Климаттық ресурстар туралы түсінік
1.1 Климаттық ресурстар туралы түсінік
1.2 Солтүстік Қазақстанның географиялық орналасуы
1.3 Солтүстік Қазақстанның климат жағдайы
1.4 Солтүстік Қазақстанның агроклиматтық ресурстары
1.5 Оңтүстік Қазақстанның географиялық орналасуы
1.6 Оңтүстік Қазақстанның климат жағдайы
1.7 Оңтүстік Қазақстанның агроклиматтық ресурстары
Қорытынды
Пайдаланылған әдебиеттер
1.2 Солтүстік Қазақстанның географиялық орналасуы
1.3 Солтүстік Қазақстанның климат жағдайы
1.4 Солтүстік Қазақстанның агроклиматтық ресурстары
1.5 Оңтүстік Қазақстанның географиялық орналасуы
1.6 Оңтүстік Қазақстанның климат жағдайы
1.7 Оңтүстік Қазақстанның агроклиматтық ресурстары
Қорытынды
Пайдаланылған әдебиеттер
Климаттық ресурстар (күн қуаты, ылғал және жел қуаты ) - бұл сарқылмайтын ресурстар және олардың келесі түр тармақтары бар. Мәселен, агроклиматтық және рекреациялық ресурстар – климаттық ресурстардың аса маңызды бөліктері. Агроклиматтық және рекреациялық климаттық ресурстар өсімдіктердің өсіп-өнуі кезіндегі жауын-шашын мөлшерімен, жауын-шашынның, ауа температурасының жылдық мөлшерімен, Күн радиациясының қарқындылығымен және т.б. сипатталады. Климаттық ресурстар зоналық сипатта болады. Ал агроклиматтық ресурстардың ауыл шаруашылығына әсері аса зор.
1.О.Б. Мазбаев , Т.О. Увалиев Дүниежүзінің табиғат ресурстары географиясы Алматы 2013 жыл
2.Колбовский Е. Ю. Ландшафтоведение: учеб. пособие для студ. высш. учеб. заведений / Е. Ю. Колбовский — 3-е изд., стер. М.: Издательский центр «Академия», 2008. — 480 с.
3.Тютюнник Ю. Г. О происхождении и первоначальном значении слова «ландшафт» // Изв. РАН. Сер. геогр. 2004. № 4. — С. 116—122
4.Колбовский Е. Ю. Ландшафтоведение: учеб. пособие для студентов высших учебных заведений / Е. Ю. Колбовский. — 3-е изд., стер. — М.: Издательский центр «Академия», 2008. — 480 с.
2.Колбовский Е. Ю. Ландшафтоведение: учеб. пособие для студ. высш. учеб. заведений / Е. Ю. Колбовский — 3-е изд., стер. М.: Издательский центр «Академия», 2008. — 480 с.
3.Тютюнник Ю. Г. О происхождении и первоначальном значении слова «ландшафт» // Изв. РАН. Сер. геогр. 2004. № 4. — С. 116—122
4.Колбовский Е. Ю. Ландшафтоведение: учеб. пособие для студентов высших учебных заведений / Е. Ю. Колбовский. — 3-е изд., стер. — М.: Издательский центр «Академия», 2008. — 480 с.
ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ
СЕМЕЙ ҚАЛАСЫНЫҢ ШӘКӘРІМ АТЫНДАҒЫ МЕМЛЕКЕТТІК УНИВЕРСИТЕТІ
СӨЖ
Тақырыбы: Климаттық ресурстар туралы түсінік
Орындаған: Өкенова Ж.А
Тексерген: Сагандыков С.Н
Тобы: АГ - 213
Семей - 2015
Мазмұны
1.1 Климаттық ресурстар туралы түсінік
1.2 Солтүстік Қазақстанның географиялық орналасуы
1.3 Солтүстік Қазақстанның климат жағдайы
1.4 Солтүстік Қазақстанның агроклиматтық ресурстары
1.5 Оңтүстік Қазақстанның географиялық орналасуы
1.6 Оңтүстік Қазақстанның климат жағдайы
1.7 Оңтүстік Қазақстанның агроклиматтық ресурстары
Қорытынды
Пайдаланылған әдебиеттер
Климаттық ресурстар (күн қуаты, ылғал және жел қуаты ) - бұл сарқылмайтын ресурстар және олардың келесі түр тармақтары бар. Мәселен, агроклиматтық және рекреациялық ресурстар - климаттық ресурстардың аса маңызды бөліктері. Агроклиматтық және рекреациялық климаттық ресурстар өсімдіктердің өсіп-өнуі кезіндегі жауын-шашын мөлшерімен, жауын-шашынның, ауа температурасының жылдық мөлшерімен, Күн радиациясының қарқындылығымен және т.б. сипатталады. Климаттық ресурстар зоналық сипатта болады. Ал агроклиматтық ресурстардың ауыл шаруашылығына әсері аса зор.
Агрокиматтық ресурстар - бұл қандайда болсын ауылшаруашылық дақылының өсіп- өнуі үшін қажетті жылу мен ылғалдың үйлесімі. Жылудың мөлшері мен жыл ішіндегі белсенді температуралардың қосындысымен анықталады, ал ылғалданғандық жағдайлары әдетте жауын- шашын мен буланғыштық мөлшерінің ара қатынасына байланысты болып келетін ылғалдану коэфицентімен сипатталады. Өсімдік шаруашылығындағы ауыл шаруашылығының мамандануы агроклиматтық ресурстардың бөлінуіне байланысты болып келеді. Жылудың бөлінуі агроклиматтық белдіктер бөліп көрсетудің негізгі факторы болып табылады. Суық белдік Солтүстік Мұзды мұхиттың жағалауына дейін созылған (Канада, Скандинавияелдері, Ресей), Температуралар қосындысы 400 -1000 құрайды, мұнда жабық грунттағы көкеніс шаруашылығы дамиды, ал белдіктің оңтүстігінде ошақты егін шаруашылығы дамыған, мұнда тұрып, ерте пісетін картоп және т.б. өсіріледі. Қоңыржай белдікте екі белдікшені: суық қоңыржай және қоңыржай белдікшені бөліп көрсетеді. Егін шаруашылығымен жылдың жылы мезгілінде айналысады. Бұл астық дақылдары (қара бидай, бидай, оңтүстікте күріш және т.б.), зығыр, бұршақ дақылдары, жеміс, жидек дақылдары өсірілетін аумақ. Бұл белдікте көбіне Канада, АҚШ, ТМД мемлекеттері, Солтүстік және Оңтүстік Африка елдері, Аустралияның оңтүстігі, Қытайдың шығысы және т.б. орналасқан.
Табиғи жағдайларды адамдардың шаруашылық іс- әрекеттерінің әртүрлі сфераларына және салаларына (көлікке, өнеркәсіпке, ауыл шаруашылығына, құрылыс индустриясына ) қатысты бағалау кең таралған. Ол мұнда өнім өндіру жерді, күн қуатын, ылғалды және табиғи кешеннің басқа да құрамдас бөліктерін пайдаланумен тікелей байланысты болып келетін ауыл шаруашылығы үшін ерекше маңызға ие. Табиғи жағдайларды ауылшаруашылықтық бағалау олардың негізгі сипаттамаларының параметрлерін мәдени өсімдіктердің және хайуандардың әр алуан түрлерінің өмір факторларына: жылуға, ылғалға,, топыраққа, өсімдіктердің үй жануарлары үшін мал азығы базасын құрайтын табиғи түрлеріне және т.б. қоятын талаптарымен салыстырып қарауға негізделген. Жердің агроклиматтық жағдайларын жылу мен ылғал көрсеткіштері сипаттайды. Жылу (термиялық ресурстар) және ылғал мөлшері (ылғалдандыру жағдайлары) - ауыл шаруашылық өсімдіктерінің өмір сүруінің ғана емес, оларды өндіру тиімділігінің де міндетті шарты (ауылшаруашылық дақылдарының өнімділігіне және өнімнің сапасына елеулі әсерін тигізеді).
Термиялық ресурстарды ескеру, есепке алу үшін өсімдіктердің өсуінің бүкіл кезеңіндегі (вегетация кезеңі , вегетациялық кезең) белсенді (орташа тәуліктік) температуралардың жиынтығын пайдаланады. Қандай да бір жердің ылғалдану жағдайларын жауын- шашынның мөлшері (жыл ішіндегі атмосфралық жауын- шашынның миллиметрмен көрсетілген жиынтығы ) және оның ықтимал булану шамасы бойынша бағалайды. Бұл мақсат үшін буланғыштық коэфиценті деп аталатын , осы шамалардың қатынасы пайдаланылады.
Табиғи климаттық жағдайлардың үлкен әр алуандылығына байланысты, ауданы бойынша орасан зор Ресейді мысалға келтірсек, ауыл шаруашылық жерлерін пайдалануда елеулі өңірлік ерекшеліктер орын алып отыр. Оларға тән топырақтың жоғары құнарлығы бар, орман- дала және дала дала аймақтарының шектерінде орналасқан еуропалық бөліктің және Батыс Сібірдің оңтүстігінің облыстарында жердің жыртылғандығы ауылшаруашылық жердлердің ауданының 70- 85 % -на дейін жетеді. Дәл осы облыстар елдің бүкіл егістік жерлерінің 90 %- на жуығын шоғырландырып отыр, керісінше, еуропалық бөліктің орман- даладан солтүстікке қарай орналасқан аудандарында, Шығыс Сібірде және Қиыр Шығыста жайылымдар мен шабындықтар ауыл шаруашылық ауданының көпшілік бөлігін алып жатыр. Жалпы алғанда, дүниежүзінде жерлерді ауыл шаруашылығында игеруге арналған резервтер іс жүзінде жоқ десек те болады. Әлемнің көптеген елдерінде ормандар және өнімділігі аз жерлер игерілмеген күйінде қалуда . Онымен қоймай, падаланылып отырған ауылшаруашылық жерлерінің (су және жел эрозиясының, батпақтанудың және сортаңданудың , шөлге айналудың, өнеркәсіп және көлік құрылысының және т.с нәтижесінде) нашарлап кетуі, деградациясы, қысқаруы байқалып отыр.
Солтүстік Қазақстанның климат жағдайы және агроклиматтық ресурстары.
Географиялық орналасуы. Солтүстiк Қазақстан облысы (СҚО) Қазақстанның ең солтүстiгiнде орналасқан, ал физико-географиялық қатынаста - Батыс-Сiбiрлiк жазықтың оңтүстiк және жарым-жартылай - Қазақ ұсақ шоқы аумағында (Сары-Арқа). Облыстың ең солтүстiк нүктесiнiң координаты: 55026 с.е. (бұл Мәскеудiң ендiгiне сәйкес келедi) және 68059 ш.б., шеткi оңтүстiк нүктенiкi - 52013 с.е. және 67019 ш.б., шеткi батыс нүктенiкi - 54000 с.е. және 65057 ш.б., шығыстық - 52050 с.е. және 74002 ш.б. шеткi нүктелер арасында Екi шеткi нүктенiң арақашықтығы бойлығы бойынша 8005, ендiгi бойынша - 3013 құрайды. Шеткi нүктелердiң тiкелей бойынша солтүстiк-оңтүстiк бағытында 375 км тең, батыс-шығыс - 602 км тең. Облыс Ресейдің Калужск, Тульск, Тамбов облыстары сияқты ендікте орналасқан. Алайда, теңіздер мен мұхиттардан алыс болуына байланысты, климаттың күрт континентальдылығымен сипатталғандықтан табиғи жағдайлары бойынша оның біраз айырмашылығы бар. Оның жеке және шектес аумақтарының жалпы жазықтығы еркін меридиональді және ендік ауа алмасуына ықпал етеді.
Облыс аумағы солтүстiкте РФ Қорған, Түмен және Омбы облыстарымен, оңтүстiкте - ҚР Ақмола облысымен, батыста - Қостанай және шығыста - Павлодар облыстарымен шектеседi.
Климат және агроклиматтық ресурстары. Солтүстік Қазақстанның ең үлкен материк тереңдігіндегі орны оның климатының күрт континентальдылығымен сипатталады, оның тәндік белгілері қатты желдер мен дауылды ұзақ қыс, бірақ ыстық жаз.
Ең суық қаңтар айының көпжылдық орташа температурасы - 18.5оС жуық солтүстігінде, - 17.6 оС жуық оңтүстігінде, ал ең суық күндері - 45оС жетеді. Шілдеде температура орташа +19оС дейін солтүстігінде және +19.5оС оңтүстігінде, ал ең ыстық күндері +41оС дейін жетеді. Күн көзінің жарқырауы 2000 бастап 2150 сағатқа дейін жетеді. Радиациалық баланс 25-30 ккалсм2 дейін жылына, қарашадан бастап наурыз айына дейін - қарама-қайшы. Солтүстік Қазақстан үшін күн-райының тұрақсыздығын шақыратын ауа массаларының жиі алмасуы тән, қысқы уақытта континентальді арктикалық ауаның кірігуі температураның күрт төмендеуіне себепті, ал ауыспалы кезеңде көктемгі-күзгі қатқақтар байқалады. Атмосфераның циркуляциясы температураның және жауын-шашынның жылдан жылға күрт өзгеру себебі болып табылады.
Қысқы уақытта күн-райының ашық аспанымен циклонға қарсы типтері және тұрақты теріс температуралары басым. Желдер айқын белгіленген оңтүстік-батыс бағытымен сипатталады, орташа жылдамдығы 5.5 мс жуық.
Көктем қысқа (20-30 күн), құрғақ және салқын, сәуір айының екінші жартысынан бастап басталады. Температуралардың 5о арқылы көктемгі ауысу орташа көпжылдық даталары 20-22 сәуірге келеді, 10оС арқылы - 8-10 мамырға келеді. Күзде ауысу 10оС арқылы орташа 18-20 қыркүйекке келеді, ал 5оС - 5-7 арқылы қазан айына. Мерзімнің ұзақтылығы орташа тәуліктік ауа температурасымен 10оС жоғары 130-140 күнге жуық, ал ауаның орташа температура сомасы 10оС жоғары 2000-2200оС құрайды. Соңғы көктемгі қатқақтың орташа датасы 20 мамырға қарай (16 сәуірден бастап 22 маусымға дейін), бірінші күзгі - 20 қыркүйек (19 тамыз-12 қазан). Қатқақтың болуы 25 шілдеде де байқалды (Булаев, 1997ж.). Аязсыз мерзімнің болу ұзақтығы жылына 100-120 күнге жуық, ал орташа тәуліктік температурасымен 0о С жоғары орташа 190 күнге жуық.
Жазғы уақытта күн-райының солтүстік және солтүстік-батыс желдерімен 4 мс жуық жылдамдығымен циклональді типтері басым. Күз салқын, бұлыңғыр, кейде жаңбырлы.
Атмосфералық жауын-шашынның орта жылдық саны 290-295 бастап 425-435 мм. Дейін жетеді. Бәрінен аз облыстың оңтүстік-шығыс аудандары алады. Ылғалмен Көкшетау қыраты мен орман алқапты тау кендік аудандар қамтылған. Жылдың жылы жартысында (сәуір-қазан) жылдық норманың 80-85 % түседі ең жоғары шілдеде (45-75 мм). Қар беті тұрақты қыс аяғына орташа қуаттылығы 25-30 см жуық, 5 айға жуық жатады, қараша айынан наурыз айына дейін. Жауынның орта жылдық сомалары жылдар бойынша өзгеріп отырады. Мысалы, олар 164 мм (1936 ж.) 619 мм дейін (1905 ж.) және 594 мм (1995 ж.) өзгерді.
