Клеткалардың формасы және көлемі
1. Жасуша туралы түсінік.
2.Жасушалардың құрылысы және атқаратын қызметі.
2.Жасушалардың құрылысы және атқаратын қызметі.
Жасуша - тірі организмдердің (вирустардан басқа) құрылымының ең қарапайым бөлігі, құрылысы мен тіршілігінің негізі; жеке тіршілік ете алатын қарапайым тірі жүйе. Жасуша өз алдына жеке организм ретінде (бактерияда, қарапайымдарда, кейбір балдырлар мен саңырауқұлақтарда) немесе көп жасушалы жануарлар, өсімдіктер және саңырауқұлақтардың тіндері мен ұлпаларының құрамында кездеседі. Тек вирустардың тіршілігі жасушасыз формада өтеді.«Жасуша» терминін ғылымға 1665 жылы ағылшын жаратылыстанушысы Р.Гук (1635 – 1703) енгізген. Тіршілікті Жасуша тұрғысынан зерттеу – қазіргі заманғы биологиялық зерттеулердің негізі.
Жасушаның диаметрі 0,1 – 0,25 мкм-ден (кейбір бактерияларда) 155 мм-ге (түйеқұстың жұмыртқасы) дейін жетеді. Көпшілік эукариотты организмдер Жасушасының диаметрі 10 – 100 мкм шамасында. Жаңа туған жас сәбилерде – 2×1012 Жасуша, ал ересек адамның организмінде – 1014 Жасуша болса, организмнің кейбір тіндерінде Жасуша саны өмір бойына тұрақты болады. Жасушаның тірі заты – протоплазма. Ол биол. мембраналармен (жарғақтармен) шектелген биополимерлердің тәртіптелген құрылымдық жүйелері – цитоплазма және ядродан тұрады.
Жасушаның диаметрі 0,1 – 0,25 мкм-ден (кейбір бактерияларда) 155 мм-ге (түйеқұстың жұмыртқасы) дейін жетеді. Көпшілік эукариотты организмдер Жасушасының диаметрі 10 – 100 мкм шамасында. Жаңа туған жас сәбилерде – 2×1012 Жасуша, ал ересек адамның организмінде – 1014 Жасуша болса, организмнің кейбір тіндерінде Жасуша саны өмір бойына тұрақты болады. Жасушаның тірі заты – протоплазма. Ол биол. мембраналармен (жарғақтармен) шектелген биополимерлердің тәртіптелген құрылымдық жүйелері – цитоплазма және ядродан тұрады.
1)Құлдыбаев М.М., Шоқанов Н.Қ. - Алматы : Білім, 1995. - 120 б. - Биологиялық ғылымдар
2)Шоқанов Н. - Алматы : Қазақстан, 1972. - 80 б. - Микробиология және вирусология
2)Шоқанов Н. - Алматы : Қазақстан, 1972. - 80 б. - Микробиология және вирусология
Қазақстан Республикасының Білім және Ғылым министрлігі
Семей қаласының Шәкәрім атындағы мемлекеттік университеті
БАӨЖ №1
Тақырыбы: Клеткалардың формасы және көлемі.
Орындаған:Остаева Г.А
Топ:БТ-307
Тексерген: Бейсембаева.Ғ.Ш.
Семей,2015
Жоспар:
1. Жасуша туралы түсінік.
2.Жасушалардың құрылысы және атқаратын қызметі.
Жасуша туралы түсінік.
Жасуша - тірі организмдердің (вирустардан басқа) құрылымының ең
қарапайым бөлігі, құрылысы мен тіршілігінің негізі; жеке тіршілік ете
алатын қарапайым тірі жүйе. Жасуша өз алдына жеке организм ретінде
(бактерияда, қарапайымдарда, кейбір балдырлар мен саңырауқұлақта рда) немесе
көп жасушалы жануарлар, өсімдіктер және саңырауқ ұлақтардың тіндері мен
ұлпаларының құрамында кездеседі. Тек вирустардың тіршілігі жасушасыз
формада өтеді.Жасуша терминін ғылымға 1665 жылы ағылшын жаратылыстанушысы
Р.Гук (1635 – 1703) енгізген. Тіршілікті Жасуша тұрғысынан зерттеу –
қазіргі заманғы биологиялық зерттеулердің негізі.
Жасушаның диаметрі 0,1 – 0,25 мкм-ден (кейбір бактерияларда) 155 мм-ге
(түйеқұстың жұмыртқасы) дейін жетеді. Көпшілік эукариотты организмдер
Жасушасының диаметрі 10 – 100 мкм шамасында. Жаңа туған жас сәбилерде –
2×1012 Жасуша, ал ересек адамның организмінде – 1014 Жасуша болса,
организмнің кейбір тіндерінде Жасуша саны өмір бойына тұрақты болады.
Жасушаның тірі заты – протоплазма. Ол биол. мембраналармен (жарғақтармен)
шектелген биополимерлердің тәртіптелген құрылымдық жүйелері – цитоплазма
және ядродан тұрады.
Эукариоттық клетка.
Эукариоттық клеткалар — 1 клеткалы өсiмдiктерден және қарапайымнан
бастап (инфузориялар, талшықтылар және т.б.) көпклеткалы саңырауқұлақтар,
жануарларға және өсiмдiктерге дейiнгi организмдер-күрделiлiгi мен
құрылымының әртүрлiлiгiмен ерекшеленедi. Арнайы ерекшелiктерi бар мыңдаған
клеткалар түрiнен құрылымның ортақ белгiлерiн айтуға болады. Әрбiр клетка 2
негiзгi, айрылмайтын бөлiктер – цитоплазма мен ядродан тұрады. Цитоплазмада
бiрнеше құрылым – органоидтар бар, әрқайсысының арнайы қызметi мен
құрылысының ерекшелiк заңдылықтары немесе клеткаларының тiршiлiгiнiң
әртүрлi кезеңдерiндегi тәртiбi бар. Барлық эукариотты – клеткаларға тән
организмдер бар: митох, клетка орталығы, Гольджи аппараты, арнайы клеткалар
түрiне тән организмдер бар, мысалы, миофибриллдер, кiрпiкшелер және
т.б.Организмдер – Клетканың тұрақты, тiршiлiкке қажеттi құрамдас бөлiгi.
Цитоплазмада органоидтардан өзгеше клеткалық тiршiлiк процесiне орай пайда
болып, жойылатын тұрақсыз құрылымдары да бар. Олар тығыз құрылым – гранула
немесе сұйықтары – вакуоль деп аталады.Клеткалардың тiршiлiк процесiнде зат
алмасу өнiмдерi (пигменттер, белок гранулары) немесе қоректiк заттың қоры
(май тамырлары, гликоген) жиналады.Клетканың құрылымдық ұйымдасу негiзiне
құрылыстың мембраналық принципi жатыр, яғни әрбiр клетка негiзiнен
мембранадан тұрады дегендi бiлдiредi. Барлық мембрананың құрылысы ұқсас.
Биологиялық мембрана 2 қабаттан және фосфолипидтер қатарынан тұрады, оған
әртүрлi тереңдiкте iшкi және сыртқы жағынан белоктың көптеген, әртүрлi
молекулалары кiрiп тұрады.Биологиялық мембрананың қалыңдығы 7,5 – 8,0 нм.
Цитоплазмалық мембранада көптеген майда тесiктер – поралар бар, олардың
диаметрi 1,0 нм-ге жуық. Поралар және мембрана арқылы иондар, молекулалар
тасымалдануы жүредi. Мембрананың жартылай өткiзгiштiк қасиетi бар: бiр
заттарды өткiзедi кейбiреуiн өткiзбейдi.Цитоплазмалық мембрана тағы бiр
қызмет – көпклеткалы организмнiң ұлпаларында клеткалар арасындағы
байланысты қамтамасыз етедi.
Эндоплазмалық тор.
Эндоплазмалық тор (ЭТ) клеткадағы каналдар мен қуыстардан тұратын
таралған тордан тұрады, заталмасуы қарқынды жүредi, эндоплазмалық тор
арқылы мембранадағы синтезделген заттар тасымалданады. Эндоплазмалық тордың
орташа көлемi клетканың жалпы көлемiнiң 30-50% -ге дейiн құрайды.
Эндоплазмалық тор мембранасының екi түрi бар: тегiс және бұдырлы. Тегiс
мембранада май және көмiрсу алмасуына қатысатын ферменттi жүйелер
орналасады. Мұндай мембраналар май бездерiнiң клеткаларында көп, ол жерде
май синтезi жүредi, бауыр клеткаларында көп, ол жерде гликоген синтезi
жүредi (көмiрсу немесе қант) қоректiк заттардың қорына бай клеткаларда көп
(өсiмдiк тұқымдары).Бұдырлы мембраналар қызметi – рибосомада жүретiн белок
синтезi. Бұдырлы мембраналар биологиялық белсендi заттар гормондар түзушi
бездi және жүйке клеткаларында көп.Сонымен, эндоплазмалық тор – каналында
заттар тасымалдануы жүретiн жалпы клеткашiлiк циркуляциялық
(коммуникациялық) жүйе, каналдың мембраналарында клетканың тiршiлiгiн
қамтамасыз ететiн көптеген ферменттер бар.
Клетка ядросы.
Ядро – клетканың маңызды құрамдас бөлiгi. Клетка ядроларда гендер
орналасқан ДНҚ бар. Осыған орай ядро 2 негiзгi қызмет атқарады: 1)
генетикалық информацияны сақтап, ұрпақтан ұрпаққа беру; 2) заталмасу және
организм дамуының процесiн реттеу.Көптеген клеткаларда 1 ядро бар. Кейде 1
клеткаларда 2-3 ядроны байқауға болады, мысалы, бауыр клеткасында. Ондаған
ядролары бар көпядролы клеткаларда белгiлi.Ядроның формасы клетка формасына
байланысты болады. Ядро қабықшасының кедiр – бұдырлы бетi ядроны үлкейтедi
және ядро мен цитоплазманың құрылымдардың байланысын арттырады.Ядроны
қабықша қаптап тұрады, олар 2 мембранадан тұрады немесе екi қабатты. Сыртқы
ядролық мембранада рибосомалар орналасқан, ал iшкi мембрана тегiс. Ядро
қабықшасы клетканың мембраналық жүйесiнiң 1 бөлiгi. Iшкi ядролық
мембрананың өскiндерi эндоплазмалық тордың каналдарымен бiрiгiп,
байланысқан каналдардың тұтас жүйесiн түзедi. Ядро және цитоплазма
арасындағы ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Семей қаласының Шәкәрім атындағы мемлекеттік университеті
БАӨЖ №1
Тақырыбы: Клеткалардың формасы және көлемі.
Орындаған:Остаева Г.А
Топ:БТ-307
Тексерген: Бейсембаева.Ғ.Ш.
Семей,2015
Жоспар:
1. Жасуша туралы түсінік.
2.Жасушалардың құрылысы және атқаратын қызметі.
Жасуша туралы түсінік.
Жасуша - тірі организмдердің (вирустардан басқа) құрылымының ең
қарапайым бөлігі, құрылысы мен тіршілігінің негізі; жеке тіршілік ете
алатын қарапайым тірі жүйе. Жасуша өз алдына жеке организм ретінде
(бактерияда, қарапайымдарда, кейбір балдырлар мен саңырауқұлақта рда) немесе
көп жасушалы жануарлар, өсімдіктер және саңырауқ ұлақтардың тіндері мен
ұлпаларының құрамында кездеседі. Тек вирустардың тіршілігі жасушасыз
формада өтеді.Жасуша терминін ғылымға 1665 жылы ағылшын жаратылыстанушысы
Р.Гук (1635 – 1703) енгізген. Тіршілікті Жасуша тұрғысынан зерттеу –
қазіргі заманғы биологиялық зерттеулердің негізі.
Жасушаның диаметрі 0,1 – 0,25 мкм-ден (кейбір бактерияларда) 155 мм-ге
(түйеқұстың жұмыртқасы) дейін жетеді. Көпшілік эукариотты организмдер
Жасушасының диаметрі 10 – 100 мкм шамасында. Жаңа туған жас сәбилерде –
2×1012 Жасуша, ал ересек адамның организмінде – 1014 Жасуша болса,
организмнің кейбір тіндерінде Жасуша саны өмір бойына тұрақты болады.
Жасушаның тірі заты – протоплазма. Ол биол. мембраналармен (жарғақтармен)
шектелген биополимерлердің тәртіптелген құрылымдық жүйелері – цитоплазма
және ядродан тұрады.
Эукариоттық клетка.
Эукариоттық клеткалар — 1 клеткалы өсiмдiктерден және қарапайымнан
бастап (инфузориялар, талшықтылар және т.б.) көпклеткалы саңырауқұлақтар,
жануарларға және өсiмдiктерге дейiнгi организмдер-күрделiлiгi мен
құрылымының әртүрлiлiгiмен ерекшеленедi. Арнайы ерекшелiктерi бар мыңдаған
клеткалар түрiнен құрылымның ортақ белгiлерiн айтуға болады. Әрбiр клетка 2
негiзгi, айрылмайтын бөлiктер – цитоплазма мен ядродан тұрады. Цитоплазмада
бiрнеше құрылым – органоидтар бар, әрқайсысының арнайы қызметi мен
құрылысының ерекшелiк заңдылықтары немесе клеткаларының тiршiлiгiнiң
әртүрлi кезеңдерiндегi тәртiбi бар. Барлық эукариотты – клеткаларға тән
организмдер бар: митох, клетка орталығы, Гольджи аппараты, арнайы клеткалар
түрiне тән организмдер бар, мысалы, миофибриллдер, кiрпiкшелер және
т.б.Организмдер – Клетканың тұрақты, тiршiлiкке қажеттi құрамдас бөлiгi.
Цитоплазмада органоидтардан өзгеше клеткалық тiршiлiк процесiне орай пайда
болып, жойылатын тұрақсыз құрылымдары да бар. Олар тығыз құрылым – гранула
немесе сұйықтары – вакуоль деп аталады.Клеткалардың тiршiлiк процесiнде зат
алмасу өнiмдерi (пигменттер, белок гранулары) немесе қоректiк заттың қоры
(май тамырлары, гликоген) жиналады.Клетканың құрылымдық ұйымдасу негiзiне
құрылыстың мембраналық принципi жатыр, яғни әрбiр клетка негiзiнен
мембранадан тұрады дегендi бiлдiредi. Барлық мембрананың құрылысы ұқсас.
Биологиялық мембрана 2 қабаттан және фосфолипидтер қатарынан тұрады, оған
әртүрлi тереңдiкте iшкi және сыртқы жағынан белоктың көптеген, әртүрлi
молекулалары кiрiп тұрады.Биологиялық мембрананың қалыңдығы 7,5 – 8,0 нм.
Цитоплазмалық мембранада көптеген майда тесiктер – поралар бар, олардың
диаметрi 1,0 нм-ге жуық. Поралар және мембрана арқылы иондар, молекулалар
тасымалдануы жүредi. Мембрананың жартылай өткiзгiштiк қасиетi бар: бiр
заттарды өткiзедi кейбiреуiн өткiзбейдi.Цитоплазмалық мембрана тағы бiр
қызмет – көпклеткалы организмнiң ұлпаларында клеткалар арасындағы
байланысты қамтамасыз етедi.
Эндоплазмалық тор.
Эндоплазмалық тор (ЭТ) клеткадағы каналдар мен қуыстардан тұратын
таралған тордан тұрады, заталмасуы қарқынды жүредi, эндоплазмалық тор
арқылы мембранадағы синтезделген заттар тасымалданады. Эндоплазмалық тордың
орташа көлемi клетканың жалпы көлемiнiң 30-50% -ге дейiн құрайды.
Эндоплазмалық тор мембранасының екi түрi бар: тегiс және бұдырлы. Тегiс
мембранада май және көмiрсу алмасуына қатысатын ферменттi жүйелер
орналасады. Мұндай мембраналар май бездерiнiң клеткаларында көп, ол жерде
май синтезi жүредi, бауыр клеткаларында көп, ол жерде гликоген синтезi
жүредi (көмiрсу немесе қант) қоректiк заттардың қорына бай клеткаларда көп
(өсiмдiк тұқымдары).Бұдырлы мембраналар қызметi – рибосомада жүретiн белок
синтезi. Бұдырлы мембраналар биологиялық белсендi заттар гормондар түзушi
бездi және жүйке клеткаларында көп.Сонымен, эндоплазмалық тор – каналында
заттар тасымалдануы жүретiн жалпы клеткашiлiк циркуляциялық
(коммуникациялық) жүйе, каналдың мембраналарында клетканың тiршiлiгiн
қамтамасыз ететiн көптеген ферменттер бар.
Клетка ядросы.
Ядро – клетканың маңызды құрамдас бөлiгi. Клетка ядроларда гендер
орналасқан ДНҚ бар. Осыған орай ядро 2 негiзгi қызмет атқарады: 1)
генетикалық информацияны сақтап, ұрпақтан ұрпаққа беру; 2) заталмасу және
организм дамуының процесiн реттеу.Көптеген клеткаларда 1 ядро бар. Кейде 1
клеткаларда 2-3 ядроны байқауға болады, мысалы, бауыр клеткасында. Ондаған
ядролары бар көпядролы клеткаларда белгiлi.Ядроның формасы клетка формасына
байланысты болады. Ядро қабықшасының кедiр – бұдырлы бетi ядроны үлкейтедi
және ядро мен цитоплазманың құрылымдардың байланысын арттырады.Ядроны
қабықша қаптап тұрады, олар 2 мембранадан тұрады немесе екi қабатты. Сыртқы
ядролық мембранада рибосомалар орналасқан, ал iшкi мембрана тегiс. Ядро
қабықшасы клетканың мембраналық жүйесiнiң 1 бөлiгi. Iшкi ядролық
мембрананың өскiндерi эндоплазмалық тордың каналдарымен бiрiгiп,
байланысқан каналдардың тұтас жүйесiн түзедi. Ядро және цитоплазма
арасындағы ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz