ОҚО шаруа қожалықтарында қант қызылшасын егіп өсіруді механикаландыру және технологиялық картасын жасау

Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 8
1. Аналитикалық бөлім ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 10
1.1 Ауыл шаруашылығында қызылша өсіру жағдайы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..10
1.2 Қант қызылшасын күгіп.баптау мен жинауға қолданылатын машиналар.
ды жіктеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 11
1.3 Агротехникалық талаптар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 12
1.4 ССТ.12А аспалы қызылша сеялкасы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 12
1.5 Егістікті күтуге арналған машиналар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .15
1.6 Қызылша жинауға арналған машиналар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 17
1.7 Пәлек жинауыш КС.6Б машинасы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..19
2. Технологиялық бөлім ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .23
2.1 Ауыл шаруашылық дақылын өсіру (қант қызылшасы) технологиялық
сұлбасы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..23
2.1.1 Дақылды өсіру технологиялық картасын есептеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...27
2.1.2 Қызылша өсіру технологиялық бағалық көрсеткіштері ... ... ... ... ... ... ... .27
2.2 Тұқым себуге және тыңайтқыштар енгізуге қойылатын
агротехникалық талаптар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .32
2.3 Трактор мен АШМ. ның қысқаша техникалық және пайдалану
сипатамалары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...32
2.4 Трактордың пайдалану көрсеткіштерін есептеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 33
2.5 Трактор қуатының тепе .теңдігі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..35
2.5.1 Трактордың ілмектегі тарту күші: ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 35
2.6 Трактордың тарту сипаттамасының дұрыс есептелгендігі қуат тепе.
теңдігі бойынша жүргізіледі: ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..36
2.7 Аталған операцияны орындайтын ауылшаруашылықагрегатын
жобалау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..37
2.7.1 Агрегатты құру және жұмысқа дайындау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... . 38 2.7.2 Агрегаттың кинематикалық сипаттамасы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...38
2.7.3 Агрегаттың жұмыс орнын ұйымдастыру ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 41
2.7.4 Агрегаттың жүріс тәсілі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 43
2.8 Ауысым режимінің жобасы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .43
2.9 Агрегат жүрісінің техникалық экономикалық көрсеткіштері ... ... ... ... ... ..44
3 Тіршілік қауіпсіздігі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...47
3.1 Өндірістің әлеуметтік қауіптілігі және зияндылығын талдау ... ... ... ... ... 48
3.2 Көлемдік жоспарлау шешімі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..48
3.3 Санитарлық.техникалық іс.шаралар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .49
3.4 Ауа алмастыруды есептеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. 49
3.5 Табиғи және жасанды жарықтандыруды есептеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 50
3.6 Техника қауіпсіздігі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 51
3.7 Электр қауіпсіздігі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... . 51
3.8 Өртке қарсы іс.шаралар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 52
3.9 Азаматтық қорғаныс ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .52
4 Қоршаған ортаны қорғау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .54
4.1 Қоршаған ортаны қорғау тұрғысынан ауыл шаруашылығы техникасын
жөндеу учаскесінің жұмысын сипаттау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 55
4.2 Атмосфераға тасталынатын зиянды заттар мөлшерін есептеу ... ... ... ... .. 56
4.3 Қоршаған ортаны қорғау бойынша іс.шаралар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 58
5 Экономикалық бөлім ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 59
5.1 Бастапқы мәліметтерді таңдау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... . 59
5.2 Технологиялық картаның экономикалық тиімділігін есептеу ... ... ... ... . 60
6 Бизнес.жоспар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. 65
6.1 Түйін ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. 65
6.2 Кәсіпорынның сипаттамасы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 65
6.3 Өнімнің сипаттамасы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 67
6.4 Өндірістік жоспар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. 67
6.5 Маркетинг жоспары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. 69
6.6 Ұйымдастыру қызметінің жоспары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 71
6.7 Жұмыстардың орындалу тізбесі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 73
6.8 Жобаның тәуекелділігін талдау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... . 73
Қорытынды ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... . 75
Қолданылған әдебиеттер тізімі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 76

Ауыл шауашылығы Қазақстан экономикасының негізгі салаларының бірі болып табылады. Аграрлық сектордың даму деңгейі қашан да қазақстандық қоғамның экономикалық және қоғамдық-саяси тұрақтылығын анықтайтын факторы болып келді және әлі де болып келеді. Республика экономикасы дамуының басым бағыттарының бірі бола отырып, ауыл шаруашылығы аса зор әлеует пен үлкен қорға ие. Қазақстанның әр түрлі климаттық жағдайлары қоңыржай жылы белдікте барлық дерлік дақылдарды өсіруге және мал шаруашылығын дамытуға мүмкіндік береді.
Қазақстанның агроөнеркәсіптік кешеніндегі жағдайға жалпы талдау. Қазақстанның аграрлық секторы мынадай сипатқа ие:
▪ ауыл шаруашылығына арналған жердің жалпы аумағы – 222,6 млн.га, оның ішінде 24 млн. га (10,8%) – егістік жерді, 5 млн. га (2,2%)- пішіндік жерді, 189 млн. га (85%) – жайылым жерді алып жатыр;
▪ ауыл тұрғындарының саны – 7,3 млн. адам немесе ел тұрғындарының жалпы санының 47,2%-ын құрайды;
▪ топырақ және өсімдік жамылғысының тік және көлденең зоналары анық белгіленген. Орманды дала мен дала аймағында барлық жердің 10%, шөл және шөлейт аймағында - 60%-ға жуығы, таулы аймақтарда - 5%-ға жуығы жатыр;
▪ елдің барлық егіншілік аймақтары жылдық жауын-шашынның аздығымен сипатталады – 150-320 мм.;

1. 1.Типовые технологические перспективные карты возделывания и уборки основных культур и заготовки кормов в казахский ССР на 1981-1985 годы Алматы 1982.
2. Қалыбек Қоныспай, Анарбек Қозыбай" Ауыл шарушылығында машина пайдаланудың анықтамалық деректері" Алматы 1996
3. Мастеков А.К. " Машина паркін пайдалану" анықтама құралы Алматы 1992
4. Қалыбек Қоныспай, Анарбек Қозыбай" Ауыл шарушылығында машина агрегаттардың теориялық негізі" Алматы 2000
5. Қ. Жаңабаев, Т. Саудабаев, И. Сеитов" Өсімдік шарушылығы өнімдерін өндіру технологиясы" Алматы "Қайнар"1994
6. Католог сельхозники.
7. Рекомендации по технологическому, техническому оснащению и обслуживанию крестьянских (фермерских) хозяйств Республики Казахстан.- Алматы: РНИ "Бастау", 1997.
8. Система технологии и машин для комплексной механизации растениеводства Республики Казахстан на период до 2005 года.- Частъ I и II. -Алматы: РНИ "Бастау", 1998.
9. Фортуна В.И., Миронюк С.К. Технология механизированных сельскохозяйственных работ. - М.: Агропромиздат, 1982.
10. Галицкий Р.Р. Оборудование зерноперерабатывающих предприятий.-М.: Агропромиздат, 1990.
11. .Егоров Г.А., Мартыненко Я.Ф., Петренко Т.П. Технология и оборудования мукомольной, крупяной и комбикормовой промышленности. - М.: Издательский комплекс МГАПП, 1996.
12. Ситников Е.Д., Качанов В.А. Оборудование консервных заводов.-М.: Легкая и пищевая промышленность, 1981.
13. Коба В.Г. и др. Механизация и технология производства продукции животноводства - М.:Колос,2000.
14. Бредихин С.А. и др. Технология и техника переработки молока - М.:Колос, 2001.
15. Курочкин А.А., Лященко В.В. Технологическое оборудование для переработки продукции животноводства - М.: Колос, 2001.
16. Алешкин Б.Р., Рощин П.М. Механизация животноводства. - М.: Агропромиздат, 1993.
17. Атыханов А.К,, Нұртаев Ш.Н., Жұмадиев Т.Ж. Мал шаруашылығын механикаландыру. — Алматы: 1997.

Пән: Ауыл шаруашылығы
Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 62 бет
Таңдаулыға:

Мазмұны

Кіріспе
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 8
1. Аналитикалық
бөлім ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
... ... ... ... ... .10
1.1 Ауыл шаруашылығында қызылша өсіру
жағдайы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...10
1.2 Қант қызылшасын күгіп-баптау мен жинауға қолданылатын машиналар-
ды
жіктеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
... ... ... ... ... ... ... ... . 11
1.3 Агротехникалық
талаптар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
... ... ... 12
1.4 ССТ-12А аспалы қызылша
сеялкасы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .12
1.5 Егістікті күтуге арналған
машиналар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..15
1.6 Қызылша жинауға арналған
машиналар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .17
1.7 Пәлек жинауыш КС-6Б
машинасы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...19

2. Технологиялық
бөлім ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
..23
2.1 Ауыл шаруашылық дақылын өсіру (қант қызылшасы) технологиялық

сұлбасы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ..23
2.1.1 Дақылды өсіру технологиялық картасын
есептеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 27
2.1.2 Қызылша өсіру технологиялық бағалық
көрсеткіштері ... ... ... ... ... .. ... ...27
2.2 Тұқым себуге және тыңайтқыштар енгізуге қойылатын
агротехникалық
талаптар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..32
2.3 Трактор мен АШМ- ның қысқаша техникалық және пайдалану

сипатамалары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 32
2.4 Трактордың пайдалану көрсеткіштерін
есептеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .33
2.5 Трактор қуатының тепе
-теңдігі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
..35
2.5.1 Трактордың ілмектегі тарту
күші: ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .35
2.6 Трактордың тарту сипаттамасының дұрыс есептелгендігі қуат тепе-
теңдігі бойынша
жүргізіледі: ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
... ... ..36
2.7 Аталған операцияны орындайтын ауылшаруашылықагрегатын

жобалау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..37
2.7.1 Агрегатты құру және жұмысқа
дайындау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. 38 2.7.2
Агрегаттың кинематикалық
сипаттамасы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 38
2.7.3 Агрегаттың жұмыс орнын
ұйымдастыру ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .41
2.7.4 Агрегаттың жүріс
тәсілі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
... ... ..43
2.8 Ауысым режимінің
жобасы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
... ...43
2.9 Агрегат жүрісінің техникалық экономикалық
көрсеткіштері ... ... ... ... ... .. 44
3 Тіршілік қауіпсіздігі
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ...47
3.1 Өндірістің әлеуметтік қауіптілігі және зияндылығын талдау
... ... ... ... ... 48
3.2 Көлемдік жоспарлау шешімі
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 48

3.3 Санитарлық-техникалық іс-шаралар
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..49
3.4 Ауа алмастыруды есептеу
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
.. 49
3.5 Табиғи және жасанды жарықтандыруды есептеу
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 50
3.6 Техника қауіпсіздігі
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... 51
3.7 Электр қауіпсіздігі
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... . 51
3.8 Өртке қарсы іс-шаралар
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... 52
3.9 Азаматтық қорғаныс
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... .52
4 Қоршаған ортаны қорғау
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... .54
4.1 Қоршаған ортаны қорғау тұрғысынан ауыл шаруашылығы техникасын
жөндеу учаскесінің жұмысын сипаттау
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... . 55
4.2 Атмосфераға тасталынатын зиянды заттар мөлшерін есептеу
... ... ... ... .. 56
4.3 Қоршаған ортаны қорғау бойынша іс-шаралар
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 58
5 Экономикалық бөлім
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... 59
5.1 Бастапқы мәліметтерді таңдау
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. 59
5.2 Технологиялық картаның экономикалық тиімділігін есептеу
... ... ... ... . 60
6 Бизнес-жоспар
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... .. 65
6.1 Түйін
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... .. 65
6.2 Кәсіпорынның сипаттамасы
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
65
6.3 Өнімнің сипаттамасы
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... 67
6.4 Өндірістік жоспар
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... .. 67
6.5 Маркетинг жоспары
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... .. 69
6.6 Ұйымдастыру қызметінің жоспары
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... . 71
6.7 Жұмыстардың орындалу тізбесі
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 73

6.8 Жобаның тәуекелділігін талдау
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. 73

Қорытынды
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... . 75
Қолданылған әдебиеттер
тізімі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
.. 76

Кіріспе

Ауыл шауашылығы Қазақстан экономикасының негізгі салаларының бірі
болып табылады. Аграрлық сектордың даму деңгейі қашан да қазақстандық
қоғамның экономикалық және қоғамдық-саяси тұрақтылығын анықтайтын факторы
болып келді және әлі де болып келеді. Республика экономикасы дамуының басым
бағыттарының бірі бола отырып, ауыл шаруашылығы аса зор әлеует пен үлкен
қорға ие. Қазақстанның әр түрлі климаттық жағдайлары қоңыржай жылы белдікте
барлық дерлік дақылдарды өсіруге және мал шаруашылығын дамытуға мүмкіндік
береді.
Қазақстанның агроөнеркәсіптік кешеніндегі жағдайға жалпы талдау.
Қазақстанның аграрлық секторы мынадай сипатқа ие:
▪ ауыл шаруашылығына арналған жердің жалпы аумағы – 222,6 млн.га,
оның ішінде 24 млн. га (10,8%) – егістік жерді, 5 млн. га (2,2%)- пішіндік
жерді, 189 млн. га (85%) – жайылым жерді алып жатыр;
▪ ауыл тұрғындарының саны – 7,3 млн. адам немесе ел тұрғындарының
жалпы санының 47,2%-ын құрайды;
▪ топырақ және өсімдік жамылғысының тік және көлденең зоналары анық
белгіленген. Орманды дала мен дала аймағында барлық жердің 10%, шөл және
шөлейт аймағында - 60%-ға жуығы, таулы аймақтарда - 5%-ға жуығы жатыр;
▪ елдің барлық егіншілік аймақтары жылдық жауын-шашынның аздығымен
сипатталады – 150-320 мм.;
▪ теңізге шығу жолының жоқтығы, бұл сыртқы нарыққа шығуға
айтарлықтай қиындықтар тудырады;
▪ маусым аралық кезеңдерде қант, өсімдік майы, құс ету, көкніс пен
жеміс сияқты өнімдерді қоспағанда, азық-түлік өнімдерінің көпшілігімен
қамтамасыз етудің өзіндік жеткіліктілігі;
▪ солтүстік аймақтардың астық дақылдарын өсіруге және мал
шаруашылығына мамандандырылуы; суармалаудың айтарлықтай маңызы бар оңтүстік
аймақтарда өсірілетін дақылдардың (астық, майлы, жеміс-жидек дақылдары,
көкөніс, қызылша, мақта) көбінше әртараптандырылған.
▪ 2008 жылдағы 1 га егістікте ауыл шаруашылығының жалпы өнімін өндіру
47,5 мың теңгені құрайды, ауыл шаруашылығында жұмыс істейтін 1 қызметкерге
ауыл шаруашылығы өнімін өндіру 453 мың теңгені құрайды;
▪ бидай мен ұнның ірі экспорттаушысы (10 әлемдік экспорттаушылардың
қатарына енеді) болып табылады, елдің ауыл шаруашылығы өнімінің жалпы
экспортында мақтаның (15%), тері мен жүннің (25%) де маңызды үлесі бар;
▪ мал шаруашылығы саласы Қазақстан үшін дәстүрлі шаруашылық болып
табылады, мұнда малдың 90%-ы тұрғындардың үй шаруашылығына тиісілі;
▪ ауыл шаруашылығы техникасы паркінің орта жасы пайдаланудың
нормативтік мерзімі 7-10 жыл жағдайында 13-14 жылды құрайды; ауыл
шаруашылығы техникасы паркінің 70%-ы – 1991 жылға дейінгі өндірілгендер;
▪ ауыл шаруашылығы саласына қаржылық қызмет көрсету ұсыныстарының
шектеулігі.
Дүние жүзілік банктің бағалауы бойынша несие ресурстарына деген
қажеттіліктің қанағаттанбағандығы ең керітартпалық бағалар бойынша жылына
шамамен АҚШ-тың 1 млрд. долларына бағаланады.
Ауыл экономикасын көтеру мақсатында соңғы 10 жылда қомақты қаржы
ресурстарымен қосымша күшейтілген АӨК мен ауылды дамыту және қолдау
жөніндегі мемлекеттік және салалық бағдарламалар қабылданды.
Машина –трактор паркін қазіргі кездегі жағдайы. Республикада 137,2
мың шынжыртабанды және доңғалақты тракторлар, 45,5 мың астық жинайтын
комбайндар, 15,2 мың дестелегіштер, 90,7 мың тұқым сепкіштер және басқа да
ауыл шаруашылығы техникалары бар.
Соңғы жеті жылда (2001-2007) 26,5 мыңнан астам ауыл шаруашылығы
техникаларының негізгі түрлері сатып алынған. Өткен жылы 4,2 мыңнан астам
негізгі ауыл шаруашылығы техникалары 45,0 млрд. теңгеге сатып алынды:
тракторлар – 1117 дана; астық жинайтын комбайндар – 1605 дана; тұқым
сепкіштер – 819 дана; егіс кешендері-394 дана; дестелегіштер- 308 дана.
Ауылшаруашылығы машиналарын жасаудың қазіргі кездегі жағдайы және
дамуы. Республикамыздың өнеркәсіптік потенциалын ауыл шаруашылығы
машиналарын жасау саласындағы 120 кәсіпорын білдіреді. Оның ішінде 50
кәсіпорын мынадай ауыл шаруашылығы техникаларын шығарады: дестелегіштер,
тұқым сепкіштер, жер өңдеу құралдары (сыдыра жыртқыш, сыдыра қопсытқыш,
соқалар, тырмалар), мал азығын дайындау құралдары, өсімдік қорғау
машиналары (дәрі сепкіштер, тұқым улағыштар) және қосалқы бөлшектер,
сонымен қатар агроөнеркәсіптік кешендері үшін жабдықтар. Қалған 70
кәсіпорындар жөндеу-қалпына келтіру жұмыстарымен және ауыл шаруашылығы
тауарын өндірушілердің тапсырысымен қосалқы бөлшектерді дайындаумен
айналысады.
Шамамен 20 кәсіпорын соңғы өнім шығарушы болып табылады.
Көп кәсіпорындардың қуаттылығының 10-15 % ғана жүктелген. Негізгі
өнеркәсіптік- өндірістік қорларының тозуы 43-80%, ал машиналар мен
жабдықтардың тозуы 40% дейін құрайды.
Технологиялық процесстер мен жабдықтар тозып, озық технологиялар
қатарынан қалып қойды. Кәсіпорындар ескірген конструкциядағы ауыл
шаруашылығы машиналарын шығарады, тракторлар мен комбайндарды шығару
өндірісі жоқ.
Сонымен қатар, осы заманға сай маркетингті, сату, делдалдық және
басқада қызмет көрсетулер кәсіпорындарда жоқ.
Ауыл шаруашылығы машиналарын, тораптарын, агрегаттарын және оларға қосалқы
бөлшектерді импорттау қазіргі уақытта ішкі өндіріске қарағанда айтарлықтай
жоғарғы деңгейде.
Қазақстан Республикасы аймағында импортқа тәуелділікті төмендету
мақсатында өндірісте жоқ техникаларды біріккен жинау кәсіпорындарын
ұйымдастыру жұмыстары жүргізілуде.

1 Аналитикалық бөлім

1.1 Ауыл шаруашылығында қызылша өсіру жағдайы

Ауыл шаруашылығы өндірісінің алдында тұрған басты міндеттер болып
халықты жеткілікті мөлшерде сапалы азық-түлікпен, өнеркәсіпті шикізат
қорымен қамтамасыз ету, ал мал шаруашылығына тиісті жем — шөп қорын жасау
болып табылады.
Осы аталған міндеттерді жүзеге асыру үшін елімізде талай-талай ірі
шаралар жүзеге асырылды. Әсіресе Қазакстанның ауыл шаруашылығында екі ірі
аграрлық-экономикалық өзгеріс болды. Оның бірі - тың және тыңайған жерлерді
игеру. Елімізде 42 млн гектардан аса тың және тыңайған жерлер игерілді,
соның ішінде 25,6 млн гектары біздің республиканың үлесіне тиеді.
Екінші жүргізілген ірі шара - егіншіліктің ірі топырақ қорғау жүйесін
енгізу болды. Тың және тыңайған жерлерді игеру кезінде жергілікті аймақтық
климат- топырақ ерекшеліктерін ескермей жерді түренді плугтармен қайыра
жыртудың әсерінен топырақ жел эрозиясына ұшырады. Осы апатты тоқтату
мақсатымен А.И.Бараев атындағы Бүкілодақтың астық шаруашылығы ғылыми -
зерттеу институты егіншіліктің топырақ қорғау жүйесін жасап, оны өндіріске
кеңінен кіргізді.
Міне, жүргізілген осындай шаралардың арқасында ауыл шаруашылық
дақылдарының, оның ішінде дәнді дақылдардың өнімі артты.
Бүгінгі күн талабына сай алда тұрған басты міндеттердің бірі - әр
аймақтың климат - топырақ ерекшеліктерін еске ала отырып, өндіріске
ауылшаруашылығы дақылдарын өсірудің интенсивтік технологиясын және басқа
прогрессивті агротехникалық шараларды енгізу арқылы егіннің шығымдылығын
молайту және әр гектар жерлердің берекесін арттыру.
Мал азықтық тамыр жемістерді өндіруді арттыру мен олардың өзіндік
құнын төмендету ең алдымен осы дақылдардың өнімдерін арттыру, оларды
өсіруде жиынтық механикаландыруды игеру жолдарымен іске асуға тиіс.
Қазақстан Республикасында қант және мал азықтық қызылша, тарна,
турнепс, сәбіз өсіріледі. Қазақстан Республикасындағы мал азықтық тамыр
жемістердің егіс көлемі шамамен 50 мың га, оның ішінде мал азықтық қант
қызылшасы 12 мың га. Қазақстан Республикасындағы орташа өнімі 70-80 цга
аспайды, дегенмен Солтүстік Қазақстанның жекелеген шаруашылықтарында әр
гектардан 450-500 ц дейін тамыр –жемістер жиналуда.
Қант қызылшасы мен мал азықтық қызылша, мал азықтық мақсатқа кеңінен
пайдаланылады. Басқа тамыр жемістерге қарағанда оның қоректік заттар
шығымдылығы барынша жоғары қант қызылшасы ұзақ сақталады, мұның өзі мал
рационында оны ұзақ уақыт бойы пайдалануға мүмкіндік береді. Қант
қызылшасының тағы бір артықшылығы –оны сортаңдау топырақтарда да өсіруге
болады. Қол еңбегін минимумға дейін қысқартуға мүмкіндік беретін қант
қызылшасын өсіру технологиясы мен машиналар жиынтығы жасалды.
Қант қызылшасы егіншілік шаруашылығының мәдениетіне талғамды өсімдік.
Агротехника дәрежесінің төмендігінен бұл дақылдан өзіндік құны жоғары және
өнімі аз алынып жүр.
Қант қызылшасының адам өмірінде алатын орны айрықша. Ол-негізгі
тағамдық дақыл. Қант қызылшасынан жоғары сапалы қант дайындалады. Қант
өндірісінде негізгі шикізат көзі ретінде пайдаланылады. Олардың кейінгі
қалдығы малға жем болады.
Қант қызылшасы негізінен Қазақстанның солтүстік, батыс облыстарында,
сонымен қатар орталық және шығыс облыстарында кеңінен таралған. Оңтүстік
Қазақстан облысының сармалы аудандарында дакөптеп егіледі. Сондықтан астық
проблемасын түбегейлі шешуге облысымыздың да, әсіресе солтүстік облыстардың
қосатын үлесі зор.

1.2 Қант қызылшасын күгіп-баптау мен жинауға қолданылатын
машиналарды жіктеу

Бұрынғы КСРО-да жыл сайын 3,5 миллион гектардан астам қант қызылшасы
егіледі. Қант қызылшасын өндіру жөнінен Кеңес Одағы дүние жүзінде бірінші
орын алды.
Сондықтан өнеркесіпте машиналардың түрі мен саны көп шығарылатыны
соншалық, олар қант қызылшасын күтіп-баптау мен жинау жөніндегі барлық
операцияны механикаландырып, белгіленген агротехникалық мерзімде өткізуге
мүмкіндік береді.
Қант қызылшасы егістігіне арнап топырақты күзде әзірлеу жалпы жұмысқа
арналған машиналармен жүргізіледі. Перспективті технологияда жер жыртуды
екі ярусты ПЯ-3-35 соқасымен жүргізу ұсынылады.
Тұқым себу алдындағы өңдеуді жалпы пайдаланылатын машиналармен де,
сондай-ақ тиісінше жұмыс органдармен жабдықталған арнаулы УСМК-5А қызылша
культиваторымен де жүргізуге болады. Ылғалы көп және суармалы аймақтарда
КГС-4,8 өсімдік қоректендіргіш культиваторы қол-данылады. Қант қызылшасын
пунктирлі немесе пунктирлі-ұялы әдіспен сепкенде 12 қатарлы CCT-12A
сеялкасы жене суармалы қызылша егу жағдайында 8 қатарлы ССТ-8 сеялкасы
қолданылады.
Қант қызылшасы егістігінде топырақты жаппай қопсыту өсімдік көктеп
шыққанға дейін З-ОР-0,7 жеңіл тісті тырмалармен немесе РБ-5,4 ротациялы
жұмыс органдармен жабдықталған 2КРН-2.8М және УСМК-5А культиваторларымен
жүргізіледі.
Топырақтың қатар аралығын үстеп қоректендіру немесе өңдеу УСМК-5,4,
2КРН-2,8М культиваторларымен жүргізіледі. Бұлардан басқа қатар аралықтарды
қоректендірмей өңдеуге КФ-5,4 фрезерлі культиваторы қолданылады.
Себу алдында, сепкенде және Өсімдікті күтіп өндеу кезінде
культиваторлы, сеялкалы агрегатпен топыраққа гербицидті, сұйық минералды
тыңайтқыштарды тұтас немесе жол-жол енгізу үшін және қант қызылшасының
зиянкестері мен ауруларына қарсы күресу үшін улы химикаттарды себуге ПОУ,
ПОУ-С қоректендіргіш-бүріккіш пайдаланылады.
Қызылша егісін сиретуді қатар бойынша және оған бұрыштап та жүргізуге
болады. Қатар бойынша сирету үшін УСМП-5,4 сиреткіші шығарылады.
Перспективтік технологияда қатар бойынша жүргізілетін автоматты ПСД-2,7
сиреткішін қолдану ұсынылады. Егістік көлденеңінен тиісті жұмыс органдары
бар тырмалармен, культиваторлармен сиретіледі.
Қызылшаны КСТ-ЗА, КСТ-24 қызылша комбайндарымен жинайды, сондай-ақ
бөлектеп жинау үшін алты қатарлы БМ-6 жапырақ жинаушы және өздігінен
жүретін КС-6 пен РКС-6 түбір (қызылша түбірін) жинайтын машиналар
комплексін немесе төрт қатарлы жапырақ жинаушы БМ-4А, түбір жинаушы РКС-4
машиналар комплексін қолданады, үйілген қызылшаны тиеу СНТ-2ДБ, ПС-100
немесе өздігінен жүретін СПС-4,2 тиегіштерімен жүзеге асырылады.

1.3 Агротехникалық талаптар

Қант қызылшасы егісіне арналған топырақ кесектерінің диаметрі 20 мм-
ден аспайтын және қопсыту тереңдігі белгіленген тереңдікке сәйкес (алшақтық
1—1,5 см-ден тиіс) өңделуге тиіс; топырақтың бетін тегістеу қажет. Тұқымды
егу кезінде бір-бірінен біркелкі қашықтыққа орналастыру және белгіленген
тереңдікке енгізу (алшақтық ±1 см-ден аспауы тиіс) қажет. Міндетті түрде
түзулеп себіледі: қатараралықтардың ен айырмашылығы бір жүрісте ±1 см-ден,
түйісетін жерде ±5 см-ден аспайды. Белгіленген тұқым себу нормасы және себу
процесіндегі тыңайтқыш тұрақты болуға тиіс, ал себілген аланда жота және
трактор немесе сеялка доңғалағының ізі қалмауы тиіс.
Қатар аралықтарды өңдеуде және үстеп қоректендіруде қопсытудың
белгіленген тереңдігінен және тыңайтқыш енгізу нормасынан ауытқушылық
болмауға тиіс.
Қорғау аймағының ені белгіленген мөлшерден -+1см ауытқымауы тиіс.
Қызылша өсімдігін зақымдауға, сондай-ақ оларды топырақпен жабуға болмайды,
арамшөпті толық жойған жөн. Жинау кезінде түбір мен жапырақты ластамай
жинау қажет. Түбірдің жапырақпен бірге кесіліп кететін балаусасы жалпы
түбірдің 5%-нен аспауы тиіс. Қызылшаны қабылдау пунктіне жинаған күні
жеткізеді немесе қалыңдығы 15см топырақпен жауып қояды.

1.4 ССТ-12А аспалы қызылша сеялкасы

ССТ-12А аспалы қызылша сеялкасы (сурет 1) сұрыпталған қант қызылшасының
тұқымын (1 гектарға белгіленген тұқым саны бойынша) дәл пунктирлі және
пунктирлі-ұялы әдіспен бір мезгілде минералды тыңайтқыш енгізе отырып
себуге арналған; қатараралықты 450мм етіп себуге есептелген. Қосымша
жалғастырушы біліктер арқылы қант қызылшасын суармалы аймақта егіп-күту
үшін оны қатараралығын 600мм-ден сегіз қатарлы етіп қайта жабдықтауға
болады. Сеялканы арнаулы тетіктермен комплектілегенде қант қызылшасының,
тарының, қарақұмықтың, сояның, бұршақтың (ірі сорттарынан басқасын)
түйіршіктелген тұқымын себеді.
Сеялка МТЗ-80 және Т-70С тракторларына агрегатталады. Ол рамадан,
аппараттар жетегінің механизмі бар екі пневматикалық тіреуіш доңғалақтан
(1), тыңайтқыш сепкіш алты аппараттан (5), тұқым сепкіш он екі секциядан,
маркерлерден, екі басқыш тақтайдан және тұтқалардан тұрады.
Сеялканың рамасы бір секциялы, түтіктерден пісіріліп жасалған. Раманың
алдыңғы жағына СА-1 автоматты тіркемесі бекітілген. Оны раманың ортасына
немесе 225мм солға қарай жылжытып қондырады, мұның өзі сеялканы доңғалақты
немесе шынжыр табанды отамалы тракторларға (із аралығы 1800мм және 1350мм)
тіркеуге мүмкіндік береді, мұнда сошниктер трактордың із аралығымен
жүрмейді. Автоматты тіркемелер дәл жүгері сеялкасындағыдай жасалған.
Дискілі тыңайтқыш сепкіш АТД-2 аппараттары қолданылады. Тұқым сепкіш
секциялар параллелограмды аспалы механизмдерден, тұқым бункерінен, сепкіш
аппараттан (себуші дискі – 10, тарағыш ролик – 8, түрткіш - 15),
сырғымаүлгісіндегі құрама сошниктен (тыңайтқыш бағыттаушы – 16, тұқым
бағыттаушы – 17), қырғылардан (14), сошник тереңдігін реттейтін механизмнен
(11), ішінде атмосфералық қысым сақтаған камерасыз резеңке шиналы тапаушы
доңғалақтар (13) мен шлейфтен (12) тұрады.
Тұқым және тыңайтқыш сепкіш аппараттардың жетегі орталықтандырылған және
тербеліс подшипниктеріне орнатылған тіреуіш пневматикалық доңғалақтардан
(1) жүзеге асырылады. Өлшемі 5 – 10 әр доңғалақтан айналыс тікелей шынжырлы
беріліс арқылы алты тұқым сепкіш және үш тыңайтқыш сепкіш аппараттарға
беріледі.
Сеялка жұмысының технологиялық процесі былайша өтеді. Тыңайтқыш сепкіш
(5) аппараттан тыңайтқыш өткізгіштерге (7), одан тыңайтқыш бағыттаушы (16)
арқылы екі аралас қатарға түседі.
Сошниктің тыңайтқыш бағыттаушысының артынан борозда ернеуінен құлаған
топырақ тыңайтқышты жауып, тыңайтқыш пен тұқым арасын бөліп тұратын қабат
пайда болады. Тұқым бункерден себу дискісінің (10) ұяшықтарына келеді.
Дискінің әрбір ұяшығына бір дәннен түсіп, артық тұқым роликпен (8) алынып
тасталады. Одан әрі дискі ұяшығында тұрған тұқым сепкіш аппарат корпусының
қабырғасымен төмен түседі. Ұяшықтың төменгі бөлігіндегі тұқым түрткіш (15)
арқылы бірінен соң бірі сошник сүңгімесі жасаған, тапталған борозда түбіне
тасталады. Тұқым мен тыңайтқыш салынған борозда қырғылармен (14) көміледі.
Қырғылардан кейінгі топырақ тұқымды топырақ тұқымды топыраққа жанастыра
доңғалақ арқылы (13) тапталады. Тапаушы доңғалақтан кейін топырақ
тегістеледі және аздап шлейфтермен (12) қопсытылады.
Сеялка жылжымалы штангілері бар дискілі маркерлермен жабдықталған.
Маркерлер трактор кабинасынан басқарылатын гидрофитциялы механизмдермен
түсіріліп, көтеріледі.
Сеялканы тасымалдау кезінде маркерлер рамаға салынады, бұл сеялканың
биіктігін кішірейтіп, агрегаттың тасымалдануын жақсартады.
Сеялкаға раманың көмекші брусына кронштейндермен бекітілген екі
басқыш тақтай қойылған. Басқыш тақтайдың алдында тұтқа бар, себушінің
қауіпсіз жұмыс істеуін қамтамасыз ету үшін артына арқалық бекітілген.
Оң жақтағы басқыш тақтайға серіппелі із қалдырғыш орнатылған. Із
қалдырғыш себу агрегаты егістікті жүріп өткен соң егістіктің
қатараралықтарын көктеп шыққанға дейінгі өңдеуі үшін, трактордың
культиватормен қоса келесі өтуіне қажет борожда жасайды.
Сеялка себуші мен тракторшының аралық байланысын жүзеге асыру үшін
электр сигналмен жабдықталған. Ол кнопкалы қосқыштан, кабельден және
штепсельді айырдан тұрады. Қосқыш оң жақ басқыш тақтайдың сол жақ тірегіне
бекітілген.

а- жалпы көрiнiсi; б — схемасы; 1— доңғалақ; 2, 3, 4— шынжырлар, 5—
тыңайтқыш сепкiш аппарат; 6— тыңайтқыш, 7-тыңайтқыш өткiзгiш; 8-тарағыш
ролик; 9-тұқым; 10-себушi диск, 11-сошник жүрiсiнiң тереңдiгiн реттейтiн
механизм; 12-шлейф; 13-таптаушы доңғалақ, 14 — қырғы, 15 — түрткiш, 16 —
тыңайтқышты бағыттаушы, 17—тұқымды бағыттаушы, 1 8—шынжыр, 19—серiппелер.
Сурет 1. ССТ-12А сеялканың схемасы
1.5 Егістікті күтуге арналған машиналар

УСМ К-5,4А (сурет 2) өсімдік қоректендіргіш-культиватор қатараралықты
өңдеуге және қатар арасы 45см және 60см қант қызылшасы өсімдігін
қоректендіруге, сондай-ақ себу алдында топырақты жаппай өғдеуге арналған.
Жұмыс органдары мен тетіктерді жинап алуға байланысты УСМК-5,4А
культиваторы мынадай операцияларды атқарады:
бір мезгілде арамшөпті отап, топырақты қопсытып, жерді тұқым себу
алдында өңдеу;
өсімдік көктеп шыққанға дейін топырақты тұтас қопсыту және арамшөптерді
жоя отырып, 3см тереңдікке дейін топырақ қабыршығын уату;
шабықтау, қатараралықты өңдеу кезінде жұмыс органдарының алымы
аймағындағы арамшөптерді құрта отырып, ұсақ және терең (16см-ге) қопсыту;
минералды тыңайтқышпен үстеп қоректендірумен бір мезгілде белгіленген
тереңдікте топырақты қопсыту;
ССТ-12 сеялкасының маркерін пайдалана отырып, егін көгін шоқтау;
УСМК-5,4А өсімдік қоректендіргіш-культиваторы рамадан (2), жұмыс
органдары секцияларынан (3), айыры бар тіреуіш-жетек доңғалақтарынан (1)
және тыңайтқыш сепкіш аппараттардың жетек механизмдерінен, қоректендіргіш
тетіктерден, тырмаларды асуға арналған құрылғылардан (4) және автоматты
тіркеуіш құрылғысынан тұрады.
Тікбұрыш формасындағы рама айқыш тартпалармен жалғасқан негізгі және
көмекші брустан (түтіктерден) тұрады. Раманың алдыңғы бөлігіне автоматты
ілініс құрылғысы бекітіледі. Культиватордың беріктігі мен қаттылығын
күшейту үшін шпренгель орнатылған.

1—тiреуiш-жетек доңғалағы, 2—рама, 3—жұмыс органдарының секциясы,
4—тырманы асуға арналған қондырғы, 5—тырма, 6—қалыпқа келтірушi
серiппе.

Сурет 2. УСМК-5.4А культиватор-қоректендiргiштiң жұмыс органдарын
топырақтың өсiмдiк себер алдында комплектiлеу схемасы

Жұмыс органдарының секциялары негізгі брусқа құрсаулар арқылы
бекітілген. Ол алдыңғы және артқы кронштейндерден, грядильден, жалғастырғыш
құрсаудан, тұрақтандыру серіппесінен, ішінде атмосфералық қысымы бар шиналы
тіреуіш катоктан, жақтау ұстағыштардан және жұмыс органдарынан тұрады. Ол
қатараралық 60см болғанда 8 секциядан құралады. Тіреуіш-жетек доңғалақтары
жеке қатаң рамаға орнатылған, ал құрсаулар арқылы культиватордың рамасына
бекітілген. Беріліс механизмі қозғалысты, тіреуіш-жетек доңғалақтарынан
қарсы жетек арқылы тыңайтқыш сепкіш аппараттарға береді.
Тыңайтқышпен қоректендіргіш тетік үш жетек білікшелермен және тұтқалы
басқыш тақтайлармен өзара жалғастырылған алты АТД-2 тыңайтқыш сепкіш
аппараттан тұрады.
Тырма асатын құрылғы түтік қимылы екі тартқыштан тұрады. Тартқыштар
серіппелі түсіргіш құрылғымен топсалы түрде жалғастырылған. Тартқыштың
артқы ұштарына шлейф бекітілген. Шлейф тізгіншелеріне жеңіл себу тырмалары
орнатылған. Тасымалдау қалпында тырмалар орнатылған. Тасымалдау қалпында
тырмалар шынжырлар арқылы ұсталып тұрылады. УСМК-5,4А өсімдік
қоректендіргіш-культиватор Беларусь, Т-70С тракторларына тіркеледі.
Культиватордың өнімділігі бір сағат таза жұмыста 4,2га. Онымен бір
тракторшы жұмыс істейді.
УСМ П-5,4К қант қызылшасы көктерін сиреткіш (сурет 3) қант қызылшасы
көгін механикаландырып қалыптастыруға және қатараралығы 45см және 60см етіп
себілген өсімдікті күтуге арналған.

1— рама, 2— тiреуiш-жетек доңғалағы, 3— пышак, 4— кескiш қалпақ

Сурет 3. УСМП-5.4К сиреткiшi

Сиреткіш 80х80мм шаршы қималы рамаға асылған 12 жетілдірілген жұмыс
секцияларынан тұрады. Раманың құрылысы УСМК-5.4А культиваторы рамасының
құрылысына ұқсас. Ол екі тіреуіш-жүріс пневматикалық доңғалағына (2)
тіреледі.
Сиреткіш жұмыс секциялары реттеуіш құрылғылы серіппесі бар қатаң
параллелограмм аспаға қондырылған. Серіппе тіреуіш-жетек доңғалағына
топырақтың жақсы ілінуін қамтамасыз етеді. Аспаның жоғарғы буынының артқы
сөресі жұмыс органдарының жүрісін шектейді. Пышақтары (3) бар кескіш қалпақ
(4) қатарға сүйір бұрышпен қондырылады және айналысқа тіреуіш-жетек
доңғалағынан келтіріледі. Жетек доңғалағы редуктордың ену білігіне, ал
кескіш қалпақ шығу білігіне бекітілген.
Қалпақтың пышақтары өздігінен қайралады. Өсімдікті қалыптастыру схемасына
қарай оларды жекелеп немесе топтап, қосарлап және үшеулеп орналастыруға
болады. Винт механизмі пышақтардың тереңдігін реттеу үшін қызмет етеді.
Сиреткіш тіреуіш катоктары бар грядильдер акциясы және жұмыс органдарының
тұтқыштары (12 дана) сияқты культиватор жабдықтарымен комплектелінеді.
СА-1 автоматты тіркеуіш арқылы Беларусь, ЮМЗ-6Л, жұмыс істегендегі
өнімділігі 3,5га.

1.6 Қызылша жинауға арналған машиналар

Өздігінен жүретін қызылша жинайтын алты қатарлы К С-6 Б машинасы (сурет
4) қатараралығы 45 см етілш тасқынды және аударыстыру әдісімен егілтен қант
қызылшасын жинауға арналған. КС-6Б машинасымен жапырағын алдын ала кесіп
алып, үйілген қант қызылшасының түбірін жинап алуға болады.
КС-6Б машинасының құрылысы мен технологиялық схемасы КС-6 машинасына
ұқсас.
КС-6 машинасымен салыстырғанда КС-6Б машинасының жетілдірілген бірқатар
бөлшектері бар, оларға мыналар жатады: жүріс бөлігінің көлемді жетегі,
қазып алатын рамаларды реттеуге арналған сыналы құрылғы, планетарлық
редуктордың қос тежеуіші, сфералы втулкалары бар қазып ала-тын рамалардың
цилиндрлі тіреуіш роликтері, полотносының жылдамдығы баяулатылған бойлық
және тиеуіш элеваторлар, элеваторлардың қысқартылған шеткі қырғыштары,
винтті серіпелі сақтандырғыш муфталар, қазғыштардың қалынтаушы дискілері,
қазғыш жетегі редукторлары мен шнекті тазартқыштың жақсартылған тығыздығы,
қазғыш құрылғының күшейтілген рамасы, УСАК-К автоматгы бақылаудың
жетілдірілген жүйесі.
КС-6Б машинасы рамасына түбір жинағыш қондырылған өздігінен жүретін
шассиден тұрады.
Негізгі бөліктері — шассиден жетекші (31) және басқарылатын (2)
доңғалақтар белдігіне сүйенетін рама (28), күш агрегаты (11), жүріс
бөлігінің көлемді жетегі, кабина (10), электрлік және гидравликалық
жүйелер.
Түбір жинауыштың негізгі рамасына (28) тоң ұнтақтағыш (27), тиегіш
элеватор (21), ленталы конвейер (26), бункер (22) мен бойлық элеватор
орналасқан.

1— жүргізу автоматы, 2— басқарылатын доңғалақтардың алдыңғы белдігі, 3—
қазғыш жүрісінің тереңдігін реттейтін штырьлар, 4—кронштейн, 5— қазғыштар
тіреулерін бекітетш қамыттар, 6—бекіткіш, 7—қазғыштар рамасын көтеретін
гидроцилиндр, 8—желдеткіші бар ауа тазартқыш. 9— сигнал беретін фонарь,
10—кабина, 11—күш агрегаты, 12—қазып шығаратын құрылғы рамасы, 13—шарлы
топса,14—бойлық элеватор жетегінің редукторы, 15—серіппе, 16—бойлық
элеватордың жоғарғы жағын бекітетін топса, 17—бойлық элеватордың жоғарғы
бөлігі, 18— таяныш, 19—жетекші білік, 20—тиегіш элеватор жетегінің шынжырлы
берлісі, 21- тиегіш элеватор, 22— бункер; 23—ілгешек, 24— резеңке алжапқыш,
25—бункер, корпусы, 26— ленталы транспортер, 27— кесек ұнтақтағыш, 28—
негізгі (сүйреуші) рама, 29— жетекші доңғалақтар, 30—бойлық элеватордың
төменгі бөлігі, 31—жетекші доңғалақтардың белдігі, 32—бойлық элеватордың
полотносы, 33—бағыттаушы ролик, 34—реттегіш тартқыш, 35—берілісті битер,
36—шнекті тазартқыштың артқы валеці, 37— шнекті тазартқыш, 38— битер, 39-
тазартқыш.

Сурет 4. КС-6Б қызылша жинағыш машинаның схемасы

Қазғыштар (39) мен шнекті тазартқыш (37) қазу құрылғысының рамасына (12)
бекітілген және шарлы топсамен (13) жалғастырылған.
Рама (12) жұмыс барысында (қазғышты топыраққа терең сіңірген кезде)
кронштейн (4) арқылы басқарылатын доңғалақтардың алдыңғы белдігіне (2)
тіреледі; тасымалдау қалпында қазғыш рамасы көтергішінің гидроцилиндрімен
(7) ұстатылады да, бекіткішпен (6) тоқтатылады.
КС-6Б машинасы негізгі жинау бөлшектерінің жұмысына, сондай-ақ жүргізу
автоматына (1) бақылау жасайтын автрматты жүйемен жарақталады. Машина түнде
жұмыс істеуді қамтамасыз ететін жарық беру приборлармен жабдықталған. Оның
баспалдақсыз жылдамдығы сағатына 0-ден 20,1 км-ге дейін өзгереді.
Машинаның қазғыш құрылғысының рамасына (12) алты қазғыш (39), битер
(38), шнекгі тазартқыш (37), қазғыш битер, шнек және беріліс битері (35)
жетегінің трансмиссиясы қондырылған.
Әрбір қазғыш бірі-біріне бұрышпен орнатылған екі штампты дискіден
тұрады. Дискілердің осылайша қондырылуы қиюласатын құрсау жақтаулары
аралығындағы саңылаудың 30—46 мм болуына мүмкіндік береді. Саңылауды
шайбаларды дискінің екінші жағына ауыстырып қою арқылы кішірейтуге болады.
Ауыр және ылғалды топырақта жұмыс істегенде қазғыш дискілердің тіркеу
тетіктері арасындағы саңылауларға орнатылған қосымша валецтерді шығарып алу
ұсынылады.

1.7 Пәлек жинауыш КС-6Б машинасы

КС-6Б машинасының салмағы 9100 кг, 1сағаттағы таза жұмыс өнімділігі
1,35-2,97 гасағ. БМ-6 пәлек жинауыш алты қатарлы машина қатараралығы 45
см болып егілген қант қызылшасының пәлегін жинауға арналған. Машина МТЗ-80
және ЮМЗ-6Л тракторларымен жұмыс істеуге есептелген. БМ-6 пәлек жинауыш
машина тамыр жигайтын тамыр жинайтын КС-6Б машинасының комплексімен жұмыс
істейді. БМ-6Б (сурет 5) пәлек жинауыш машинаның жұмыс органдары алдыңғы
қатарға орналасқан бағдарлауыш құрылғымен жарақаттандырылған. Машинадағы
бақылаудағы тораптың бірі істен шыққаны (бұзылған тораптың орналасқан жерін
көрсетіп) жөніндегі сигнал беретін әмбебап автоматты басқару жүйесі (УСАК-
6Б) қондырылған.

1-бағдарлаушы-копирі; 2-пәлек кесу аппараты;
3, 6, 7-транспортерлер;
4-битер; 5- лақтыру барабаны; 8-тамыр
тазалағыш.

Сурет 5. Пәлек тазалағыш БМ-6Б машинасының жұмыс процессінің сұлбасы

Машина тіркемесі бар рамадан тұрады. Рамаға бағдарлаушыны жүргізгіш
(1), гидробасқару (7), пәлек кескіш аппаратының бағдарлаушылары (пәлек
кескіш-2), тіреуіш доңғалақтар (3), пышақтар (4), пәлек қабылдау
транспортері (5), пәлек тиеуіш элеватор (6) орнатылған.
Рама –пісірілген түтікті конструкция. Ол пневматикалық жүріс
доңғалақтарына тіреледі. Тіркеме негізгі раманың алдыңғы көлденең
түтіктерінің арасына штырь арқылы негізгі раманың алдыңғы бөлігіндегі
көлденең түтікке пісіріліп, үшкілдерге топсамен жалғастырылған. Оң ағаштың
бағыттаған жақта еркін қозғалуы үшін раманың түтіктері арқылы тіркеменің
түтіктеріне кронштейндер пісірілген, олардың осіне рамка бекітілген. Дәл
осы түтікке гидроцилиндрдің штогы мен басқыш кронштейн бекіту үшін
кронштейн пісірілген.
Бағыттауыш механизм қызылша тамырының басын вертикаль жазықтыққа
бағыттауға арналған. Машиналар қозғалғанда бағдарлауыш сүңгісі әр тамырдың
басымен түйісіп, пышақты қажетті кесу биіктігіне көтереді.
Бағыттауыш механизм пішінді жота салғыш бағдарлауыш (1) күйінде
орындалған және төрт буынды топсалы серіппесі бар.
Пышақтың аспа механизмі пышақтың бағдарлаушы механизмімен және
пәлек кескіш аппараттың рамасымен байланысын қамтамасыз етеді.
Пәлек кескіш аппараттың механизмдерін жалғаушы топсаларға тербеліс (ине
тәрізді) және сырғу подшипниктері қондырылған.Пәлек кескіш (2) жеке екі
секция түрінде орындалған. Әрбір секция үш кескіш аппарат, үш бағдарлаушы
механизм мен битерлі қабылдау транспортері орнатылған пісірілген
конструкциялы жылжымалы рамадан тұрады. Жылжымалы рама негізгі рамаға
топсамен жалғастырылған және биіктігі бойынша реттелетін пневматикалық
бағдарлауыш доңғалақтың алдыңғы бөлігіне тіреледі.
Кескіш аппарат пәлекті тамырдан кесіп алу және кесілген пәлекті
қабылдау транспортерінің полотносына беру үшін қызмет етеді (сурет 6).
Машина кескіш аппараттың екі секциясымен жарақтанған. Әрбір
секцияның үш кескіш аппараты бар, олар пәлек кескіш раманың алдыңғы
бөлігіндегі кронштейндерге орнатылған және өзара шынжырлы жартылай муфталы
білікпен жалғастырылған.
Кескіш аппарат пышақтардың алмалы-салмалы екі типімен
комплектіленген: арамшөбі көп учаскеде жұмыс істеу үшін сегментті және
65 г болаттан жасалған тегіс дискілі. Кескіш аппараттарды жетекке келтіру
тарататын редуктордың кардан берілісінен қамтамасыз етіледі.
Кескіш аппарат подшипниктері мен сальниктері бар корпустан,
тіреуден, вертикаль біліктен, конусты редуктордан, втулкадан,
қалпақтан,саусақтардан, күпшектерден және пышақтан тұрады.

1-копир щупы: 2-тірек доңғалағы; 3-төрт
звенолық; 4-реттеу винті;
5-тиек; 6-тұлға; 7-лопастар; 8-пышақ; 9-
түйнек тамыр;
а-копир мен пышақ арасындағы көлденең
саңлау; в-копир мен пышақ
лезвисі арасындағы тік саңлау; с-топырақ
пен пышақ арасындағы
саңлау; І,ІІ,ІІІ-тесік.

Сурет 6. Пәлек қырқу аппараты

Пышақ сақина арқылы оған пісірілген болттармен қалпаққа
жалғастырылған, қалпақ болттармен втулкаға бекітілген. Корпустың саусақтары
бағдарлауыш механизмдермен жалғастырылған.
Металл керамикалық ішпек престелген втулка тамырды бағдарлаушының қалпына
қарай пышақтың білік бойымен ауысып отыруын қамтамасыз етеді.
Пышаққа бұру моменті редуктордан білікпен күпшек арқылы келеді.
Күпшекте құндақпен және пышақпен байланыстырылған саусақтар орналасатын
ойықтар болады. Гофрирленген құндақ білік пен втулканың жұмыстық бетін шаң-
тозаңнан сақтайды.
Қалпақ кесілген пәлекті қабылдау транспортерінің полотносына
лақтырып тұратын екі қалақшамен жарақтанған. Бағдарлаушы доңғалақ пәлек
кескіштің рамасы үшін үшінші тірек болып табылады. Ол дискілі пневматикалық
доңғалақтан, осьтен, күпшектен, шарикті подшипниктерден, айырлардан,
реттеуші винттен және қалпақшадан тұрады.
Қабылдаушы транспортер (5) пәлекті қабылдау, топырақтан тазарту және
тиегіш элеваторға тасымалдауға арналған. Битерлі қабылдаушы транспортер
шынжырлы, шыбықты, қырғышты етіп жасалған. Ол рамадан, битерден,
полотнодан, жетекші біліктен, жетектегі және сүйемелдеуші роликтерден
тұрады. Битер білігі, жетекші білік, жетектегі және сүйемелдеуіш роликтер
бір рет майланатын шарикті подшипниктердеайналып тұрады.
Полотно адымы 38,1 м м өзара шыбықтар мен қырғыштар арқылы
жалғастырылған екі втулкалы-роликті шынжырдан тұрады. Полотноны керу
жетекші біліктің үшкіліне пісірілген реттеуші винттер арқылы орындалады.
Қабылдаушы транспортердің жетегі транспортер рамасының жоғарғы
бөлігіне ілінген әрі кардан білігі арқылы байланысқан редуктордан және
негізгі раманың орталық бойлық брусына бекітілген редукторы бар
сақтандырушы муфтадан жүзеге асырылып, кардан берілісі арқылы орталық
редуктордан қозғалыс алады. Сақтандырғыш муфталар қабылдаушы транспортерді
сынып қалудан қорғайды. Битер білігін жетекке келтіру транспортердің
жетекші білігінен шынжырлы беріліс арқылы қамтамасыз етіледі.
Пәлек тиегіш элеватор (6) қатар келе жатқан транспортқа пәлек тиеуге
арналған.

2 Технологиялық бөлім

2.1 Ауыл шаруашылық дақылын өсіру (қант қызылшасы)
технологиялық сұлбасы

Берілген ауыл шаруашылық дақылын өсіру және жинау технологиялық
сұлбасын таңдап алуда технологиялық процесстегі барлық операцияларды
негіздеп алдым.
Технологиялық сұлбаны ғылым мен озық тәжірибенің жетістігін ұтымды
ауыл шаруашылық дақылдарын өсіру және жинау технологиялық карталарын
ескеріп таңдадым.
Төменде қант қызылшасын өсіру технологиялық сұлбасын жасау үлгісін
келтірдім (1 кесте).

Кесте 1
Қант қызылшасын өсіріп және жинау технологиялық картасы
ауданы, ГА шығымдылығы, тга: пәлек – 120; тамыры-500.

№
1
1 2
К - 701 ДТ – 75м
Атқарған жұмыс көлемі, ш.э.га 301,7 95,06
Жұмсаған жанармай мөлшері, кг 3908 1152
Атқарған ауысым норма саны 15,97 13,58
Трактор саны, дана
Нақты 1 1
Шартты 2,7 1,1
Жылдық өндірім, ш.э.гажыл;
Нақты трактордың 301,7 95,06
Шартты трактордың 111,7 86,4
Ауысымдық өндірім, ш.э.гаауысым 18,89 7
Трактор паркін пайдалану коэффициенті
Бір трактордың атқарған ауысым норма
саны
Нақты трактордың 15,97 13,58
Шартты трактордың 5,91 12,34
Үлестік жанармай сарпы, кгш.э.га

Кесте 3
Ауылшаруашылық машина пайдалану көрсеткіштері

Көрсеткіштер АШМ маркасы
ССТ-12Б БМШ-20 БИГ-11 КПШ-9 ССТ-8А
Атқарған жұмыс 92,5т 500 750т 500 105т
көлемі
Атқарған ауысым 1,54 7,46 10,7 6,94 2,91
саны
Машина саны, 1 1 1 1 1
дана
1 машинаның
өндірімі, га
Жылдық 92,5 500 750 500 105
Ауысымдық 60 67 70 72 36
1 машинаның 1,54 7,46 10,7 6,94 2,91
атқарған ауысым
саны

Кесте 4
Жанар-жағар май мұқтаждығы

Тұтынушы Жанармай Жағармай
Дизел Бензин Матор Автотрак Трансмиссия Қою май
отыны майы тор майы майы (солидол)
m
Дизел Бензин Мотор АвтотракторТрансмиссияҚою май
отыны майы майы майы (солидол
)
Жұмысқа
жұмсалған
ЖЖМ, m 5,06 0,02 0,268 0,0,021 0,003 0,005
ТҚ көрсетуге0,005 0,00002 0,000268 0,000021 0,000003 0,000005
қажетті ЖЖМ
Механизатор
дайындауға
кететін ЖЖМ
Барлығы ЖЖМ
ысырыбы
Қажетті ЖЖМ 5,065 0,02002 0268268 0,021021 0,003003 0,005005
Бағасы, мың 35000 50000 60000 70000 120000 155000
теңге
Құны, мың 177275 1001 16096 1471 360 775
теңге

Кесте 6
Жарақаттандырылған жұмыстың тікелей шығыны

Шығын түрі Сомасы, мың теңге
Еңбекақы
ЖЖМ құны 196978
Жөндеу, Тқ және сақтау
Оның ішінде
Тракторды
Комбайнды
АШМ-ны
Пайыздық төлем мен сақтандыру 10215890
Амортизация
Автокөлік үшін төлем ақы
Тағы да басқа шығын
Барлық шығын (машина пайдалану 10412868
шығыны)
Атқарылған жұмыс көлемі, ш.э.га 400
1 ш.э.га-ның өзіндік құны, теңге 62032

Кесте 7
Қажетті тұқым, тыңайтқыш, улы химикат және олардың құны

Технологиялық Қажеті, Бағасы, мың теңгеҚұны, мың теңге
материал
Тұқымдық материал0,185 13000 2405
Органикалық
тыңайтқыш
Арасан тыңайтқыш 17,5 1800 31500
Улы химикат
Барлығы - 17,685 - 14800 33905

Кесте 8
Алатын өнім және оны сатудан түсетін табыс

Өнім Жалпы түсімі Нарқы мың теңге Сомасы мың
теңге
Қант қызылшасы 650 18000 11700000
Барлығы 650 18000 11700000

Кесте 9
Шаруашылықтың экономикалық көрсеткіштері

Көрсеткіштер Мөлшері, мың теңге
Кіріс (өнім сатудан түскен) 15450000
Тұқым, тыңайтқыш және химикат құны 1391500
Ескерілмеген шығын
Тікелей шығын өндірістік шаруашылық
шығын
Шығыс (жалпы шығын) 10412868
1 м өнімнің өзіндік құны 5466,8133
Пайда (жалпы табыс) 10215890
Қосымша құн салығы
Салық салатын кіріс 1134000
Табыс (кіріс)
Таза пайда
Еңбек өнімділігі, теңгеадам
Рентабелділігі, %
Қор қайтымдылығы, теңге100 теңге

2.2 Тұқым себуге және тыңайтқыштар енгізуге қойылатын
агротехникалық талаптар

Агротехникалық талаптарды сақтау ауыл шаруашылық дақылдарынан мол
өнім алудың негізі болып табылады. Сондықтан себуге мынадай талаптар
қойылады:
* сепкіштер берілген себу нормасын сақтауды қамтамасыз ету керек;
* себу тереңдігін сақтау керек.
берілген себу мөлшерінен ауытқу 3% ;
ал тереңдіктен ауытқу,15%;
- дән себу алаңынан тең бөліну керек;
алым ені бойынша ауытқу 3%;
- себу кезінде дән нығыздалған ылғал қабатында жату керек;
себудің бірқатарлығын және қатараралықты сақтау керек;
себу аппараттарымен жаншылған тұқымдар 0,2% аспауы тиіс.
Агротехникалық талапты сақтамаса, себетін материал шығын болады,
өнімділік төмендейді және қосымша шығындар шығады.

2.3 Трактор мен АШМ- ның қысқаша техникалық және пайдалану
сипатамалары

Жалпы қолданылатын трактор: 5 класста 2 цилиндрлі, 198 квт қуатты
(270 аттың күші) ЯМЗ- 240Б дизельді двигалель орналасқан. Дөңгелек схемасы
4.4. Тіркемелермен жұмыс істеу үшін тартқыш іліну қондырғылармен
жабдықталған. Габаритті размері 7400 х 2880 х 3750 мм.
Трактор К- 701-дің техникалық сипаттамасы:
1. Двигатель қуаты, - 198,6 кВт;
2.Иінді біліктің айналу жиілігі, - 1900:60 сек =(31.6) мин-1,( с-1);
З.Масса - 13500,кг;
4. Трактордың ілінісу салмағын пайдалану коэффициенті - 0,9
5.Доңғалақты құрсағының радиусы, - 0,332 м (ч);
6. Тарту классы, - 50 кН.

Машина трактор агрегатының жұмыстық режимін негіздеу, берілген
операцияны орындау үшін, пайдаланылатын ауыл шаруашылық машиналарының
ұсынылған жылдамдықтарына сәйкес.
ССТ – 12Б сепкіші, 10 кмсағ дейінгі жүріс жылдамдығы ұсынылады. Осы
жүріс жылдамдықтарына сәйкес трактордың технологиялық сипаттамасынан жүріс
берілісі анықталады. ССТ = 8 кмсағ
Осы қабылданған жүріс жылдамдықтарына сәйкес К - 701 тракторы осы
жылдамдықты 2 режимде 2 берілісте береді.

ССТ-12Б аспалы қызылша сеялкасы:

1. Алым ені, - 5,4 м;
2. Қатараралық ені,– 45 см;
3.Ыдыс сыйымдылығы:
дәнді көшетке арналған - 1650 дм3;
тыңайтқышқа арналған - 840 дм3;
4. Жұмыс жылдамдығы, кмсағ - 10 дейін;
5. Өнімділік - 90 кгга;
6. Көмекші қызмет -1адам.

2.4 Трактордың пайдалану көрсеткіштерін есептеу

Қозғалтқыштағы (жетекші дөңгелек немесе шынжыр табанды трактор)
жанама тарту күші мынадай формуламен анықталады;

(12)

Бұндағы: Nе - двигательдің номиналды тиімді қуаты, кВт;
ηмех -трансмиссияның беріліс саны;
r - тербелу радиусы;
nдв - иіндібіліктің номиналды айналу
жиілігі, с-1;

ηмех - дөңгелекті тракторлар үшін:

ηмех= ηnцил· ηm кон;
(13)

Мұндағы: цилиндрлік және конустық беріліс жұбының механикалық ПӘК.

η цил =0,93÷ 0,95;

ηкон =0,95÷0,97;

ηмех =0,94*0,96=0,90;

J- трансмиссия беріліс саны - 66,9.

Дөңгелекті тракторлар үшін :

г = го + λ ш һш , м;
(14)

го= 0,332

Мұндағы: λ ш - шинаның отыру коэффициенті -і=0,75;
һш-қырынан қарағандағы шинаның
биіктігі.

г =0,332+0,75 0,523 =0,724м =0,523м;

Рілін =Gіл μ, кН;
(15)

Мұндағы: μ - ілінісу коэффициенті агрофонға (егуге
арналған
алқап) байланысты, μ =0.5÷0.7;

Gіл - ілінісу салмағы.

Gіл = hілін G cos α, кН.
(16)

Мұндағы: hілін -ілінісу салмағын пайдалану коэффициенті;
G -салмақ күші, кН;
Кілінісу коэффициенті = 0,9;
cos α - еңістік бұрышы, cos α =100 =1;

G=10-3 Д Ттр;
(17)

Мұндағы: Д- еркін түсу үдеуі -9,81 м\с2 ;
Ттр-трактор массасы ;

G=0,001 9.81м\с213500кг=132 кН;

Gіл=0,9 132 1=118,8 кН;

Рілін= 118.8 - 0.6=71
кН

2.5 Трактор қуатының тепе -теңдігі.

Агрегатты қозғаушы күш (Рқоз) мынандай ілінісу шарттарымен
анықталады:
Егер, Ріл Рж
Рқоз = Рж

Егер, Рілін Рж
Рқоз = Рілін

Рж =83,6 кН
Рілін = 71 кН

Егер, Рж Рілін;
Рқоз = 71 кН.

2.5.1 Трактордың ілмектегі тарту күші:

Рілмек = Рқоз – (Рf + P α + Ркаб)
(18)

Рілмек =71-(24+7) = 40 кН

Мұндағы: Рf –доңғалауға кедергі күші

Рf =f*G cos α
(19)

f- доңғалау коэффициенті, f = 0.16...0,20

Рf =0.18 132 1 =24 кН

Ркаб-қуат алу білігі:

Ркаб = ССТ-12Б машинасы жетекті ҚАБ-н

алмайды, дөңгелекпен алады.
η қаб =0.94...0,98

Рα =і G;
(20)

Рα = 0,0524. 132 =7 кН

Мұндағы: і-көтерілу коэффиценті.
cos α =30 = і =0,00524

2.6 Трактордың тарту сипаттамасының дұрыс есептелгендігі қуат
тепе-теңдігі бойынша жүргізіледі:

1.трансмиссияда жоғалған қуат:

Nмex =Ne (1-η мех), кВт;
(21)
Nмex =198,6(1-0,90) =20кВт.

2.Жердің еңістігін жеңуге жұмсалатын қуат:

N α = (22)

3. Пайдалануға жоғалған қуат:

N δ=(Nе- Nмех) ·δ, кВт
(23)

N δ =(198,6- 20).0,12=21кВт

δ= тайғанау коэффициенті, δ = 0,12...0,13.

4. Доңғалауға кеткен қуат:

Nf = кВт
(24)
Nf = = 53 кВт

5. Жүріс қозғалтқышының топырақпен ілінісуінің жетіспеуінен
жоғалатын

Қуат:

(Ріл Рж ) (бұндай жағдайда ілінісу
жетіспейді.)

Nж. ілін= кВт
(25)
Nж. ілін = =71 кВт
6. ҚАБ арқылы ауылшаруашылық машиналарының жетегіне жоғалатын
қуат:

Nқаб=
(26)

7. Трактордың тарту қуаты:

Nілмек= (27)

Nе =221 кВт.

Nмех+ Nf + N α ... Nілмек= 226 кВт

Nмех =20 кВт

Nf =53 кВт

N α =15 кВт

N δ =21 кВт

Nж. ілмек=28 кВт

Nілмек =89 кВт

Nқаб =20+53+15+21+28+89+226 кВт

2.7 Аталған операцияны орындайтын ауылшаруашылық агрегатын
жобалау

Агрегаттағы машина саны болашақ агрегаттың максималды алым еніне
байланысты анықталады:

Вmax= м;
(28)

Вmax =

Км – машинаның меншікті кедергісі.
Км =1,1...1,6;
η м = ;

η м- машина саны
Вм – бір машинаның салым ені, м
Вм = 12,3 м;

Соқалар мен терең қопсытқыштар

Вmax=;
(29)
Ксоқа – меншікті кедергісі
А - өңдеу тереңдігі, м

nк=;
(30)

nк – корпус саны;
Вк – бір корпус алым ені, м

2.7.1 Агрегатты құру және жұмысқа дайындау

Агрегатты жұмысқа дайындау үшін тракторлардың және ауыл шаруашылық
машиналардың технологиялық күйін қажет болған жағдайларда технологиялық
қызмет көрсету қажет.
Агрегатты реттеу (трактор мен ауыл шаруашылық машинасының із
аралықтарын қатараралыққа қою қажет. Дөңгелек шинасының қысымын реттеу
керек. Тіркемелі аспалы қондырғыларды реттеу, тіркемені белгілеу, ауыл
шаруашылық машинасын тракторға жалғау және реттеу қажет). Агрегатты
бағыттаушы және қосымша қондырғылармен қамтамасыз ету (із көрсеткіш, із
жапқыш, із қозғыш және маркер және т.б.) операцияға ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.