Психологиядағы дивианттықтың философиялық – гуманистік пікірі



Бірден айта кетерлік жайт-кейбір мамандар бұл тарауға байланысты дауласқан. Бұл жерде қаралып жатқан теориялар, негізінен жекелік психологиядағы гуманистік бағытқа жатқызады. Алайда, біз оларды жеке-жеке қарастыруды жөн көрдік. Бұған бірнеше себептер де бар. Біріншіден, бұл теорияда қарастырылғанда философиялық аспект айқын бөлінген. Бұл көбінесе гуманистік пікірдің нормативті сипаттамалы үлгіде көрініс табады. Олардың авторлары ең алдымен болу керектігін айтады. Сұраққа жауап ретінде, неге философиялық сипатта болу керек деген әңгіме туындайды. Екіншіден, гуманистік теория тәртібі мақсатты, адамның мінезін сипаттауға икемді, бұл ең алдымен философиялық-антропологиялық қолдауға ие. Бұлар бақыт, мән-мағына, өзін сайлау және т.б. деген ұғымдарға сүйенеді. Бұл категориялар аналитикалық сипаттамаларға қиын беріледі. Үшіншіден, бұл тараудың негізгі мақсаты гуманистикалық дәстүр шегінде қалыптасқан «қалыпты» адамның әртүрлі үлгілерін салыстыру. Бұл тараудың міндеті-оқырманға девианттықтың жеке анализ әдістемесін өңдеуге көмектесу. Бұл үшін азды көпті «қалыпты адам» жайлы бір анық көрініс болуы керек. Себебі девиантология адамды оқып зерттейді. Бұған көмектесіп осы тарауда берілген материалдар арналған. Сондықтанда, оқырмандарға психологиялық теория сияқты таныс келетінкітап беттерін оқуда олар таңданыспен ренжіске бет бұрмауы керек.
Сонымен, гуманизм философиялық-интелектуалдық және мәдени ағым ретінде анықтағаны, яғни адам табиғатынан мейірімді деген түсінікпен қоғамдық ойды бекітті. Бірақ, адамның «мейірімділігі» неден пайда болады дегенде, гуманистік ойлаушы авторлар тарап кетеді. Сондықтанда, біз неофреидтік-эго психологияның өкілдері (Э. Эриксон, Э. Фромн, К. Хорин), А.Маслаудың өзіндік актуалды немесе өзекті теориясын және В.Франклдің логотерапиясын жеке-жеке қарастырамыз.
Жеке тұлғаның эго-психология және гуманистік пікірі
ХХ ғасырдың ортасына қарай фрейдизмнің сынына орай басқа теоретиктер өзінің қағидалары мен шығармашылық үлгілеуде жаңа аргументтер табуға дел буды. Бұл орайда жетістікке жеткен эго-психология болды, яғни гуманистік психологияда маңызды бір бағыт болғандықтан. Бұл бағыттың өкілдері (Хорни, Салливан, Фромм) Фрейдті сынаған себебі. Ол көбінесе (ол) деген ұғымға көбірек келген, яғни (Мен) деген ұғымынан атап өткен. Эго – психологтар Фрейдті сынаудағы айтқан тұжырымдары бойынша Фрейд көбнесе өз ойын ауруларға, психикалық ауытқушылығы бар адамдарға бақылау жүогізгендіктен деп тапты.
Эго-психология – бұл психодинамикалық теорияға бағытталған, жекеліктің біріңғай анализін басты пән ретінде алады. Сонымен бірге денісау адамдардың психикалық зерттеуде жалпы орентацияның өкілдерің қоғамның толық қанды, дені сау қоғам мүшелеріне бақылау жүргізуге ден қойды.(Ескертетін жайт, «дені сау және толық қанды» деген сөздер авторлардың жеке өзіндік көз-қарасында көрініс табады. Объективті тұрғыдан қарағанда дұрысырағы болатын күнделікті өмірде өте маңызды психологиялық мәселелерге ұшырамаған – «әлеуметтік – толыққанды» адамдар туралы айтқан жөн. Алайда, бұл жайында айту кеш). Дені сау адамдарға жасалған бақылаудан кейінгі қорытындылар ауру адамдардың жағдайын түсіндіруге көмектесті. Фрейд сияқты керісінше емес . Әртүрлі ғалымдардың әртүрлі теорияларына қарамастан ,барлық теориялар тек қана бір ғана гуманистік философиялық базаға сүйенеді . Бұл барлық теориялар бір-бірімен байланысты адам табиғатына қатысты болжамдардан шығады ; адам бақыты үшін туылады- бақытты болу өзін жайлы сезіну-яғни адам жанының тыныштығын қалайды, бұл қалыпты және табиғи жағдай – күмәндану, дабыл, ішкі күйзелістер паталогияның

Пән: Психология
Жұмыс түрі:  Материал
Тегін:  Антиплагиат
Көлемі: 10 бет
Таңдаулыға:   
Психологиядағы дивианттықтың философиялық – гуманистік пікірі.

Бірден айта кетерлік жайт-кейбір мамандар бұл тарауға байланысты дауласқан.
Бұл жерде қаралып жатқан теориялар, негізінен жекелік психологиядағы
гуманистік бағытқа жатқызады. Алайда, біз оларды жеке-жеке қарастыруды жөн
көрдік. Бұған бірнеше себептер де бар. Біріншіден, бұл теорияда
қарастырылғанда философиялық аспект айқын бөлінген. Бұл көбінесе
гуманистік пікірдің нормативті сипаттамалы үлгіде көрініс табады. Олардың
авторлары ең алдымен болу керектігін айтады. Сұраққа жауап ретінде, неге
философиялық сипатта болу керек деген әңгіме туындайды. Екіншіден,
гуманистік теория тәртібі мақсатты, адамның мінезін сипаттауға икемді, бұл
ең алдымен философиялық-антропологиялық қолдауға ие. Бұлар бақыт, мән-
мағына, өзін сайлау және т.б. деген ұғымдарға сүйенеді. Бұл категориялар
аналитикалық сипаттамаларға қиын беріледі. Үшіншіден, бұл тараудың негізгі
мақсаты гуманистикалық дәстүр шегінде қалыптасқан қалыпты адамның әртүрлі
үлгілерін салыстыру. Бұл тараудың міндеті-оқырманға девианттықтың жеке
анализ әдістемесін өңдеуге көмектесу. Бұл үшін азды көпті қалыпты адам
жайлы бір анық көрініс болуы керек. Себебі девиантология адамды оқып
зерттейді. Бұған көмектесіп осы тарауда берілген материалдар арналған.
Сондықтанда, оқырмандарға психологиялық теория сияқты таныс келетінкітап
беттерін оқуда олар таңданыспен ренжіске бет бұрмауы керек.
Сонымен, гуманизм философиялық-интелектуалдық және мәдени ағым ретінде
анықтағаны, яғни адам табиғатынан мейірімді деген түсінікпен қоғамдық ойды
бекітті. Бірақ, адамның мейірімділігі неден пайда болады дегенде,
гуманистік ойлаушы авторлар тарап кетеді. Сондықтанда, біз неофреидтік-эго
психологияның өкілдері (Э. Эриксон, Э. Фромн, К. Хорин), А.Маслаудың
өзіндік актуалды немесе өзекті теориясын және В.Франклдің логотерапиясын
жеке-жеке қарастырамыз.
Жеке тұлғаның эго-психология және гуманистік пікірі
ХХ ғасырдың ортасына қарай фрейдизмнің сынына орай басқа теоретиктер өзінің
қағидалары мен шығармашылық үлгілеуде жаңа аргументтер табуға дел буды.
Бұл орайда жетістікке жеткен эго-психология болды, яғни гуманистік
психологияда маңызды бір бағыт болғандықтан. Бұл бағыттың өкілдері (Хорни,
Салливан, Фромм) Фрейдті сынаған себебі. Ол көбінесе (ол) деген ұғымға
көбірек келген, яғни (Мен) деген ұғымынан атап өткен. Эго – психологтар
Фрейдті сынаудағы айтқан тұжырымдары бойынша Фрейд көбнесе өз ойын
ауруларға, психикалық ауытқушылығы бар адамдарға бақылау жүогізгендіктен
деп тапты.
Эго-психология – бұл психодинамикалық теорияға бағытталған, жекеліктің
біріңғай анализін басты пән ретінде алады. Сонымен бірге денісау адамдардың
психикалық зерттеуде жалпы орентацияның өкілдерің қоғамның толық қанды,
дені сау қоғам мүшелеріне бақылау жүргізуге ден қойды.(Ескертетін жайт,
дені сау және толық қанды деген сөздер авторлардың жеке өзіндік көз-
қарасында көрініс табады. Объективті тұрғыдан қарағанда дұрысырағы болатын
күнделікті өмірде өте маңызды психологиялық мәселелерге ұшырамаған –
әлеуметтік – толыққанды адамдар туралы айтқан жөн. Алайда, бұл жайында
айту кеш). Дені сау адамдарға жасалған бақылаудан кейінгі қорытындылар ауру
адамдардың жағдайын түсіндіруге көмектесті. Фрейд сияқты керісінше емес .