Петропавл қаласының гидрометереологиялық станциясы бойынша инструментальді байқаулар кезеңінде деректерді жалпылау, соңғы жылдары климаттың жылдық жауын-шашын түсу мөлшерімен жылуы байқалады. Жеке жылдары сонымен қатар көктемгі және жазғы жауынсыз кезеңдер болуы мүмкін, әсіресе өсімдік шаруашылығында кері әсер етеді. Жылына жауынсыз кезеңнің көп бөлігі, 20 жылда бір рет қайталанатын, 28 бастап 36 күн арасында. Жылына орта сандық күн атмосфералық кеуіп қалумен сәуір мен қазан айларында облыс аумағында 40-50 күн құрайды, Петропавлда 10 бастап 60 күнге дейін.
Агроклиматтық аудандастыруға сәйкес аймақ үш агроклиматтық облыстарға жатады.
1. Нашар-ылғалды біркелкі жылы, Көкшетау қыратының типтік орман алқапты ландшафтарымен қамтылған, онда ылғалдылық ГТК маңыздарымен белгіленеді (Г.К.Селяников бойынша гидротермиялық коэффициент), 1,0 - 1,1 тең. Тұрақты сомалармен кезеңділік температурасы 10 оС жоғары 2000-2100 оС жетеді.
2. Құрғақ біркелкі жылы, оған облыстың біраз бөлігі жатады, ол жарылған орман алқаптарымен және алқаптармен қамтылған, ГТК-мен 1.0 бастап 0.8 және тұрақты температура сомаларымен 10 оС жоғары 2100-2200 оС жуық.
3. Құрғақ, жылы, оңтүстік өңірдің шығыс және батыс бөліктерін Есіл өзені жазығына дейінгі бөлікті қамтиды, онда ГТК 0.9 бастап 0.7 дейін ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
СЕМЕЙ ҚАЛАСЫНЫҢ ШӘКӘРІМ АТЫНДАҒЫ МЕМЛЕКЕТТІК УНИВЕРСИТЕТІ
СӨЖ
Тақырыбы: Климаттық ресурстар туралы түсінік
Орындаған: Өкенова Ж.А
Тексерген: Сагандыков С.Н
Тобы: АГ - 213
Семей - 2015
Мазмұны
1.1 Климаттық ресурстар туралы түсінік
1.2 Солтүстік Қазақстанның географиялық орналасуы
1.3 Солтүстік Қазақстанның климат жағдайы
1.4 Солтүстік Қазақстанның агроклиматтық ресурстары
1.5 Оңтүстік Қазақстанның географиялық орналасуы
1.6 Оңтүстік Қазақстанның климат жағдайы
1.7 Оңтүстік Қазақстанның агроклиматтық ресурстары
Қорытынды
Пайдаланылған әдебиеттер
Климаттық ресурстар (күн қуаты, ылғал және жел қуаты ) - бұл сарқылмайтын ресурстар және олардың келесі түр тармақтары бар. Мәселен, агроклиматтық және рекреациялық ресурстар - климаттық ресурстардың аса маңызды бөліктері. Агроклиматтық және рекреациялық климаттық ресурстар өсімдіктердің өсіп-өнуі кезіндегі жауын-шашын мөлшерімен, жауын-шашынның, ауа температурасының жылдық мөлшерімен, Күн радиациясының қарқындылығымен және т.б. сипатталады. Климаттық ресурстар зоналық сипатта болады. Ал агроклиматтық ресурстардың ауыл шаруашылығына әсері аса зор.
