Бұқар толғауларындағы Абылай мен тарихи Абылай



I.Кіріспе
Бұқар Жыраудың толғаулары,Абылай дәуірінің айнасы.
II.Негізгі бөлім
А)Абылайхан бейнесінің Бұқар жырларында жырлануы
В) Абылай заманы туралы толғауларының мәні.
С)Бұқар жырау поэзиясы арқылы Абылайдың қолбасшылық

III.Қорытынды
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі
Абылай хан туралы сөз қозғалған жағдайда тарих ғылымы да, көркем әдебиет те аттап өте алмайтын, бағыт-бағдар сілтерлік ең бағалы екі құжатқа алдымен көз салады. Біріншісі – Шоқан Уәлихановтың «Абылай» атты зерттеуі, екіншісі – Бұқар жырау толғаулары. Шоқан Уәлихановтың мақаласынан Абылайдың өмір жолы туралы ғылыми ақпармен қаруланса, Бұқар жырау жырлары ханның идеологиясы мен рухани әлеміне қанықтырады.
Бұқар жырау жырлары Абылай характерін ашатын кілті болады. Екеуі жиылып туындының тақырыбы мен идеялық-эстетикалық мазмұнына тиісті әсерін тигізбек.
 Бес ғасыр жырлайды:2 томдық,Алматы,1989.-384 бет.

Пән: Әдебиет
Жұмыс түрі:  Реферат
Тегін:  Антиплагиат
Көлемі: 8 бет
Таңдаулыға:   
Қазақстан Республикасының Білім және Ғылым министрлігі
Семей қаласының Шәкәрім атындағы мемлекеттік университеті

Филология факультеті

Тақырыбы: Бұқар толғауларындағы Абылай мен тарихи Абылай (тарих және көркемдік шындық). Реферат.

Орындаған: Бахытбекова М.Б. ІІ курс студенті, Фи-403 топ.
Тексерген: Қадыров А.Қ

Семей,2015
Жоспар:
I.Кіріспе
Бұқар Жыраудың толғаулары,Абылай дәуірінің айнасы.
II.Негізгі бөлім
А) Абылай хан бейнесінің Бұқар жырларында жырлануы
В) Абылай заманы туралы толғауларының мәні.
С) Бұқар жырау поэзиясы арқылы Абылайдың қолбасшылық

III.Қорытынды
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі

Абылай хан туралы сөз қозғалған жағдайда тарих ғылымы да, көркем әдебиет те аттап өте алмайтын, бағыт-бағдар сілтерлік ең бағалы екі құжатқа алдымен көз салады. Біріншісі - Шоқан Уәлихановтың Абылай атты зерттеуі, екіншісі - Бұқар жырау толғаулары. Шоқан Уәлихановтың мақаласынан Абылайдың өмір жолы туралы ғылыми ақпармен қаруланса, Бұқар жырау жырлары ханның идеологиясы мен рухани әлеміне қанықтырады.
Бұқар жырау жырлары Абылай характерін ашатын кілті болады. Екеуі жиылып туындының тақырыбы мен идеялық-эстетикалық мазмұнына тиісті әсерін тигізбек.
Ғасырдан астам ғұмыр кешкен Бұқар жырау Қалқаманұлы - өз өмірінде халықтың бастан өткерген қысталаң кезеңдерін де, ел тірлігіне береке кіре бастаған кезеңін де, сол кезеңдерде ел тізгінін ұстаған бірнеше ханның қарым-қабілетін де көзбен көріп, аумалы-төкпелі сан қилы тарихи оқиғаларға куә болып қана қоймай, ел мен жер тағдыры сынға түскен сәттерде шешуші әрекеттерге өзі де белсене араласқан тұлға. Сол себепті оның жыр-толғаулары тақырып аясы жағынан да, қамтыған кеңістігі тұрғысынан да аса ауқымды.
Бұқар Жыраудың толғаулары, шын мәнінде, Абылай дәуірінің айнасы. Ұлтының тамаша рухани адамгершілік қасиеттерін бойына дарытқан көкірегі даңғыл, алмас тілді, дуалы ауыз кемеңгерді Абылай хан да қасынан бір елі қалдырмаған. Ақыл-ойға кемел "Көмекей әулие" Абылай ханның дұрыс шешім, парасатты пайым қабылдауына, қос бүйірдегі екі алып мемлекеттің арасында оңтайлы саясат ұстауына, әскери дипломатиялық қарым-қатынастарды реттеуге барынша ықпал жасайды. Заман келбеті, Отан тағдыры, болмыс шындығы, ел тұтқасын ұстаған асқан қолбасшы, біртуар баһадүр, үздік мәмілегер, зерделі мемлекет басшысы Абылай ханның жортуыл-жорық күндеріндегі іс-қимылдары, ұлтының ұлы мұраттар жолындағы ізгі, жалынды күресі -- жырау мұраларында шынайы шыншылдықпен суреттеледі.
Бұқар Жырау толғауларының поэзиялық сәулеті, ерекше қасиеті және оның сөз қолдану ерекшелігі де өзгеше. Қара суды теріс ағызған Абылай ханды "Ай, Абылай, сен бір он бір жасыңда", "Күпшек санды күреңді" дейтін толғауларында: "Қара судың бетінде, Шайқалып аққан сең едің... Алтын тонның жеңі едің", "Алтын тұғыр үстінде, Ақсұңқар құстай түледің ... Бақ үйіне түнедің", деп "Айбалтасын алтынменен булатқан", "Періштесін жұрт үстінен дулатқан", "Жасыл көлге мәслихатқа келтіріп, Зәмзәм суын мыс табаққа толтырған. Қазығын қалайыдан қақтырып, тоқпағын сом алтыннан соқтырып, Нақыра күміш шаптырып...", "Орындығын оймыштан, Ою нақыш салдырған, Сануылғын сары алтынға малдырған" деген поэзиялық сипаттаулары; ердің ері Бөгембай батырды "Қазақтың қамал қорғанына", "Бұтақты мүйіз бұғысына" ұқсатуы, жыраулардың пірі өзін "Мен -- Арғын деген арыспын, Аузы кере қарыспын. Сен -- бұзау терісі шөншіксің, Мен -- өгіз терісі талыспын" деген метафоралық салыстырулары яки өзінің образдық көркемдік бейнесін сомдауы келісті кесек, немесе: "Бірі етек, бірі жең болған", "Найзасының ұшы алтын" тәрізді кестелі, келісті, көркем суретті сөйлемдер жырау поэзиясының муз. архитектоникасын, образдық-бейнелілік табиғатын анықтайды. Осылардың баршасы Бұқар Жыраудың жаратылысы, дүниені, ғаламды жан-жақты ұғып-түсінуден, танып-білуден, "тұрмыс қазанында қайнап піскен", сөз-ұғымдарды, сөз-образдарды жаңғырта, көркейте түсер шығарымпаздық қабілетінен, филос. көзқарасынан туған деуге болады.
Халық жадында сақталған бір әңгімеде Бұқар жырау ауырып жатқанда Абылай ханның алыстан күні түні аттан түспей жүріп келіп, көңілін сұрағаны айтылады. Бұл таққа ие болған ұлы ханның баққа ие болған ұлы жырауына деген ықылас ниеті, ерекше құрметінің белгісі болса керек. Заманында осылай ханы қадірлеп, халқы ардақ тұтқан жыраудың мұрасы халқымен мәңгі бірге жасай бермек.Бұқар жырау толғауларында өзі бастан кешіріп отырған алмағайып заманның келбеті бар болмысымен көрініп, өмір құбылысы мен дүние заңдылықтары, әлеуметтік жағдай мен адам тіршілігі кең тыныспен жырланады. Ондағы басты сарын елдің бірлігі мен ынтымағын күшейту мәселесі.
Ол жан жақтан андыздаған жаулардан қорғануы үшін басты шарт бірлік екенін терең түсінеді, ата жауға қарсы бірігіп, тізе қоса күрескен ерлерді өзгелерге үлгі етеді. Қаракерей Қабанбай, Қанжығалы Бөгенбай, Қаз дауысты Қазыбек, Шақшақұлы Жәнібек, ормандай көп орта жүз, солардан шыққан төрт тірек деп майдан даласында көрсеткен ерлігімен бірге елдің ұйытқысы болып, бірліктің тірегі болып жүрген ерлерді мадақтайды. Сондықтан да Бұқар жырау жырларын басқыншы жаумен ұзақ арпалысып, ерлік пен ездіктің, парасаттылық пен азғындықтың парқы таразыға түскен сындарлы шақта Абылай хандай басшының төңірегіне топтасып, ұлы жеңістерге жетіп, ерліктің үлгісін, бірліктің құдыретін танытқан қазақ өмірінің шындығын айшықтай өрнектеген поэзия, ұлы мұра деп білеміз.
Жырау қазақ халқының жоңғар басқыншылығы тұсында, елдің болашағы қыл үстінде тұрған кезде өмір сүріп, сол алмағайып замандағы күрделі мәселелерге өз жырларымен жауап бере білген. Осындай ауыр сәттерде Абылай ханға дұрыс кеңес беріп, ел-жұртты басқыншы жауға қарсы күресте біріктіруге, бір тудың астына топтастыруға күш салған. Өзінің саяси-әлеуметтік мәнді жыр-толғауларымен сол жалынды күрестің жыршысына айналған. Осы мақсатта ол Абылай ханды бірден-бір қажетті басшы санап, оған халық бірлігін сақтап калатын көсем тұрғысында үлкен сенім артқан. Абылай хан да сол биік талаптан табылып, елдің бірлігі мен жарқын болашағы үшін жан аямай қызмет еткен. Жырау сол азаттық жолында өлімге бас байлап, ерліктің небір ғажайып үлгілерін көрсеткен хан мен оның батырларын жырға қосып, олардың өшпес әдеби бейнелерін жасаған. Әсіресе, Абылай ханның көрегендігі мен ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Бұқар толғауларындағы Абылай мен тарихи Абылай жайлы
Бұқар толғауларындағы Абылай мен тарихи Абылай тарих және көркемдік шындық туралы ақпарат
Бұқар толғауларындағы Абылай мен тарихи Абылай жайлы мәлімет
Жыраулар поэзиясындағы Абылай хан бейнесінің көрінісі
Ежелгі түркі тілді ру-ұлыстарымен бірге жасаған көркем сөз өнерін түсіндіру
Бұқар жырау шығармашылығындағы заман бейнесі
ХVІІІ ҒАСЫРДАҒЫ АҚЫН – ЖЫРАУЛАР ПОЭЗИЯСЫНДАҒЫ АБЫЛАЙ ХАН БЕЙНЕСІ
Асан қайғының шығармаларының зерттелуі
Қазақтың ханы Абылай
Бұқар толғауларындағы Абылай мен тарихи Абылай (тарих және көркемдік шындық)
Пәндер