Әртүрлі ғалымдардың әртүрлі теорияларына қарамастан ,барлық теориялар тек
қана бір ғана гуманистік философиялық базаға сүйенеді . Бұл барлық
теориялар бір-бірімен байланысты адам табиғатына қатысты болжамдардан
шығады ; адам бақыты үшін туылады- бақытты болу өзін жайлы сезіну-яғни адам
жанының тыныштығын қалайды, бұл қалыпты және табиғи жағдай – күмәндану,
дабыл, ішкі күйзелістер паталогияның белгілері – адам өзін және қоршаған
ортаны қандай болса, солай қабылдау керек – өзіне және қоршаған ортаға
деген сенімі мен өзінің бар болғанына қуану – бұл психологиялық норма болып
табылады.
Бұл жағдайларды мәлімет ретінде қолданып, эго–психологтар қалыпты адамның
үлгісін жасайды. Көбінесе өзіндік жеке теорияларға берілмей, біз қалыпты
(дәрежелі) адамның кейпін эго-психологияға және гуманистік үлгіге сәйкес
жалпы бейнесін бере аламыз.
Жеке жоспарда дәрежелі қалыпты адам сыртқы тұлғалық денсаулыққа ие болуы
керек, оның сыртқы тұлғасы жақсы болуы керек, ол дене күштерін жақсы
көретін және шаршауға мойынсұнбау керек. Егерде сыртқы тұлғаға көңіл
аудармаса, онда психикалық тепе-теңдік деп айту маңызсыз екен.
Сексуалды және аффекті жоспарда жеке дәржелі адам басқа адамдармен
гармонды интимді қатынастарды анықтау қажет. Өзінің қажеттілігін
қанағаттандырумен бірге, ол сонымен бірге өзінің серігіне де назар аударып
оның қажеттілігін қанағаттандыра білуі керек екен.
Зердегілік жоспарда дәрежелі қалыпты адам әртүрлі қабілеттілігімен
ақылдылығымен (ұнаған адамды) іс-әрекет істейтін адамды айтамыз. Ол барлдық
уақытта күрделі мәселелерден шығатын жол іздейді, ол бұл жағдайда
фактілерге сүйенеді. Сондықтанда ол икемді, себебі ойдан дереу жұмысқа
кіріседі. Ол өзінің қабілеті мен мүмкіндігін біледі және оны өнімді қызметі
үшін пайдаланады. Ол барлық уақытта өзінің ой-әректтерін жүзеге асырады,
алдына қойған мақсатты дер кезінде мәселелерді тез шешуге тырысады екен.
Өнегелі жоспарда дәрежелі қалыпты адам әділдікке құмар, объективтік
тұрақты және терең уайымшыл негізінде қалыптасқан. Ол көбінесе өзінің
пікірінен аумайды, басқалардың пікіріне онша назар аудармайды немес бұқара
ақпарат құралдарын оқиды. Ол барлық уақытта өзі шешеді. Ол өзінің қателерін
мойындауға дайвн.
Әлеуметтік жоспарда дәрежелі қалыпты адам ереже бойынша басқа
адамдармен ерікті түрде қарым-қатынас жасай алады. Ол алдын – ала өзінің
реакциясын байқайды, және өзіне биік тұрғандармен де, өзінен кейін
тұрғандармен де тез араласып кете алады.
Сонымен жекелі жоспада дәрежелі қалыпты адам – бұл олтилист, өмірді
жақсы көретін және оның талаптарына жауап бер алатын, және бұл орайда
мәжбүрлік сипатқа ие болмайды. Көп жағдайда бұл кеңпейілді, өмірсүйгіш
адам. Бұл зейінді, өзіндік және реалдық тұрғыдан ойлаушы адам тәуекелге бел
буып өзіне жауапкершілікті ала алады. Ол эмоционалды жоспарда өзінің
кемшілігін қайғырмай қабылдайды, және ол барлық нәрсеге сен бермейді.
Ереже бойынша, жәрежелі қалыпты адам өзінің жеке тілектеріне өз күшімен
жетеді, яғни біреудің мәжбүрлеуімен емес. Сонымен бірге ол өзінде таза
сезімді сақтай алады.
Міне, эго-психология өкілдерінің идеалдағы жеке адам туралы ойлар.
Сарапшылардың бағалауы бойынша батыс қоғамдарыда дәрежелі категориясы
бойынша адамдарда көп кездеседі. Ал қалғандары невротивті – дабыл,
депрессия белгілерімен айқындалады.
Кейбір авторлардың ойынша, адамдардың 70 %-ы невротивті белгілерімен
айқындалады дейді, алайда олардың ойынша адамдардың 5%- і осы ауыр
неврозбен ауырадыдейді. Бұл сандар, жаңа байланысты. Сонымен Нью-Иорктың
орталығында жүогізілген сүрау бойынша, егер 20-дан 29 жас аралығындағы
адамдарда бұл психикалық денсаулық 24% кездесе, 65 жылдан кейін бұл
кқрсеткіш 15% - ке түседі. Канадалық психолог Ж.Годфрау бұл жағдайды келесі
тәсілмен түсіндіреді: (Қалыпты адам деп, кімде -кім өзінің кемшіліктерін
сыйлайтын, барлық уақытта адаптивті болмауға, өзінің күнәсін бөлуге, және
бұдан сақтануға тырысатын адам).
Осы клтірілген көрініспен өмірдегі қиындықтарды қабылдап, адамдар
барлық уақытта адаптацияның шындыққа бағытын іздеп, сонымен бірге өзінің
потенциялды мүмкіндіктерін дамытатын болуы керек. Тепе-теңдік – бұл Фрейд
айтқандай қанағат қағидасы. Қанағт рухани күйді білдіреді. Қанағатсыздық,
дабыл – бұл потология сияқты бағаланады. Бұл жағдайда адамға жалпы қолдау
мына сөзбен айқындалу керек адам бақыт үшін туылады. Бақыт бұл ішкі
жайды, яғни қуанышты білдіреді.
Эрих Фромм – (1900-1980) Германияда туылған американдық психолог,
философ, әлеуметтанушы. өзінің теорияларын жасауда Фрейд пен Маркстың
ықпалында болған. Сонымен, девианттық деген не? Бұл орайда эго –
психологиялның көрнекті өкілі Эрих Фромм ауытқушылықтың ауыр түрін яғни
деструктивті зерттеді, бұл бұзуға, агрессияға бейімділік екен. Ол өзінің
зерттеуінде адамдық деструктивтілікті агрессияның әртүрлі пайда болуымен
белгіленеді, олардың қателік және жұғымтал білдіреді деді.
Фромның ойынша қатерлі агрессия садизм кезінде пайда болды (бұл боқа
адамға абсолюттік билік жүргізуге құмарту) және некрофилия кезінде (бұл
барлық өліктерге құмар). Бұл агрессияның түрін Фромм өркениеттің дамуына
және қоғам үшін өте қатерлі деп ойлайды. Бұл агрессия формаларының жүзеге
асу себебін әлеуметтік – экономикалық құрылыста көреді: Садизм және
некрофилия – бұл агрессияның қатерлі түрі – бұл өте жауыз емес, олардың
дәрежесін сәл-пәл түсіруге болады, егер де адамдардыңәлеуметтік және
экономикалық жағдайын өзгертсе.
Фромм агрессияның жұғымтал түрін айтқанда, оның адаптивті сипаты
белгілейді. Бұл агрессияның түрі өмір үшін қызмет етеді, яғни жеке тұлғаның
қызығушылықтары мен қажеттіліктерін толықтырады. Фромм айтқандай,
адамдардың қызығушылық білдіру аймағы жануарлармен салыстарғанда өте кең,
сонымен бірге өзіне психологиялық күштерді де қосып алады. Аспаптық
агрессия – белгілі бір мақсатқа жету агрессиясы, бұл орайда зиян келтіру
орын аламайды, бұл тек жетістікке жету құрамы. Толығымен жұғымтал
агрессияны қорғаншылық түріне ауыстыруға да болады. Фроммның деструктивті
теориясын және теоретикалық күшінің көркемдігін бірнеше сөзбен жеткізу
қиын. Қызығушылық танытқандарға Фроммның Адамның деструктивті анатомиясы
атты кітабын оқуды ұсынамыз.
Алайда, эго-психологтардың девианттық туралы ойлары неге негізделген?
Адам болуы керек, дәрежелі, яғни адам табиғатынан – жақсы құбылыс,
сонымен бірге биологиялық құбылыс. Бұл көзқарас тек қана эго-психологтарға
ғана тән емес, сонымен бірге гуманистік бағыттағы адамдарға да тән екен.
Абрахам Мослоу – (1908-1970) американдық психолог, өзіндік өзекті
теориясының авторы, сонымен бірге мерархия туралы көріністің өкілі.
Бұрынғыларға ұқсас адамды қарастыратын гуманистік бағыттың өкілі –
А.Мослау. Ол дені сау адамның үлгісін жасады, яғни өзіндік іске асыруға бет
алған адамның үлгісі. Адамның жүріс-тұрысы Мослоудың ойынша, әртүрлі
дәрежедегі қажеттіліктерге байланысты екен. Төмен дәрежедегі қажеттіліктер
қанағаттанбай, жоғары дәрежедегі қажеттіліктер іске аспайды. Қажеттілік
сатысы өмірлік қажеттіліктерден, яғни тамақтан, ұйқы, демалыстан басталады.
Сосын қауіпсіздік қажеттілігі туындайды (ертеңгі күнге сенімділік). Олар
қанағатталған жағдайда әлеуметтік қажеттіліктер (араласу) – белсенеді,
сосын - өзекті қажеттіліктер (махаббатты мойындау). Соңғы, қажеттіліктің ең
жоғарғы тобы – бұл өзіндік белсенділік қажеттілігі. Дені сау адам – бұл
өзінің потенциалын ашқан, өмірді жақсы көретін, өзімен өзі келісетін адам.
Басты тезис ретінде адам табиғатынан мейірімді және өзіндік дамуға
бейімделгіш. Өзіндік белсенділік – бұл өзіне деген қанағаттануы, жеткен
жетістігімен арманы арасындағы тепе-теңдік. Мослау теориясында қалыпты
адам жоғарыда айтылғандай сипаттамалармен сәйкес. Алайда, қарастырылмаған
мәселеге де тоқталайықшы. Қандай мәселені? - деп оқырман сұрайды – Неде
мәселе? Барлық келтірілген гуманистік психологиядағы идеялародынды ғой!.
Ия, бірақ барлық келтірілген үлгілер адамның шынайы іске асуына жата ма.
Адам шынында да бақыт және жанының жайлылығы үшін туылды ма? Қалыпты адам
өзін қалай қабылдауы керек. Гуманистік үлгі бұл барлық сұраққа сенімді
түрде жауап береді. Алайда өзіне есеп берерде, бұл ғылыми емес философиялық
– антропологиялық пікір екенін ұмытпауы керек.
Гедонизм – бұл қанағаттылыққа бағытталған, өмірлік қағидасы ретінде
қалыптасқан, аскетизм - өзін шектеуге арналған бағыт.
Философиямен құрылған гедонистік бейне өзінің ойын бекітетін және
қанағаттануға бой алдыратын құбылыс. Бірінші рет мұндай көзқарасты ежелгі
грек философы Эпикур ұсынды, бақыт – бұл қайғының болмауы және атараксия
(бірқалыпты қанағат). Міне осы ойды гуманистік психология жақтастары да
қолдайды, яғни адам өз өміріне риза болуы керек дегенді.
Мұндай емес пе? – деп сұрайсыз сіз. Бір мағынада жауап беру қиын,
бірақ бұл көзқарастың дұрыстығын айтасыз. Әділетсіздікті, жағымсыз
нәрселерді бір қалыпты қабылдауға бола ма? Олар әрекет етеді және олардан
қашып құтыла алмайсыз. Гуманистік психология қайғының қалыптылығын
елемейді. Мүмкін, бұл өте жағымды ой, бірақ адамзат тарихында адам тек қана
қуанбайды, сонымен бірге қайғырады да. Біз үшін бақытты болу, күлу және
өзіңмен бірге қоршаған ортаны жақсы көре білу бұл табиғи нәрсе. Бірақ тура
сондай табиғи нәрсе біз үшін қайғыру (мысалы жақыныңның өлімі), өзіңді
жек көру (жөнделмейтін әрекеттер үшін) және қоршаған ортаны (олардың бізге
тигізген зардабы) үшін. Адам негізінде табиғатынан мейрімді, бірақ сонымен
бірге ол ызалы (әртүрлі соғыстарда қайтыс болғанда санын еске түсіру ) және
өз атына барлығын төзуге дайын. Гуманистік психология ғылыми критерилерді
адамды танудафилософиялық базисінен араластырады. Біз бұл көзқарастың
еместігін дәлелдеуді мақсат тұтпаймыз, және адамның бақытты болмауын да .
Тек қана бұл ұсыныстарды табиғи қалыпты жағдай ретінде қабылдау керек.
Бақыт деген не? Гуманистердің ойынша-бұл ішкі жайлылық, өзімен-өзі кемсу,
атараксия. Сол кезде кейбір ойшылдар мен философтар бақыт пен жайлылықты
табиғи деп санамады. Бұған дәлел ретінде классиктердің сөзін алайық:
Егер де біз адамдарды ол қандай болса солай қабылдасақ, біз оны нашарлата
түсеміз. Адамнан егер олкім болғысы келе алады, және біз одан санын талап
етсек онда оның сондай болуына көмектесе аламыз (Гетте) және адам, оған
неге өмір сүру керек, мұны барлығы көтере алады. Бұл сөздер ең алдымен
дискомфорт және маңыздылыққа жетуге арналады. Бақыт бұл жерде орталық
категория болып табылмайды.
Логотерапия, гуманистік психологияға балама ретінде қарастырылады
Австриялық Виктор Эмиль Франкль , ХХ ғасырдың атақты ойшылы, оның достары
Фрокем, Хории Мослад және т.б. Оның үстіне оның оқуы өте қатал коцлагерь
тәжірибесінде тексерілген (оқу-гуманистік психология сияқты технологиялық
теория). Франкл, ұлттық саясаттың еврей сияқты жемтігі болды. Ол өлімнің
атақты лагерлері Дахау мен Ауивищтен өткен. Сол жерлерде бірінші рет
өзінің психологиялық қадамының дұрыстығын тексеруге мүмкіндігі болды,
кейінірек ол логотерапия деп аталды (грек сөзінен аударғанда logos-мағына
оқу), - яғни бұл мағына, ой туралы терапия жөнінде.
Негізінде логотерапияны жекелік теорияда гуманистік бағытқа жатқызады.
Алайды бұл толығымен дұрыс емес, бұрынғы айтылғандарға көз жүгіртсек, бұл
жерде оқырмандардың өзі-ақ логотерапиямен гуманистік көзқарастың арасын
өздері айыра алады.
Франкл адамға жасалған теориясында үш іргетасты күйден шығарады:
Ерік-Жігер еркіндігі;
Мен-мағына ерік-жігер;
Өмір мәні.
Кезегімен талдайық, Ерік-жігер еркіндігінде не түсіндіріледі. Адам барлық
уақытта еркін, және оның бостандығын ешкім тартып ала алмайды. Әрбір адам
өзінің жүріс-тұрысында шектеулі: әлеуметтік және экономикалық жағдайында,
өзінің мәдени шегінде, өзінің психотипімен.
Екінші жағдай-мән-мағына бостандық адамның басқа іргетасты сипатымен
ақылдылығымен байланысты. Біз абстракті ойлауға және рефлексияға (сырттан
өзіңе қарау қабілеті) иеміз. Және біз жануарлардан ерекшеленетініміз біз
білеміз: біз міндетті түрде өлеміз. Бізді Мен не үшін және неге өмір
сүремін деген сұраққа жауап табуға итермелейді. Бұл сұрақ біз үшін таңсық
емес. Егер де біз бұл сұраққа жауап таппасақ, онда өмір өзінің бағалығын
жоғалтқаны.
Өмір өзінен-өзі бағалы! - деп оқырман айтады. Ия, бірақ ол өліммен
аяқталады ғой. Ешнәрсе білмейтін адамға не үшін өмір сүруі керек.
Сондықтанда ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Психология ұғымдары. Бихевиоризм. Фрейдизм. Гештальтпсихология
Шетел психологиясы
Социология және әлеуметтік психология: жалпы және ерекше
Тұлғаның әлеуметтік психологиясы
Тұлғаның психологиялық қасиеттері
«Саяси психология» пәні бойынша студенттерге арналған лекция жинағы
Педагогика және психология 3 курс мамандығына арналған Әлеуметтік психология ПӘНІНІҢ ОҚУ-ӘДІСТЕМЕЛІК КЕШЕНІ
Психологияның даму тарихы туралы
Психологияда қалыптасқан ғылыми бағыт-бағдарлар туралы ақпарат
Психология табиғи және гуманитарлық ғылым ретінде жайлы
Пәндер