Нарықтық экономикада бағалы қағаздардың алатын орны

Пән: Экономика
Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 35 бет
Таңдаулыға:

Жоспар

Кіріспе

І-тарау. Нарықтық экономикада бағалы қағаздардың алатын орны

1. 1. Бағалы қағаздар түсінігі, мәні мен мазмұны

1. 2. Бағалы қағаздар және олардың түрлері

1. 3. Бағалы қағаздар нарығы және оның үлгілері

ІІ-тарау. Бағалы қағаздар нарығын реттеу

2. 1. Бағалы қағаздар нарығын реттеу

2. 2. Бағалы қағаздар нарығындағы кәсіби қызмет

2. 3. Бағалы қағаздар және оның айналу мәселелері. Қор биржасы

ІІІ-тарау. Қазақстан Республикасындағы коммерциялық банктердің бағалы қағаздар нарығын жетілдіру

3. 1. Қазақстан Республикасындағы коммерциялық банктердің бағалы қағаздар нарығында алатын орны

3. 2. Бағалы қағаздармен жүргізілетін операциялардың нормативтік-құқықтық базасын жетілдіру.

Кіріспе

Менің курстық жұмысымның тақырыбы «Нарықтық экономикада бағалы қағаздардың алатын орны»

Бағалы қағаз - бұл капиталдың ерекше формасы. Ол жеке ресурстарға мүліктік құқықты куәландыратын құжат. Мұнда жеке ресурстарға меншік, жер, тауар, ақша және т. б. танылады. Сонымен қатар, бұл құжаттар нақты объектілерден бөлініп, бағалы қағаздар түрінде өзіндік айналысқа ие. Қазақстан Ресупбликасының Азаматтық кодекске сәйкес, бағалы қағаз - бұл мүлікті куәландыратын белгілі бір бекітілген формаларымен реквизиттері бар құжат болып табылады.

Бағалы қағаздар нарығы мемлекеттің қаржы жүйесінің индустриалды және ұйымдастырушылық-функционалдық ерекшелігімен сипатталатын құрамдас бөлігі болып табылады. Бағалы қағаздар нарығындағы коммерциялық банктердің алатын орны ерекше және маңызды екені күмән келтірмейтін жәйт. Көптеген елдерде банктер бағалы қағаздар нарығында маңызды да кілтті рөл ойнайтыны белгілі.

Қазақстанда 90 жылдарға дейін бағалы қағаздар нарығы болмады. Елімізде бағалы қағаздар нарығының пайда болуына 1991 жылы мемелекеттің әзірлеген бағдарламасына сәйкес өткізілген жекешелендіру процесі негіз болды. Акционерлік қоғамдардың құрылуы акциялардың шығарылуына әкелді, бұл акциялар аукциондарда сатылды. Бірақ олар тек бірінші ретті нарықта ғана сатылды. Соған қарамастан акционерлік қоғамдардың қүрылуы, акциялардың шығарылуы, инвестициялық бай қорлардың құрылуы бүгінгі күні Қазақстанда дамып келе жатқан бағалы қағаздар нарығының негізі болды деуге болады.

Бағалы қағаздар нарығы - бағалы қағаздардың шығарылымы, айналысы және өтеу бойынша нарық қатысушылары арасындағы экономикалық қарым қатынастар жиынтығы болып табылады. Бағалы қағаздар нарығы экономикалық және әлеуметтік сұрақтарды шешуге көмектеседі. Қазақстан Республикасында бағалы қағаздар нарығының қалыптасуына мемлекеттік меншіктің және меншікке көшуі меншік болып табылады. Бағалы қағаздар нарығы-өте кең мағыналы түсінік. Коммерциялық банктер де қаражаттарды тарту және орналастыруды жүзеге асырушы әмбебап қаржы-несиелік институттар ретінде бағалы қағаздар нарығының қатысушылары бола алады. Бағалы қағаздар нарығында инвестициялық және делдалдық қызметті асыру үшін банктерге негізгі Бас лицензиядан басқа бағалы қағаздар нарығының кәсіби қатысушысының лицензиясы қажет. 50-жылдардың аяғынан бастап әлемдік тәжірибеде коммерциялық банктердің тікелей және жанама формаларда бағалы қағаздар нарығына белсенді түрде ене бастауы байқалды.

Бағалы қағаздар нарығында коммерциялық банктер бағалы қағаздар эмитенттері ретінде, инвесторлар ретінде және бағалы қағаздармен операциялар кезінде делдалдар ретінде де қызмет ете алады.

1. 1. Бағалы қағаздар түсінігі, мәні мен мазмұны

Бағалы қағаздар нарығында коммерциялық банктерге берілетін орын әр елде түрліше болатыны анық. Бірақ сонда да коммерциялық банктердің ұлттық және халықаралық бағалы қағаздар нарықтарымен өзара әрекеттесулерінің кейбір негіздерін атауға болады.

Бағалы қағаздар нарығы - қаржы нарығының бір бөлігі және оның қазіргі заманғы экономикадағы рөлі өте жоғары. Меншіктің түрлі формаларының, акционерлік қоғамдардың болуы, бағалы ғқағаздар шығару арқылы қажетті қаражаттарды тартуға мүмкіндіктің пайда болуы макро және микродеңгейлерде ақша ресурстарының шоғырлануына септігін тигізетін бағалы қағаздар нарығы арқылы ақша жинақтарын қайта бөлу механизм қалыптасуына негіз болды.

«Бағалы қағаздар нарығы, негізінен, бәсеке қабілеттігі өте жоғары нарық. Ол тек бағалы қағаздардың ғана емес, сонымен бірге бағалы қағаздарды тауарлар мен қызметтер өндірісін қаржыландырудың негізгі көзі ретінде пайдаланатын бағалы қағаздар эмитенттерінің де табыстылығын анықтайды».

«Бағалы қағаздар нарығын бағалы қағаздарды шығару бойынша және осы нарықтың қатысушылары арасында бағалы қағаздардың айналысы бойынша экономикалық қатынастардың жиынтығы ретінде анықтауға болады».

Қазақстан Республикасының құнды қағаздар нарығы туралы заңдылығы Қазақстанның конституциясына негізделген және Қазақстан Республикасының Азаматтық кодексінен, 2-шілде 2003 жылғы «құнды қағаздар нарығы туралы» Қазақстан Республикасының заңынан және басқа Қазақстан Республикасының нормативтік құқықтық актілерден тұрады. Егер де Қазақстан республикасы қол қойған келісімшарттарда заңда қарастырылғаннан басқа ережелер бекітілген болса, онда халықаралық келісімшарт ережелері қолданылады.

Бағалы қағаздар бекітілген нысанда және міндетті деректемелерді сақтай отырып оны ұсынған кезде ғана жүзеге асуы мүмкін болатын мүліктік құқықты куәландыратын құжат.

Бағалы қағаздардың экономикалық мәнін ашуда құжаттың бағалы қағаздар мәртібесіне ие болуы үшін қосымша сапаларын анықтау қажет.

Біріншіден, бағалы қағаздар өз кезегінде меншік дәрежесі нысанындағы мүліктік құқықты (корпорация акциялары, вексельдер, коносаменттер және т. б. ) немесе құжат иесі мен оны шығарушы тұлға арасындағы корпорациялармен мемлекет облигациялары, сертификаттары, қарыздық қатынасты куәландыратын ақшалық құжаттарды білдіреді.

Екіншіден, бағалы қағаз қорларды инвестициялау туралы куәландыратын құжат ретінде қызмет етеді. Бұл әсіресе бағалы қағаздардың рөлі мен экономикалық мәнін түсіну үшін өте маңызды. Бұл жерде олар инвестицияның жоғары нысаны ретінде басты рөль атқарады.

Үшіншіден, бағалы қағаздар - бұл нақты активтерге (акцияларға, чектерге, коносаменттерге, тұрғын үй сертификаттарына және т. б. ) талаптар көрсетілетін құжаттар.

Төртіншіден, бағалы қағаздардың экономикалық мәнін түсінудің маңызды сәті - олардың табыс әкелуі болып табылады. Иелері үшін олар капитал болып табылады. Алайда, мұндай капиталдың нақты капиталдан айырмашылығы бар: ол өндірістік үдерістерге қызмет етпейді немесе қатыспайды.

Сонымен қатар бағалы қағаздардың өтімділік, айналымдылық, нарықтық сипат, стандарттылық, сериялық сияқты сапалық қасиеттерімен азаматтық айналымда қатысуын атамай өтуге болмайды.

Өтімділіктің астарында бағалы қағаздардың сатылуы нәтижесінде ақша қаражаттарына айналу мүмкіндігі жатыр. Ол үшін бағалы қағаз нарықта айналыста болуы қажет. Бағалы қағаздардың айналымдылық қасиеті сатып алу-сату негізінде (акция, облигация және т. б. ) немес басқа тауарлар нарығымен (чектер, вексельдер, коносаменттер, жекешелендіру құжаттары) айналымды байланыстырып, төлем құралы ретінде іске асырылады.

Бағалы қағаздар өзіне тиесілі ұйымдары және онда жұмыс істеу ережелері бар нарығы болатын ерекше тауар ретінде өмір сүреді. Алайда бағалы қағаздар нарығында сатылатын тауарлар ерекше тауарлар болып табылады. Себебі бағалы қағаздар - бұл тек меншік титулы, табыс алуға құқық беретін, бірақ нақты капитал алуға құқығы жоқ құжат. Бағалы қағаздар нарығының оқшаулануы олардың осы сапасымен анықталады, нарық көп жағдайда еркін және тез қол жеткізілетін құнды қағаздарды бір тұлғадан екінші тұлғаға берумен сипатталады.

Бағалы қағаздар нарығы басқа нарықтар сияқты техникалық циклдардың жоғары деңгейдегі толықтылығы мен аяқталғандылығы болатын күрделі ұйымдық және экономикалық жүйе болып табылады. Онда бағалы қағаздар баға кешенін қолдану арқылы сатып алу-сату заты ретінде пайдаланылады, бұл жай тауарлардан ерекшеленеді.

Бағалы қағаздардың айналымға түсу уақыты мен әдісіне байланысты олардың нарығы алғашқы және екінші болып бөлінеді. Алғашқы нарықта жаңадан шығарылған бағалы қағаздарды олардың алғашқы иемденушілеріне сатады: екінші нарықта бағалы қағаздардың ауналысы, яғни олардың иемденушілерінің ауысуы. Бағалы қағаздардың атаулы (атаулы құн - олардың шығару кезінде анықталатын бағалы қағаздар құнының ақшалай көрінісі), эмиссиялық және нарықтық бағасы болады.

Атаулы баға дивиденттерді, пайыздарды есептеу базасы ретінде нақты есептік мәні бар және одан кейінгі есеп айырысуларда қолданылады. Эмиссиялық баға - бағалы қағаздарды алғашқы орналастыру кезіндегі сатылу бағасы. Ол табыстылық және несиелік пайыз деңгейімен анықталады. Нарықтық баға - бағалы қағаздардың екінші нарықта айналу бағасы. Оның көлеміне сұраныс пен ұсыныстың нарықтағы арақатынасы әсер етеді.

Сонымен, бағалы қағаздар шаруашылық қызметте қолданатын әр түрлі құжаттардың жиыны.

1. 2. Бағалы қағаздар және олардың түрлері

Бағалы қағаздардың түрі түсінігінде бағалы қағаздарға тиісті жалпы және бірдей белгілердің жиынтығы. Бағалы қағаздар жіктелуін және бағалы қағаздар түрлерінің жіктелуін айыра білу керек.

Бағалы қағаздардың жіктелуі мен бағалы қағаздар түрлерінің жіктелуін бөліп қарастыруға болады.

Бағалы қағаздар жіктелуі - бұл бағалы қағаздардың өздеріне тиісті белгілері бойынша бөлінуі.

Бағалы қағаздар түрлерінің жіктелуі - бұл бір түрдегі бағалы қағаздарды топтастыру; бағалы қағаздарды басқа да түрлерге бөлу. Өз кезегінде түрлерді одан әрі бөлуге болады. әрбір төменгі жіктеу жоғары тұрған жіктеудің құрамына кіреді. Мысалы, акция - бағалы қағаздардың бір түрі. Қарапайым акция бір дауысты немесе көп дауысты, номиналмен немесе номиналсыз болуы мүмкін.

Бағалы қағаздар жоғарыда айтылғандай белгілі бір сипаттың жиынына ие.

Уақытша сипаттамасы:

● қызмет ету мерзімі: айналысқа қай уақытта шығарылған, қай уақытта шығарылған, қай уақыт кезеңіне немесе мерзімсіз;

● пайда болуы: басы өзінің бірінші негізінен келе ме немесе басқа бағалы қағаздардан.

Кеңістік сипаттамасы:

● қызмет ету нысаны: қағазды немесе заңды түрде айтқанда құжатты нысан немесе қағазсыз, құжатсыз нысан;

● ұлттық белгісі: отандық немесе басқа мемлекеттік, яғни шетелдік;

● аймақтық белгісі: елдің қай аумағында шығарылған.

Нарықтық сипаттамасы:

● бағалы қағаздар негізінде жатқан актив түрі немесе оның шығу негізі (тауар, ақша, фирманың жиынтық активі және т. б. ) ;

● иемдену тәртібі: ұсынушыға, атаулы, ордерлі. Атаулы бағалы қағаздар - онда көрсетілген тұлғаның құқығын куәландыратынын көрсетеді. Ұсынушы бағалы қағаздары - құқық оны ұсынушы адамға жатады. Ордерлі бағалы қағаздар - құқық онда аталған адамға тиесілі.

● шығару нысаны: эмиссионды, яғни ішінде барлық бағалы қағаздар өздерінің сипаттары бойынша бірдей болып келетін бөлек сериялар бойынша шығарылады немесе эмиссиялық емес;

● меншік нысаны және бағалы қағаздарды нарыққа шығарушы эмитент түрі: мемлекет, корпорациялар, жеке тұлғалар;

● айналыс сипаты: нарықта еркін немесе шектеулі айналады;

● бағалы қағаздар ұсынатын құқық түрі негізінде экономикалық мәні;

● тәуекел деңгейі: жоғары, төмен және тағы басқа;

● табыс көзі: бағалы қағаздар бойыншатабыстың қандай да болса бөлігін төлей ме, жоқ әлде төлемей ме;

● қаражат салымның нысаны: ақша қарызға немесе меншік құқығын иемдену қаржылана ма.

Бағалы қағаздар сонымен қатар мерзімді және мерзімсіз болып бөлінеді.

Мерзімді - оларды шығару кезінде мерзімі белгіленетін бағалы қағаздар. әдетте мерзімді қағаздар екі түрге бөлінеді.

● қысқа мерзімді, айналымда бір жылға дейін жүретін;

● ұзақ мерзімді, айналымда бір жылдан жоғары мерзімде жүреді.

Мерзімсіз - айналым мерзімі шектелмеген бағалы қағаздар, яғни олар шексіз қызмет етеді және бағалы қағаздар шығару кезінде өтеу мерзімі көрсетілмейді.

Бағалы қағаздардың пайда болуының классикалық нысаны - қағаз, яғни бағалы қағаз құжат түрінде қолданылады. Бағалы қағаздар нарығының дамуы бағалы қағаздардың көп түрінің, ең алдымен эмиссиялық нысанын құжатсыз нысанға ауысуын талап етеді.

Инвестициялық (капиталдық) - капитал салымы үшін объекті болып табылатын бағалы қағаздар (акциялар, облигациялар, фьючерлік келісімдер және т. б) .

Инвестициялық емес - тауар немесе басқа нарықта ақшалай есеп айырысуға қызмет көрсететін бағалы қағздар (вексельдер, чектер, коносаменттер) .

Эмитенттің құқықтық мәртебесін, инвестициялық және несиелік тәуекел деңгейін, инвесторлардың қызығушылығы мен басқа факторларды ескергенде қордың бағалы қағазы үш топқа бөлінеді:

● мемлекеттік;

● муниципалдық;

● мемлекеттік емес.

Мемлекеттік бағалы қағаздар - мемлекеттің ішкі қарыздарының нысаны; эмитенті мемлекет болып табылатын қарыздық бағалы қағаздар. Мемлекеттік бағалы қағаздар ішінде қазынашылық вексельдер мен міндеттемелер, мемлекеттік және жинақ қағаздарының облигациялары кең тараған.

Муниципалдық бағалы қағаздарға жергілікі өкімет органдарының қарыздық міндеттемелері жатады.

Мемлекеттік емес бағалы қағаздар корпорациялық және жеке қаржы институттарымен ұсынылады. Корпорацияға кәсіпорындардың, ұйымдардың, банктердің қарыздық міндеттемелері мен акциялары жатады. Жеке бағалы қағаздарға жеке тұлғалар шығаратын вексельдер, чектер жатуы мүмкін.

Нарықтағы айналым ерекшелігіне байланысты бағалы қағаздарды нарықтық (айналымды) және анрықтық емес (айналымсыз) деп бөледі.

Нарықтық бағалы қағаздар екінші нарықта биржалық және биржадан тыс айналыс шегінде еркін сатып алынуы және сатылуы мүмкін. Ол шығарылғаннан кейін эмитентке кезектен тыс ұсынылмайды.

Нарықтық емес бағалы қағаздар бір қолдан екінші қолға еркін ауыспайды, яғни оларда екінші айналыс болмайды. Бұл мынандай бағалы қағаздарға жатады, мысалы, эмитент бағалы қағаздарды шығару кезінде тек эмитенттен басқа адамға сатылмауы тиіс деген шарт қояды.

Сонымен қатар, айналысы шектелген бағалы қағаздар туралы айтып кетуге болады. Сатып алу - сату мәмілесі бойынша шектеулер жабық акционерлік қоғамының акцияларына жатады.

Бағалы қағаздардың борышқорлық және иемденуші үлесіне бөлінуі өз кезегінде ақша қаражаттарын пайдаланудың екі мүмкін тәсілдерін көрсетеді:

● әр түрлі активті меншікке алуға;

● уақытша пайдалануға.

Егер бағалы қағаздар салынған ақша сомасын қайтарып беру шартымен шектелген мерзімге шығарылса, онда олар борышқорлық болып табылады. Бұл облигациялар, банктік сертификаттар, вексельдер және т. б. Иеленуші бағалы қағаздар активтерге сәйкес меншік құқығын береді. Бұл акциялар, варанттар, коносаменттер және т. б.

Эмиссиялық бағалы қағаздар ірі серияда және көп көлемде және әрбір серияның ішінде ұқсас шығарылады. Бұл - акция және облигация.

Эмиссиялық емес бағалы қағаздар аз серияда немесе санаулы түрде шығарылады.

Қазіргі әлемдік тәжірибеде қолданылатын бағалы қағаздар екі үлкен сыныпқа бөлінеді.

1-сынып - негізгі;

2-сынып - туынды.

Негізгі бағалы қағаздар - қандай да болса бір активке (тауар, ақша, капитал, мүлік, әр түрлі ресурстар және т. б. ) мүлі құқығы жататын бағалы қағаздар. Негізгі бағалы қағаздарға акциялар мен облигациялар жатады.

«қазақстан Республикасындағы бағалы қағаздар нарығы туралы» Заңында туынды бағалы қағаздар - басқа бағалы қағаздар арқылы өзінің құнын айырады деп айтылған. Туынды бағалы қағаздар - бұл әр түрлі базистік активтермен бейнеленген, мүліктік жағдайға негізделген ерекше әмбебап тауар, оны сатып ала отырып иесі, белгілі бір мерзімде кәсіпкерлік табыс алуға деген құқығын жүзеге асырады. Туынды бағалы қағаздарға фьючестер, опциондар, форварттар, варанттар, своптар, споттар, депозитарийлік куәліктер және тағы басқалар жатады. Туынды бағалы қағаздар қоғам капиталының белгілі бір бөлігіне тіркелетін меншік құқын тұрақтандыруға қарағанда, туынды бағалы қағаздарды пайдалана отырып, болашақ кезенде орындалатын кәсіпкерлік табысты алуға құқықты тіркейді. Олардан пайданы бағамдар айырмашылығынан немесе әр түрлі нарықта бір активті бір уақытта сатып алу-сатудан алады.

«Қазақстан Республикасындағы акционерлік қоғам туралы» Заң негізінде акционерлік қоғам акционерлердің жалпы жиналысының немесе қоғамның директорлар кеңесінің шешімімен туынды бағалы қағаздарды, соның ішінде бағалы қағаздар нарығы туралы заңдылықтарға сәйкес варранттарды да шығаруға құқығы бар. Қоғам Қазақстан Республикасының сыртында да туынды бағалы қағаздарды шығарып, орналастыруға құқылы. Коммерциялық емес ұйым болып табылатын қоғам туынды бағалы қағаздар шығаруға құқығы жоқ.

Варрант акционерлік қоғам шығаратын және варрантта бекітілген баға бойынша бағалы қағаздардың белгілі бір көлемін одан сатып алу үшін ұстаушы құқығын куәландыратын туынды бағалы қағаздар болып табылады. Қоғам акция және облигация эмиссиясымен қатар варрант шығаруға құқы бар. Варранттар бағалы қағаздардан оларды шығарғаннан кейін бөлінеді және оларда көрсетілген бағалы қағаздарды сатып алғанға дейін нарықта өз бетінше айналыста жүреді. Варранттар бөлініп шыққаннан кейін бағалы қағаздардың сатылу құны олардың бағасына азайтылады. Қоғам варрантты қоғамның болашақтағы бағалы қағаздар эмиссиясымен шығаруға құқық бар. Олар иемденушіге қоғамнан бағалы қағаздарын варрантта келісілген баға бойынша белгіленген кезең шегінде, кез келген уақытта алуға құқық береді. Варрант иемденушіге дауыс беру құқығын бермейді және олар бойынша дивидент есептелінбейді.

Қоғам басқару органының шешімі бойынша опцион жағына шығарылатын бағалы қағаздардың белгілі бір көлемін сатып алуға және сатуға артықша құқық беретін опцион жасауға құқы бар. Опционды жасау жағдайы және тәртібі және олардың айналысы бағалы қағаздар нарығы туралы заңдылықпен реттеледі.

Туынды бағалы қағаздар санатына ең алдымен депозитарийлік қолхаттар жатады. Депозитарийлік қолхат - бұл шетел эмитентінің бағалы қағаздар бойынша шығарылған және елде еркін айналыста жүретін туынды бағалы қағаз. Бұл инвесторлардың шетел эмитенттерінің бағалы қағаздарын иемдену үшін қаржылық құрал болып табылады. Эмитенттердің депозитарийлік қолхаттарын шығару шетел капиталының инвестициясының өсуімен, оларды тіркеу қажеттілігінің болмауымен, оларды жергілікті салықты төлеуден босатумен және барлық инвесторлар үшін қол жеткізілуімен байланысты. Депозитарийлік қолхаттардың келесі түрлерін бөліп қарастыруға болады:

● американдық (ADR)

● ғаламдық (GDR)

● халықаралық (IDR)

ADR АҚШ нарығында айналады және долларлы номиналы болады, ал GDR американдық нарықтан басқа бірнеше нарықта сатылуы мүмкін және сонымен бірге эмитентке дүниежүзілік нарық капиталын жаулап алуға мүмкіндік береді. Әдетте американдық банктер эмитенттерге акциялары қор нарығында бағаланатын елдерде кастодиандық қызмет көрсетуді ұсынады. Осы Атаулы ие депозиттеу акция негізінде депозитарийлік қолхаттың біршама ірі депозитарийлік эмитент-банктері «City Bank New York», «The Bank of New York», «Morgan Bank» болып табылады. Ғаламдық депозитарийлік қолхаттар тіркелуі, шығарылуы мүмкін, олармен АҚШ ашық нарығында мәміле жасауға болады, сонымен қатар олар АҚШ-тың негізгі қор биржаларында, сондай-ақ сол елдің шегінде бағаланады. GDR-ді шығарғанға дейін банктер мен компаниялар алдымен АҚШ-та ADR шығаруы тиіс, одан кейін Батыс Еуропада осы екі нарыққа шығарудың алғашқы қадамы ретінде

IDR шығару керек.

Ғаламдық депозитаралық қолхаттарды шығару, бүкіләлемдік эмиссияны жақсы бағдарлап отырудың, потенциалды акционерлердің көбеюімен, өтімділіктің жоғарлауымен ұтады.

Шетелдік тәжірибе көрсетіп отырғандай, корпорацияны қаржыландыруға сыртқы көздердің құрылымындағы маңызды орында құңды қағаздарды, атап айтар болсақ акция мен облигацияны эмиссиялау алып отыр. Әлемнің дамыған елдерінде, корпоративтік облигациялар, банктік сектордың несиелік ресурстарына баланатын инвестициялау көзі болып табылады. Англосаксондық елдерде және Оңтүстік-Шығыс Азияның кейбір мемлекеттерінде мемлекеттік емес борыштық құңды қағаздар, эканомиканың нақты секторын қарыз қаражаттарымен бірден-бір жабдықтаушы болып табылады.

Бірақта, корпоративті облигациялар нарығының ең дамыған елі АҚШ, корпорациялар, 80% дейінгі қарыз қаражаттарын қорлық нарықтан алады.

Банк өзінің қызмет етуін жүзеге асыру үдерісінде айналымға бағалы қағаздардың келесі түрлерін шығарады:

● акциялар;

● депозиттік сертификаттар;

● облигациялар;

● бағалы қағаздардың басқа түрлері.

Акция деп акционерлік қоғам құрылған келсе, екі немесе одан да көп акционерлік қоғамдардың қосылу кезінде, сонымен қатар жарғылық капиталдың өсуі кезінде қаржы құралдарының мобилизациясы үшін шығарылатын бағалы қағазды айтамыз. Акция оны шығарған қоғам жұмыс істегенше болады. Осы уақыт ішінде акцияны иемденушілер бірнеше рет өзгеру мүмкін. Оның ағымдағы құны тек нарықпен анықталады. Акцияларға келесі сипаттамалар тән: