Қазақстан Республикасындағы тұрғын үй құрылысының 2011 - 2014 жылдарға арналған бағдарламасы

Кіріспе

Қазақстан Республикасындағы тұрғын үй құрылысының 2011 - 2014 жылдарға арналған бағдарламасы. Бағдарламаның негізгі мақсаты Қазақстан Республикасында құрылыс индустриясын индустриялық-инновациялық дамытуды, құрылыс материалдарының орнықты және теңгерімді өндірісін қамтамасыз ету болып табылады. Құрылыс индустриясы ұғымы мынаны білдіреді: құрылыс саласын техникалық реттеу жүйесін реформалау, өңірлерді аумақтық жоспарлауды жетілдіру және елді мекендердің қала құрылысын дамыту, мемлекеттік инвестицияның қатысуымен құрылыстағы сметалық баға белгілеу жүйесін жетілдіру, өнеркәсіптік және азаматтық құрылысты дамыту.

Азаматтық, өнеркәсіптік және арнайы құрылысты дамытумен қатар тұрғын үй құрылысы Қазақстанның 2030 жылға дейінгі даму стратегиясының басым бағыттарының бірі болып танылады және жалпы ұлттық сипаттағы ең маңызды міндеттердің бірі болып табылады.

Тұрғын үй құрылысы ауданының сейсмикалығы «Сейсмикалық, аудандардағы құрылыс» 2. 03-30-2006 ҚР ҚНжЕ сәйкес анықталады.

Құрылыс салынатын аудандарда тиісті инженерлік-коммуникациялық инфрақұрылымның: жылумен, сумен, газбен және электрмен жабдықтаудың квартал ішіндегі инженерлік желілерінің, кәріздің, инженерлік құрылыстар мен жолдардың болуы салынып жатқан тұрғын үйді пайдалануға уақтылы беруді қамтамасыз етудің негізгі факторы болып табылады.

Тұрғын үй құрылысы салынатын аудандардың инженерлік-коммуникациялық инфрақұрылымын дамытуды аула ішіндегі аумақтарды, кіреберістер мен үйге кіретін жолдарды абаттандыруды қоса алғанда, тұрғын үй құрылысы салынатын аудандарда инженерлік-коммуникациялық инфрақұрылымды жобалауға, дамытуға және (немесе) сметалық құн бойынша жеке құрылыс салушылардан сатып алуға бөлінетін республикалық бюджеттің қаражаты есебінен жүзеге асырылып отыр.

Мемлекет басшысының 2010 жылғы 29 қаңтардағы «Жаңа онжылдық - жаңа экономикалық өрлеу - Қазақстанның жаңа мүмкіндіктері» атты Қазақстан халқына Жолдауына сәйкес тұрғын үй құрылыс жинақтары жүйесін және жалпы тұрғын үй коммерциялық секторын дамыту жөніндегі жұмыстар басталып кетті.

Тәуелсіз мемлекетіміз Қазақстан Республикасында, осындағы халықтың қажеттілігіне байланысты құрылыс жұмыстары жүргізіледі.

Бұл құрылыстарға жоғары талаптар қойылады:

• үймереттер мен ғимараттардың сәулеттік - құрылыстық шешімдері қазіргі заманға сай шешілуі;
• құрылыс конструкциялары мен пайдаланатын шикізаттардың тиімділігі және құнының төменділігі;
• құрылыс монтаждау жұмыстарында қазіргі заман озық технологияларын қолдануды дамыту;
• материал сыйымдылығының төмендеуі;

Осыған байланысты қазіргі құрылыста және ары қарай құрамалы - монолитті жұқа қабырғалы кең тараған төбе жабындар тиімді түрде қолданылады. Мұндай төбе жабын құрылымдары алымдардың барлық жерлерін ұзартуға және алаңдарды аралық тірексіз-ақ жабуға мүмкіндік береді.

Жобалынып отырған дипломдық жоба «Тараз қаласындағы 6 қабатты монолитті тұрғын үйді жобалау» тақырыбы бойынша орындалып отыр. Дипломдық жұмыстың маңыздылығына, қазіргі таңда өндіруші өнеркәсіпте және қызметтер көрсету саласында бәсекеге қабілетті ірі экспортқа бағдарланған тауарларды, жұмыстар мен қызметтер көрсетуді өндіру, сондай - ақ өндірілетін өнімге халықаралық сапа стандарттарын енгізу керек, және құрылыс саласын серпінді дамыту үшін жағдайлар жасау және халықтың қалың қауымы, соның ішінде - әлеуметтік қорғалатын жіктері үшін тұрғын үй құрылысы қарқынын арттыру болып табылады.

1. Сәулеттік-құрылыстық бөлім

1. 1 Құрылыс аймағы туралы қысқаша мәліметтер.

Құрылысты индустрияландыру принципінің негізгі мақсаты - құрылыс құралымдарын, бөлшектерін зауыттарда жасап шығару және ауыр қол еңбегін механикаландыру, яғни құрылыс объектісін құрастырып-жинақтау алаңына айналдыру. Индустриялық әдіспен құрастыратын объектілердің саны мен сапасын арттыру үшін құрастырмалы құралымдар мен бөлшектердің өлшемелерін біркелкі топтастыру қажет.

Өндірістік үймереттер биіктігі бір және көп қатарлы болады, оларды құрастырудың өзіндік ерекшеліктері бар.

Көп кабатты өндірістік үймереттер негізінде болат қорыту, машиналар құрастыру және т. б. өндірістеріне арналған үймереттер. Олардың сәулеттік ерекшелігі - ішкі құрылыстар кең және биік болуы қажет, себебі ауыр салмақты, көлемді және өте биік құрал-саймандар орнатылады. Осыған орай бір қабатты өндірістік үймереттер салудың ерекшіліктері бар.

Мұндай кең өлшемді үймереттерді әр түрлі өндіріс саласына пайдалануға болады. Бұл үймереттердің бағаналары болаттан, темір-бетоннан, темірбетон мен болат аралас материалдардан жасалады. Іргетастарды құрастырмалы темір-бетоннан құймалы және қада қағылып жасалады.

Құрылысты жүргізілетін ауданның ауа райының жағдайы Тараз қаласы үшін Оңтүстік Қазақстан облыстық метеостанция мәліметтері бойынша алынады және келесі мәндермен сипатталады:

1. Құрылыстың климаттық ауданы - IV климаттық аудан

2. Географиялық кеңістік - 42°53′00″ с. ш.

3. Географиялық ұзақтық - 71°22′00″ в. д.

4. Ауаның ең жоғарғы абсолюттік температурасы -(+36)

5. Ауаның ең төменгі абсолюттік температурасы -(-35)

6. Ауаның ең суық бес күндіктің орташа температурасы - (-16)

7. Желдің орташа жылдамдығы - 2, 3 м/с

Құрылыс алаңының техникалық-экономикалық шешімдерін жобалау үшін 1993 жылы Қазақстан республикасы құрылыс жобалау жұмыстарының комитеті істеген инженерлік -геологиялық зертеулердің нәтижелерін қолданамыз. Құрылыс алаңының геологиялық - метеологиялық құрылымының шарттары мынадай: Көрсеткіштер бойынша инженерлік геологиялық ізденістер кезінде, іргетас негіздеріне:

• суглинки (орташа тығыздық 2, 06 г/см3, байланысуы, тіркелуі 40кПа, керісуі - 22, 0, модульдік деформация - 6, 5 мПа)

• тасты құм (орташа тығыздық 2, 0см3, байланысуы, тіркелуі 1Па, - ішкі бұрыш керісуі 38, модульдік деформация-21 мПа)

• қиыршық тасты топырақ (орташа тығыздық 2, 05г/см3, есептік кедергісі 350кПа)

• сазды топырақ (орташа тығыздық 2. 18г/см3, байланысуы, тіркелуі 41. 0кПа, ішкі бұрыш керісуі 29, модульдік деформация 10мПа)

• ұсақ тасты топырақ (есептік кедергісі 400кПа, тығыздық 2. 12г/см3)

Шағын құрылыс аймағы бұл жылы аймаққа жатады. Алаңдағы топырақ суы 0. 95-1. 10м тереңінде орналасқан. Топырақ суының агрессивті сатысына байланысты W4бетон маркасына қатынасы портландцементте әлсіз агрессивтелген және күшті агрессивтелген, темірбетонды конструкцияға қатынасы - әлсіз және күшті агрессивтелген. Бірінші қабат еденінің шартты аталуы 0. 000.

1. 2 Бас жоспар шешімі

Жобаланған ғимарат Жамбыл облысы Тараз қаласында орналасқан. Жергілікті тұрғындары тыныш. Жер беті тегіс. Тротуарлар және көшелері асфальтбетоннан орналасқан. Барлық бос жолдар, тротуарлар және алаңдар газонмен, ағаштармен, бұталармен көгалдандырылды. Көше шаңдары және шулары осылардың көмегінен әсері азаяды. Ғимарат осы талаптарға сай жобаланған. Бөлшек жобасы соғылу кезінде ерте салынған ғимарат шешіміне байланысты және шаруашылық ауласын бірігіп қолдануды ұйғарады. Ғимарат салу кезінде өрт қауіпсіздігін ережесін қадағалау СниП бойынша нормаларға

сәйкес болуы керек. Мысалға: ғимарат арасындағы өрт жарылыстары. Өрт машиналарының подьезд алдына еш кедергісіз келу мүмкіншіліктері қарастырылуы қажет.

Кесте-1. 1

Бас жоспар шешімі

Қарапайым ғимараттың пішіні жарықтың және күн сәулесінің бөлмеге түсуін бойлайды. Ішкі ауланы оңтүстік батыстан соққан жел желдетеді. Барлық ойын алаңдарында дүкендер және гүлбақшалар болады. Алаңдар қысқа бұталармен аралары бөлінген, сонымен қатар, тұрғын үй алаңында жеке автомобиль жүргізушіге арналған автокөлік тұрағы жобаланған. Авто тұрақ көше жиектеріне бұталар отырызылған.

Аймақ сәндік және қорғаныс көшеттерімен отырғызылғандығы көрсетілген. Аймақты сумен қамтамасыздандыру су құбырлары арқылы орналасады.

Кесте-1. 2

Технико-экономикалық көрсеткіштері

Кесте-1. 3

1. 3 Ғимараттың көлемдік-жоспарлау және конструкциялық шешімдері

Жобаланатын үймереттің жинақ құрамына, жоба талаптарына сай, келесі ғимараттар мен қажеті бөліктер енеді:

1. 4 Ғимараттардың көлемдік жоспарлау шешімі

Жобаланған ғимарат алты қабатты монолитті, қаңқалы, жоспардағы өлшемі 80, 800х14300м. . Жоспардағы бірінші және соңғы қабаттары ұқсас. Бірінші қабатта 11 пәтер орналасқан, онын ішінде бір қабаттағы бір пәтерлі-3, бір қабаттағы екі пәтерлі -8. Екінші және алтыншы қабаттарда бір пәтерліден -40, екі-пәтерліден - 40. Барлық пәтер саны 91

Пәтер жоспары қазіргі барлық талаптарға пәтерге қатысты: үлкен кіре беріс және асхана, жалпы бөлме, қонақ бөлме, жатын бөлме, санузел, әр пәтерде өз балкондары орналасқан.

Сонымен қатар ғимаратта тізбек төсенішіне және инженерлік құрылғыларға арналған жер төле орналасқан. Әр қабаттың биіктігі 3 метр, жер төле биіктігі 1, 200 метр, шатыр биіктігі 2, 140м.

1. 5 Жылу техникалық есеп

Қоршалған конструкцияның жылу өткізудегі кедергісі Ro үймеретті жобалауына байланысты қабылдау, қажетті белгісіне байланысты, R ^тр _о , санитарлы гигиеналық және ыңғайлы жағдайлары және энергия жинақтары анықталған.

Мына формула бойынша жылу периодының тәуліктік градусын анықтаймыз:

ГСОП = (t _в - t _{от. пер.} ) z _{от. пер.} ,

Мұнда t _в -ішкі ауа температурасының шешімі, °С, ГОСТ 12. 1. 005-88* бойынша қабылданған және үймереттің және ғимараттың қажетті жобалау нормасы;

t _{от. пер.} , z _{от. пер.} -орташа темпераура, °С, және жалғастырылуы, тәул, тәуліктік орташа ауа температурасының төмен немесе тең периоды 8 °С

ГСОП =(20-7, 5) *212=2687, 5

Қоршалған конструкцияның жылу өткізудегі кедергісі Ro=2, 34 м ² *°С/Вт

Қажетті кедергі қоршаған конструкциясының санитарлы гигениалық және ыңғайлы жағдайлары мына формула бойынша анықталады:

, (2)

Мұнда: п - коэффициент, сыртқа жоғарғы қоршаған конструкциясының сыртқы ауаға қатынасы.

t _в= -ішкі ауа температурасының шешімі, °С, қабылдануы бойынша ГОСТ 12. 1. 005-88 және ғимараттар және үймереттерге қатысты жобалау нормасы;

t _в= - қысқы сыртқы ауа температураны есептеу, °С, бескүндік суық орташа температураның тең қамтамасыздандырылуы 0, 92. СНиП РК 2. 04-01-2001

∆t ^н - ішкі ауа температурасының және ішкі жоғарғы қоршалған конструкцияның арасындағы нормативті температураның төмендеуі, СНиП РК 2. 04-03-2002 қолданылды.

α _в - қоршаған конструкцияның ішкі жоғарғы жылу беру коэфиценті, СНиП РК 2. 04-03-2002 қолданылды.

R ^тр _о =(20+16) *1/4, 0*8, 7=1, 58 м ² *°С/Вт

Жылу берудегі қажетті қарсыласу R ^тр _о есіктер төмен болмауы керек 0, 6 R ^тр _о үймерет қабырғасы, формула бойынша анықталады (2) қысқы температура кезіндегі сыртқы ауаның, орташа температурада теңестірілген суық бескүндіктің қамтамасыздандырылуы 0, 92.

1. 5. 1 Қабырғаның жылу - техникалық есебі.

Жоғарыда пайдаланған климаттық мәліметтерді пайдалан отырып сыртқы қабырғаның жылу - техникалық есебін құрастырамыз.

Сыртқы қабырғаның материалы ретінде жеңіл(ұяшықты) бетон, қалыңдығы 25 мм. -сырты және 20 мм. ішкі қабаты. Жылытқыш қабат ретінде жылуоқшаулағыштар қолданылған, қалындығы 120 мм. Сыртқы және ішкі әрленуі күрделі цементті-құмды ерітіндіден жасалынған, сыртқы қабатының қалыңдығы - 15 мм, ал ішкі қабаты - 10 мм.

1. 5. 2. Қабырға.

Ғимарат қабырғасы- ГОСТ 13579-78*бойынша ғимарат қабырғасына арналған жинақтамалы бетон блоктарынан төле қабырғасына арналған, М50 цементті құм ерітіндісі. Сонымен қатар қаралатын ГИ-1 ГОСТ 7514-86 гидро-изолды екі қабатты горизонтальды гидроизоляциядан, битумды мастикадан МБК-Г-65 ГОСТ 2889-80.

• цемент-құмды ерітінді γ = 1800 кг/м3.
• жеңіл(ұяшықты) бетон қабатты γ =1850 кг/м3.
• жылу сақтайтын (керамзитобетон) қабатты γ = 500 кг/м3

1-сурет

1. 5. 3. Сыртқы қабырға қабаттары.

Әр қабаттың материалдарының сипаттамалары және жылу сақтау қассиетерінің көрсеткіштерін СНиП бойынша қабылдаймыз.

Жобаланып отырған бұйымның жылу өткізгіштік көрсеткішін формула бойынша анықтаймыз.

Шарты орындалады, сондықтанда сыртқы қабырғаның қалыңдығын 500 мм. етіп қабылдаймыз.

1. Құрылыс ауданы - Тараз қаласы

2. Ылғалдылық аймағы - ылғалды (А)

3. Үймереттің эксплуатациялық режимі - жақсы (Б)

4. Суық бескүндік қысқы температуралық - t = 16C

1. 6 Төбе жабын жылу сақтау қабатын есептеу.

Теміртау қаласында салынатын өндірістікқоғамдық үймереттің жамылғысы үшін қажетті жылу сақтайтын бұйымның қалындығы анықталуы қажет. Ол үшін метеостанция мәліметтерін пайдалануымыз керек. Олар:

- ең суық бескүндіктің орташа температурасының көрсеткіші -16 ⁰ С

- ең суық тәуліктің орташа температурасының көрсеткіші -20 ⁰ С

- ең төмен абсолюттік температурасының көрсеткіші -35 ⁰ С

Үймерет ішіндегі ылғалдық қөрсеткіші - 50%, ал температурасы - 18 ⁰ С-ға, СНиП талаптарына сәйкес болуы керек. Бұл пайдалану шарттары бойынша «құрғақ», ал жылу өткізу бойынша және жылу қабылдау коэфф. - деп есептелінеді.

Қабылдаған коэффициенттер, қолданатын материалдар түріне байланысты СНиП бойынша келесідей болды:

• битумдық мастика негізінде істелінген 4 қабат рубероид.
• цементтік тегістеу қабатты= 18 кг/м3
• жылу сақтайтын бүйым қабатты= 5 кг/м3

Алдын ала қабылданған жылу сақтау бұйымының қалыңдығы = 16

см.

СНиП ІІ-3-79 мәліметтеріне сай жылу инерциясына қойылатын талапқа жауап береді. Үймерет жамылғысы «төмен» қатарына жататын болғандықтан = -26 ⁰ С. деп қабылдаймыз.

Жылу өткізгіштікке қажетті кедергіні анықтаймыз: (1. 2)

Мұндағы: - қабаттар қалыңдығы, см. ;

- ішкі температурасы;

- сыртқы температурасы;

- нормативтік жылу жоғалту көрсеткіші;

- жылу жоғалту коэффициенті.

Жалпы жамылғының жылу өткізгіштік кедергісін келесі формула бойынша анықтаймыз:

Мұндағы: - әр қабаттың жылу өткізгіштік кедергі көрсеткіші;

- жылу жоғалту коэффициентінің барлық қабаттарға

ортақ мәні.

Сандық мәндерін алдындағы есептеу нәтижелерінен алып формулаға қоямыз:

Жылу сақтау бұйымдарының қалындығын есептеу нәтижесі бойынша = 100 мм. деп қабылдаймыз.

2. Есептік-конструктивтік бөлім.

2. 1. Монолитті қырлы жаппаның есебі.

Кесте-3

2. 1. 1. Қабат аралық монолитті қырлы темірбетон жаппасына түсетін күш

Плитаның қалыңдығын есепке алғанда 8 см мынандай болады:

Q=(g+p) в=3640+9600

Кесілмеген плитаны есептегенде, иілу моментінің мәнін пластикалық деформациясын еске алып аралықты тен не айырмасы 20% үлкен болмаса, уақытша күштің қалай түскеніне қарамай есептеуге болады, шеткі аралықта:

Ортаңғы аралықта және ортаңғы таяныштың үстінде Шеткі екінші таяныштың үстінде:

Плитаның арматурасының қимасын тіктөртбұрышты ауқымы вxh=100x8см темірбетонды иілу элементі үшін келтірілген. Қиманың жұмыс биіктігі В-1, 5 6, 5см мұндағы а - арматурадағы бірдей күшпен ең тақау қырға дейінгі аралық сым Вр-І класы арқылы пісірілген тормен арматуралау варианты үшін андай болады: Шеткі құлашта болғанда формула арқылы:

Мұнда 100 көбейткіш жақшадағы МПа-ді H/см келтіру үшін жасалған:

Мұндағы бетонның жұмыс жағдайының коэффициенті коэффициентін табамыз, одан кейін арматураның қимасының ауданын формуласымен табамыз:

Ортадағы құлашты және ортадағы таяныштың үстінде

Шеткі екінші таяныштың үстінде

Пісірілген торлы сортамент бойынша аралық үшін және орталығы таяныштың үсті үшін торлы типтік алыммен 150*250 мм бойлық жұмыс арматурасының диаметрін 5 мм/6мм орнына яғни, тип деп аламыз.

Сортаментте келтірілген басқа диаметрмен өзгертіп торлы жобалауда ГОСТ 8473-81 І-ескертпесінде 8 бабында рұқсат етіледі тек стержендердің аттамы өзгермесе болады.

Шеткі құлашты және шеткітаяныш үстінде қосымша тормен арматуралаймыз.

Маркасы

Сонда арматураның барлық ауданы:

Қосымша торды біріншші ортадағы таянышқа I/l аралығының 50см ендіріледі.

Плитаны айналдыра монолитті байланыстырған арқалықпен қоршап тұрғанын ескеріп ортаңғы аралықта ортадағы таянышта иілу моменті 20% кемітіп мұндағы 0, 8 плитаның шетінен арқалыққа байланысқан иілу моментінің кемуін ескеретін коэффициент. Моменттің кішіреюін еске алып ортадағы таяныш үстін С-3 және С-1 тор орналасады.

Маркасы

Жұмыс арматурасының диаметрі 5 мм аттамы 200. онда шеткі аралыққа керекті және екінші таяныштың үстінде I м ұзындығына С-3, С-4 және С-6 торы жеке төселеді, егер тор оралған болса оны арқалықтың бойымен тарқатады.

2. 1. 2. Қосымша арқалық

Қосымша арқалықтың есептеу схемасы плитаның есептеу схемасындай бір қалыпты жайылма күш түскен кесілмеген көп аралықты арқалық. әзірше қосымша арқалықтың қимасының ауқымын 45х20 см деп белгілейміз. Есептік арасын табу үшін бас арқалықтың ауқымын белгілейміз.

Қосымша арқалықтың есептік ұзындығы ортадағы құлаш бас арқалықтың шетінен қабырға таянған таяныштың ортасына кейінгі арқалық

Мұндағы 3-қабырғаға танған арқалықтың таяну ұзындығы: а-осьті қабырғаның ішкі шетімен байланыстырған арқалық.

2. 1. 3. Күшті жинау

Арқалықтың І м ұзындығына келетін күшті күш ауданшасының енін 2 м деп алады қосымша арқалықтың осьтерінің арасы.

Арқалықтың ауданы мен салмағын есепке алып оның есептік күшінің мәнін табу керек.

Мұндағы 0, 87 0, 2м-арқалықтың қимасының ауқымы, плитаның h=8 см алып тастағандағы: 2500кг/м ³ бетонның тығыздығы: 1, 1 күштің сенімділік коэффициенті.

P=2*9600=19200H/м

Тең моментті схема бойынша есептік момент:

Шеткі құлашта

Ортадағы құлашта және ортадағы таяныштың үстінде:

Шеткі екінші таяныштың үстінде:

... жалғасы

Тұрғын үй-коммуналды шаруашылықтың теориялық аспектілері

Жылжымайтын мүлік ипотекасы туралы

Тұрғын үй құрылысын дамыту

Құрылыс нарығын қаржыландырудың теориялық-әдістемелік негізі

Қазақстан Республикасының тұрғын үй құрылысы жүйесін дамытудағы аналитикалық талдау (ОҚО мысалында)

«НҰРЛЫ КӨШ» – «СОРЛЫ КӨШке» айналды ма?

Алматы қаласы мемлекеттік сәулет-құрылысы

Қазақстан Республикасындағы банктердің ипотекалық несиелеуі

Қазақстан Республикасында ипотекалық несиелеу жүйесін жетілдіру бойынша ғылыми-теориялық және тәжірибелік ұсыныстар дайындау

Қазақстан Республикасының туристік индустриясының перспективті бағыттарын дамытудың 2010-2014 жылдарға арналған бағдарламасы

• Іс жүргізу
• Автоматтандыру, Техника
• Алғашқы әскери дайындық
• Астрономия
• Ауыл шаруашылығы
• Банк ісі
• Бизнесті бағалау
• Биология
• Бухгалтерлік іс
• Валеология
• Ветеринария
• География
• Геология, Геофизика, Геодезия
• Дін
• Ет, сүт, шарап өнімдері
• Жалпы тарих
• Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
• Журналистика
• Информатика
• Кеден ісі
• Маркетинг
• Математика, Геометрия
• Медицина
• Мемлекеттік басқару
• Менеджмент
• Мұнай, Газ
• Мұрағат ісі
• Мәдениеттану
• ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
• Педагогика
• Полиграфия
• Психология
• Салық
• Саясаттану
• Сақтандыру
• Сертификаттау, стандарттау
• Социология, Демография
• Спорт
• Статистика
• Тілтану, Филология
• Тарихи тұлғалар
• Тау-кен ісі
• Транспорт
• Туризм
• Физика
• Философия
• Халықаралық қатынастар
• Химия
• Экология, Қоршаған ортаны қорғау
• Экономика
• Экономикалық география
• Электротехника
• Қазақстан тарихы
• Қаржы
• Құрылыс
• Құқық, Криминалистика
• Әдебиет
• Өнер, музыка
• Өнеркәсіп, Өндіріс