Қазақстан Републикасындағы қазіргі салық жүйесі және оның құрылуы мен қалыптасу кезеңдері

Пән: Салық
Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 81 бет
Таңдаулыға:

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТІРЛІГІ

ҚАЗАҚСТАН РЕПУБЛИКАСЫНДАҒЫ ҚАЗІРГІ САЛЫҚ ЖҮЙЕСІ

ЖӘНЕ ОНЫҢ ҚҰРЫЛУЫ МЕН ҚАЛЫПТАСУ КЕЗЕҢДЕРІ

МАЗМҰНЫ

КІРІСПЕ . 4

1. ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ САЛЫҚ ЖҮЙЕСІНІҢ

ДАМУ ТАРИХЫ МЕН ЭКОНОМИКАЛЫҚ МӘНІ

1. 1 Салықтардың пайда болуы және даму тарихы . . . 7

1. 2 Салықтардың экономикалық мәні және мазмұны. . 11

1. 3. Қазақстан Республикасындағы салық түрлеріне жалпы сипаттама…. 13

2. ҚАЗАҚСТАН РЕПУБЛИКАСЫНДАҒЫ ҚАЗІРГІ САЛЫҚ ЖҮЙЕСІ

ЖӘНЕ ОНЫҢ ҚҰРЫЛУЫ МЕН ҚАЛЫПТАСУ КЕЗЕҢДЕРІ

2. 1. Қазақстанда салық жүйесінің қалыптасуы мен құрылуы. . 39

2. 2. Қазақстандағы қазіргі кезендегі салық салу үлгісі . . . 42

2. 3. Салық саясаты мен механизімінің өзара байланысы 43 2. 4 Бюджеттің кірістерін қалыптастырудағы салық механизмінің экономикалық көрсеткіштеріне талдау . 47

3. ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНДАҒЫ САЛЫҚТАРДЫ

ЖЕТІЛДІРУ ЖОЛДАРЫ

3. 1 Мемлекеттік бюджет кірістерін қалыптастырудағы салықтардың рөлі. . 61

3. 2 Қазақстан Республикасы Қаржы министрлігінің 2009 - 2011 жылдарға арналған стратегиялық жоспары . . . 65

ҚОРЫТЫНДЫ. . 71

ПАЙДАЛАНҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ73

КІРІСПЕ

Зерттелген тақырыптың өзектілігі- Қазақстан Республикасында салық жүйесінің қалыптасуы және оның даму кезеңдері, сонымен қатар кезеңдерде еңгізілген өзгерістерді талдау, бюджеттің салықтық түсімдері және фискалдық саясатты ұйымдастыру тәсілдері болып келеді. Салықтар - белгілі бір көлемде және мерзімде алынатын, заң бойынша қарастырылған міндетті төлемдер. Ал оның экономикалық мәнісіне келетін болсақ, олар - шаруашылық субъектілерінен, азаматтардан ұлттық табыстың бір бөлігін алу жөніндегі өндірістік қатынастардың бір бөлігі. Оны мемлекет өзінің функциялары мен міндеттерін орындау үшін жинайды. Салықтар мемлекетпен бірге пайда болған және оның өмір сүруінің негізі шикізаты болып табылады. Мемлекетті қамтамасыздандыру үшін оның азаматтарының ақшалай формада тұрақты түрде төлейтін төлемдерге заң негізінде міндеттейді. Адамзаттың даму тарихында салықтың формалары мен әдістері мемлекеттің сұранымдары мен қажеттеріне қарай бейімделіп, өзгерістерге ұшырап отырды. Олардың қызмет ауқымы кеңейіп, әлеуметтік - экономикалық процестердегі ролі де өзгерді. Тауар - ақша қатынастар неғұрлым дамыған сайын салықтар да жақсы дамып, оларға мүмкіндігінше әсер етті.

Жалпы айтқанда диплом жұмысының бағыты, салықтың пайда болуы мемлекеттің пайда болуымен тығыз байланысты. Салықтың пайда болу тарихы бұл, мысалы, алғашқы қауымдық қоғамдық құрылыс кезінде мемлекет те, сыныптар да, салық та болған жоқ. Ақшалай салықтар тек құл иеленуші формациясында пайда болды. Ал феодализм кезеңінде салықтың тармақталған түрі дамыды. Капиталистік қоғам кезінде салық шағын кәсіпкерлердің бастамасы болды. Енді социалистік кезеңге тоқталатын болсақ, онда салық - мемлекеттік қордың қаржымен қамтамасыз ететін басты сала болған жоқ.

Жалпы адамзатқа «салық» деген сөз ежелгі заманнан бастап мәлім болды. Сол кезде бұл термин алым-салық деген сөздердің түрінде қолданылады. Ол негізінен, яғни салық мемлекетті асырау қажеттілігінің негізінен пайда болған.

Салықтар тауар-ақша қатынастарының ахуалына әсер ете отырып, олардың дамыған жүйесінде айтарлықтай өрбіді. Мемлекет құрылымының өзгеруі, өркендеуі әрқашан салық жүйесінің қайта құрылуымен, жаңаруымен қабаттаса жүреді.

Салық салу - бұл табысты және қайнар көздерді, мемлекеттік құралдарды толықтыру үшін реттеуші құрал. Салық неше ғасыр бойы өмір сүрсе, сонша экономикалық теорияда оптималды салық салу қағидасын іздеуде. Салықтарды ұтымды ұйымдастырудың классикалық қағидаларға сүйенген кезінде Адам Смит өзінің салықтық қағидасын ұсынған еді. Олар мыналар:

а) салық әрбір төлеушінің табысына қарай салынуға тиіс;

ә) салықтың мөлшері мен төленетін мерзімі алдын - ала әрі нақты белгіленуге тиіс;

б) әрбір салық төлеуші үшін неғұрлым қолайлы уақытта және тиімді әдіспен салынуға тиіс;

в) өндіріп алынатын салықтың шығындары мейлінше аз болуға тиіс;

Бұл принциптердің қолданылуы салық салудағы сорақылықтарды жойып, бұл процесті реттеді. Сондықтан А. Смит: « . . . төлеушілер үшін салықтар - құлдықтың емес, бостандықтың белгісі», - деп жазды. Салықтардың мәні олардың функцияларынан көрінеді.

Салықтың мемлекеттік бюджетке түсуін қамтамассыз ететін фискальдық функциясы ежелден оның бірінші қызметі болып табылады. Тауар - ақша қатынастары, өндіріс дамыған сайын бұл функция мемлекетке қаражаттың көп түсуін қамтамассыз етеді.

Салықтардың қайта бөлу функциясы шаруашылық жүргізуші түрлі субъектілер табысының бір бөлігін мемлекеттің пайдасына қайта бөлуден көрінеді. Бұл қызметтің ауқымы жалпы ұлттық табыстағы салықтар үлесімен анықталады; ол ұлттық табыстың мемлекеттену дәрежесін көрсетеді.

Салықтардың үшінші - реттеушілік функциясы мемлекеттің экономикалық қызметі кеңейгенде басталады. Ол қабылданған бағдарламаларға сәйкес халық шаруашылығының дамуына мақсатты түрде ықпал етеді. Сонымен салық формалары таңдалып, оның ставкаларының алыну әдістері, жеңілділіктері пайдаланылады. Бұл реттеуіштер қоғамдық ұдайы өндірістің құрылымы мен пропорцияларына, қорлану мен тұтынудың көлеміне әсер етеді; оларды ғылыми - техникалық прогресті көтермелеу де қодану тиімді. Салық реттеуіштерін басқа экономикалық тұтқалармен ұштастырып қолданғанда, мейлінше пәрменді және қажетті нәтиже шығуын қамтамассыз етеді.

Мемлекет салық саясатын - салықтар саласындағы іс - шаралар жүйесін әзірленген экономикалық саясатқа сәйкес қоғам дамуының нақты кезеңіндегі әлеуметтік - экономикалық және басқа мақсаттар мен міндеттеріне қарай жүргізеді.

Салық - бұл негізгі мемлекетті қаржымен қамтамасыз ететіндіктен болар, оны оқып білу, түсіну өте күрделі де және қызықты да болады.

Салықтың негізгі ұсынысы ол міндетті төлемдер. Бұл төлемдер мемлекет билігінің орталық және жергілікті ұйымдар арқылы жеке және заңды тұлғалардан алынады және сонымен бірге бюджетке келіп түсетін әр түрлі төлемдерді жатқызады.

Мемлекетке түсетін салық түсімдеріне тән ерекшелік - олар сан алуан қоғам қажеттеріне таратылып пайдаланылады. Салықтардың мемлекет, басқа өкімет органдары белгілейтін сан алуан мақсатқа арналған жарналардан, аударымдардан, төлемдерден айырмашылығы осында. Бұған әлеуметтік сақтандыруға төленетін қатаң нысаналы аударымдар, жарналар, арнайы қорларға аударылатын жарналар мен аударымдар жатады.

Бүгінгі күнде салық қаржы қорлардың және табыстың қайта бөлінуінің негізгі құралы болып табылады. Осы арқылы мемлекеттік ұйымдар кәсіпорындарды, бағдарламаларды, экономиканың түрлі салаларын және секторларын ақшалай қамтамасыз етеді. Басқа сөзбен айтқанда салық арқылы мемлекет қолында ақша болып тұрады. Ол арқылы мемлекет елдің әлеуметтік, экономикалық және ғылыми-техникалық прогресс пен оның салаларының проблемаларын шешеді.

Қазіргі нарықтық экономикада салық біздің мемлекеттік бюджетіміздің 70-90 пайызын құрап отыр. Біздің республикамыздың салық жүйесінің қалыптасуың, оның болашақтағы перспективасы мен оны жетілдіру жолдарын осы дипломдық жұмысты жазу барысында талқылаймын.

Нарық қатынастары түзілуі жағдайындағы салық саясатының негізгі бағыты - халықтың нақты табыстарының едәуір бөлігін орталықтандырылған қоғамдық тұтыну қорлары арқылы қалыптастыру принциптерінен бас тарту. Бұл халықтың еңбекке қабілетті бөлігінің табыстарын еңбек белсенділігін арттыруға экономикалық мүдделігін арттыру арқылы көбейтуге мүмкіндік береді. Салық жүйесі арқылы қоғамның еңбекке қабілетсіз мүшелерін әлеуметтік қорғау қамтамассыз етіледі.

Сонымен осы дипломдық жұмыстағы негізгі мақсат салықтардың мәнін, даму тарихын ашумен қатар Қазақстан Республикасының салық жүйесінің қалыптасуы, оны жетілдіру жолдары және салық жүйесіндегі заңдылықтар мен тәртіптер т. б туралы мәліметтер мен теорияларды толықтай және жүйелі түрде беру. Жалпы диплом жұмысы үш тараудан және бірнеше бөлімдерден тұрады:

Бірінші тарауда жалпы салықтардың пайда болуы, салық жүйесінің даму тарихы, салықтардың экономикалық мәні, сонымен бірге, Қазақстан Республикасындағы салық түрлері туралы толықтай мағлұмат берілген, сонымен қатар Республикамыздағы әрбір берілген салық түрлеріне салықтардың елдегі қолданылуы және мәні туралы қысқаша түсініктемелер берілген.

Екінші тарауда негізгі бөлім болғандықтан Республикамыздың салық жүйесінің құрылуы мен қалыптасуы, елдегі салық салудың үлгісі, салық саясаты мен салық механизмі және олардың арасындағы өзара байланыс, салық жүйесін жетілдіру жолдары, Отанымыздың салық жүйесіндегі заңдылықтары мен тәртіптер толық әрі нақты мағлұмат береді.

Үшінші тарауда қорытынды бөлім болып табылады, сондықтан мұнда Қазақстан Республикасының салық жүйесін қазіргі заманға сай жаңа заңдылықтар, тәртіптер қолдана отырып одан әрі қалай жетілдіру керектігі және осы бағытта қолданылатын жолдар ережесі келтірілген.

1. ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ САЛЫҚ ЖҮЙЕСІНІҢ ДАМУ ТАРИХЫ МЕН ЭКОНОМИКАЛЫҚ МӘНІ.

1. 1 Салықтардың пайда болуы және даму тарихы.

Салықтар дегеніміз - мемлекеттің пайда болуынан бастап қоғамдағы экономикалық қатынастардың қажетті үзбесі. Мемлекеттік құрылымның дамуы мен өзгеруі әрқашан салық жүйесінің өзгеруімен байланысты. Қазіргі өркениетті қоғамда салықтар мемлекеттің негізгі кіріс көзі болып табылады. Бұл функциядан басқа мемлекет салық механизмін қоғамдық өндіріске, оның динамикасы мен құрылымына, ғылыми-техникалық прогресске экономикалық ықпал етуші құрал ретінде пайдаланады.

Салықтардың сонау ерте кезден бастап пайда болуы алғашқы қоғамдық қажеттіліктермен тікелей байланысты.

Салықтарды жинау әдістері мен нысандарының дамуында негізгі үш ірі кезеңді атап айтуға болады. Алғашқы кезеңде, ежелгі әлемнен бастап орта ғасырлардың басына дейін мемлекетте салық жинайтын және оны анықтайтын қаржылық аппараты болмаған. Ол тек алғысы келетін қаражаттардың жалпы соммасын анықтаған. Ал салықтарды жинауды қалаға немесе қауымға тапсырылды.

Екінші кезеңде (XVI-XIX ғғ. басы ) елде бірнеше мемлекеттік мекемелер пайда бола бастады. Соның ішінде қаржылық. . Сол кезде мемлекет функцияның бір бөлігін өзіне алады: салық салудың квотасын орнатады, салықтарды жинау процесін бақылайды. Осы кезде салықтарды өтеп алушылардың атқаратын қызметі зор болды.

Үшінші кезең, осы заманғы кезең - салықтарды жинау және оларды орнатудың барлық функцияларын мемлекет өз қолына алған. Аймақтық билік органдары, жергілікті қауымдар мемлекеттің көмекші ролін атқарады.

Мемлекеттік мекеменің бастапқы даму сатысында салық салу ретінде құрбандыққа шалу саналған. Әрине бұл процесс ерікті бастауда болған жоқ. Құрбандық шалу әрине заңсыз болды және төлемдерді немесе алымдарды күштеу арқылы жиналды. Жиналымдардың пайыздық ставкасы анық болған. Моисейдің Пятикнижінде былай жазылған: «жердегі ағаш жемістерінен барлық десятина құдайға ғана тән».

Осыдан, салықтың алғашқы ставкасы барлық алынған табыстардың 10 пайызын құрайды. Мемлекеттің дамуымен байланысты «светская» десятина пайда болды. Бұл десятина шіркеу десятинасымен бірге алынды. Бұл тәжірибе көптеген ғасырлар бойы әр түрлі елдерде өмір сүрді, атап айтқанда Ежелгі Мысырдан бастап орта ғасыр Еуропасына дейін. Ежелгі уақытта Мысырда жер салығы алынған. Ол салық өте дәл болған. Мысырда Страбонның билік еткен су деңгейін бақылайтын болашақ салықты есептеудің негізінде жатқан 2 нилометр болған.

Ежелгі Грецияда б. э. д. VII - IV ғғ. ақсүйектердің уәкілеттері мемлекеттің негізін құра отырып, табыстың 1/10 немесе 1/20 бөлігін құрайтын салықты енгізді. Сонымен бірге қақпа алдында алым түріндегі акциздер болды. Осының арқасында жалдамалы армияны ұстауға, мемлекеттің, қаланың айналасындағы бекіністерді құруға, шіркеулерді, қоғамдық ғимараттарды, жолдарды, су құбырларын салуға және кедейлерге ақша мен азық-түлікті беру және басқа да қоғамдық мақсаттар үшін қаражаттарды жұмсауға және шоғырландыруға мүмкіндік туғызды.

Осымен бірге ежелгі заманда салық салуға қарсы әрекеттер болды. Мысалы, Афиныда ерікті адам салық төлеумеуі тиіс деп саналған. Кейбір адамдар үшін жеке салықтар құлшылықтың белгісі түрінде болған. Кейбір адамдар мүліктік салықтарды жақтыртпаған.

Қазіргі кездегі мемлкеттер өзінің бастауын Ежелгі Римнен алады. Сол жердегі салық жүйесінің дамуын қарастырайық. Алғашқыда бүкіл мемлекет Рим қаласынан және оған жақын жерлерден тұрған. Бейбітшілік уақытта салықтар болмаған. Қала мен мемлекетті басқару шығындары минималды болған. Өйткені, сайланған магистраттар өздерінің қызметтерін төлеусіз (ақысыз) істеген. Тіпті кейде олар өздерінің қаражаттарын салған. Шығындардың басты бөлігін қоғамдық ғимараттарды салу құраған. Көбінесе бұл шығындарды қоғамдық жерлерді жалға беруден түскен ақшалар арқылы жапқан. Бірақ соғыс уақытында Рим азаматтарынан молшылықтарына байланысты салық алынып отырған.

Салық сомасын әрбір 5 жыл сайын сайланатын цензар-шенеуліктер анықтап отырған. Римнің азаматтары цензорларға өздерінің мүліктік жағдайы туралы және отбасы жағдайы туралы акт берген. Осыдан табыс туралы декларацияның негізі сол кезден бастап жасала бастағанын көруге болады.

Б. э. д. IV-III ғғ. Рим мемлекеті дамып, жаңа отар қалалар жаулап алына берді. Салық жүйесінде де өзгерістер болды. [ 38, б. 45]

Отарларда жергілікті салықтар енгізілді. Римдегідей, олардың мөлшері азаматтардың жағдайына байланысты болды. Салықтардың белгілі бір сомасы әрбір 5 жыл сайын өзгеріп отырған. Римнен тыс тұратын римдік азаматтар мемлекеттің салықпен қатар, жергілікті салықтарды да төледі.

Егер римдіктер соғысты жеңіп алса, онда салық мөлшері төмендеген, ал кейде мемлекеттік салықтар мүлдем алынбаған. Ал Римнен тыс жерде өмір сүретіндерден коммуналды салықтар алынып отырған.

Осылайша құрамына провинциялар енген Рим империяға айнала бастады. Провинцияның тұрғындары империяның бағыныштылары болған, бірақ азаматтық құқықтармен пайдаланбаған. Олар салық төлеуге міндетті болған, осының арқасында олардың қандай тәуелді жағдайда болғанын көруге болады. Провинцияларда тікелей және жанама мемлекеттік салықтар жиналды. Көбінесе ол саудамен байланысты алымдар түрінде болды. Бұл кезде бірыңғай салық жүйесі болмаған. Жекелеген мемлекеттер мен қауымдардан салықтар әр түрлі алынған. Римдіктерге қарсы болған жерлер мен қалаларды жаулап алғаннан кейін оларға өте жоғары салық салынған. Сонымен бірге, римдік әкімшілік сол жерде қалыптасқан салық жүйесін қолданған. Тек түсетін қаражаттардың бағыты мен пайдалануы өзгерген. Мысалы, Сицилия 227 ж. Римнің провинциясына айналды. Жалпы алғанда провинцияның қазынасына бұрыңғы билеушілеріне қарағанда салықты аз төледі. Бірақ олар жергілікті әкімшілікті ұстау үшін, қоғамдық ғимараттарды, жолдарды, т. б. салу үшін шығындар шекті. Мұндай римдік провинцияларда, Испания мен Македония сияқты, негізгі табыс көздері кен жерлерден ондық салықтар болды.

Ұзақ уақыт бойы римдік провинцияларда салықтарды орнататын және жинайтын мемлекеттік қаржылық органдар болмады. Римдік әкімшілік өтеп алушылардың көмегіне көбіне жүгінген. Римдік әкімшіліктер олардың қызметін қажетті деңгейде бақылайды. Осының салдарынан коррупциямен өз орнын өзінің қамы үшін пайдаланатын адамдар пайда бола бастады.

Қаржы шаруашылығын және соның ішінде салық саясатын түрлендіруді бастаған Гай Юлий Цезарь. Ол тікелей салықтар бойынша өтеп алуды жойып, өтеп алуды тек қана жанама салықтарға ғана қалдырған. Әрбір қауымға белгілі бір сомма белгіленген болатын. Ол соманы жинау мен бөлу қауымның өзіне жүктелген. Мемлекет салықтарды тікелей ешқандай делдалсыз алғандықтан оны, яғни салықтарды төмендетті. Көптеген қалалар салық жеңілдіктерін алды, ал кейбіреулері Цезарьға қарсы шыққандары үшін олардан алынатын салықтар дереу жоғарылаған.

Осы қызметті ары қарай император Августин Октавиан жалғастырды. Барлық провинцияларда салық салуды бақылайтын қаржылық мекемелер пайда бола бастады. Өтеп алушылықтардың саны қысқарды, тіпті олардың қызметі бар жерде олар қатаң мемлекеттің бақылауында болды. Салықты әділ бөлу үшін провинциялардың салықтық бағасы тексерілді. Бұл үшін әрбір қауымның оның жерімен қоса өлшенді, жер иелері туралы мәліметтер беретін әрбір қала бойынша кадастрлар жасалды. Азаматтардың мүліктік жағдайы туралы санақтар жүргізіліп отырған. Ол санақтарды қаржылық мекемелердің басқарушы прокурорлармен бірге провинциялардың басшылары басқарып отырған. Әрбір тұрғын белгіленген күні қауымның басшыларына өзінің дикларациясын ұсынуы керек болған.

Салықтық құжаттар қаржылық органдарда сақталған және кезекті мүліктік жағдай туралы санақ үшін негіз болған.

Жер иесі бәрін өзі бағалауы тиіс. Цензді жүргізуді бақылайтын шенеулік шаруашылықтың өнімділігі төмендеген жағдайда салықты төмендетуге құқылы болды.

Римдік провинциялардағы негізгі табыс көзі жер салығы болды. Оның орташа ставкасы жер учаскесінен түсетін табыстың 1/10 бөлігін құрады. Сонымен бірге ерекше түрдегі салық салуда қолданылды. Мысалы, жеміс ағаштарының санына байланысты салық, т. с. с.

Басқа да мүліктерге салық салынды: жылжымайтын дүние-мүлікке, тірі инвентарға, құндылықтарға.

Б. э. 6 ж. император Август мұраға 5 % мөлшерінде салық енгізді. Бұл салық тек қана Римнің азаматтары төледі, ал провинцияларда бұл салықтың түрі алынбаған. Алынған қаражаттар маманданған әскерлерді зейнеткерлік қамсыздандыруға бағытталған. Әскердің жақын туысқандары бұл салықтан босатылған.

Рим империясында тікелей салықтардан басқа жанама салықтарда болды. Соның ішінде: айналымнан салық немесе ішкі тұтыну үшін акциздер 1 % ставкасы бойынша, құлдарды сату айналымынан салықтар 4 % ставкасы бойынша, құлдарды олардың нарықтық бағасынан 5 % ставкасы бойынша босату, тұзға акциз, т. б. Август барлық провинцияларға әкелетін және сатуға шығарылатын товарлар үшін жаңа кедендік баж енгізді. Баждардың мөлшері дифференциалданды. Оның орташа ставкасы 5 пайызды құрады.

Диоклетиан императоры тұсында кәсіпкерлік салық тағайындалды.

Мемлекеттік қаржылық органдар азаматтардан салық жинамады. Онымен қауым айналысты. Ал салықтардың уақытында түсуін және қауымдардың салықтың түсімдерін анықтауды және баға беруді мемлекет өз қолында ұстаған.

Рим империясында салықтар тек фискалдық қызметті ғана емес, сонымен бірге шаруашылықтың дамуының қосымша ынталандырушы рөлін атқарды. Салықтар ақша түрінде төленді. Осыдан, тұрғындар сатуға артық өнім шығаруға мәжбүр болды. Осының бәрі, товар-ақша қатынасының әрі қарай дамуына ықпал етті.

Ежелгі Римнің шаруашылық дәстүрлері Византия мәдениетіне қарай ақырындап көше бастады. Византиялық дәуірдің басында VII ғ. дейін 21 тікелей салықтардың түрлері болған. Соның ішінде: жер салығы, армияны жарақтау үшін салық, аттарды сатып алу үшін салық, товарларды сату үшін баждар (оның ставкасы әдетте 10-12, 5 %) мемлекеттік акт беру үшін баж және т. б. Егер ғимаратты салғанда арнайы көрсетілген өлшемнен асып кеткен жағдайда, онда бұл кезде айып пұл салынатын. Арнайы салықтарды сенаторлар және жұмыс бабымен көтерілген шенеуліктер, әскерлер төлеген. Византияда ең кең етек жайған салықтардың бірі төтенше салықтар, яғни әскери контингентті ұстау үшін, флотты салу үшін салықтарды жинаған.

Бірақ салықтардың көптігі Византия империясының қаржылық дамуына әкелмеді. Керісінше, салық ауыртпалығының нәтижесінде салық базасының қысқаруына, ал кейін мемлекеттің әлсіздеуіне әкеліп соққан қаржылық дағдарысқа әкелді.

Ресейлік салықтар: Ежелгі орыс мемлекетінен бастап орта ғасырға дейін, I-ші Петрдің реформасы. Ежелгі орыс мемлекетінің бірігуі IX ғасырдың аяғынан басталды. Князь Олег билік астындағы тайпаларға алым-салық орнатқан. Осылайша « екі жақты салық салуды» орнатып, ақырында тұрғындар бұл салықты төлей алмауының нәтижесінде князь Олегті өлтірді.

Жанама салық салу сауда және соттық баға түрінде болған. Мысалы, «мыт» бажы тау арқылы товарларды өткізгені үшін; «тасымал» юажы өзен арқылы өткізгені үшін; «гостиная» бажы - сарайларды иелену құқығы үшін; «сауда» бажы - рыноктарды жасау құқығын иелену үшін алынған.

Соттық «вира» бажы біреуді өлтіргені үшін алынған; «сату» - басқа да қылмыс жасағаны үшін айып пұл.

Василий Дмитриевич князы тұсында «шығу» салығын бастапқыда 5000 сом, содан кейін 7000 сом төледі. Сол кезде ішкі кірістердің негізгі көзі баждар болды. Соның ішіндегі ең негізгі қайнар көзі, бұл сауда алымдары болды. Осы «шығу» салығын төлеуді 1480 ж. Иван III тоқтатты. Осыдан кейін Русьтің қаржылық жүйесі құрыла бастады.

Жанама салықтар бажбен төлеп алу жүйесі бойынша жиналды, соның ішіндегі ең бастылары кедендік болды. Иван Грозный (1530-1584 жж. ) салықтарды жинау арқылы мемлекеттің кірісін біршама жақсартты.

Осы кездегі негізгі жанама салық бұл саудалық баждар, яғни товарларды сатқанда немесе товарлардың жылжуы, сақтауына салынатын салық. Патшалық қазынаға моншалардан, ішімдік сатудан түскен ақшалар түсіп отырған.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.