Психологиядағы дивианттықтың философиялық – гуманистік пікірі

Бірден айта кетерлік жайт-кейбір мамандар бұл тарауға байланысты дауласқан. Бұл жерде қаралып жатқан теориялар, негізінен жекелік психологиядағы гуманистік бағытқа жатқызады. Алайда, біз оларды жеке-жеке қарастыруды жөн көрдік. Бұған бірнеше себептер де бар. Біріншіден, бұл теорияда қарастырылғанда философиялық аспект айқын бөлінген. Бұл көбінесе гуманистік пікірдің нормативті сипаттамалы үлгіде көрініс табады. Олардың авторлары ең алдымен болу керектігін айтады. Сұраққа жауап ретінде, неге философиялық сипатта болу керек деген әңгіме туындайды. Екіншіден, гуманистік теория тәртібі мақсатты, адамның мінезін сипаттауға икемді, бұл ең алдымен философиялық-антропологиялық қолдауға ие. Бұлар бақыт, мән-мағына, өзін сайлау және т.б. деген ұғымдарға сүйенеді. Бұл категориялар аналитикалық сипаттамаларға қиын беріледі. Үшіншіден, бұл тараудың негізгі мақсаты гуманистикалық дәстүр шегінде қалыптасқан «қалыпты» адамның әртүрлі үлгілерін салыстыру. Бұл тараудың міндеті-оқырманға девианттықтың жеке анализ әдістемесін өңдеуге көмектесу. Бұл үшін азды көпті «қалыпты адам» жайлы бір анық көрініс болуы керек. Себебі девиантология адамды оқып зерттейді. Бұған көмектесіп осы тарауда берілген материалдар арналған. Сондықтанда, оқырмандарға психологиялық теория сияқты таныс келетінкітап беттерін оқуда олар таңданыспен ренжіске бет бұрмауы керек.
Сонымен, гуманизм философиялық-интелектуалдық және мәдени ағым ретінде анықтағаны, яғни адам табиғатынан мейірімді деген түсінікпен қоғамдық ойды бекітті. Бірақ, адамның «мейірімділігі» неден пайда болады дегенде, гуманистік ойлаушы авторлар тарап кетеді. Сондықтанда, біз неофреидтік-эго психологияның өкілдері (Э. Эриксон, Э. Фромн, К. Хорин), А.Маслаудың өзіндік актуалды немесе өзекті теориясын және В.Франклдің логотерапиясын жеке-жеке қарастырамыз.
Жеке тұлғаның эго-психология және гуманистік пікірі
ХХ ғасырдың ортасына қарай фрейдизмнің сынына орай басқа теоретиктер өзінің қағидалары мен шығармашылық үлгілеуде жаңа аргументтер табуға дел буды. Бұл орайда жетістікке жеткен эго-психология болды, яғни гуманистік психологияда маңызды бір бағыт болғандықтан. Бұл бағыттың өкілдері (Хорни, Салливан, Фромм) Фрейдті сынаған себебі. Ол көбінесе (ол) деген ұғымға көбірек келген, яғни (Мен) деген ұғымынан атап өткен. Эго – психологтар Фрейдті сынаудағы айтқан тұжырымдары бойынша Фрейд көбнесе өз ойын ауруларға, психикалық ауытқушылығы бар адамдарға бақылау жүогізгендіктен деп тапты.
Эго-психология – бұл психодинамикалық теорияға бағытталған, жекеліктің біріңғай анализін басты пән ретінде алады. Сонымен бірге денісау адамдардың психикалық зерттеуде жалпы орентацияның өкілдерің қоғамның толық қанды, дені сау қоғам мүшелеріне бақылау жүргізуге ден қойды.(Ескертетін жайт, «дені сау және толық қанды» деген сөздер авторлардың жеке өзіндік көз-қарасында көрініс табады. Объективті тұрғыдан қарағанда дұрысырағы болатын күнделікті өмірде өте маңызды психологиялық мәселелерге ұшырамаған – «әлеуметтік – толыққанды» адамдар туралы айтқан жөн. Алайда, бұл жайында айту кеш). Дені сау адамдарға жасалған бақылаудан кейінгі қорытындылар ауру адамдардың жағдайын түсіндіруге көмектесті. Фрейд сияқты керісінше емес . Әртүрлі ғалымдардың әртүрлі теорияларына қарамастан ,барлық теориялар тек қана бір ғана гуманистік философиялық базаға сүйенеді . Бұл барлық теориялар бір-бірімен байланысты адам табиғатына қатысты болжамдардан шығады ; адам бақыты үшін туылады- бақытты болу өзін жайлы сезіну-яғни адам жанының тыныштығын қалайды, бұл қалыпты және табиғи жағдай – күмәндану, дабыл, ішкі күйзелістер паталогияның