Дидактика принциптерінің жалпы сипаттамасы

Жоспар
Кіріспе

Дидактика
Дидактика принциптері
Дидактика шарттары

Дидактика – оқыту мен білім берудің теориясы. Дидактика деген термин ғылыми атау түрінде Ратке Вильфганг (1571-1635) арқылы қолданысқа кіріп, ал ғылыми білім жолын талдап, оның арналарын ашып берген чех педагогі Я.А.Коменский (1592-1670) болды. Ол жазған «¦лы дидактикаң және басќада еңбектерінің лейтмотиві – кімді болса да барлыќ салада оќытудың бәріне ортақ өнер деген ќағидаға құрылған.
Оќыту теориясы єдетте дидактика деп аталады. Дитактика сҰзініњ мєні – гректіњ dіdasko – «‰йретемінң, «оќытамынң деген Ғѓымынан бастау алѓан. Ертелі кеш жарияланѓан педагогика саласындаѓы ењбектердіњ бєрінде де бҒл сҰздіњ маѓынасы осы тҒрѓыдан т‰сіндіріледі.
Дидактика «нені оќытуң, «қалай оқыту мєселелерімен шұғылданатындыќтан мұны оќыту теориясы тұрѓысынан ұѓынып оќыту процесіне ќатысты оќушыѓа білім беру, оќыту зањдылыќтарына байланысты аќыл-ой тәрбиесінің негіздері жүйесінен ќарастырылады.
Оќыту технологиясы негіздері – білімніњ мазмҒнын айќындайтын оќу жоспары, оќу бағдарламасы, оќулыќ пен оќу ќұралдарымен оныњ єдістеме саласындаѓы білім, тєрбие беру жүйесіндегі зањдылыќтарды бір-бірімен білмей бірлікте ќарайды.

Пән: Педагогика
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 9 бет
Таңдаулыға:

Қазақстан Республикасының Білім және Ғылым Министірлігі
Семей қаласының Шәкәрім атындағы Мемлекеттік университеті

СӨЖ
Тақырыбы : Дидактика принциптерінің жалпы сипаттамасы

Тексерген:Бураханова А.Т
Орындаған: Кимбатова Б.Ш

Семей 2015

Дидактика - оқыту мен білім берудің теориясы. Дидактика деген термин ғылыми атау түрінде Ратке Вильфганг (1571-1635) арқылы қолданысқа кіріп, ал ғылыми білім жолын талдап, оның арналарын ашып берген чех педагогі Я.А.Коменский (1592-1670) болды. Ол жазған лы дидактикаң және басќада еңбектерінің лейтмотиві - кімді болса да барлыќ салада оќытудың бәріне ортақ өнер деген ќағидаға құрылған.
Оќыту теориясы єдетте дидактика деп аталады. Дитактика сҰзініњ мєні - гректіњ dіdasko - %.йретемінң, оќытамынң деген Ғѓымынан бастау алѓан. Ертелі кеш жарияланѓан педагогика саласындаѓы ењбектердіњ бєрінде де бҒл сҰздіњ маѓынасы осы тҒрѓыдан т%.сіндіріледі.
Дидактика нені оќытуң, қалай оқыту мєселелерімен шұғылданатындыќтан мұны оќыту теориясы тұрѓысынан ұѓынып оќыту процесіне ќатысты оќушыѓа білім беру, оќыту зањдылыќтарына байланысты аќыл-ой тәрбиесінің негіздері жүйесінен ќарастырылады.
Оќыту технологиясы негіздері - білімніњ мазмҒнын айќындайтын оќу жоспары, оќу бағдарламасы, оќулыќ пен оќу ќұралдарымен оныњ єдістеме саласындаѓы білім, тєрбие беру жүйесіндегі зањдылыќтарды бір-бірімен білмей бірлікте ќарайды.
Дидактика оќу орындарында оќытылатын барлыќ пєндерге ќатынасты, ортаќ заңдылыќтар мен ережелерді талќылайды. Сондай-аќ оќытудыњ негізгі мазмҒнына байланысты мєселені мењгеру єдістері мен оны ұйымдастыру түрлерін аныќтайды. Былайша айтќанда, дидактика оќыту принциптерін, оќытуды ұйымдастыру єдістері мен түрлерін білдіреді. Сонымен ќатар дидактика жеке пәндерді оќыту ерекшеліктерін ерекше зейін ќояды. Жеке пєндерді оќыту, білім беру, тєрбиелеуді пєндік дидактика, немесе сол пєнніњ єдістемесі деп те атаймыз. Дәлірек айтќанда, жеке пєн єдістемесі жалпы дидактикаѓа сүйенсе, жалпы дидактика тиісті деректерді жеке пєн єдістемесінен алып пайдаланады. Дидактиканыњ негізгі категориялары - білім беру, оќыту, сабақ жүргізу, оқу, оқыту принциптері жєне құрамды білімдеріне тиесілі міндеттері, мазмұны, түрлері, єдістері, құралдары, оќытудыњ нєтижелі түрде жүзеге асуына негіз болып табылады. Дидактика үнемі дамып, өркендеп отыратын сала. өйткені білім беру мен оќытуды терењ зерттеп, оны мењгермейінше ѓылымды жетілдіріп, өмір талаптарын орындап уақыт мєресінен шығу мүмкін емес.
Дидактика принциптері:Начало фКонец формы
1.Оқыту заңдылықтары
Оқыту заңдылықтары арқылы оқыту процесі іске асады. Құбылыстар мен процестер арасындағы байланысты дамытудан заңдылық туындайды.
Оқыту процесінің заңдылықтары:
1. Қоғам талабы оқытудық мақсат-міндеттерін айқындайды, оның мазмұны, әдіс-тәсілдері, ұйымдастыру нысандарының өзгеруі, жаңаруы заңды процесс.
2. Білім беру, тәрбие, дамыту қызметінің бірлігі.
3. Кез келген ақпарат бірлігі, іс-әрекет тәсілі білім, іскерлікке айналу үшін мұғалім оқушының санасындағы білім, іс-керлік, дағды деңгейіне сүйену керек.
4. Дидактика заңдылықтарының ерекшелігі - оқыту процесінің бөліктері - оқытушы іс-әрекеті (оқыту), оқушы іс-әрекеті (оқу), білім мазмұны арасындағы тұрақты төуелділіктер. Оқыту оқушының белсенді іс-әрекеті арқылы жүреді. Кез кел-ген оқыту оқытушы мен оқушы және білім мазмұнының мақсатты түрде бір-біріне ықпал етуі арқылы жүзеге асады.
5. Жеке адамды үйрету тек іс-әрекет жасату арқылы мүмкін болады.
2. Принциптер мен ережелер туралы ұғым. принцип - латын сөзі, қазақша негіз деген сөз. Оқыту принциптері - мұғалім мен оқушылардың жұмысын реттеп отыратын ережелер. Сондықтан ол барлық пәндерді оқытқанда қолданылады. Оқыту принциптеріне сәйкес оқытуға қойылатын талаптар тұжырымдалады. Оларды орындаған мұғалім өз еңбегінде жақсы табыстарға жетеді.
Оқыту принциптерінің жүйесін тұңғыш ұсынған Я.А.Каменский. Ол адам табиғаттың бір бөлігі болғандықтан, оқыту да табиғат пен адам тәуелді болатын заңдарға байланысты екенін дәлелдейді. Сондықтан оның пікірінше, оқытудық ең басты принципі - табиғатқа сай болу принципі. И.Г.Песталоцци оқытудың көрнекілік принципін ерекше бағалап, оны логикалық ойлауды дамытатын маңызды құрал деп санаған. К.Д.Ушинский оқытудық халықтық сипатына баса назар аударып, оқытудың принциптерін психологиялық тұрғыдан қараған. Ы.Алтынсарин оқыту ережелерін қазақ мектептеріндегі білім берудің ерекшеліктеріне байланысты қолдану керектігін айтқан.
1927 жылғы педагогикалық энциклопедияда педагогика ғылымы мен мектептің жетістіктері жинақталып, "принцип" сөзіне анықтама берілді: мақсаты, құралды таңдауға негіз болатын ой.
А.П.Пинкевич ұсынған принциптер: оқытудық өмірмен және қоғамдық еңбекпен байланысы; жас ерекшелігі принципін сақтау; оқытудық белгілі бір жас кезеңіндегі оқушылардың даму деңгейіне сәйкес болуы (оқушылардың күш жігерін дамуға жұмсау, жұмыстың жүйелілігі, шығармашылық - қызығушылықтың басты негізі); пән мазмұнының ерекшеліктерін, әдістерін аньщтау. Ол "Оқыту принципін дидактиканың түғырлы ережелері, оқыту процесіне қойылатын негізгі талаптар" - деп тұжырымдалады.
Н.Медынский ұсынған принциптер: ғылым негіздерін жүйелі меңгеру; білімді саналы меңгеру; теорияның тәжірибемен байланысы; тәрбие беретін оқыту; оқыту әдістерінің алуан түрі; жалпы және политехникалық білімі.
В.Е.Гмурман ұсынған принциптер: оқытудық саналылығы және белсенділігі; оқытудық көрнекілігі; оқытудық жүйелілігі; ғылым негіздерін берік меңгеру.
Талданған оқытудық принциптері оқушыларға берік, жүйелі білім беруге бағытталды.
Оқыту принциптерін аталған педагогтардан басқа М.А.Данилов, М.Н.Скаткин зерттеді.
Зерттеу қорытындылары бойынша И.П.Подласый, Т.Сабыров, т.б. оқыту принциптерінің шарттарын анықтады.
Қазіргі оқытуда саналылық, белсенділік, көрнекілік, жүйелілік, бірізділік, беріктік, түсініктілік, ғылымилық, теория мен тәжірибе бірлігі сияңты принциптер кең қолданылады. Принциптердің талаптары мұғалімнің түрлі ережелерді қолдануы арқылы орындалады.
Ережелерде мұғалімге нақты нұсқаулар беріледі. Оларды ғылым жетістіктеріне, өмір талабына сай толықтыруға және түзетуге болады. Принциптер педагогикалық процесті реттеп отырады. Олардың талаптары ережелер арқылы жүзеге асады.
3. Оқытудық ғылымилығы. Ғылыми таным дегеніміз - құбылыстың мәніне өту, сырттай суреттеумен шектелмей, оның ішкі құрылымын тану. Мысалы, ағаштың сыртқы түрінен оның ішкі құрылымын, көбеюін, зат алмасуын білу. Ғылымилық принципі оқушыларға ғылымда ашылған білімдерді меңгертуді талап етеді, сондьщтан оқу жоспарлары мен бағдарламаларына ғылыми білімдер енгізіледі. Оларды меңгерту үшін пәнаралық байланыстарды қолдану керек.
Шарттары:
:: педагогиканың, психологияның, озың тәжірибенің жетістіктерін қолданып оқыту. Педагогикалық еңбектіғылыми түрде ұйымдастыруға берілген нұсқауларды орындау;
:: индуктивтік және дедуктивтік тәсілдерді қолдану;
:: жаңа ұғымдарды жүйелі түрде қайталау;
:: ғылыми таным әдістерін қолдану. Оқушыларды іздендіру, шығармашылық жұмыспен айналыстыру;
:: жаңа ұғымдарды бір рет түсіндірумен шектелмеу;
:: оқушыларды көрнекті ғалымдардық өмірі және қызметімен таныстыру;
:: жаңа ғылыми терминологияны қолдану;
:: оқушыларды ғылым жетістштершен таныстырып отыру;
:: оқушылардың зерттеу жұмыстарын ұйымдастыру;
:: тәжірибе жұмыстарын жүргізуге жағдай жасау;
:: оқушының оқуында жаңалық ашуына, оған қуануына мүмкіндік беру;
:: жалған сөйлемеу.
4. Оқытудық бірізділігі және жүйелілігі. Бұл принциптің ғылыми ережесі: оқушының білімі берік болу үшін оның санасында қоршаған дүние жақсы бейнелену керек. Ол үшін ғылыми білімдер жүйелі және оқушылардың танымдық мүмкіндіктеріне қарай беріледі. Жеке бөліктерден тұратын оқыту процесі оқушылардың білімді меңгеруіне көмектеседі. Дағдыларды қалыптастыру үшін жаттығулар, ақыл-ой тәрбиесін беру үшін қисынды ойлау тәсілдерін талап ететін жұмыстар жүргізіледі. Әйтпесе дағды жойылады, оқушы дұрыс ойлай алмайды, дамуы нашарлайды.
Шарттары:
:: оқушыларға білімді меңгерту үшін сызбаларды қолдану. Оқу материалын бөліктерге бөліп, оларды рет-ретімен түсіндіру;
:: оқыту мазмұнындағы, тәсілдеріндегі жүйені бұзбау;
:: пәнаралық байланыс тұрақты түрде қолдану;
:: оқушылармен бірге тірек-конспектілерін, сызбасын жасап, білімді есте сақтауды жеңілдету;
:: бұрынғы оқығандарды жиі қайталаттыру;
:: өткен материалдарды сабақтың басында, бекіту кезінде, жеке сұрақтарды түсіндіргеннен кейін қайталаттыру;

5. Саналылық және белсенділік принципі. Өз бетімен меңгерілген білім санаға жақсы сіңеді. Білімді саналы меңгеруге оқу желісі, өз бетімен жұмыс, белсенділік, оқу-тәрбие процесін ұйымдастыру, оқушының танымдық іс-әрекетін басқару, мұғалімнің әдіс-құралдары көмектеседі. Оқушының өзінің танымдық белсенділігі оқытура аса қажет жағдай және оқу материалын терең және берік түсінуге орасан зор ықпал етеді.
Шарттары:
:: жұмыстың нақты мақсаты мен міндеттерін білу;
:: түсінікті етіп оқыту;
:: танымдық іс-әрекеттің барлық түрлерін қолдану;
:: талдау, жинақтау, индукция, дедукция, салыстыру әдістерін қолдану;
:: аналогияны жиі қолдану;
:: бастауыш сыныпта оқытуды индукциядан бастау;
:: оқушыларға әр сөздің, сөйлемнің, ұғымның мағынасын түсіндіру;
:: оқушылардың білімі мен тәжірибесіне сүйену;
:: оқушылардың бірін-бірі оқытуы. Дұрыс жауапты бәрі бірігіп табуы, себебі бала өз жолдасының айтқанын жақсы түсінеді. Сондықтан жақсы оқитын оқушыларға сабақ бергізу;
:: белгілі мәліметтерді белгісіздерімен ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.