Агрокиматтық ресурстар - бұл қандайда болсын ауылшаруашылық дақылының өсіп- өнуі үшін қажетті жылу мен ылғалдың үйлесімі. Жылудың мөлшері мен жыл ішіндегі белсенді температуралардың қосындысымен анықталады, ал ылғалданғандық жағдайлары әдетте жауын- шашын мен буланғыштық мөлшерінің ара қатынасына байланысты болып келетін ылғалдану коэфицентімен сипатталады. Өсімдік шаруашылығындағы ауыл шаруашылығының мамандануы агроклиматтық ресурстардың бөлінуіне байланысты болып келеді. Жылудың бөлінуі агроклиматтық белдіктер бөліп көрсетудің негізгі факторы болып табылады. Суық белдік Солтүстік Мұзды мұхиттың жағалауына дейін созылған (Канада, Скандинавияелдері, Ресей), Температуралар қосындысы 400 -1000 құрайды, мұнда жабық грунттағы көкеніс шаруашылығы дамиды, ал белдіктің оңтүстігінде ошақты егін шаруашылығы дамыған, мұнда тұрып, ерте пісетін картоп және т.б. өсіріледі. Қоңыржай белдікте екі белдікшені: суық қоңыржай және қоңыржай белдікшені бөліп көрсетеді. Егін шаруашылығымен жылдың жылы мезгілінде айналысады. Бұл астық дақылдары (қара бидай, бидай, оңтүстікте күріш және т.б.), зығыр, бұршақ дақылдары, жеміс, жидек дақылдары өсірілетін аумақ. Бұл белдікте көбіне Канада, АҚШ, ТМД мемлекеттері, Солтүстік және Оңтүстік Африка елдері, Аустралияның оңтүстігі, Қытайдың шығысы және т.б. орналасқан.
Табиғи жағдайларды адамдардың шаруашылық іс- әрекеттерінің әртүрлі сфераларына және салаларына (көлікке, өнеркәсіпке, ауыл шаруашылығына, құрылыс индустриясына ) қатысты бағалау кең таралған. Ол мұнда өнім өндіру жерді, күн қуатын, ылғалды және табиғи кешеннің басқа да құрамдас бөліктерін пайдаланумен тікелей байланысты болып келетін ауыл шаруашылығы үшін ерекше маңызға ие. Табиғи жағдайларды ауылшаруашылықтық бағалау олардың негізгі сипаттамаларының параметрлерін мәдени өсімдіктердің және хайуандардың әр алуан түрлерінің өмір факторларына: жылуға, ылғалға,, топыраққа, өсімдіктердің үй жануарлары үшін мал азығы базасын құрайтын табиғи түрлеріне және т.б. қоятын талаптарымен салыстырып қарауға негізделген. Жердің агроклиматтық жағдайларын жылу мен ылғал көрсеткіштері сипаттайды. Жылу (термиялық ресурстар) және ылғал мөлшері (ылғалдандыру жағдайлары) - ауыл шаруашылық өсімдіктерінің өмір сүруінің ғана емес, оларды өндіру тиімділігінің де міндетті шарты (ауылшаруашылық дақылдарының өнімділігіне және өнімнің сапасына елеулі әсерін тигізеді).
Термиялық ресурстарды ескеру, есепке алу үшін өсімдіктердің өсуінің бүкіл кезеңіндегі (вегетация кезеңі , вегетациялық кезең) белсенді (орташа тәуліктік) температуралардың жиынтығын пайдаланады. Қандай да бір жердің ылғалдану жағдайларын жауын- шашынның мөлшері (жыл ішіндегі атмосфралық жауын- шашынның миллиметрмен көрсетілген жиынтығы ) және оның ықтимал булану шамасы бойынша бағалайды. Бұл мақсат үшін буланғыштық коэфиценті деп аталатын , осы шамалардың қатынасы пайдаланылады.
Табиғи климаттық жағдайлардың үлкен әр алуандылығына байланысты, ауданы бойынша орасан зор Ресейді мысалға келтірсек, ауыл шаруашылық жерлерін пайдалануда елеулі өңірлік ерекшеліктер орын алып отыр. Оларға тән топырақтың жоғары құнарлығы бар, орман- дала және дала дала аймақтарының шектерінде орналасқан еуропалық бөліктің және Батыс Сібірдің оңтүстігінің облыстарында жердің жыртылғандығы ауылшаруашылық жердлердің ауданының 70- 85 % -на дейін жетеді. Дәл осы облыстар елдің бүкіл егістік жерлерінің 90 %- на жуығын шоғырландырып отыр, керісінше, еуропалық бөліктің орман- даладан солтүстікке қарай орналасқан аудандарында, Шығыс Сібірде және Қиыр Шығыста жайылымдар мен шабындықтар ауыл шаруашылық ауданының көпшілік бөлігін алып жатыр. Жалпы алғанда, дүниежүзінде жерлерді ауыл шаруашылығында игеруге арналған резервтер іс жүзінде жоқ десек те болады. Әлемнің көптеген елдерінде ормандар және өнімділігі аз жерлер игерілмеген күйінде қалуда . Онымен қоймай, падаланылып отырған ауылшаруашылық жерлерінің (су және жел эрозиясының, батпақтанудың және сортаңданудың , шөлге айналудың, өнеркәсіп және көлік құрылысының және т.с нәтижесінде) нашарлап кетуі, деградациясы, қысқаруы байқалып отыр.
Солтүстік Қазақстанның климат жағдайы және агроклиматтық ресурстары.
Географиялық орналасуы. Солтүстiк Қазақстан облысы (СҚО) Қазақстанның ең солтүстiгiнде орналасқан, ал физико-географиялық қатынаста - Батыс-Сiбiрлiк жазықтың оңтүстiк және жарым-жартылай - Қазақ ұсақ шоқы аумағында (Сары-Арқа). Облыстың ең солтүстiк нүктесiнiң координаты: 55026 с.е. (бұл Мәскеудiң ендiгiне сәйкес келедi) және 68059 ш.б., шеткi оңтүстiк нүктенiкi - 52013 с.е. және 67019 ш.б., шеткi батыс нүктенiкi - 54000 с.е. және 65057 ш.б., шығыстық - 52050 с.е. және 74002 ш.б. шеткi нүктелер арасында Екi шеткi нүктенiң арақашықтығы бойлығы бойынша 8005, ендiгi бойынша - 3013 құрайды. Шеткi нүктелердiң тiкелей бойынша солтүстiк-оңтүстiк бағытында 375 км тең, батыс-шығыс - 602 км тең. Облыс Ресейдің Калужск, Тульск, Тамбов облыстары сияқты ендікте орналасқан. Алайда, теңіздер мен мұхиттардан алыс болуына байланысты, климаттың күрт континентальдылығымен сипатталғандықтан табиғи жағдайлары бойынша оның біраз айырмашылығы бар. Оның жеке және шектес аумақтарының жалпы жазықтығы еркін меридиональді және ендік ауа алмасуына ықпал етеді.
Облыс аумағы солтүстiкте РФ Қорған, Түмен және Омбы облыстарымен, оңтүстiкте - ҚР Ақмола облысымен, батыста - Қостанай және шығыста - Павлодар облыстарымен шектеседi.
Климат және агроклиматтық ресурстары. Солтүстік Қазақстанның ең үлкен материк тереңдігіндегі орны оның климатының күрт континентальдылығымен сипатталады, оның тәндік белгілері қатты желдер мен дауылды ұзақ қыс, бірақ ыстық жаз.
Ең суық қаңтар айының көпжылдық орташа температурасы - 18.5оС жуық солтүстігінде, - 17.6 оС жуық оңтүстігінде, ал ең суық күндері - 45оС жетеді. Шілдеде температура орташа +19оС дейін солтүстігінде және +19.5оС оңтүстігінде, ал ең ыстық күндері +41оС дейін жетеді. Күн көзінің жарқырауы 2000 бастап 2150 сағатқа дейін жетеді. Радиациалық баланс 25-30 ккалсм2 дейін жылына, қарашадан бастап наурыз айына дейін - қарама-қайшы. Солтүстік Қазақстан үшін күн-райының тұрақсыздығын шақыратын ауа массаларының жиі алмасуы тән, қысқы уақытта континентальді арктикалық ауаның кірігуі температураның күрт төмендеуіне себепті, ал ауыспалы кезеңде көктемгі-күзгі қатқақтар байқалады. Атмосфераның циркуляциясы температураның және жауын-шашынның жылдан жылға күрт өзгеру себебі болып табылады.
Қысқы уақытта күн-райының ашық аспанымен циклонға қарсы типтері және тұрақты теріс температуралары басым. Желдер айқын белгіленген оңтүстік-батыс бағытымен сипатталады, орташа жылдамдығы 5.5 мс жуық.
Көктем қысқа (20-30 күн), құрғақ және салқын, сәуір айының екінші жартысынан бастап басталады. Температуралардың 5о арқылы көктемгі ауысу орташа көпжылдық даталары 20-22 сәуірге келеді, 10оС арқылы - 8-10 мамырға келеді. Күзде ауысу 10оС арқылы орташа 18-20 қыркүйекке келеді, ал 5оС - 5-7 арқылы қазан айына. Мерзімнің ұзақтылығы орташа тәуліктік ауа температурасымен 10оС жоғары 130-140 күнге жуық, ал ауаның орташа температура сомасы 10оС жоғары 2000-2200оС құрайды. Соңғы көктемгі қатқақтың орташа датасы 20 мамырға қарай (16 сәуірден бастап 22 маусымға дейін), бірінші күзгі - 20 қыркүйек (19 тамыз-12 қазан). Қатқақтың болуы 25 шілдеде де байқалды (Булаев, 1997ж.). Аязсыз мерзімнің болу ұзақтығы жылына 100-120 күнге жуық, ал орташа тәуліктік температурасымен 0о С жоғары орташа 190 күнге жуық.
Жазғы уақытта күн-райының солтүстік және солтүстік-батыс желдерімен 4 мс жуық жылдамдығымен циклональді типтері басым. Күз салқын, бұлыңғыр, кейде жаңбырлы.
Атмосфералық жауын-шашынның орта жылдық саны 290-295 бастап 425-435 мм. Дейін жетеді. Бәрінен аз облыстың оңтүстік-шығыс аудандары алады. Ылғалмен Көкшетау қыраты мен орман алқапты тау кендік аудандар қамтылған. Жылдың жылы жартысында (сәуір-қазан) жылдық норманың 80-85 % түседі ең жоғары шілдеде (45-75 мм). Қар беті тұрақты қыс аяғына орташа қуаттылығы 25-30 см жуық, 5 айға жуық жатады, қараша айынан наурыз айына дейін. Жауынның орта жылдық сомалары жылдар бойынша өзгеріп отырады. Мысалы, олар 164 мм (1936 ж.) 619 мм дейін (1905 ж.) және 594 мм (1995 ж.) өзгерді.
Петропавл қаласының гидрометереологиялық станциясы бойынша инструментальді байқаулар кезеңінде деректерді жалпылау, соңғы жылдары климаттың жылдық жауын-шашын түсу мөлшерімен жылуы байқалады. Жеке жылдары сонымен қатар көктемгі және жазғы жауынсыз кезеңдер болуы мүмкін, әсіресе өсімдік шаруашылығында кері әсер етеді. Жылына жауынсыз кезеңнің көп бөлігі, 20 жылда бір рет қайталанатын, 28 бастап 36 күн арасында. Жылына орта сандық күн атмосфералық кеуіп қалумен сәуір мен қазан айларында облыс аумағында 40-50 күн құрайды, Петропавлда 10 бастап 60 күнге дейін.
Агроклиматтық аудандастыруға сәйкес аймақ үш агроклиматтық облыстарға жатады.
1. Нашар-ылғалды біркелкі жылы, Көкшетау қыратының типтік орман алқапты ландшафтарымен қамтылған, онда ылғалдылық ГТК маңыздарымен белгіленеді (Г.К.Селяников бойынша гидротермиялық коэффициент), 1,0 - 1,1 тең. Тұрақты сомалармен кезеңділік температурасы 10 оС жоғары 2000-2100 оС жетеді.
2. Құрғақ біркелкі жылы, оған облыстың біраз бөлігі жатады, ол жарылған орман алқаптарымен және алқаптармен қамтылған, ГТК-мен 1.0 бастап 0.8 және тұрақты температура сомаларымен 10 оС жоғары 2100-2200 оС жуық.
3. Құрғақ, жылы, оңтүстік өңірдің шығыс және батыс бөліктерін Есіл өзені жазығына дейінгі бөлікті қамтиды, онда ГТК 0.9 бастап 0.7 дейін ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz