нашарлайды.

Басқа адамның тәуелділігі неғұрлым жоғары болса, соғұрлым адамның билігі де үлкен болады. Мұны мына формуламен көрсетуге болады : билік берілген А адамның Б адамға ықпалының деңгейі Б адамның адамға тәуелділігінің деңгейіне тең болады. Міне осы билік балансы деп аталады.

Басшылардың өз бағыныштыларына билік жүргізетін себебі бағыныштылар жалақы, жұмыс ғимараттары, қызметте өсу, өкілеттіліктерді кеңейту, әлеуметтік қажеттіліктерді қанағаттандыру және тағы басқа мәселелерге келгенде басшыға тәуелді болып қалады. Бірақ кейбір жағдайларда бағыныштылар басшыларға билік жүргізуі мүмкін. Мысалы, шешім қабылдауға қажетті мәліметтер мен ақпараттар басқа адамдармен бейресми қарым-қатынастар сияқты мәселелерде басты бағыныштының көмегімен ықпалына жүгінеді.

Бағыныштылардың басшыға билік жүргізуінің анық мысалы ретінде артист немесе атақты спортсменнің жақсы шарт келісімге отыруын (контракт) айтуға болады. Олардың басшылары өз жалақысынан артық жалақыны артистке бергісі келмейді, бірақ оның келісімін алу үшін еріксіз көнуге мәжбүр болады.

Бағыныштылар билігінің жүзеге асуына әсер ететін факторларды қорыта келіп Дэйвид Механик былай дейді : «Бір адам басқа бір адамға қаншалықты тәуелді болса, соншалықты сол адамның билігіне бағынуға мәжбүр болады. Ұйымның ішінде бір адам басқаларға билік жүргізуі үшін ақпараттардың сақталуына бақылау жасайды, немесе құрал-жабдықтарды пайдалануға тек өзінің рұқсатымен талап етеді. Оларды біз төмендегідей анықтаймыз.

Ақпарат пен мәліметтерге ұйымы, адам, мөлшер, процедура, әдіс және тағы басқа туралы білімдер кіреді.

Адамдар - ұйымға кірген соң ұйымға және ұйым адамдарға тәуелді болады.

Жұмыс жабдықтары - ұйымның физикалық құралдары немесе ресурстардың кез-келген аспектісі (құрылғылар, машиналар, ақша және т. б. ) .

Басшы әрқашанда билік балансының сақталуына әсер етуі тиіс. Себебі ұйымның мақсатына жетуі бағыныштыларға тікелей байланысты.

2. Билік пен ықпалдылық формалары

Биліктің бес негізгі формасы бар :

1. Мәжбүр етуге негізделген билік: орындаушы ықпал ету әрекеттерін жасағанда, аса үлкен қажеттіліктерді қанағаттандырмай тастау мүмкін деп ойлайды.

2. Марапаттауға негізделген билік орындаушы ықпал етушіден аз еңбегінің жемісі үшін жақсы сыйлық аламын деп сенеді, одан жақсылық күтеді.

3. Сараптау билігі : орындаушы ықпал етушінің бір қажеттілікті қанағаттандыруына мүмкіндік беретін билігі бар деп сенеді.

4. Эталондық билік (үлгі билігі) : орындаушы үшін ықпалдың сипаты мен қажеттері өте жағымды, сондықтан ол ықпал етуге ұқсағысы келеді.

5. Заңды билік : орындаушы ықпал етушінің бұйрық беруге құқығы бар, ал оны орындау өзінің парызы екендігіне сенеді. Орындаушы бағынған кезде ғана қажеттіліктер қанағаттандырылатынын түсінеді де, дәстүр бойынша ықпал етушіге бағынады.

Сондықтан заңды билікті көбінесе дәстүрлі билік деп атайды. Бағынышты басшының бұйрығымен ұйымдық иерархияның төменгі сатысында тұрғандықтан орындайды. Себебі басшыға басқа адамдарды басқаруға болатын өкілеттік берілген. Билік ықпал ету арқылы жүргізіледі.

Іскер ойын ‹‹Жетекшіге қойылатын талаптар»

Ойынның мазмұны‹‹ Жетекшіге қойылатын талаптар»

Ойынның мақсаты- кәсіпорын жетекшісіне қажетті сапаларды анықтау. Мұнда қазіргі жетекшілерге қажетті сапалардың бірнешеуі көрсетілген.

Қатысушылар үшін мәліметтер.

Ойынды бастамас бұрын, қазіргі жетекшіге қатысты сапаларды топтау қажет. Бұл сапалар 7 топқа келтірілед:

1. Әлемдік көзқарасы:

-тапсырылған іске жеке жауапкершілікті сезінуі;

-адалдық, ықыласы;

-өз мүддесін қоғамдық етуге қаблеттілігі;

-принципалдығы;

-сынды тыңдау шеберлігі;

-қоғамдық белсенділігі;

-әлеуметтік мәселеге көңіл аударуы.

2 . Еңбекке қатынасы және тәртібі:

-еңбекқорлығы;

-тәртібі;

-еңбекке творчестволық қатынасы және инциативасы;

3. Білім деңгейі :

-білімі;

-жан-жақтылығы;

-эрудициясы;

-өзін қалыптастыруға ұмтылуы.

4. Ұйымдастырушылық қаблеті :

-бағынушылар мен жұмыс істеуге қаблеттілігі;

-іс жөнініде өз ойын қысқа және айқын айту шеберлігі;

-іскер хат, үкім жазуға шеберлігі;

-тұрақты ұжым құруға шеберлік.

5. Тиімді басқару жүйесін қамтамасыз ету :

-өз уақытында, сапалы шешім қабылдауға қаблеттілік;

-шешімді қамтамасыз ету үшін бақылауды қамтамасыз етуге қаьлеттілік;

-күрделі жағдайда бағыт алуға қаблеттілік;

-келіспеушілік жағдайды шешуге шеберлік.

6. Мінез-құлық сипаты :

-тепетеңдік;

-тұрақтылық;

-коммуникабелділік;

-тәртіптілік;

-қарапайымдылық.

7. Басқада сапалар:

-денсаулығы;

-жасы;

-жұмыс стажы;

-жанұялық жағдайы;

-сыртқы сипаты.

Оқытушы ойында басқарады. Ойын оқытушы ойын мазмұнын айтудан басталады. Ойын кезеңмен орындалады:

1Бастапқы берілгендер.

2. Жетекші сапасына баға беру.

3. Мүмкін матрицаны құру.

4. Сапа салмағын анықтау.

5. Сапа коффициенті графигін құру.

6. Қажетті сапаны анықтау.

7. Жетекшіні бағалау жеке және ұжымдық.

8. Өзін-өзі бағалау.

9. Ойын нәтижесін бағалау. Классификациялық топ негізінде 10сапа таңдап алынады.

Жетекші сапасын бағалау және сипаттау.

Кесте 1.

№: №

Сапа мазмұны: Сапа мазмұны

Бағалау, балмен: Бағалау, балмен

Салмағы, балмен: Салмағы, балмен

Өлшенген баға: Өлшенген баға

№:

Сапа мазмұны:

Бағалау, балмен: жеке

Салмағы, балмен: ұжымдық

Өлшенген баға: жеке

ұжымдық

жеке

ұжымдық

№: 1

Сапа мазмұны: 2

Бағалау, балмен: 3

Салмағы, балмен: 4

Өлшенген баға: 5

Тыңдаушылар жетекші сапасына 5 балдан 50 балға дейін баға береді.

Мүмкіндік матрицасы балмен құралады. Әрбір сапаның мәні 0, 1, 2 бағаланады. Қарастырылып отырған сапаның маңыздылығы төмен болса 0 қойылады, жоғары сапа -1, сапаның мәні тең болса -2

Бақылау сұрақтары:

1. Ұйым қызметінде лидерліктің алатын орны қандай?

2. Лидерлік және менеджмент айырмашылығын түсіндіріңіз.

3. Биліктің қандай формалары белгілі?

4. Заңды биліктің басқа билік формаларынан ерекшелігі неде?

Тақырып 3 . Ұйымның сыртқы ортасы

Сыртқы орта түсінігі мен мәні
Сыртқы ортаның сипаттамасы
Тікелей әсер ету ортасы
Жанама әсер ету факторлары
Халықаралық орта

1 . Сыртқы орта түсінігі мен мәні

Кез-келген ұйым ашық жүйе болғандықтан өзін ресурстар, энергия, кадрлармен қамтамасыз ету мен тұтынушыларға қатысты сыртқы ортадан тәуелді болады. Сол себепті басшылар сыртқы орта жағдайын есепке алып отыруы қажет. Ұйымның өміршеңдігі басшыларға байланысты болғандықтан менеджер ұйымға әсер ете алатын барлық факторларды дұрыс анықтай алуы шарт. Сонымен бірге, ол сыртқы орта тәсілдерін де ұсына алуы қажет.

Сыртқы ортаға анықтама беру бұл айтарлықтай күрделі мәселе, өйткені әлемдегі барлық факторларды бақылауға алу мүмкін емес. Сондықтан да сыртқы орта факторларын ұйымның табыстылығына тікелей әсер ететін аспектілерімен ғана шектеген жоқ.

Джералд Беллдің анықтамасы бойынша «Ұйымның сыртқы ортасына тұтынушылар, бәсекелестер, үкімет мекемелері, жеткізіп берушілер, қаржы ұйымдары мен еңбек ресурстары секілді элементтер жатады».

Қоршаған ортаны анықтау жеңіл болу үшін және оның ұйымға тигізетін әсерін есепке алу үшін сыртқы факторлар екі негізгі топқа бөлінеді: тікелей және жанама әсер ету ортасы.

Тікелей әсер ету факторларына ұйым операцияларына тікелей түрде ықпалын тигізеді және өз кезегінде ұйым операцияларының ықпалына түсетін факторлар жатады. Бұл - жеткізіп берушілер, еңбек ресурстары, заңдар мен мемлекеттік реттеу мекемелері, тұтынушылар мен бәсекелестер.

Ал жанама әсер ету ортасының факторлары операцияларға тікелей әсер ете алмағанымен, сонда да біршама өзгерістер туғызуы мүмкін. Бұл экономиканың ақуалы, ҒТП, әлеуметтік мәдени және саяси өзгерістер, топтық мүдделер мен басқа елдердегі оқиғалар секілді факторлар.

2. Сыртқы ортаның сипаттамасы.

1) Сыртқы орта факторларының өзара байланыстылығы - бұл бір фактор өзгерісінің басқа факторларға ықпал ету күшінің деңгейі, яғни сыртқы ортаның бір факторының өзгерісі басқаларының да өзгерісін туғызады.

2) Сыртқы орта күрделілігі - бұл ұйымның есепке алатын факторлар саны, сонымен бірге әрбір фактордың варианттылық (көптүрлілік) деңгейі.

Факторлардың көптүрлілік көрсеткіші бойынша әр алуан және көп технологияларды қолданатын, дамитын ұйымдардың жағдайы күрделірек болады.

3) Сыртқы ортаның өзгермелілігі - бұл ұйым ортасындағы өзгерістердің жылдамдығы. Ортаның өзгерістерге бейімделгіш болуы жағдайына ұйымдар тиімді шешімдер қабылдау үшін түрлі ақпараттарға жауап бере алуы қажет. Бұл шешім қабылдау процесін қиындатады.

4) сыртқы ортаның анықталмағандығы - нақты фактор бойынша және оның дәйектілігі туралы ұйымдағы бар ақпарат мөлшеріне тәуелді болады. Егер ақпарат аз және күмәнді болса, онда ортаның анықталмағандықтан дәрежесі адекватты және сенімді ақпарат бар жағдайға қарағанда жоғары болады. Бизнестің ғаламдық процеске айналып отыруы жылдан жылға ақпараттарды көптеп қажет етеді, алайда оның дәл болуына деген сенімділік күннен күнге қарай төмендеуде. Сыртқы орта неғұлым анықталмаған болса, соғұрлым тиімді шешімдері қабылдау қиынға соғады.

3. Тікелей әсер ету ортасы.

1. Жеткізіп берушілер. Жүйелік көзқарас тұрғысынан ұйым - бұл кірістің шығысқа айналдыру механизмі болып келеді. Кірістің негізгі түрлері - бұл материалдар, құрал-жабдықтар, энергия, капитал мен жұмыс күші. Ұйым мен жоғарыда аталған ресурстардың қолданылуын қамтамасыз ететін жеткізіп берушілер арасындағы тәуелділік - ұйым қызметінің табыстылығы мен операцияларына сыртқы ортаның тікелей әсер етудің айқын мысалының бірі болып келеді. Кей жағдайда белгілі бір аймақ ұйымдары іс-жүзінде бір жеткізіп беруші мен ғана қарым-қатынас орнатады. Сондықтан олардың барлығы жеткізіп берушінің тәуелділігіне тепе-тең дәрежеде түседі. Мысалы, энергиямен қамсыздандыру. Барлық ұйымдар энергияны мемлекет бекітіп қойған циклдар бойынша сатып лады, және де олардың баламалы жеткізіп берушіні табу мүмкіндігі болмайды.

Материалдар. Кейбір ұйымдар материалдарыдң үзіліссіз ағымына тәуелді болады, әсіресе өндірістік және саудалық. Жеткізулерді мұндай мөлшерде қамтамасыз ету мүмкінділігінің болмауы үлкен қиыншылықтарды туғызады.

Жапонияда запастарды шектеу әдісі өте танымал. Фирмалар өндірістік процестің әрбір кезеңіне қажетті материалдар «дәл мерзімді» қағидасы бойынша жеткізілуі қажет деп санайды. Жеткізу қызметінің ұндай жүйесі өндірішу мен тұтынушының өзара тығыз қарым-қатынасын қажет етеді. Басқа елдерде запастардың үлкен көлемін қамтамасыз ету үшін баламалы жеткізіп берушілерді іздену қажеттілігі туындауы мүмкін.

Алайда, запастарға және оларды сақтауға жұмсалатын қаржылар басқа қажеттіліктерге шығындалмай, байланып қалады.

2) Капитал. өсу мен гүлдену үшін фирмаға тек материалдарды жеткізушілер ғана емес, капитал жеткізіп берушілер қажет. Потенциалды инвесторлар қатарына: банктер, займдар беретін мемлекеттік мекемелер (инвестициялық қорлар), акционер мен фирма облигацияларын сатып алушы жеке тұлғалар жатады. әдетте, компанияның жағдайы неғұрлым жақсы боса, соғұрлым оның инвесторлармен келісіп, қажетті қаржылар алу мүмкіндіктері де жоғары болады.

3) Еңбек ресурстары. Арнайы мамандықтағы және білікті жұмыс күшімен қамтамасыз ету ұйымның тиімді қызмет атқаруының қажетті шарты болып келеді. Қазіргі кездегі бірқатар салалардың дамуы қажетті мамандардың жетіспеушілігімен тежеліп отыр. Кей жағдайда бәсеке кейбір компанияларды басқа елдерде арзан жұмыс күшін іздестеруге мәжбүр етеді.

Заң және мемлекеттік органдар. Жекеменшік экономикада негізінен сатып алушы мен сатушылар арасындағы өзара байланыстар көптүрлі құқықтық шектеулер ықпалына түседі.

Әрбір ұйым белгілі-бір құқықтық статусқа ие болады (жеке меншік иелік, корпарация, коммерциялық емес ұйым; Қазақстан Республикасында мемлекеттік өндірістік корпаратив) . Бұл статус кәсіпорын өз қызметін қалай жүргізуі қажет, қандай салық төлеуі керек екенін анықтайды. Соңғы кезде бизнеске тікелей әсер етуші заңдардың саны мен күрделілігі күрт өсіп отыр. Бұл заңдарға деген кәсіпорынның көзқарасы қандай болса да, оларды орындау немесе заңды бұзғаны үшін айып-пұл түріндегі санкцияларды төлеуге тура келеді.

Заңдылық көбінесе күрделілігімен, өзгермелі болуымен, кей жағдайда анықталмағандығымен сипатталынады.

4) Мемлекеттік органдар. Ұйымдар бекітілген заңдарды ғана емес, мемлекеттік ғана реттеу органдарының талаптарын да орындауы шарт. Бұл органдар өз компетенциясындағы сфераларда заңдардың күштеп орындалуы қамтамасыз етеді, сонымен бірге өзіндік жеке талаптар қояды.

Белгілі-бір мекемелердің талаптары басқалардың талаптарымен қайшылыққа түсетіні көптеп кездеседі, бұл құқықтық ортаның анықталмағандығына алып келеді.

5) Тұтынушылар. Ұйымның өміршендігі тұтынушыларды тауып, оның қажеттілігін (сұранымын) қанағаттандыру қабілеттілігіне тәуелді болады.

Тұтынушылар оларға қандай тауармен қызметтер және қандай бағамен қажет екендігін шешуде ұйым үшін барлық қызмет нәтижелерін анықтайды.

6) Бәсекелестер. Көп жағдайда бәсекелестер ұйым не және қандай бағамен сата алатынын анықтайды. Ұйымдар тұтынушылар үшін ғана емес, еңбе ресурстары, материалдар, капитал мен белгілі-бір техникалық жаңалықтарды пайдалану құқығы үшін де бәсеке түсуі мүмкін. Бәсекеге жұмыс жағдайы, еңбек ақы, басшылардың бағыныштылармен қатынас сипаты секілді ішкі факторлар тәуелді болады.

4. Жанама әсер ету ортасы.

Жанама әсер ету ортасы, әдетте, тікелей әсер ету ортасына қарағанда күрделірек болады. Басшылық бұл ортаны талдауда толық мүмкін болатын барлық салдарды болжамдауға тырысады.

Жанама әсер етудің негізгі факторларына технология, экономикалық жағдай, әлеуметтік-мәдени және саяси факторлар, жергілікті халықпен өзара байланыстар жатады.

1) технология, бір жағынан, ішкі айнымалы, екінші жағынан, сыртқы факторға жатады. Технологиялық жаңалықтар өндіріс пен сатылымдар тиімділігіне, өнім ескіруінің жылдамдығына, ақпаратты жинау сақтау мен тарату мүмкіндіктеріне, сонымен бірге сатып алушылар күтетін өнім мен қызметтер ассортиментіне ықпал етеді.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.