Жүн және тері, шикізаттардың микрофлорасы.Ет және тері – ішік шикізаттары өндірістерін ветеринариялық бақылау
І. Кіріспе
ІІ. Негізгі бөлім
2.1.Жүн, тері, елтірі, тон өнімдері
2.2.Жүн микрофлорасы.
2.3.Ішік және оның түрлері
2.4.Тері микрофлорасы
2.5.Ішік және оның түрлері
ІІІ. Қорытынды
ІV. Пайдаланылған әдебиеттер тізімі
ІІ. Негізгі бөлім
2.1.Жүн, тері, елтірі, тон өнімдері
2.2.Жүн микрофлорасы.
2.3.Ішік және оның түрлері
2.4.Тері микрофлорасы
2.5.Ішік және оның түрлері
ІІІ. Қорытынды
ІV. Пайдаланылған әдебиеттер тізімі
Жүн. Жүн деп маталар дайындауда колданылатын малдың түк жабындыларын айтамыз. Малдың табиғи жүнінен жасалған заттардың түрі өте әдемі, мықты болады және өте жоғары жылу өткізгіштілігі қасиетімен сипатталады. Қой жүні өзінің теңдесі жоқ қасиетімен және басқа да материалдармен сәйкестендіріледі, қолдан және синтетикалық жолмен алынған талшықтарды өндірісте көп өндіру кезеңінде болса да, оларды артқа қалдырады, болашақта тігін өнеркәсібінің таптырмайтын қоры болып қызмет жасайды. Барлық малдың түрінің ішінен негізгі көлемді жүнді қойдан алады. Жылқының және ірі караның жүн түгі мал өлген немесе сойылған кезінде алынса, ол тек лайықты техникалық заттар (киіз) жасау үшін жүнді кайта өңдейтін өндірісте пайдаланылады, бұл шикізаттың техникалық қасиеті жоғары емес.
1. Толысбаев Б.Т, Бияшев К.Б. , Мықтыбаева Р.Ж .Ветеринариялық санитарлық миеробиология, 2008 ж.
2. Егоров Н.С. Промышленная микробиология М..Высш..шк., 1989. 688с.
3. Толысбаев Б.Т, Иванова Г.М.,Музапбаров Б,.Тулемисова Ж.К., Практикум по микробиологии и ветеринарной санитарии. Алматы,РИМЦ Минсельхоз РК 1996.
2. Егоров Н.С. Промышленная микробиология М..Высш..шк., 1989. 688с.
3. Толысбаев Б.Т, Иванова Г.М.,Музапбаров Б,.Тулемисова Ж.К., Практикум по микробиологии и ветеринарной санитарии. Алматы,РИМЦ Минсельхоз РК 1996.
Қазақстан Республикасы Білім және Ғылым Министрлігі
Семей қаласының Шәкәрім атындағы Мемлекеттік Университеті.
БӨЖ
Тақырыбы: 1. Жүн және тері, шикізаттардың микрофлорасы.Ет және тері - ішік шикізаттары өндірістерін ветеринариялық бақылау.
2. Қи микрофлорасының сандық құрамы. Қидағы микробиологиялық үрдістер. Қиды биотермиялық өңдеу.
Орындаған: Онгарова Д.Б
Тобы: ВС-303
Тексерген: Омарбеков Е.О
Семей 2015 ж
Жоспар:
І. Кіріспе
ІІ. Негізгі бөлім
2.1. Жүн, тері, елтірі, тон өнімдері
2.2.Жүн микрофлорасы.
2.3.Ішік және оның түрлері
2.4.Тері микрофлорасы
2.5. Ішік және оның түрлері
ІІІ. Қорытынды
ІV. Пайдаланылған әдебиеттер тізімі
Жүн, тері, елтірі, тон өнімдері
Жүн. Жүн деп маталар дайындауда колданылатын малдың түк жабындыларын айтамыз. Малдың табиғи жүнінен жасалған заттардың түрі өте әдемі, мықты болады және өте жоғары жылу өткізгіштілігі қасиетімен сипатталады. Қой жүні өзінің теңдесі жоқ қасиетімен және басқа да материалдармен сәйкестендіріледі, қолдан және синтетикалық жолмен алынған талшықтарды өндірісте көп өндіру кезеңінде болса да, оларды артқа қалдырады, болашақта тігін өнеркәсібінің таптырмайтын қоры болып қызмет жасайды. Барлық малдың түрінің ішінен негізгі көлемді жүнді қойдан алады. Жылқының және ірі караның жүн түгі мал өлген немесе сойылған кезінде алынса, ол тек лайықты техникалық заттар (киіз) жасау үшін жүнді кайта өңдейтін өндірісте пайдаланылады, бұл шикізаттың техникалық қасиеті жоғары емес.
Жүн талшығы терінің қасаңданып түзілуі болып табылады және барлық ерекшеліктері: жүннің физикалық және техникалық қасиеті терінің тіршілік әректімен және оның қоректенуімен тығыз байланысты.
Жаңа туған қозының жақсы немесе шағын дамыған жүн жамылғысы болады. Теріде жүн түгінің түзілуі ұрықтың жатырда даму кезеңінде басталады. Әр тұқымға жататын қой тұқымын құрсақтағы дамуының әр кезеңін зерттегенде, алғашқы түктің салына басталуы эмбрион өмірінің 50-70 күн аралығында болады.
Сыртқы бейнесіне, гистологиялық құрылысына, техникалық қасиетіне байланысты жүнді мынадай келесі түрлерге бөледі: түбіт, қылшық, аралық, өлі, құрғақ қайратты талшық және песига.
Түбіт - өте жұқа және иірімді жүн талшығы, өзегі жоқ болғандықтан өте бағалы талшыққа жатады, олардың көбінің қалыңдығы 15-тен 25-аралғындағы мкм ауытқиды.
Қылшық - иірімі аз, кейде жүн талшығы тіптен түзу болатын, қалың, ожар талшық, көбісі түбіттен де ұзын, сондықтан да көрініп тұратын жүн түгінің жоғары көрініп тұратын қабаты, өзегі өте жақсы дамыған. Техникалық қасиеті жағынан қылшық түбіттен көп төмен, сондықтан да селекциялық маңыздылығы болмайды. Талшықтың қалыңдығы тым әртүрлі 20-35 -тен 100-120 мкм.
Аралық талшық - бұл түбіт пен қылышық аралығы болып табылады. Ол түбіттен қалың, бірақ қылшықтан жұқа. Техникалық қасиеті бойынша аралық талшық қылшықтан айтарлықтай жақсы, неғұрлым қалыңдығы бойынша түбіттен аз айырмашылықта болады, соғұрлым сапасы жағынан оған жақын. Ұзындығы бойынша көп өзгереді: жүннің көп түрінде оны түбіттен айыру қиын.
Өлі талшық - өте ожар және үзілгіш қылшық талшығы. Оны аздап тартып көргенде, ол үзіліп кетеді. Оның жабағы жүнде болуы, жүннің бағалылығын көп төмендетеді. Бұл да селекциялық белгілерге жатпайды.
Құрғақ талшық - ожар қылшық, сыртқы талшық ұштарының үлкен қаттылығымен сипатталады. Техникалық жағынан алғанда, құрғақ талшық қылшықпен өлі талшық арасындағы аралық жағдайда болады.
Қатты, қайратты талшық -- түзу, өте қатты, жылтыры күшті түк. Қалыңдығы және құрылысы бойынша қылшыққа жақындау. Басқа жүн талшықтарынан айырмашылықтары өте қысқа, шамамен ұзындығы 3-5 см. болады. Көптеген жағдайларда ол сұр (ақ) және жабағы жүнде ақ түске боялған. Қайратты қатты түктер тек құлақтың ұшында, кейбір қойлардың аяқтарында, бастарында, кейде құйрығында кездеседі.
Песига немесе қозы түгі - биязы жүнді және биязы жүнділеу қозылардың жүн жабындыларында үлкен ұзындықта және қалыңдығы мен иірімділігі аз болып бөлектеніп тұратын бөлек жүн талшығы. Ары қарай жасы өскен сайын өмірінің алғашқы ағымында олар биязы және жартылай биязы жүнді қойларға тән типтік кәдімгі талшықтармен алмасады.
Май және тері бездерінен бөлінген секреттер терінің жоғары қабатында араласады да, химиялық реакцияға түсетіндіктен жаңа химиялық қосылып шайыр түзіледі. Бұл шайырдың жүннің сапасы мен қасиетін сақтауда үлкен мәні бар. Ол жүн майы мен теріден құралады. Шайырдағы жүн майының саны қойдың тұқымына, жеке жыныстық ерекшеліктеріне байланысты мөлшермен 10-нан 52% және одан да жоғары болады.
Қырқылып алынғаннан кейінгі табиғи жағдайындағы жүннің массасын, яғни барлық қоспаларымен оның ішінде шайырмен қоса алғандағыны физикалық деп атайды. Жүн шайылғаннан кейін оны таза немесе жуылған деп, ал оның массасын жуылған (таза) жүн немесе таза талшық массалары деп атайды.
Жүн құрамы бойынша біркелкі және біркелкі емес болып бөлінеді. Біркелкі жүн, сыртқы түрі, бірдей талшықтардан тұрады. Оған биязы және жартылай биязы жүнді қой тұқымының және кейбір будандардың жүндері жатады. Біркелкі емес жүн: сыртқы түрі, қалыңдығы, иірілімі және т.б. белгілері айырмашылықта болатын аралас талшықтардан тұрады. Мұндай жүнді қылшық жүнді қой тұқымынан алады.
Жүннің қалыңдығы бойынша мынадай түрлерге бөледі: биязы, биязылау, жартылай қылшық және қылшық. Технологиялық жағынан биязы жүн - өте бағалы шикізат. Олардан өте жоғары сападағы тоқыма заттарын дайындайды. 1 кг биязы жүннен қылшық жүнге қарағанда шамамен 3 есе артық мата жасайды. Биязы жүндерге, қалыңдығы орташа есеппен 25 мкм-нен аспайтын немесе 60 сападан ожар болмайтын талшықтар жатады. Биязылау жүн шұға жасап шығаруға пайдаланылады. Биязылау жүннің құнды түрі болып жүннің кроссбредтік түрі болуында. Биязы жүнге 48-ші сападан ожар болмайтын, қалыңдығы орташа есеппен 31 мкм болатындар жатады, мұнда кейбір тұқымнан басқасы (цигай қойының сапасы - 44 сападан ожар болмайтын, талшық қалыңдығы 36 мкм болады). Қылшық жүн техникалық қасиеттері бойынша, биязы, жартылай биязы және қылшық жүндерден біраз қалыс калады.
Жүннің қалыңдығынан басқа тағыда мынадай физикалық және техникалық қасиеттері: ирелеңдеу, ұзындық, беріктілігі, керілуі, жылтырлығы, иілгіштігі, жүннің түсі, ылғалдылығы, жұмсақтылығы маңызды болып есептеледі. Жүннің осы аталған физика-техникалық қасиеттеріне селекциялық, асыл тұқымдылық жұмыста көп көңіл бөлінеді. Мысалға, жүннің калыңдығы осыдан басқа қойлардың конституииялық ерекшеліктерінің көрсеткіштерінің қызметін атқара алады, себебі шектен тыс қалың болу конституциясының әлсіздігін білдіреді. Сонымен бірге жүннің біркелкі қалың болуы кезіңде жүннің ұзындығының 1 см-ге ұзаруы жүннің қырқылуының 14-15%-ке көбейуіне және т.с.с. әкеледі.
Жүн өнімділігінің әділ көрсеткіші жүннің қырқылуының көлемі. Бұл оның құрамындағы компоненттердің (ұзындығы, қалыңдығы, қоюлық және т.б.) интегрирленген мәні. Жүннің қырқылу деңгейін және оның практикалық селекциядағы бағасы мына жағдайларға қарап құрайды: қойларға көзбен шолу жасауда, қырқылғаннан кейін қойдың жүнін жеке өлшеуде және зертханалық әдіспен. Биязы жүнді және биязылау жүнді қойларды жылына 1 рет қырқады, қылшық жүнділерді екі рет - көктемде және күзде қырқады.
Жүннің қырқылу деңгейіне, сонымен бірге қандайда бір жүннің түрін алуға әсер етуші негізгі факторлар болып жануарлардың тұқымы және дербес ерекшеліктері есептелінеді, олар жүн өнімділігінің елеулі айырмашылығын анықтайды. Жануарлардың генотипінен басқа, оның жүн өнімділігіне оның қоректендірілу жағдайы, сонымен бірге жыныстық айырмашылығы, жануардың жасы, физиологиялық жағдайы, табиғат-климаттық жағдайлар және т.с.с. әсер етеді. Жеткіліксіз мөлшерде қоректендіргенде қойларда жүннің қырқылуы 30% -ке дейін төмендейді, ал талшығының диаметрінің қысқартылуы 30% -ке дейін және одан жоғарыға жетуі мүмкін. Аналық қойлардың талшықтарының жіңішкеруі буаз және сүт маусымы кезіңде 15% -ке жетуі мүмкін. Төлдердің жүнінің қалыңдығы бірінші қырқылуға дейінгі кезеңде, ересек қойлармен салыстырғанда 2-3 мкм-ге жіңішке болады. Жануарды жас ерекшелігіне байланысты, өндірістік пайдалану кезеңінің соңына қарай талшық диаметрі тағыда біраз қысқаруы мүмкін.
Біздің елімізде, қойдың 1 басынан қырқылатын жүн деңгейі өте жоғары болып кездесетін көптеген шаруашылықтар бар .
Биязы жүнді қойлардың сандық белгілерінің жуылған жүн салмағының тұқым қуалаушылық коэффициенті 0,20-дан 0,62-ге дейін ауытқиды; жүннің ұзындығы 0,21 - 0,74 деңгейінде, жүннің қоюлығы - 0,3 - 0,5.
Елтірі. Ол қаракөл тұқымды қойларының жаңа туған қозысының терісі, пішіні, көлемі, айқындылық белгісі әр түрлі болып бұйраланған, оған сәнділік мән беретін оның ерекше жүн жамылғысы.
Терілер әсемділігі, беріктігі және төзімділігінің ұзақтылығы үшін бағаланады. Оларды бас киім, жағалар, әйелдер тонын және басқа да аса бағалы тері бұйымдарын тігу үшін қолданады. Елтірі - қаракөл қой тұқымдарының ең маңызды, басты өнімі.
Қаракөл қойлары, селекциялық белгілерінің қалыптасуы өте ерте, онтогенездің бастапқы кезеңі - жатырда даму кезеңінде аяқталатын аздаған жануарлардың бірі болып келеді.
Жаңа туған немесе 2-3 күнде сойылған козылардың елтірісін қаракөл деп атайды. Мамандандырылған елтірілік тұқымдарға қаракөл және сокольская тұқымдары жатады. Басқа қылшық жүнді тұқымдардың қозыларының терісін мерлушка, биязы жүнділердікін - лямка деп атайды.
Елтірінің ең басты селекциялық белгісі - бұйралығы. Ол ұзындығы аса үлкен емес (1-1,5 см) өрім, ол қаракөл қойларының генотиптеріне байланысты қозының эмбриональды кезеңінде бұйра пішінде қалыптасады, ол туғаннан кейін бірнеше (1-3) күн сақталады. Жүннің және оның ішінде мамығының өсуінің нәтижесінде бұйралық жылдам ыдырап, ұлғайып және қарапайым өрімге айналады және елтірінің құндылық белгісін жоғалтады. Сондықтанда елтірілік тұқымды қозыларды туғаннан кейін немесе 1-3 күн ішінде, бұйралығы құнды болып тұрған кезде сояды.
Қойдың селекциясы жүргізілетін, елтірінің сапалық негізгі көрсеткіштері мыналар: бұйраның түсі, пішіні, ұзындығы, ені, биіктігі және қоюлығы, елтірінің пішінділігі, суреті, жібектілігі, жылтырлығы, беріктігі, алаңы, өңдену тығыздылығы және қалыңдығы.
Қаракөл елтірісінің түсі: қара (араби), бозамық (ширази), қоңыр (қамбар), қызғылт (гулигаз), алтын және күміс түсті (сұр), сонымен бірге ақ болады.
Қара түс жүндегі меланин концентрациясына байланысты. Қоңыр елтірілердің жүнінде қара дақ саны аз болады. Ашық, орташа және қара-қоңыр қылаң беруі мүмкін. Бозамық түс ақ және қара жүндердің түрлі қатыста араласуы нәтижесінде пайда болады. Сұр түс қара дақтың және талшықтың түрлі түсінің аймақтық орналасуымен сипатталады.
Пішіні бойынша бұйралар құнды (валек және боб), құны аз (сақина, бұршақ, штопор, ұлу, жартылай сақина) және аралық (шуда).
Қой терісі. 5-7айдан үлкен қойлардың өңделген терісі. Қой терісінің үш түрі бар, олар: ішіктік, тоңдық және былғарылық. Ішіктік қой терісін, біркелкі келетін биязы жүнді және биязылау жүнді қой тұқымдарынан алады. Бұл қой терілері әйелдердің және балалардын қысқы киімдерін, бас киім, жағалар, кеудешелер (курткалар) тігуге жұмсалады. Тоңдық қой терілері қысқы киімдерді тігуге қолданылады, мысалға: қысқа тоңдарды, тұлыптарды, жарғақтарды және жағаларды дайындауға. Былғарылық қой терілері - олар жүн жамылғысы бойынша тоңдық қой терісінің талаптарына сәйкес емес. Олардан қолғап, сөмке, кеудешелер (курткалар) тігуге былғары дайындалады.
Жүн микрофлорасы.
Жүннің бетінде микробтар көптеп кездеседі. Олардың арасында әсіресе Bac.mesentericus, Bac.cereus көп, аммонификаторлар кератинды ыдыратып жүн талшықтарын жарамсыз етеді. Жүннің өзгеру дәрежесі микробтарға емес, басқа да көптеген жағдайға байланысты. Мысалы, ылғал күйінде жатып қалған жүн термофильді микробтар әсерінен қызады, тіпті оталып жанады. Болмашы ғана қызу - баяу өтетін процесс соның салдарынан жүннің түсі және басқа қасиеттері жойылады. Кейде Pseudomonas indofera - ның әсерінен жүннің түсі өзгереді. Шіріген жүн талшықтарының беріктігі төмендейді. Микробиологиялық процестер дамуын және жүннің бүлінуін тоқтату үшін жүнді теңде, ағаш сөрелерде, құрғақ және жақсы желденетін қойма, үйде сақтау керек. Тері, аң терісі инфекция таратушы болып табылады. Тері, аң терісі ауру жануардікі болса, инфекция таратуы мүмкін, кейде ауру тудырушылар тері бетіне ұшаны мүшелегенде және басқа ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Семей қаласының Шәкәрім атындағы Мемлекеттік Университеті.
БӨЖ
Тақырыбы: 1. Жүн және тері, шикізаттардың микрофлорасы.Ет және тері - ішік шикізаттары өндірістерін ветеринариялық бақылау.
2. Қи микрофлорасының сандық құрамы. Қидағы микробиологиялық үрдістер. Қиды биотермиялық өңдеу.
Орындаған: Онгарова Д.Б
Тобы: ВС-303
Тексерген: Омарбеков Е.О
Семей 2015 ж
Жоспар:
І. Кіріспе
ІІ. Негізгі бөлім
2.1. Жүн, тері, елтірі, тон өнімдері
2.2.Жүн микрофлорасы.
2.3.Ішік және оның түрлері
2.4.Тері микрофлорасы
2.5. Ішік және оның түрлері
ІІІ. Қорытынды
ІV. Пайдаланылған әдебиеттер тізімі
Жүн, тері, елтірі, тон өнімдері
Жүн. Жүн деп маталар дайындауда колданылатын малдың түк жабындыларын айтамыз. Малдың табиғи жүнінен жасалған заттардың түрі өте әдемі, мықты болады және өте жоғары жылу өткізгіштілігі қасиетімен сипатталады. Қой жүні өзінің теңдесі жоқ қасиетімен және басқа да материалдармен сәйкестендіріледі, қолдан және синтетикалық жолмен алынған талшықтарды өндірісте көп өндіру кезеңінде болса да, оларды артқа қалдырады, болашақта тігін өнеркәсібінің таптырмайтын қоры болып қызмет жасайды. Барлық малдың түрінің ішінен негізгі көлемді жүнді қойдан алады. Жылқының және ірі караның жүн түгі мал өлген немесе сойылған кезінде алынса, ол тек лайықты техникалық заттар (киіз) жасау үшін жүнді кайта өңдейтін өндірісте пайдаланылады, бұл шикізаттың техникалық қасиеті жоғары емес.
Жүн талшығы терінің қасаңданып түзілуі болып табылады және барлық ерекшеліктері: жүннің физикалық және техникалық қасиеті терінің тіршілік әректімен және оның қоректенуімен тығыз байланысты.
Жаңа туған қозының жақсы немесе шағын дамыған жүн жамылғысы болады. Теріде жүн түгінің түзілуі ұрықтың жатырда даму кезеңінде басталады. Әр тұқымға жататын қой тұқымын құрсақтағы дамуының әр кезеңін зерттегенде, алғашқы түктің салына басталуы эмбрион өмірінің 50-70 күн аралығында болады.
Сыртқы бейнесіне, гистологиялық құрылысына, техникалық қасиетіне байланысты жүнді мынадай келесі түрлерге бөледі: түбіт, қылшық, аралық, өлі, құрғақ қайратты талшық және песига.
Түбіт - өте жұқа және иірімді жүн талшығы, өзегі жоқ болғандықтан өте бағалы талшыққа жатады, олардың көбінің қалыңдығы 15-тен 25-аралғындағы мкм ауытқиды.
Қылшық - иірімі аз, кейде жүн талшығы тіптен түзу болатын, қалың, ожар талшық, көбісі түбіттен де ұзын, сондықтан да көрініп тұратын жүн түгінің жоғары көрініп тұратын қабаты, өзегі өте жақсы дамыған. Техникалық қасиеті жағынан қылшық түбіттен көп төмен, сондықтан да селекциялық маңыздылығы болмайды. Талшықтың қалыңдығы тым әртүрлі 20-35 -тен 100-120 мкм.
Аралық талшық - бұл түбіт пен қылышық аралығы болып табылады. Ол түбіттен қалың, бірақ қылшықтан жұқа. Техникалық қасиеті бойынша аралық талшық қылшықтан айтарлықтай жақсы, неғұрлым қалыңдығы бойынша түбіттен аз айырмашылықта болады, соғұрлым сапасы жағынан оған жақын. Ұзындығы бойынша көп өзгереді: жүннің көп түрінде оны түбіттен айыру қиын.
Өлі талшық - өте ожар және үзілгіш қылшық талшығы. Оны аздап тартып көргенде, ол үзіліп кетеді. Оның жабағы жүнде болуы, жүннің бағалылығын көп төмендетеді. Бұл да селекциялық белгілерге жатпайды.
Құрғақ талшық - ожар қылшық, сыртқы талшық ұштарының үлкен қаттылығымен сипатталады. Техникалық жағынан алғанда, құрғақ талшық қылшықпен өлі талшық арасындағы аралық жағдайда болады.
Қатты, қайратты талшық -- түзу, өте қатты, жылтыры күшті түк. Қалыңдығы және құрылысы бойынша қылшыққа жақындау. Басқа жүн талшықтарынан айырмашылықтары өте қысқа, шамамен ұзындығы 3-5 см. болады. Көптеген жағдайларда ол сұр (ақ) және жабағы жүнде ақ түске боялған. Қайратты қатты түктер тек құлақтың ұшында, кейбір қойлардың аяқтарында, бастарында, кейде құйрығында кездеседі.
Песига немесе қозы түгі - биязы жүнді және биязы жүнділеу қозылардың жүн жабындыларында үлкен ұзындықта және қалыңдығы мен иірімділігі аз болып бөлектеніп тұратын бөлек жүн талшығы. Ары қарай жасы өскен сайын өмірінің алғашқы ағымында олар биязы және жартылай биязы жүнді қойларға тән типтік кәдімгі талшықтармен алмасады.
Май және тері бездерінен бөлінген секреттер терінің жоғары қабатында араласады да, химиялық реакцияға түсетіндіктен жаңа химиялық қосылып шайыр түзіледі. Бұл шайырдың жүннің сапасы мен қасиетін сақтауда үлкен мәні бар. Ол жүн майы мен теріден құралады. Шайырдағы жүн майының саны қойдың тұқымына, жеке жыныстық ерекшеліктеріне байланысты мөлшермен 10-нан 52% және одан да жоғары болады.
Қырқылып алынғаннан кейінгі табиғи жағдайындағы жүннің массасын, яғни барлық қоспаларымен оның ішінде шайырмен қоса алғандағыны физикалық деп атайды. Жүн шайылғаннан кейін оны таза немесе жуылған деп, ал оның массасын жуылған (таза) жүн немесе таза талшық массалары деп атайды.
Жүн құрамы бойынша біркелкі және біркелкі емес болып бөлінеді. Біркелкі жүн, сыртқы түрі, бірдей талшықтардан тұрады. Оған биязы және жартылай биязы жүнді қой тұқымының және кейбір будандардың жүндері жатады. Біркелкі емес жүн: сыртқы түрі, қалыңдығы, иірілімі және т.б. белгілері айырмашылықта болатын аралас талшықтардан тұрады. Мұндай жүнді қылшық жүнді қой тұқымынан алады.
Жүннің қалыңдығы бойынша мынадай түрлерге бөледі: биязы, биязылау, жартылай қылшық және қылшық. Технологиялық жағынан биязы жүн - өте бағалы шикізат. Олардан өте жоғары сападағы тоқыма заттарын дайындайды. 1 кг биязы жүннен қылшық жүнге қарағанда шамамен 3 есе артық мата жасайды. Биязы жүндерге, қалыңдығы орташа есеппен 25 мкм-нен аспайтын немесе 60 сападан ожар болмайтын талшықтар жатады. Биязылау жүн шұға жасап шығаруға пайдаланылады. Биязылау жүннің құнды түрі болып жүннің кроссбредтік түрі болуында. Биязы жүнге 48-ші сападан ожар болмайтын, қалыңдығы орташа есеппен 31 мкм болатындар жатады, мұнда кейбір тұқымнан басқасы (цигай қойының сапасы - 44 сападан ожар болмайтын, талшық қалыңдығы 36 мкм болады). Қылшық жүн техникалық қасиеттері бойынша, биязы, жартылай биязы және қылшық жүндерден біраз қалыс калады.
Жүннің қалыңдығынан басқа тағыда мынадай физикалық және техникалық қасиеттері: ирелеңдеу, ұзындық, беріктілігі, керілуі, жылтырлығы, иілгіштігі, жүннің түсі, ылғалдылығы, жұмсақтылығы маңызды болып есептеледі. Жүннің осы аталған физика-техникалық қасиеттеріне селекциялық, асыл тұқымдылық жұмыста көп көңіл бөлінеді. Мысалға, жүннің калыңдығы осыдан басқа қойлардың конституииялық ерекшеліктерінің көрсеткіштерінің қызметін атқара алады, себебі шектен тыс қалың болу конституциясының әлсіздігін білдіреді. Сонымен бірге жүннің біркелкі қалың болуы кезіңде жүннің ұзындығының 1 см-ге ұзаруы жүннің қырқылуының 14-15%-ке көбейуіне және т.с.с. әкеледі.
Жүн өнімділігінің әділ көрсеткіші жүннің қырқылуының көлемі. Бұл оның құрамындағы компоненттердің (ұзындығы, қалыңдығы, қоюлық және т.б.) интегрирленген мәні. Жүннің қырқылу деңгейін және оның практикалық селекциядағы бағасы мына жағдайларға қарап құрайды: қойларға көзбен шолу жасауда, қырқылғаннан кейін қойдың жүнін жеке өлшеуде және зертханалық әдіспен. Биязы жүнді және биязылау жүнді қойларды жылына 1 рет қырқады, қылшық жүнділерді екі рет - көктемде және күзде қырқады.
Жүннің қырқылу деңгейіне, сонымен бірге қандайда бір жүннің түрін алуға әсер етуші негізгі факторлар болып жануарлардың тұқымы және дербес ерекшеліктері есептелінеді, олар жүн өнімділігінің елеулі айырмашылығын анықтайды. Жануарлардың генотипінен басқа, оның жүн өнімділігіне оның қоректендірілу жағдайы, сонымен бірге жыныстық айырмашылығы, жануардың жасы, физиологиялық жағдайы, табиғат-климаттық жағдайлар және т.с.с. әсер етеді. Жеткіліксіз мөлшерде қоректендіргенде қойларда жүннің қырқылуы 30% -ке дейін төмендейді, ал талшығының диаметрінің қысқартылуы 30% -ке дейін және одан жоғарыға жетуі мүмкін. Аналық қойлардың талшықтарының жіңішкеруі буаз және сүт маусымы кезіңде 15% -ке жетуі мүмкін. Төлдердің жүнінің қалыңдығы бірінші қырқылуға дейінгі кезеңде, ересек қойлармен салыстырғанда 2-3 мкм-ге жіңішке болады. Жануарды жас ерекшелігіне байланысты, өндірістік пайдалану кезеңінің соңына қарай талшық диаметрі тағыда біраз қысқаруы мүмкін.
Біздің елімізде, қойдың 1 басынан қырқылатын жүн деңгейі өте жоғары болып кездесетін көптеген шаруашылықтар бар .
Биязы жүнді қойлардың сандық белгілерінің жуылған жүн салмағының тұқым қуалаушылық коэффициенті 0,20-дан 0,62-ге дейін ауытқиды; жүннің ұзындығы 0,21 - 0,74 деңгейінде, жүннің қоюлығы - 0,3 - 0,5.
Елтірі. Ол қаракөл тұқымды қойларының жаңа туған қозысының терісі, пішіні, көлемі, айқындылық белгісі әр түрлі болып бұйраланған, оған сәнділік мән беретін оның ерекше жүн жамылғысы.
Терілер әсемділігі, беріктігі және төзімділігінің ұзақтылығы үшін бағаланады. Оларды бас киім, жағалар, әйелдер тонын және басқа да аса бағалы тері бұйымдарын тігу үшін қолданады. Елтірі - қаракөл қой тұқымдарының ең маңызды, басты өнімі.
Қаракөл қойлары, селекциялық белгілерінің қалыптасуы өте ерте, онтогенездің бастапқы кезеңі - жатырда даму кезеңінде аяқталатын аздаған жануарлардың бірі болып келеді.
Жаңа туған немесе 2-3 күнде сойылған козылардың елтірісін қаракөл деп атайды. Мамандандырылған елтірілік тұқымдарға қаракөл және сокольская тұқымдары жатады. Басқа қылшық жүнді тұқымдардың қозыларының терісін мерлушка, биязы жүнділердікін - лямка деп атайды.
Елтірінің ең басты селекциялық белгісі - бұйралығы. Ол ұзындығы аса үлкен емес (1-1,5 см) өрім, ол қаракөл қойларының генотиптеріне байланысты қозының эмбриональды кезеңінде бұйра пішінде қалыптасады, ол туғаннан кейін бірнеше (1-3) күн сақталады. Жүннің және оның ішінде мамығының өсуінің нәтижесінде бұйралық жылдам ыдырап, ұлғайып және қарапайым өрімге айналады және елтірінің құндылық белгісін жоғалтады. Сондықтанда елтірілік тұқымды қозыларды туғаннан кейін немесе 1-3 күн ішінде, бұйралығы құнды болып тұрған кезде сояды.
Қойдың селекциясы жүргізілетін, елтірінің сапалық негізгі көрсеткіштері мыналар: бұйраның түсі, пішіні, ұзындығы, ені, биіктігі және қоюлығы, елтірінің пішінділігі, суреті, жібектілігі, жылтырлығы, беріктігі, алаңы, өңдену тығыздылығы және қалыңдығы.
Қаракөл елтірісінің түсі: қара (араби), бозамық (ширази), қоңыр (қамбар), қызғылт (гулигаз), алтын және күміс түсті (сұр), сонымен бірге ақ болады.
Қара түс жүндегі меланин концентрациясына байланысты. Қоңыр елтірілердің жүнінде қара дақ саны аз болады. Ашық, орташа және қара-қоңыр қылаң беруі мүмкін. Бозамық түс ақ және қара жүндердің түрлі қатыста араласуы нәтижесінде пайда болады. Сұр түс қара дақтың және талшықтың түрлі түсінің аймақтық орналасуымен сипатталады.
Пішіні бойынша бұйралар құнды (валек және боб), құны аз (сақина, бұршақ, штопор, ұлу, жартылай сақина) және аралық (шуда).
Қой терісі. 5-7айдан үлкен қойлардың өңделген терісі. Қой терісінің үш түрі бар, олар: ішіктік, тоңдық және былғарылық. Ішіктік қой терісін, біркелкі келетін биязы жүнді және биязылау жүнді қой тұқымдарынан алады. Бұл қой терілері әйелдердің және балалардын қысқы киімдерін, бас киім, жағалар, кеудешелер (курткалар) тігуге жұмсалады. Тоңдық қой терілері қысқы киімдерді тігуге қолданылады, мысалға: қысқа тоңдарды, тұлыптарды, жарғақтарды және жағаларды дайындауға. Былғарылық қой терілері - олар жүн жамылғысы бойынша тоңдық қой терісінің талаптарына сәйкес емес. Олардан қолғап, сөмке, кеудешелер (курткалар) тігуге былғары дайындалады.
Жүн микрофлорасы.
Жүннің бетінде микробтар көптеп кездеседі. Олардың арасында әсіресе Bac.mesentericus, Bac.cereus көп, аммонификаторлар кератинды ыдыратып жүн талшықтарын жарамсыз етеді. Жүннің өзгеру дәрежесі микробтарға емес, басқа да көптеген жағдайға байланысты. Мысалы, ылғал күйінде жатып қалған жүн термофильді микробтар әсерінен қызады, тіпті оталып жанады. Болмашы ғана қызу - баяу өтетін процесс соның салдарынан жүннің түсі және басқа қасиеттері жойылады. Кейде Pseudomonas indofera - ның әсерінен жүннің түсі өзгереді. Шіріген жүн талшықтарының беріктігі төмендейді. Микробиологиялық процестер дамуын және жүннің бүлінуін тоқтату үшін жүнді теңде, ағаш сөрелерде, құрғақ және жақсы желденетін қойма, үйде сақтау керек. Тері, аң терісі инфекция таратушы болып табылады. Тері, аң терісі ауру жануардікі болса, инфекция таратуы мүмкін, кейде ауру тудырушылар тері бетіне ұшаны мүшелегенде және басқа ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz