Экономиканы мемлекеттiк реттеудiң шетелдiк тәжiрибесi туралы
I.Кіріспе
1.1. Өнім сапасы және оны арттыру жуйесі ... .
II.Негізгі бөлім
2.1. Шығыс Еуропа мен оңтүстiк Шығыс Азия елдерiндегi нарықтық қатынастар дамытудағы өнім сапасының реттелу тәжірибесі
2.2. Қазақстан жағдайында шетелдiк макроэкономикалық реттеу тәжiрибесiн пайдалану мәселелерi
III.Қорытынды
1.1. Өнім сапасы және оны арттыру жуйесі ... .
II.Негізгі бөлім
2.1. Шығыс Еуропа мен оңтүстiк Шығыс Азия елдерiндегi нарықтық қатынастар дамытудағы өнім сапасының реттелу тәжірибесі
2.2. Қазақстан жағдайында шетелдiк макроэкономикалық реттеу тәжiрибесiн пайдалану мәселелерi
III.Қорытынды
Өнім сапасы – өнімнің сатып алушының белгілі бір қажеттерін қанағаттандыруға жарамдылығын сипаттайтын сапалық қасиеттерінің жиынтығы және тиімділігінің өлшемі. Өнім сапасының көрсеткіштері абсолюттік, салыстырмалы немесе меншікті көрсеткіштер болуы мүмкін. Өнімнің сапалық қасиеттері өнімнің өндірістік және тұтынушылық қасиеттері болып бөлінеді. Өнімнің өндірістік қасиеттері оны әзірлеу барысында қалыптасады және оған өнімді дайындау сатысында қол жеткізіледі. Өнімнің тұтынушылық қасиеттері тұтынушылардың нақты сұранымын қанағаттандыруға бағытталған. Қолданыстағы стандарт талаптарына сай келетін өнім тұтынуға жарамды деп есептеледі. Осы талаптарға сай келмейтін өнім сапасыз өнімге жатқызылады. Жоғары сапалы өнімде жақсартылған немесе жаңа тұтынушылық қасиеттер болуға тиіс және өнімділік, беріктік, төзімділік, материал сыйымдылығы, энергия сыйымдылығы, шикізат шығыны жөнінен орташа көрсеткішпен салыстырғанда елеулі сапалық және сандық көрсеткіштерге ие болуға тиіс. Өнім сапасына қойылатын талаптарды тұтынушылар (тапсырыс берушілер), сарапшылар, дайындаушылар, сондай-ақ мемлекеттік органдар қалыптастырады және тиісті нормативтік-техникалық құжаттар мен шарттарда баянды етіледі.
1. Қазақстан Президентінің халықка жолдауы - «Бәсекеге қабілетті Қазақстан үшін, бәсекеге қабілетті экономика үшін, бәсекеге қабілетті халық үшін» //Егеменді Қазақстан 2004жыл. 14 наурыз
2. Қазақстан Республикасының Президенті Нұрсултан Назарбаевтың Қазақстан халқына жолдауы-«Қазақстан экономикалық, әлеуметтік және саяси жедел жаңару жолында»//Алматы: Атамұра, 2005. 18 ақпан - 48бет
3. Қазақстан Президентінің еліне халкына жолдауы-«Қазақстан -2030»//Егеменді Қазакстан 1997 ж. 11 караша
4. Қазақстан Республикасының ндустриалды-инновациялық даму стратегиясы//Астана 2003ж
5. Мейірбеков А.Қ. Кәсіпорын экономикасын оқу құралы /А.Қ.Мейірбеков.Д.Ә. Әлімбетов - Алматы: Экономика. - 2003. -252 бет.
6. Жолдасбаеа Г.Ө Кәсіпорын экономикасы: Оқу құралы/Г.Ө Жолдасбаева -Алматы: Экономика, 2002. - 109 бет.
7. В.Я. Горфинкель.Экономика предприятия. /Москва :Экономика, 2003г.
8. А.И. Архипова/Экономика Москва, 1999г
9. Ж.О. Ихданов., Э.О Орманбеков. Экономиканы мемлекеттік реттеудің өзекті мәселелері. /Алматы: Экономика,2002.-218бет
2. Қазақстан Республикасының Президенті Нұрсултан Назарбаевтың Қазақстан халқына жолдауы-«Қазақстан экономикалық, әлеуметтік және саяси жедел жаңару жолында»//Алматы: Атамұра, 2005. 18 ақпан - 48бет
3. Қазақстан Президентінің еліне халкына жолдауы-«Қазақстан -2030»//Егеменді Қазакстан 1997 ж. 11 караша
4. Қазақстан Республикасының ндустриалды-инновациялық даму стратегиясы//Астана 2003ж
5. Мейірбеков А.Қ. Кәсіпорын экономикасын оқу құралы /А.Қ.Мейірбеков.Д.Ә. Әлімбетов - Алматы: Экономика. - 2003. -252 бет.
6. Жолдасбаеа Г.Ө Кәсіпорын экономикасы: Оқу құралы/Г.Ө Жолдасбаева -Алматы: Экономика, 2002. - 109 бет.
7. В.Я. Горфинкель.Экономика предприятия. /Москва :Экономика, 2003г.
8. А.И. Архипова/Экономика Москва, 1999г
9. Ж.О. Ихданов., Э.О Орманбеков. Экономиканы мемлекеттік реттеудің өзекті мәселелері. /Алматы: Экономика,2002.-218бет
Қазақстан Республикасының Білім және ғылым Министрлігі
Семей қаласының Шәкәрім атындағы Мемлекеттік университеті
СӨЖ
Тақырыбы: ЭКОНОМИКАНЫ МЕМЛЕКЕТТIК РЕТТЕУДIҢ ШЕТЕЛДIК ТӘЖIРИБЕСI
Орындаған: Абылай
М.
Тобы:ТО-207
Тексерген: Қ.Т.
Нуралина
Семей – 2015ж.
Жоспар
I.Кіріспе
1.1. Өнім сапасы және оны арттыру жуйесі ... .
II.Негізгі бөлім
2.1. Шығыс Еуропа мен оңтүстiк Шығыс Азия елдерiндегi нарықтық
қатынастар дамытудағы өнім сапасының реттелу тәжірибесі
2.2. Қазақстан жағдайында шетелдiк макроэкономикалық реттеу тәжiрибесiн
пайдалану мәселелерi
III.Қорытынды
Өнім сапасы – өнімнің сатып алушының белгілі бір қажеттерін
қанағаттандыруға жарамдылығын сипаттайтын сапалық қасиеттерінің жиынтығы
және тиімділігінің өлшемі. Өнім сапасының көрсеткіштері абсолюттік,
салыстырмалы немесе меншікті көрсеткіштер болуы мүмкін. Өнімнің сапалық
қасиеттері өнімнің өндірістік және тұтынушылық қасиеттері болып бөлінеді.
Өнімнің өндірістік қасиеттері оны әзірлеу барысында қалыптасады және оған
өнімді дайындау сатысында қол жеткізіледі. Өнімнің тұтынушылық қасиеттері
тұтынушылардың нақты сұранымын қанағаттандыруға бағытталған. Қолданыстағы
стандарт талаптарына сай келетін өнім тұтынуға жарамды деп есептеледі. Осы
талаптарға сай келмейтін өнім сапасыз өнімге жатқызылады. Жоғары сапалы
өнімде жақсартылған немесе жаңа тұтынушылық қасиеттер болуға тиіс және
өнімділік, беріктік, төзімділік, материал сыйымдылығы, энергия сыйымдылығы,
шикізат шығыны жөнінен орташа көрсеткішпен салыстырғанда елеулі сапалық
және сандық көрсеткіштерге ие болуға тиіс. Өнім сапасына қойылатын
талаптарды тұтынушылар (тапсырыс берушілер), сарапшылар, дайындаушылар,
сондай-ақ мемлекеттік органдар қалыптастырады және тиісті нормативтік-
техникалық құжаттар мен шарттарда баянды етіледі. Қолданыстағы заңдар
тұтынушылардың мүдделерін көздей отырып, қоғамдық өндіріске қатысушылардың
ғылыми-техникалық, өндірістік, құрылыс, ауыл шаруашылық өнімдерінің, көлік,
жабдықтау, сауда, т.б. қызмет түрлерінің сапасын қамтамасыз етумен
байланысты міндеттерін айқындап, заң жүзінде бекітеді.
Өнім сапасын арттыру – өндірістің тиімділігін арттырудың маңызды
шарты. Өнім сапасын арттыруға әсер ететін факторлар: еңбектің саналы түрде
ұйымдастырылуы, технологиялық үдерістердің ойдағыдай жүргізілуі, шикізат
пен басқа да материалдардың сапасы, т.б.
Өнімнің сапасын арттыру — бұл белгілеу, камтамасыз ету және сапаның
қажетті деңгейін қолдау мақсатындағы құру және пайдалану немесе өнімді
тұтыну кетіндегі жүргізілетін іс-әрекет. Соңғы кездерге дейін
кәсіпорындарда сапа проблемасын шешу кезінде нарықтылық қажеттілік есепке
алынбай өнім сапасы техникалың деңгейге бағытталды. Сапаны арттыру
мәселелерімен техникалық бақылау және сапаны талдау бөлімдері айналысты.
Олардың функцияларына бұйымдар параметрлерін (белгілер) тексеру, өндірістік
процестердің әрбір операцияларында қолданылатын шикізаттар, материалдар,
жабдықтардың дәлдік жұмыстары, өнімде табылған кемістіктер, оларды талдау
және обоптерін белгілеу кіреді.
Өнімнің сапасын арттыруды жетілдіруде отандың өндірушілердің алдына
қойылатын негізгі проблемалар, олар:
• өнімнің сапалылығын басқару жүйесіне маркетинг қызметі механизмін
қосу;
• тұтынушыға және барлық өндірістік қызметтерде сапаны
басқару жүйесін қалай бағыттау;
• өнімнің өмірлік кезеңінің барлық белестеріндегі сапаны
басқару жүйесіндегі механизм әсерлерді күшейту.
Сапаны арттыру жүйесін енгізу кәсіпорында мынадай міндеттерді шешуге
мүмкіндік береді:
• жоғары сапалы өнімнің тұрақтылығын қамтамасыз ету;
• өнім көлемін ұлғайту және оны сататын нарықты
(рынокты) табу;
• жоғары бағада сататын өнімді көбейту мүмкінділігін
қарастыру;
• өнімнің бәсекеге жарамдылығы және қаржы жағдайының
тұрақтылығы жөніндегі проблемаларды шешу.
Көптеген Шығыс Еуропа елдерi бұрыннан Экономикалық өзара көмек
Кеңесiнiң құрамында болып (қаңтар 1949 ж.), қоғамның тұрмыстық
экономикалық негiзi мен саяси құрылымы бiркелкi болуына қарамастан
орталықтандырылған шаруашылық жүйесiнен нарықтық экономикалық өте
бастады. Экономикалық жағынан қарайтын болсақ, олардың айырмашылығы
меншiк түрлерiнiң өндiрiс құралдарымен қатынасына, өнеркәсiптiң
мамандану түрлерi, халық шаруашылығының ұйымдастыру мен басқару
құрылымына байланысты болуда. Сондықтан экономикалық реформаны әр түрлi
басымды механизмдердi қолдану арқылы, яғни үдемелi қарқындық пен
мерзiмдiлiк арқылы, әр түрлi жүйелер мен ресурстарды сақтау қағидаларын
қолдана отырып жүргiзу керек. Мiне осы тұрғыдан алға қойған мiндеттердi
шешуге нарықтық экономикаға көшкен елдердiң тәжiрибесiн жинақтап жаңа
нарықтық жолмен шаруашылық жүргiзуге көшу. Шаруашылық жүргiзудiң бiр
түрiнен екiншi түрiне көшуде жоғарғы жағдайды қорытындылай келiп, келесi
ережелерге сүйенуiмiзге болады:
- меншiк түрлерiне қарамастан мемлекеттiк меншiктi жекешелендiру және
шаруашылық әрекетiне жағдай жасау;
- мемлекеттiк кәсiпорындарды уақтау, тауар өндiрушiлердi
демонаполизацияландыру және монополияға қарсы күрестiң қызметiн
күшейту;
- нарық механизмiнiң ерекшелiктерiне байланысты экономиканы басқару
құрылымын жетiлдiру;
- қаржы –банк жүйелерін реформалау және бюджеттік инвестицияны
қысқарту;
- елдің экспорттық әулетін арттыруда бәсекелестік қабілеті бар
өнеркәсіпті мемлекеттік тарапынан қолдану;
- шетел инвестицияларын енгізуде және біріккен өндіріс қызметін
қолдауда саяси, құқықтық және шаруашылық жағдай жасау;
- ұлттық валютаның айналымда болуын қолдау және қамтамасыз ету.
Жоғарыда көрсетілген шараларды экономикада нарықтықты реттеу
механизмдері ретінде қолдануда әр елде өзінің ерекшеліктері есепке
алынады. Ең қолайлы жағдайда Венгрия болды. Бұл елде экономикалық
реформа үш-он жыл бұрын басталған. Шаруашылық жүргізуде кәсіпкерлікті
ынталандырудың түрлерін алдын ала ескере жүргізген. Халық шаруашылығының
алдыңғы буындарындағы құқық негіздерін жасауда экономикалық
ассоциациялар заңы негізгі роль атқарады. Мемлекеттік кәсіпорындарды
экономикалық ассоциацияларға айналдыруда тиісті шешімдер қолданылды.
Мемлекеттік жекешелендіруде көп жағдайда уақтау және жұмыс істеп тұрған
кәсіпорындарды қайта құру шаралары жүргізілді. Бұл шаралар тек бұйрық
түрімен емес, еңбек ұйымдарының және олардың басшыларының қолданылуымен
жүргізілді. Соның нәтижесінде үш жылда (1989-1991жж) елде шағын және
орта кәсіпорындар төрт есе көбейді. Конъюктураның өзгеруіне байланысты
кәсіпорындардың қызметінде қажетті икемділік пайда болды. Мемлекеттік
тарапынан бұл процесс қолдау тапты. Қаржы- шаруашылық жағдайлары мен
халық шаруашылығына керекті өнім шығаратын кәсіпорындар банкрот
жағдайына ұшыраса, жеңілдік несие беріп санация жасалған немесе бұл
кәсіпорындарды басқа меншікке (соның ішінде шетелдіктерге) берілді.
Бұған нарық инфрақұрылымының құрылуы (қордық қызметтердің пайда
болуы мен дамуы, тауарлы және брокерлік биржалар, инвестициялық қорлар,
несие – банк қызметтері) және қаржы – банк жүйелерінің реформалануы
мүмкіндік туғызды. Экономикадағы дағдарыстық жағдайдан шығуды банкротқа
ұшыраған өнеркәсіптегі жекешелендіру процесі инвестициялық бағыт алды.
1993 ж. 600 өнеркәсіптің жартысына жуығы инвестордың ықыласына
байланысты жекешелендірілген, ал 40 % -дан жоғарысы өнеркәсіптердің
өздерінің ықыластарына байланысты жекешелендірілген. Нарықтық шаруашылық
даму төменнен негізделіп жоғарыдан ұйымдық, құқықтық, не экономикалық
жағдай жасалуы керек. Тәжірибе көрсеткендей, тауарлы материалдық
құндылықтардың өндіріс құралдары мен халық тұтыныу тауарлары және
қозғалысына толық еркіндік беру маңызды шара болып табылады. Бірінші
жағдайда олардың қозғалысы шарт негізінде қамтамасыз етілсе, ал екінші
жағдайда фирмалық дүкендер негізі мен халыққа сауда қызметін көрсету
орындары арқылы жүргізіледі.
Нарық жағдайда шаруашылық жүргізуге дайын Австрия болды. Баға
құру мен еңбек ақыны реттеу, шетел инвестицияларымен ыньаландыру, сыртқы
экономикалық қатынастарды либерализациялау, ақша айналымын тұрақтандыру,
ұлттық валютаны конверсиялау жөніндегі шаралар 40 -жылдардың соңынан
жүргізіле бастады [40,86-95-б.]. Нәтижесінде осы шаралар мемлекет пен
жеке меншіктің арасындағы ұтымды пропорцияны қалыптастыруға,
орталықтандырылған және нарық құрылымдарының байланысын үйлестіруге,
халықтың басым көпшілігінің тұрмыс дәрежесін жақсартуға негіз болды.
Қаржы тепе-теңдігіне көңіл бөле отырып Австрия үкіметі әлеуметтік
серіктестік пен шағын бизнесті қолдауға ерекше көңіл болды. Австриялық
тәжірибедегі үкімет тарапынан жасалған бәсекелестік шаралары нарық
экономикасының қолайлы жағдай туғызуымен ерекшеленеді. Бұл жерде әсіресе
шағын және орта фирмалардың құрылуын және әлем шаруашылық процестеріне
ұлттық экономиканың араласуын қолдау шаралары көрсетіледі. Мұндай
ынталандыру жаңа құрылған шағын, орта фирмаларға мемлекет тарапынан
жәрдем ақы немесе жеңілдетілген салық салу түрлері арқылы жүргізіледі.
Осындай фирмалардың (өнеркәсіптердің) қызметтеріне тауарларды сату
ережелері, дұрыс емес бәсекелестікке жүргізілген шаралар, жергілікті
жабдықтау, картельдер туралы т.б. заңдар құқықтық негізі болып табылады.
Өнеркәсіптерді бақылау және кәсіпкерлер мен бизнесмендердің
саудаға шығу ережелерін бақылау мемлекеттің құқықтық қызметтерінің бірі
болып табылады.
Австрияның тиісті мемлекеттік органдары сыртқы экономикалық
қатынастарды тереңдетуде экспорттық түсімдердің және импорттық
төлемдердің тең болуы қағидаларына сүйенеді. Ұлттық банкінің
монополистік жағдайы жойылуына байланысты елдің валюталық режімі және
сыртқы сауда либерализацияланады және де валюталық операцияларды
жүргізуде коммерциялық банктердің қызмет ету аясы кеңейеді. Көп
жағдайда аталған қағидалар орындалмайды, сондықтан экспорттық
түсімдердің көптеген бөлігі сыртқы қарызды өтеуге кетеді.
Поляк Халық Республикасында нарықтық шаруашылық жүргізу моделіне
тездетіп өтудің белгілі бір тәжірибесі қалыптасып отыр, мұнда жеке
кәсіпкерлік қоғамның экономикалық өмірінде жаңа құбылыс болып
табылмайды. Оның ролі ауыл шаруашылық өндірісінде, саудада, қоғамдық
тамақтану саласында елеулі. Бұл елде нарықтық қатынастар саласын кеңейту
және олардың инфрақұрылымын қалыптастыру жөніндегі шаралар естен
тандыру теропиясы деген атауға ие болған, бұл шаралар тауар өндірушілер
мен оларды тұтынушыларға қатаң сипатта болады. Жергілікті түрде қатаң
монетарлық саясат жүргізу (ақша эмиссиясының шұғыл қысқартылуы, берген
несие үшін жоғары мөлшерлемелер деңгейін белгілеу), салық жеңілдіктері
мен дотацияларды жою, бағаны ырықсыздандыру, дайын өнім мен материалдық-
шикізат ресурстарын бір орталықтан бөлуден бас тарту, халықтың әр түрлі
топтарын әлеуметтік қорғаудың жаңа қағидаларын енгізуде қаржы-
шаруашылық қызметте белгілі бір нәтижелерге қол жеткізу. Алайда бұлар
өнеркәсіптің дамуына және адамдардың әлеумметтік жағдайына жағымсыз әсер
етуде. Тауарларға (қызмет түрлеріне) деген сұраныстарды шұғыл қысқарту
бағытын жүзеге асыру кезінде барынша абай болудың қажеттілігі айтпаса да
түсінікті, өйткені мұндай қысқартудың ақылға ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Семей қаласының Шәкәрім атындағы Мемлекеттік университеті
СӨЖ
Тақырыбы: ЭКОНОМИКАНЫ МЕМЛЕКЕТТIК РЕТТЕУДIҢ ШЕТЕЛДIК ТӘЖIРИБЕСI
Орындаған: Абылай
М.
Тобы:ТО-207
Тексерген: Қ.Т.
Нуралина
Семей – 2015ж.
Жоспар
I.Кіріспе
1.1. Өнім сапасы және оны арттыру жуйесі ... .
II.Негізгі бөлім
2.1. Шығыс Еуропа мен оңтүстiк Шығыс Азия елдерiндегi нарықтық
қатынастар дамытудағы өнім сапасының реттелу тәжірибесі
2.2. Қазақстан жағдайында шетелдiк макроэкономикалық реттеу тәжiрибесiн
пайдалану мәселелерi
III.Қорытынды
Өнім сапасы – өнімнің сатып алушының белгілі бір қажеттерін
қанағаттандыруға жарамдылығын сипаттайтын сапалық қасиеттерінің жиынтығы
және тиімділігінің өлшемі. Өнім сапасының көрсеткіштері абсолюттік,
салыстырмалы немесе меншікті көрсеткіштер болуы мүмкін. Өнімнің сапалық
қасиеттері өнімнің өндірістік және тұтынушылық қасиеттері болып бөлінеді.
Өнімнің өндірістік қасиеттері оны әзірлеу барысында қалыптасады және оған
өнімді дайындау сатысында қол жеткізіледі. Өнімнің тұтынушылық қасиеттері
тұтынушылардың нақты сұранымын қанағаттандыруға бағытталған. Қолданыстағы
стандарт талаптарына сай келетін өнім тұтынуға жарамды деп есептеледі. Осы
талаптарға сай келмейтін өнім сапасыз өнімге жатқызылады. Жоғары сапалы
өнімде жақсартылған немесе жаңа тұтынушылық қасиеттер болуға тиіс және
өнімділік, беріктік, төзімділік, материал сыйымдылығы, энергия сыйымдылығы,
шикізат шығыны жөнінен орташа көрсеткішпен салыстырғанда елеулі сапалық
және сандық көрсеткіштерге ие болуға тиіс. Өнім сапасына қойылатын
талаптарды тұтынушылар (тапсырыс берушілер), сарапшылар, дайындаушылар,
сондай-ақ мемлекеттік органдар қалыптастырады және тиісті нормативтік-
техникалық құжаттар мен шарттарда баянды етіледі. Қолданыстағы заңдар
тұтынушылардың мүдделерін көздей отырып, қоғамдық өндіріске қатысушылардың
ғылыми-техникалық, өндірістік, құрылыс, ауыл шаруашылық өнімдерінің, көлік,
жабдықтау, сауда, т.б. қызмет түрлерінің сапасын қамтамасыз етумен
байланысты міндеттерін айқындап, заң жүзінде бекітеді.
Өнім сапасын арттыру – өндірістің тиімділігін арттырудың маңызды
шарты. Өнім сапасын арттыруға әсер ететін факторлар: еңбектің саналы түрде
ұйымдастырылуы, технологиялық үдерістердің ойдағыдай жүргізілуі, шикізат
пен басқа да материалдардың сапасы, т.б.
Өнімнің сапасын арттыру — бұл белгілеу, камтамасыз ету және сапаның
қажетті деңгейін қолдау мақсатындағы құру және пайдалану немесе өнімді
тұтыну кетіндегі жүргізілетін іс-әрекет. Соңғы кездерге дейін
кәсіпорындарда сапа проблемасын шешу кезінде нарықтылық қажеттілік есепке
алынбай өнім сапасы техникалың деңгейге бағытталды. Сапаны арттыру
мәселелерімен техникалық бақылау және сапаны талдау бөлімдері айналысты.
Олардың функцияларына бұйымдар параметрлерін (белгілер) тексеру, өндірістік
процестердің әрбір операцияларында қолданылатын шикізаттар, материалдар,
жабдықтардың дәлдік жұмыстары, өнімде табылған кемістіктер, оларды талдау
және обоптерін белгілеу кіреді.
Өнімнің сапасын арттыруды жетілдіруде отандың өндірушілердің алдына
қойылатын негізгі проблемалар, олар:
• өнімнің сапалылығын басқару жүйесіне маркетинг қызметі механизмін
қосу;
• тұтынушыға және барлық өндірістік қызметтерде сапаны
басқару жүйесін қалай бағыттау;
• өнімнің өмірлік кезеңінің барлық белестеріндегі сапаны
басқару жүйесіндегі механизм әсерлерді күшейту.
Сапаны арттыру жүйесін енгізу кәсіпорында мынадай міндеттерді шешуге
мүмкіндік береді:
• жоғары сапалы өнімнің тұрақтылығын қамтамасыз ету;
• өнім көлемін ұлғайту және оны сататын нарықты
(рынокты) табу;
• жоғары бағада сататын өнімді көбейту мүмкінділігін
қарастыру;
• өнімнің бәсекеге жарамдылығы және қаржы жағдайының
тұрақтылығы жөніндегі проблемаларды шешу.
Көптеген Шығыс Еуропа елдерi бұрыннан Экономикалық өзара көмек
Кеңесiнiң құрамында болып (қаңтар 1949 ж.), қоғамның тұрмыстық
экономикалық негiзi мен саяси құрылымы бiркелкi болуына қарамастан
орталықтандырылған шаруашылық жүйесiнен нарықтық экономикалық өте
бастады. Экономикалық жағынан қарайтын болсақ, олардың айырмашылығы
меншiк түрлерiнiң өндiрiс құралдарымен қатынасына, өнеркәсiптiң
мамандану түрлерi, халық шаруашылығының ұйымдастыру мен басқару
құрылымына байланысты болуда. Сондықтан экономикалық реформаны әр түрлi
басымды механизмдердi қолдану арқылы, яғни үдемелi қарқындық пен
мерзiмдiлiк арқылы, әр түрлi жүйелер мен ресурстарды сақтау қағидаларын
қолдана отырып жүргiзу керек. Мiне осы тұрғыдан алға қойған мiндеттердi
шешуге нарықтық экономикаға көшкен елдердiң тәжiрибесiн жинақтап жаңа
нарықтық жолмен шаруашылық жүргiзуге көшу. Шаруашылық жүргiзудiң бiр
түрiнен екiншi түрiне көшуде жоғарғы жағдайды қорытындылай келiп, келесi
ережелерге сүйенуiмiзге болады:
- меншiк түрлерiне қарамастан мемлекеттiк меншiктi жекешелендiру және
шаруашылық әрекетiне жағдай жасау;
- мемлекеттiк кәсiпорындарды уақтау, тауар өндiрушiлердi
демонаполизацияландыру және монополияға қарсы күрестiң қызметiн
күшейту;
- нарық механизмiнiң ерекшелiктерiне байланысты экономиканы басқару
құрылымын жетiлдiру;
- қаржы –банк жүйелерін реформалау және бюджеттік инвестицияны
қысқарту;
- елдің экспорттық әулетін арттыруда бәсекелестік қабілеті бар
өнеркәсіпті мемлекеттік тарапынан қолдану;
- шетел инвестицияларын енгізуде және біріккен өндіріс қызметін
қолдауда саяси, құқықтық және шаруашылық жағдай жасау;
- ұлттық валютаның айналымда болуын қолдау және қамтамасыз ету.
Жоғарыда көрсетілген шараларды экономикада нарықтықты реттеу
механизмдері ретінде қолдануда әр елде өзінің ерекшеліктері есепке
алынады. Ең қолайлы жағдайда Венгрия болды. Бұл елде экономикалық
реформа үш-он жыл бұрын басталған. Шаруашылық жүргізуде кәсіпкерлікті
ынталандырудың түрлерін алдын ала ескере жүргізген. Халық шаруашылығының
алдыңғы буындарындағы құқық негіздерін жасауда экономикалық
ассоциациялар заңы негізгі роль атқарады. Мемлекеттік кәсіпорындарды
экономикалық ассоциацияларға айналдыруда тиісті шешімдер қолданылды.
Мемлекеттік жекешелендіруде көп жағдайда уақтау және жұмыс істеп тұрған
кәсіпорындарды қайта құру шаралары жүргізілді. Бұл шаралар тек бұйрық
түрімен емес, еңбек ұйымдарының және олардың басшыларының қолданылуымен
жүргізілді. Соның нәтижесінде үш жылда (1989-1991жж) елде шағын және
орта кәсіпорындар төрт есе көбейді. Конъюктураның өзгеруіне байланысты
кәсіпорындардың қызметінде қажетті икемділік пайда болды. Мемлекеттік
тарапынан бұл процесс қолдау тапты. Қаржы- шаруашылық жағдайлары мен
халық шаруашылығына керекті өнім шығаратын кәсіпорындар банкрот
жағдайына ұшыраса, жеңілдік несие беріп санация жасалған немесе бұл
кәсіпорындарды басқа меншікке (соның ішінде шетелдіктерге) берілді.
Бұған нарық инфрақұрылымының құрылуы (қордық қызметтердің пайда
болуы мен дамуы, тауарлы және брокерлік биржалар, инвестициялық қорлар,
несие – банк қызметтері) және қаржы – банк жүйелерінің реформалануы
мүмкіндік туғызды. Экономикадағы дағдарыстық жағдайдан шығуды банкротқа
ұшыраған өнеркәсіптегі жекешелендіру процесі инвестициялық бағыт алды.
1993 ж. 600 өнеркәсіптің жартысына жуығы инвестордың ықыласына
байланысты жекешелендірілген, ал 40 % -дан жоғарысы өнеркәсіптердің
өздерінің ықыластарына байланысты жекешелендірілген. Нарықтық шаруашылық
даму төменнен негізделіп жоғарыдан ұйымдық, құқықтық, не экономикалық
жағдай жасалуы керек. Тәжірибе көрсеткендей, тауарлы материалдық
құндылықтардың өндіріс құралдары мен халық тұтыныу тауарлары және
қозғалысына толық еркіндік беру маңызды шара болып табылады. Бірінші
жағдайда олардың қозғалысы шарт негізінде қамтамасыз етілсе, ал екінші
жағдайда фирмалық дүкендер негізі мен халыққа сауда қызметін көрсету
орындары арқылы жүргізіледі.
Нарық жағдайда шаруашылық жүргізуге дайын Австрия болды. Баға
құру мен еңбек ақыны реттеу, шетел инвестицияларымен ыньаландыру, сыртқы
экономикалық қатынастарды либерализациялау, ақша айналымын тұрақтандыру,
ұлттық валютаны конверсиялау жөніндегі шаралар 40 -жылдардың соңынан
жүргізіле бастады [40,86-95-б.]. Нәтижесінде осы шаралар мемлекет пен
жеке меншіктің арасындағы ұтымды пропорцияны қалыптастыруға,
орталықтандырылған және нарық құрылымдарының байланысын үйлестіруге,
халықтың басым көпшілігінің тұрмыс дәрежесін жақсартуға негіз болды.
Қаржы тепе-теңдігіне көңіл бөле отырып Австрия үкіметі әлеуметтік
серіктестік пен шағын бизнесті қолдауға ерекше көңіл болды. Австриялық
тәжірибедегі үкімет тарапынан жасалған бәсекелестік шаралары нарық
экономикасының қолайлы жағдай туғызуымен ерекшеленеді. Бұл жерде әсіресе
шағын және орта фирмалардың құрылуын және әлем шаруашылық процестеріне
ұлттық экономиканың араласуын қолдау шаралары көрсетіледі. Мұндай
ынталандыру жаңа құрылған шағын, орта фирмаларға мемлекет тарапынан
жәрдем ақы немесе жеңілдетілген салық салу түрлері арқылы жүргізіледі.
Осындай фирмалардың (өнеркәсіптердің) қызметтеріне тауарларды сату
ережелері, дұрыс емес бәсекелестікке жүргізілген шаралар, жергілікті
жабдықтау, картельдер туралы т.б. заңдар құқықтық негізі болып табылады.
Өнеркәсіптерді бақылау және кәсіпкерлер мен бизнесмендердің
саудаға шығу ережелерін бақылау мемлекеттің құқықтық қызметтерінің бірі
болып табылады.
Австрияның тиісті мемлекеттік органдары сыртқы экономикалық
қатынастарды тереңдетуде экспорттық түсімдердің және импорттық
төлемдердің тең болуы қағидаларына сүйенеді. Ұлттық банкінің
монополистік жағдайы жойылуына байланысты елдің валюталық режімі және
сыртқы сауда либерализацияланады және де валюталық операцияларды
жүргізуде коммерциялық банктердің қызмет ету аясы кеңейеді. Көп
жағдайда аталған қағидалар орындалмайды, сондықтан экспорттық
түсімдердің көптеген бөлігі сыртқы қарызды өтеуге кетеді.
Поляк Халық Республикасында нарықтық шаруашылық жүргізу моделіне
тездетіп өтудің белгілі бір тәжірибесі қалыптасып отыр, мұнда жеке
кәсіпкерлік қоғамның экономикалық өмірінде жаңа құбылыс болып
табылмайды. Оның ролі ауыл шаруашылық өндірісінде, саудада, қоғамдық
тамақтану саласында елеулі. Бұл елде нарықтық қатынастар саласын кеңейту
және олардың инфрақұрылымын қалыптастыру жөніндегі шаралар естен
тандыру теропиясы деген атауға ие болған, бұл шаралар тауар өндірушілер
мен оларды тұтынушыларға қатаң сипатта болады. Жергілікті түрде қатаң
монетарлық саясат жүргізу (ақша эмиссиясының шұғыл қысқартылуы, берген
несие үшін жоғары мөлшерлемелер деңгейін белгілеу), салық жеңілдіктері
мен дотацияларды жою, бағаны ырықсыздандыру, дайын өнім мен материалдық-
шикізат ресурстарын бір орталықтан бөлуден бас тарту, халықтың әр түрлі
топтарын әлеуметтік қорғаудың жаңа қағидаларын енгізуде қаржы-
шаруашылық қызметте белгілі бір нәтижелерге қол жеткізу. Алайда бұлар
өнеркәсіптің дамуына және адамдардың әлеумметтік жағдайына жағымсыз әсер
етуде. Тауарларға (қызмет түрлеріне) деген сұраныстарды шұғыл қысқарту
бағытын жүзеге асыру кезінде барынша абай болудың қажеттілігі айтпаса да
түсінікті, өйткені мұндай қысқартудың ақылға ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz