Іс-әрекет және оның құрылысы
1. Педагогикалық iс.әрекеттiң методологиялық құрылымы
2. Педагогикалық белсендiлiк
2. Педагогикалық белсендiлiк
Педагогикалық iс-әрекет, бiр қатар iс-әрекеттер iшiндегi күрделi ұйымдасқан жүйе болып есептеледi. Бiрiншi – оқыту барысындағы мұғалiмнiң iс-әрекетi. Сабақ берушi педагог жалпы қызметтер мен мағыналардың iшiнен өзiне қатысты қызметтердi ғана атқаруы тиiс. Келесi iс-әрекеттер бiрiншi iс-әрекеттерге рефлекстiк қосымша ретiнде келедi, яғни оған қызмет жасайды. Екiншi – оқытудың тиiмдi амалдары мен құралдарын және оқытудың процедураларын теңдестiргендегi оқыту тәжiрбиесiнiң жалпылама iс-әрекетi – оқытудың амалдары мен әдiстерiн құрастыратын методист iс-әрекетi осындай. Үшiншi iс-әрекеттiң методикалығы, бiрақ ол оқу құралдары мен оқу сабақтарын құрастыруға бағытталған. Төртiншi iс-әрекет оқыту сабақтарын бiр тұтас жүйеге сабақтастырудан тұрады – оқу бағдарламаларын құрастыру бағдарламалау iс-әрекетi. Мұндай бағдарламалауды жүзеге асыру үшiн, оқытудың мақсатын бiлу қажет, бiрақта оқытудың бағдарламаларын құру барысында мақсаттың кейбiр жалпы бөлiктерiне бағытталады. Мұндай мақсаттар ертерек саясаткерлермен мәдени қызметкерлермен қалыптасқан, бiрақ педагогтармен емес.
1. Кан-Калик В.А. Учителю о педагогическом общении. - М., 1987.
2. Климов Е.А. Образ мира в разнотипных профессиях. - М., 1995.
3. Маркова А.К. Психология труда учителя. - М., 1993.
2. Климов Е.А. Образ мира в разнотипных профессиях. - М., 1995.
3. Маркова А.К. Психология труда учителя. - М., 1993.
ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ
Семей қаласының Шәкәрім атындағы мемлекеттік университеті
БӨЖ №8
Тақырыбы: Іс-әрекет және оның құрылысы
Орындаған: Рапикова С.А. (магистрант,
6М010300 –Педагогика және психология)
Тексерген: Кулмышева Н.А. (п.ғ.к., доцент м.а.)
Семей 2015
Жоспары:
1. Педагогикалық iс-әрекеттiң методологиялық құрылымы
2. Педагогикалық белсендiлiк
Педагогикалық iс-әрекет, бiр қатар iс-әрекеттер iшiндегi күрделi
ұйымдасқан жүйе болып есептеледi. Бiрiншi – оқыту барысындағы мұғалiмнiң iс-
әрекетi. Сабақ берушi педагог жалпы қызметтер мен мағыналардың iшiнен өзiне
қатысты қызметтердi ғана атқаруы тиiс. Келесi iс-әрекеттер бiрiншi iс-
әрекеттерге рефлекстiк қосымша ретiнде келедi, яғни оған қызмет жасайды.
Екiншi – оқытудың тиiмдi амалдары мен құралдарын және оқытудың
процедураларын теңдестiргендегi оқыту тәжiрбиесiнiң жалпылама iс-әрекетi –
оқытудың амалдары мен әдiстерiн құрастыратын методист iс-әрекетi осындай.
Үшiншi iс-әрекеттiң методикалығы, бiрақ ол оқу құралдары мен оқу сабақтарын
құрастыруға бағытталған. Төртiншi iс-әрекет оқыту сабақтарын бiр тұтас
жүйеге сабақтастырудан тұрады – оқу бағдарламаларын құрастыру бағдарламалау
iс-әрекетi. Мұндай бағдарламалауды жүзеге асыру үшiн, оқытудың мақсатын
бiлу қажет, бiрақта оқытудың бағдарламаларын құру барысында мақсаттың
кейбiр жалпы бөлiктерiне бағытталады. Мұндай мақсаттар ертерек
саясаткерлермен мәдени қызметкерлермен қалыптасқан, бiрақ педагогтармен
емес.
Қазiргi заманның әлеуметтiк мәдени жағдайы және және мiндерi мен оқыту
мақсатын жобалау және бинелеу мен педагог – методолог, педагог айналысуы
қажет деген талаптар қояды. Бұл өте қажет, өйткенi, бiрiншiден қазiргi
өндiрiстiк iс тәжiрбиелiк қызымет жиi белгiлi бiр мақсатты, мiндеттердi
қояды, оларды тек арнайы дайындалған адамдар шеше алуы мүмкiн. Екiншiден,
қазiргi әдiснамалық ойлау оқыту процестерiн тиiмдi жобалауы мүмкiн, бiрақ
ол тапсырыс берушiден нақты және анықталған мақсаттар талап етедi.
Үшiншiден қазiргi технологиялық қоғам тез және қарқынды дамуда және оқыту
жүйесiне де сондай талаптар қояды, яғни қоғамға қажеттi адмның қасиеттерiн
жүйелi және тез бейнелеудi, қадағалауды және оқу бағдарламаларын шұғыл
жобалауды талап етедi. Кең мағынада мұндай теологиялық ойлаудың нәтижесi
адам жобасы болып табылады, ал тар мағынада- маман жобасы, яғни болашақ
адамның бойында болуға қажеттi интелектуалды қызметтер, бiлiм, қабiлеттер
жиынтығын бейнелеуi қажет. Оқыту оқушы мен оқытушы арасындағы белсендi керi
байланыс процесi оның нәтижесiнде оқушы да оның өзiндiк белсендiлiгiнiң
негiзiнде белгiлi бiр бiлiмдер және бiлiктер қалыптасады.
Адамның iс-әрекетке қабiлеттiлiгiн қалыптастыру үшiн оқытудың
функциясы белгiлi және заттық құралдарға максималды бейiмделуден тұрады.
Оқытудың ең қарапайым түрi оқушымен, оқытушының қарым-қатынасынан тұрады,
мұғалiм, оқушы iс-әрекетiн дұрыс немесе дұрыс емес етiп бағалайды. Бұл
жағдайда оқыту процесiн бөлшектенетiнi көрiнедi.
Оқыту жүйесiнiң дамуы iс-әрекеттiң күрделi түрлерiнiң бөлiнуiнен
тұрады. Бiрақ та мұндай даму iс-әрекеттiң қиын талдауын және оның
элементтерiн бөлумен түсiндiрiледi. Тапсырма, iс-әрекеттiң кәсiби қиын
түрiн, жәй элементтердi бөлуден тұрады. Сөйтiп педагогикалық рефлекстiң
бiрiншi принципi элементарлық iс-әрекеттi және оларды транцляциялау. Бiрақ
та бұл әрқашан да жеткiлiксiз, жәй элементтердiң iс- әрекетiн аяғына дейiн
бөлiп қою мүмкiн емес, өйткенi iс- әрекетте қиын байланыстар мен қарым-
қатынастар бар. Сндықтан да негiзгi элементтер мен қиын iс-әрекеттi құрауға
мүмкiндiк беретiн және белгi құралдары мен жобаларынан тұратын екiншi
принциптерi көрсетiледi.
Бұл белгi құралдары iс-әрекеттi жобалау және бейнелеу құралдары болып
табылады. Басқа жағынан, оқу процесiнiң iс жүргiзу технологиясы оқу
жүйесiнiң қызметiн, оқу жағдайының бiр iздiлiгi ретiнде көрiнедi. Бұл
жағдайлар келесi образбен теңестiрiледi. Бұрынғы жағдайлар келесiлерге
амалдарды көрсетедi. Сондықтан бiлiм жүйесi технологиялық процестiң
үзiлмелi құралы ретiнде құрылады және соңында бiлiмдi, қоғамға қажеттi
әлеуметтiк-мәдени қабiлеттердi тұтас меңгерген адам болып шығады.
Сондықтан, бiлiм жүйесiн методологиялық тiлi, жүйе ретiнде бейнеленуi
мүмкiн. Бұл жүйе оқытудың қиын iс-әрекет жағдайы мен оқытудың жәй
қызметiнен – қиын қызыметiне өту iс-әрекетiнiң берiлген шарттары мен
тапсырмалары арқылы қанағаттануы.
Педагогикалық белсендiлiктi былай қарастыруға болады; 1) басқару
қызметi ретiнде (оқу iс-әрекетiн басқару құралы ретiнде) 2) ұйымдық сана
мен оқушының санасын түсiну ретiнде педагогтың жұмысындағы маңызды жағдай
оқушының жағдайын түсiну және қарым-қатынас болып табылады. Түсiну оқушының
iшкi көзқарасын жүйелiк қалыптасуға, басқа адамның iшкi жандүниесiн
түсiнуге мүмкiндiк бередi. Басқа жағынан педагог өзiн түсiнуге және өзiнiң
көзқарасы бойынша оқушыға маңызды бiр нәрсенi жеткiзу бiрақ та түсiну
тiкелей берiлмейдi, оны тек қана өзiнiң жеке тәжiрибесiн ұғыну арқылы
беруге болады. Сөйтiп педагогикалық акт, коммуникативтi диагностикалық акт
болып табылады. Педагогикалық акт ұйымдастыру – басқару қызметi ретiнде.
Оқу процесiн басқаруда қолданатын оқытушының, оқушыларға және жеке
студеттiң оқудағы берiлген нәтижелерге жету үшiн мақсатты бағытталған және
жүйелiк әсер арқылы көрсетiледi.
Басқару – бұл басым болмау, процесс жолын байламау, оның табиғатқа
қарама-қайшылығы, керсiнше табиғат процесiн максималды есептеу, әрбiр
процестiң оңай жақтарымен қарым-қатынасын, әсерiн бiрiктiру.
– Оқу процесiн басқарудағы ерекшелiктер;
– Саналы және жоспарлы әсер, әр қашан күтпеген реттеудiң
артықшылығы;
– Басқарушы мен басқару обьектiсiнiң арасындағы себеп-салдарлық
қарым – қатынастар;
– Жүйе астын басқарудың динамикалығы және қабiлеттiлiгi бiр сапалық
жағдайдан келесiге өседi;
– Сенiмдiлiк және т.б. қабiлеттiлiк, процестiң белгiлi жағдайлары
аққанда, басқару жүйесi берiлген функцияларды орындайды;
– Тұрақтылық- берiлген траектория арқылы жүйенiң қозғалысты сақтау
қабiлеттiлiгi, әр түрлi iшкi және сыртқы ауытқуларға қарамастан
белгiленген тәртiппен функциялау.
Басқару процесi үздiксiз және циклдiк ретiнде бiр уақытта көрсетiледi,
бұл көптеген циклдiк басқарулар бiр уақытта орындауға мүмкiндiк бередi.
Басқару цикiлi мақсатты қою және тапсырманы анықтаумен басталады да оларды
шешумен және қойылған мақсатқа жетумен аяқталады. Қандай да бiр мақсатқа
жеткеннен кейiн жаңасы қойылады және басқару цикiлi қайталанады. Мақсат
– iс-әрекет –нәтиже – жаңа мақсат үздiксiз схема түрiндегi кестесi. Ол
ғылыми және оқу тәрбие процестерiне қолданбалы.
Оқу процесiн тиiмдi басқару белгiлi мiндеттердi орындау арқылы мүмкiн
болады.
1. Оқу мақсатын қалыптастыру
2. Басқару процесiнiң бастапқы деңгейiн орнату
3. Оқу процесiнiң негiзгi өтпелi жағдайын қарастыратын iс-әрекет
қызметiн жасау.
4. Белгiлi ақпараттық өлшемдер арқылы оқу процесiнiң жағдайын алу
5. Керi байланыс каналы арқылы алынған ақпаратты өңдеу, оқу
процесiндегi түзетiлген әрекеттердi өңдеу және енгiзу.
Басқару процесiндегi мұғалiмнiң мақсаты, басқарып отырған процестiң
жағдайын өзгерту және оны алдын ала белгiленген деңгейге жеткiзу. Қатал
айтқанда бұл процеске әрбiр қатысушының орнын анықтау қызметiн және
мiндетiн және өздерiнiң тапсырмаларын жақсы орындау үшiн қолайлы жағдай
жасау. Педагогикалық іс-әрекет оқытушыға бір қатар талаптар қояды.
Педагогикалық қызметті тиімді орындау үшін қазіргі кездегі оқытушы
педагогикалық іс-әрекеттің құрылымын, оның негізгі компоненттерін, сонымен
қатар жоғарғы мектеп оқытушысына қойылатын талаптарды білу аса маңызды.
ПІ кезеңдері мен Педагогикалық әрекеттер Кәсіби-тұлғалық
компоненттері икемділіктер мен
психологиялық қасиеттер
1. Дайындық кезеңі Мақсаттарды қалыптастыру; 1. Жоғары ғылыми кәсіби
Оқушылардың оқығандық білімдер
ерекшеліктері мен деңгейін
диагностикалау
2. Конструктивті Болашақ сабақтардың оқу 2.
іс-әрекет материалының мазмұнын таңдау; Психологиялық-педагогикалық
Оқыту әдістерін таңдау; және әдістемелік білімдер.
Өзінің және оқушылардың 3. Оқу-тәрбиелік әсерлердің
әрекеттерін проекциялау әдістемелерін практикалық
меңгеру.
3. Педагогикалық Сабақтардағы тәртіпті және 4. Бақылаушылық,
үрдісті іске асыру жұмыс жағдайын бағдарлау; студенттердің психикалық
кезеңі Оқушылардың іс-әрекетін күйін түсіну, топтағы
стимулдандыру. көңіл-күйін толығымен
түсіну.
5. Жағдайға тез бейімделу,
жүріс-тұрыстың иілгіштігі.
4. Ұйымдастыру Оқу материалын беру бойынша өз6. Материалды ұсынудағы
іс-әрекеті іс-әрекетін ұйымдастыру; жеңілдік, логикалық,
Реалды жағдайларда өз біртінділік, эмоциялық.
жүріс-тұрыстарын ұйымдастыру; 7. Сөйлеу мәдениеті,
эрудиция.
3) Студенттердің 8. Экспрессивті қабілеттер.
іс-әрекеттерін ұйымдастыру;
4) Педагогикалық әсерлердің 9. Зейінді жақсы бөлу,
және коррекцияның нәтижелерін мағыналық ес, иілгіш
бақылауды ұйымдастыру. шығармашылық ойлау.
10. Өзін-өзі басқару,
өзінің көңіл-күйін реттеу
икемділігі
11. Өз денесін, дауысын,
мимикасын, жесттерін
басқару икемділігі.
12. Ұйымдастыру
қабілеттері.
13. Түсіндірілген
материалдың меңгерілу
деңгейі туралы кері
ақпаратты алу икемділігі.
5. Коммуникативті 1) оқушылармен дұрыс өзара 14. Қарым-қатынас
іс-әрекет қатынас құру; қажеттілігінің болуы.
15. Педагогикалық такт.
2) тәрбие жұмысын іске асыру; 16. Педагогикалық
импровизация, психологиялық
әсер етудің түрлі
құралдарын қолдану
икемділігі.
17. Қарым-қатынас пен
жетекшіліктің демократиялық
стильі.
6. Нәтижелерді Оқыту мен тәрбиенің 18. Өз тұлғасы мен
талдау кезеңі нәтижелерін талдау; іс-әрекеттерінің
(гностикалық 2) Қойылған мақсаттардан жетістіктері мен
іс-әрекет) нәтижелердің ауытқуын анықтау;кемшіліктерін сыни бағалау.
19. Өзіне-өзі білім беру,
3) Сол ауытқулардың себептеріноқыту мен тәрбиелеудің жаңа
талдау; әдістерін зерттеу.
4) Ол себептерді жою бойынша 20. Педагогикалық
шараларды проекциялау; іс-әрекетке шығармашылық
5) Оқыту мен тәрбиелеудің жаңаыңғай.
әдістерін шығармашылық
іздестіру.
Қолданылған әдебиеттер тізімі:
1. Митина Л.М. Учитель как личность и профессионал. - М., 1994.
2. Орлов А.Б. Психология личности и сущности человека: парадигмы,
проекции, практики. - М., 1995.
3. Реан А.А. Психология педагогической деятельности. - Ижевск, 1994.
ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ
Семей қаласының Шәкәрім атындағы мемлекеттік университеті
БӨЖ №9
Тақырыбы: А.Н. Леонтьевтің зерттеулеріндегі
іс-әрекет құрылымына жалпы мінездеме
Орындаған: Рапикова С.А. (магистрант,
6М010300 –Педагогика және психология)
Тексерген: Кулмышева Н.А. (п.ғ.к., доцент м.а.)
Семей 2015
Жоспары
1. Іс-әрекет стилінің анықтамасы
2. Іс-әрекеттің даралық стилі
3. Педагогикалық іс-әрекет стилі
Іс-әрекет стилінің анықтамасы
Мұғалімнің (оқытушының) педагогикалық іс-әрекеті, кез-келген басқа іс-
әрекет сияқты, белгілі бір стильмен сипатталады. Кең мағынада іс-әрекет
(мысалы, басқару, өндірістік, педагогикалық) стилі – оны орындаудың түрлі
жағдайларында көрінетін тәсілдердің, әдістердің тұрақты жүйесі. Ол іс-
әрекеттің өзінің өзгешелігімен, оның субъектінің даралық-психологиялық
ерекшеліктерімен шартталады (И.В. Страхов, Н.Д. Левитов, В.С. Мерлин, Е.А.
Климов және т.б.). Психологиялық тар мағынада іс-әрекеттің даралық стилі –
бұл типологиялық ерекшеліктермен шартталған тәсілдердің орнықты жүйесі, ол
берілген іс-әрекетті неғұрлым жақсы жүзеге асыруға ұмтылған адамда
қалыптасады, ...өзінің (типологиялық шартталған) даралығын іс-әрекеттің
сыртқы заттық шарттарымен неғұрлым жақсы теңдестіру мақсатында адам саналы
немесе стихиялы түрде әрекет жасауға мәжбүр болатын психологиялық
құралдардың даралық-өзіндік жүйесі. Осы анықтамада оның іс-әрекеттің
неғұрлым жақсы орындалуын қамтамасыз етуші амал-тәсілдердің жеке өзіндік
тіркесі екені ерекше атап көрсетіледі (В.С. Мерлин). Іс-әрекет стилі,
объектінің өзінің қабілеттерін ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Семей қаласының Шәкәрім атындағы мемлекеттік университеті
БӨЖ №8
Тақырыбы: Іс-әрекет және оның құрылысы
Орындаған: Рапикова С.А. (магистрант,
6М010300 –Педагогика және психология)
Тексерген: Кулмышева Н.А. (п.ғ.к., доцент м.а.)
Семей 2015
Жоспары:
1. Педагогикалық iс-әрекеттiң методологиялық құрылымы
2. Педагогикалық белсендiлiк
Педагогикалық iс-әрекет, бiр қатар iс-әрекеттер iшiндегi күрделi
ұйымдасқан жүйе болып есептеледi. Бiрiншi – оқыту барысындағы мұғалiмнiң iс-
әрекетi. Сабақ берушi педагог жалпы қызметтер мен мағыналардың iшiнен өзiне
қатысты қызметтердi ғана атқаруы тиiс. Келесi iс-әрекеттер бiрiншi iс-
әрекеттерге рефлекстiк қосымша ретiнде келедi, яғни оған қызмет жасайды.
Екiншi – оқытудың тиiмдi амалдары мен құралдарын және оқытудың
процедураларын теңдестiргендегi оқыту тәжiрбиесiнiң жалпылама iс-әрекетi –
оқытудың амалдары мен әдiстерiн құрастыратын методист iс-әрекетi осындай.
Үшiншi iс-әрекеттiң методикалығы, бiрақ ол оқу құралдары мен оқу сабақтарын
құрастыруға бағытталған. Төртiншi iс-әрекет оқыту сабақтарын бiр тұтас
жүйеге сабақтастырудан тұрады – оқу бағдарламаларын құрастыру бағдарламалау
iс-әрекетi. Мұндай бағдарламалауды жүзеге асыру үшiн, оқытудың мақсатын
бiлу қажет, бiрақта оқытудың бағдарламаларын құру барысында мақсаттың
кейбiр жалпы бөлiктерiне бағытталады. Мұндай мақсаттар ертерек
саясаткерлермен мәдени қызметкерлермен қалыптасқан, бiрақ педагогтармен
емес.
Қазiргi заманның әлеуметтiк мәдени жағдайы және және мiндерi мен оқыту
мақсатын жобалау және бинелеу мен педагог – методолог, педагог айналысуы
қажет деген талаптар қояды. Бұл өте қажет, өйткенi, бiрiншiден қазiргi
өндiрiстiк iс тәжiрбиелiк қызымет жиi белгiлi бiр мақсатты, мiндеттердi
қояды, оларды тек арнайы дайындалған адамдар шеше алуы мүмкiн. Екiншiден,
қазiргi әдiснамалық ойлау оқыту процестерiн тиiмдi жобалауы мүмкiн, бiрақ
ол тапсырыс берушiден нақты және анықталған мақсаттар талап етедi.
Үшiншiден қазiргi технологиялық қоғам тез және қарқынды дамуда және оқыту
жүйесiне де сондай талаптар қояды, яғни қоғамға қажеттi адмның қасиеттерiн
жүйелi және тез бейнелеудi, қадағалауды және оқу бағдарламаларын шұғыл
жобалауды талап етедi. Кең мағынада мұндай теологиялық ойлаудың нәтижесi
адам жобасы болып табылады, ал тар мағынада- маман жобасы, яғни болашақ
адамның бойында болуға қажеттi интелектуалды қызметтер, бiлiм, қабiлеттер
жиынтығын бейнелеуi қажет. Оқыту оқушы мен оқытушы арасындағы белсендi керi
байланыс процесi оның нәтижесiнде оқушы да оның өзiндiк белсендiлiгiнiң
негiзiнде белгiлi бiр бiлiмдер және бiлiктер қалыптасады.
Адамның iс-әрекетке қабiлеттiлiгiн қалыптастыру үшiн оқытудың
функциясы белгiлi және заттық құралдарға максималды бейiмделуден тұрады.
Оқытудың ең қарапайым түрi оқушымен, оқытушының қарым-қатынасынан тұрады,
мұғалiм, оқушы iс-әрекетiн дұрыс немесе дұрыс емес етiп бағалайды. Бұл
жағдайда оқыту процесiн бөлшектенетiнi көрiнедi.
Оқыту жүйесiнiң дамуы iс-әрекеттiң күрделi түрлерiнiң бөлiнуiнен
тұрады. Бiрақ та мұндай даму iс-әрекеттiң қиын талдауын және оның
элементтерiн бөлумен түсiндiрiледi. Тапсырма, iс-әрекеттiң кәсiби қиын
түрiн, жәй элементтердi бөлуден тұрады. Сөйтiп педагогикалық рефлекстiң
бiрiншi принципi элементарлық iс-әрекеттi және оларды транцляциялау. Бiрақ
та бұл әрқашан да жеткiлiксiз, жәй элементтердiң iс- әрекетiн аяғына дейiн
бөлiп қою мүмкiн емес, өйткенi iс- әрекетте қиын байланыстар мен қарым-
қатынастар бар. Сндықтан да негiзгi элементтер мен қиын iс-әрекеттi құрауға
мүмкiндiк беретiн және белгi құралдары мен жобаларынан тұратын екiншi
принциптерi көрсетiледi.
Бұл белгi құралдары iс-әрекеттi жобалау және бейнелеу құралдары болып
табылады. Басқа жағынан, оқу процесiнiң iс жүргiзу технологиясы оқу
жүйесiнiң қызметiн, оқу жағдайының бiр iздiлiгi ретiнде көрiнедi. Бұл
жағдайлар келесi образбен теңестiрiледi. Бұрынғы жағдайлар келесiлерге
амалдарды көрсетедi. Сондықтан бiлiм жүйесi технологиялық процестiң
үзiлмелi құралы ретiнде құрылады және соңында бiлiмдi, қоғамға қажеттi
әлеуметтiк-мәдени қабiлеттердi тұтас меңгерген адам болып шығады.
Сондықтан, бiлiм жүйесiн методологиялық тiлi, жүйе ретiнде бейнеленуi
мүмкiн. Бұл жүйе оқытудың қиын iс-әрекет жағдайы мен оқытудың жәй
қызметiнен – қиын қызыметiне өту iс-әрекетiнiң берiлген шарттары мен
тапсырмалары арқылы қанағаттануы.
Педагогикалық белсендiлiктi былай қарастыруға болады; 1) басқару
қызметi ретiнде (оқу iс-әрекетiн басқару құралы ретiнде) 2) ұйымдық сана
мен оқушының санасын түсiну ретiнде педагогтың жұмысындағы маңызды жағдай
оқушының жағдайын түсiну және қарым-қатынас болып табылады. Түсiну оқушының
iшкi көзқарасын жүйелiк қалыптасуға, басқа адамның iшкi жандүниесiн
түсiнуге мүмкiндiк бередi. Басқа жағынан педагог өзiн түсiнуге және өзiнiң
көзқарасы бойынша оқушыға маңызды бiр нәрсенi жеткiзу бiрақ та түсiну
тiкелей берiлмейдi, оны тек қана өзiнiң жеке тәжiрибесiн ұғыну арқылы
беруге болады. Сөйтiп педагогикалық акт, коммуникативтi диагностикалық акт
болып табылады. Педагогикалық акт ұйымдастыру – басқару қызметi ретiнде.
Оқу процесiн басқаруда қолданатын оқытушының, оқушыларға және жеке
студеттiң оқудағы берiлген нәтижелерге жету үшiн мақсатты бағытталған және
жүйелiк әсер арқылы көрсетiледi.
Басқару – бұл басым болмау, процесс жолын байламау, оның табиғатқа
қарама-қайшылығы, керсiнше табиғат процесiн максималды есептеу, әрбiр
процестiң оңай жақтарымен қарым-қатынасын, әсерiн бiрiктiру.
– Оқу процесiн басқарудағы ерекшелiктер;
– Саналы және жоспарлы әсер, әр қашан күтпеген реттеудiң
артықшылығы;
– Басқарушы мен басқару обьектiсiнiң арасындағы себеп-салдарлық
қарым – қатынастар;
– Жүйе астын басқарудың динамикалығы және қабiлеттiлiгi бiр сапалық
жағдайдан келесiге өседi;
– Сенiмдiлiк және т.б. қабiлеттiлiк, процестiң белгiлi жағдайлары
аққанда, басқару жүйесi берiлген функцияларды орындайды;
– Тұрақтылық- берiлген траектория арқылы жүйенiң қозғалысты сақтау
қабiлеттiлiгi, әр түрлi iшкi және сыртқы ауытқуларға қарамастан
белгiленген тәртiппен функциялау.
Басқару процесi үздiксiз және циклдiк ретiнде бiр уақытта көрсетiледi,
бұл көптеген циклдiк басқарулар бiр уақытта орындауға мүмкiндiк бередi.
Басқару цикiлi мақсатты қою және тапсырманы анықтаумен басталады да оларды
шешумен және қойылған мақсатқа жетумен аяқталады. Қандай да бiр мақсатқа
жеткеннен кейiн жаңасы қойылады және басқару цикiлi қайталанады. Мақсат
– iс-әрекет –нәтиже – жаңа мақсат үздiксiз схема түрiндегi кестесi. Ол
ғылыми және оқу тәрбие процестерiне қолданбалы.
Оқу процесiн тиiмдi басқару белгiлi мiндеттердi орындау арқылы мүмкiн
болады.
1. Оқу мақсатын қалыптастыру
2. Басқару процесiнiң бастапқы деңгейiн орнату
3. Оқу процесiнiң негiзгi өтпелi жағдайын қарастыратын iс-әрекет
қызметiн жасау.
4. Белгiлi ақпараттық өлшемдер арқылы оқу процесiнiң жағдайын алу
5. Керi байланыс каналы арқылы алынған ақпаратты өңдеу, оқу
процесiндегi түзетiлген әрекеттердi өңдеу және енгiзу.
Басқару процесiндегi мұғалiмнiң мақсаты, басқарып отырған процестiң
жағдайын өзгерту және оны алдын ала белгiленген деңгейге жеткiзу. Қатал
айтқанда бұл процеске әрбiр қатысушының орнын анықтау қызметiн және
мiндетiн және өздерiнiң тапсырмаларын жақсы орындау үшiн қолайлы жағдай
жасау. Педагогикалық іс-әрекет оқытушыға бір қатар талаптар қояды.
Педагогикалық қызметті тиімді орындау үшін қазіргі кездегі оқытушы
педагогикалық іс-әрекеттің құрылымын, оның негізгі компоненттерін, сонымен
қатар жоғарғы мектеп оқытушысына қойылатын талаптарды білу аса маңызды.
ПІ кезеңдері мен Педагогикалық әрекеттер Кәсіби-тұлғалық
компоненттері икемділіктер мен
психологиялық қасиеттер
1. Дайындық кезеңі Мақсаттарды қалыптастыру; 1. Жоғары ғылыми кәсіби
Оқушылардың оқығандық білімдер
ерекшеліктері мен деңгейін
диагностикалау
2. Конструктивті Болашақ сабақтардың оқу 2.
іс-әрекет материалының мазмұнын таңдау; Психологиялық-педагогикалық
Оқыту әдістерін таңдау; және әдістемелік білімдер.
Өзінің және оқушылардың 3. Оқу-тәрбиелік әсерлердің
әрекеттерін проекциялау әдістемелерін практикалық
меңгеру.
3. Педагогикалық Сабақтардағы тәртіпті және 4. Бақылаушылық,
үрдісті іске асыру жұмыс жағдайын бағдарлау; студенттердің психикалық
кезеңі Оқушылардың іс-әрекетін күйін түсіну, топтағы
стимулдандыру. көңіл-күйін толығымен
түсіну.
5. Жағдайға тез бейімделу,
жүріс-тұрыстың иілгіштігі.
4. Ұйымдастыру Оқу материалын беру бойынша өз6. Материалды ұсынудағы
іс-әрекеті іс-әрекетін ұйымдастыру; жеңілдік, логикалық,
Реалды жағдайларда өз біртінділік, эмоциялық.
жүріс-тұрыстарын ұйымдастыру; 7. Сөйлеу мәдениеті,
эрудиция.
3) Студенттердің 8. Экспрессивті қабілеттер.
іс-әрекеттерін ұйымдастыру;
4) Педагогикалық әсерлердің 9. Зейінді жақсы бөлу,
және коррекцияның нәтижелерін мағыналық ес, иілгіш
бақылауды ұйымдастыру. шығармашылық ойлау.
10. Өзін-өзі басқару,
өзінің көңіл-күйін реттеу
икемділігі
11. Өз денесін, дауысын,
мимикасын, жесттерін
басқару икемділігі.
12. Ұйымдастыру
қабілеттері.
13. Түсіндірілген
материалдың меңгерілу
деңгейі туралы кері
ақпаратты алу икемділігі.
5. Коммуникативті 1) оқушылармен дұрыс өзара 14. Қарым-қатынас
іс-әрекет қатынас құру; қажеттілігінің болуы.
15. Педагогикалық такт.
2) тәрбие жұмысын іске асыру; 16. Педагогикалық
импровизация, психологиялық
әсер етудің түрлі
құралдарын қолдану
икемділігі.
17. Қарым-қатынас пен
жетекшіліктің демократиялық
стильі.
6. Нәтижелерді Оқыту мен тәрбиенің 18. Өз тұлғасы мен
талдау кезеңі нәтижелерін талдау; іс-әрекеттерінің
(гностикалық 2) Қойылған мақсаттардан жетістіктері мен
іс-әрекет) нәтижелердің ауытқуын анықтау;кемшіліктерін сыни бағалау.
19. Өзіне-өзі білім беру,
3) Сол ауытқулардың себептеріноқыту мен тәрбиелеудің жаңа
талдау; әдістерін зерттеу.
4) Ол себептерді жою бойынша 20. Педагогикалық
шараларды проекциялау; іс-әрекетке шығармашылық
5) Оқыту мен тәрбиелеудің жаңаыңғай.
әдістерін шығармашылық
іздестіру.
Қолданылған әдебиеттер тізімі:
1. Митина Л.М. Учитель как личность и профессионал. - М., 1994.
2. Орлов А.Б. Психология личности и сущности человека: парадигмы,
проекции, практики. - М., 1995.
3. Реан А.А. Психология педагогической деятельности. - Ижевск, 1994.
ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ
Семей қаласының Шәкәрім атындағы мемлекеттік университеті
БӨЖ №9
Тақырыбы: А.Н. Леонтьевтің зерттеулеріндегі
іс-әрекет құрылымына жалпы мінездеме
Орындаған: Рапикова С.А. (магистрант,
6М010300 –Педагогика және психология)
Тексерген: Кулмышева Н.А. (п.ғ.к., доцент м.а.)
Семей 2015
Жоспары
1. Іс-әрекет стилінің анықтамасы
2. Іс-әрекеттің даралық стилі
3. Педагогикалық іс-әрекет стилі
Іс-әрекет стилінің анықтамасы
Мұғалімнің (оқытушының) педагогикалық іс-әрекеті, кез-келген басқа іс-
әрекет сияқты, белгілі бір стильмен сипатталады. Кең мағынада іс-әрекет
(мысалы, басқару, өндірістік, педагогикалық) стилі – оны орындаудың түрлі
жағдайларында көрінетін тәсілдердің, әдістердің тұрақты жүйесі. Ол іс-
әрекеттің өзінің өзгешелігімен, оның субъектінің даралық-психологиялық
ерекшеліктерімен шартталады (И.В. Страхов, Н.Д. Левитов, В.С. Мерлин, Е.А.
Климов және т.б.). Психологиялық тар мағынада іс-әрекеттің даралық стилі –
бұл типологиялық ерекшеліктермен шартталған тәсілдердің орнықты жүйесі, ол
берілген іс-әрекетті неғұрлым жақсы жүзеге асыруға ұмтылған адамда
қалыптасады, ...өзінің (типологиялық шартталған) даралығын іс-әрекеттің
сыртқы заттық шарттарымен неғұрлым жақсы теңдестіру мақсатында адам саналы
немесе стихиялы түрде әрекет жасауға мәжбүр болатын психологиялық
құралдардың даралық-өзіндік жүйесі. Осы анықтамада оның іс-әрекеттің
неғұрлым жақсы орындалуын қамтамасыз етуші амал-тәсілдердің жеке өзіндік
тіркесі екені ерекше атап көрсетіледі (В.С. Мерлин). Іс-әрекет стилі,
объектінің өзінің қабілеттерін ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz