Агротехнология мен машиналар
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 8
1.Аналитикалық бөлім ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..10 1.1Қазақстан аграрлық секторының даму денгейі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .10
1.2 Ауыл шаруашылық кәсіпорнының сипаттамасы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .11
1.3 Ауыл шаруашылығы техникасының құрылымы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .16
1.4 Шаруашылық жөндеу қызмет көрсету базасының құрылымын таңдау..17
1.5 Жөндеу шеберхана корпусын жобалау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .19
2 Технологиялық негіздеу бөлімі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 24
2.1 Жөндеу. қызмет көрсету жұмыстарының жылдық көлемін есептеу ... ... ..24
2.2 Техникалық қызмет көрсетудің жалпы еңбек сиымдылығын есептеу ... ... .27
2.3 Басқа жұмыс түрлерінің еңбек сиымдылығын есептеу ... ... ... ... ... ... ... ... .28
2.4 Жұмыс түрлері бойынша жылдық жұмыс көлемін тарату және шеберхана
бөлімдерінің көлемін анықтау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...29
2.5Ауыл шаруашылық машиналарын ағымды жөндеулер саны ... ... ... ... ... ... ..31
2.6 Цилиндрлер гильзілерін жаңарту әдістері мен технологиясы ... ... ... ... ... . 34
3 Тіршілік қауіпсіздігі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...40
3.1 Ауыл шаруашылық кәсіпорындарында машиналарды сақтау
орындарын қауіпсіздікті қамтамасыз ету ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...41
3.2 Санитарлық.техникалық іс.шаралар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...44
3.3 Техника қауіпсіздігі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 46
3.4 Электр қауіпсіздігі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. 47
3.5 Өртке қарсы іс.шаралар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 48
3.6 Азаматтық қорғаныс ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. 49
4 Қоршаған ортаны қорғау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... . 51
4.1 Қоршаған ортаны қорғау тұрғысынан «АШМ сервис.орталығы»
өндірістік кооперативінің қозғалтқыштар жөндеу цехының
жұмысын сипаттау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 52
4.2 Атмосфераға тасталынатын зиянды заттар үшін төлем сомасын
есептеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 53
4.3 Қоршаған ортаны қорғау бойынша іс.шаралар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. 56
5 Эканомикалық бөлім ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... . 58
5.1 Қаржылық стратегия ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. 58
5.2 Технологиялық картаны жасау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 58
6 Бизнес.жоспар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 61
6.1 Аннотация ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 61
6.2 Түйін ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 61
6.3 Кәсіпорынның сипаттамасы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... . 62
6.4 Өнімнің (қызметтің) сипаттамасы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 64
6.5 Өндірістік жоспар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. 64
6.6 Маркетинг жоспары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... . 66
6.7 Ұйымдастыру қызметінің жоспары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 67
6.8 Қаржылық жоспар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. 69
6.9 Жұмыстардың орындалу тізбесі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 69
6.10 Жобаның тәуекелділігін (сезімталдылығын) талдау ... ... ... ... ... ... ... ... . 70
Қорытынды ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 71
Пайдаланған әдебиеттер ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... . 72
1.Аналитикалық бөлім ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..10 1.1Қазақстан аграрлық секторының даму денгейі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .10
1.2 Ауыл шаруашылық кәсіпорнының сипаттамасы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .11
1.3 Ауыл шаруашылығы техникасының құрылымы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .16
1.4 Шаруашылық жөндеу қызмет көрсету базасының құрылымын таңдау..17
1.5 Жөндеу шеберхана корпусын жобалау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .19
2 Технологиялық негіздеу бөлімі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 24
2.1 Жөндеу. қызмет көрсету жұмыстарының жылдық көлемін есептеу ... ... ..24
2.2 Техникалық қызмет көрсетудің жалпы еңбек сиымдылығын есептеу ... ... .27
2.3 Басқа жұмыс түрлерінің еңбек сиымдылығын есептеу ... ... ... ... ... ... ... ... .28
2.4 Жұмыс түрлері бойынша жылдық жұмыс көлемін тарату және шеберхана
бөлімдерінің көлемін анықтау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...29
2.5Ауыл шаруашылық машиналарын ағымды жөндеулер саны ... ... ... ... ... ... ..31
2.6 Цилиндрлер гильзілерін жаңарту әдістері мен технологиясы ... ... ... ... ... . 34
3 Тіршілік қауіпсіздігі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...40
3.1 Ауыл шаруашылық кәсіпорындарында машиналарды сақтау
орындарын қауіпсіздікті қамтамасыз ету ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...41
3.2 Санитарлық.техникалық іс.шаралар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...44
3.3 Техника қауіпсіздігі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 46
3.4 Электр қауіпсіздігі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. 47
3.5 Өртке қарсы іс.шаралар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 48
3.6 Азаматтық қорғаныс ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. 49
4 Қоршаған ортаны қорғау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... . 51
4.1 Қоршаған ортаны қорғау тұрғысынан «АШМ сервис.орталығы»
өндірістік кооперативінің қозғалтқыштар жөндеу цехының
жұмысын сипаттау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 52
4.2 Атмосфераға тасталынатын зиянды заттар үшін төлем сомасын
есептеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 53
4.3 Қоршаған ортаны қорғау бойынша іс.шаралар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. 56
5 Эканомикалық бөлім ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... . 58
5.1 Қаржылық стратегия ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. 58
5.2 Технологиялық картаны жасау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 58
6 Бизнес.жоспар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 61
6.1 Аннотация ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 61
6.2 Түйін ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 61
6.3 Кәсіпорынның сипаттамасы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... . 62
6.4 Өнімнің (қызметтің) сипаттамасы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 64
6.5 Өндірістік жоспар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. 64
6.6 Маркетинг жоспары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... . 66
6.7 Ұйымдастыру қызметінің жоспары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 67
6.8 Қаржылық жоспар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. 69
6.9 Жұмыстардың орындалу тізбесі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 69
6.10 Жобаның тәуекелділігін (сезімталдылығын) талдау ... ... ... ... ... ... ... ... . 70
Қорытынды ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 71
Пайдаланған әдебиеттер ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... . 72
Қазақстан Республикасының президенті Н.Ә.Назарбаев ауылшаруашылығын өркендетуге үлкен мән бере отырып, 2007 жылғы ақпан айында еліміздің ауылшаруашылық саласында жұмыс істейтін еңбеккерлер мен мамандардың бас қосуында ауылшаруашылығын диверсификациялау керек дей отырып, бұл салаға білікті мамандар тарту керектігін баса айтып өтті.
Яғни елбасымыздың тапсырмасын орындауда болашақ мамандардың үлесі зор болмақ. Азық-түлік кешеніндегі түбірлі өзгеріс ауылшаруашылық салаларын қалыптастырумен тікелей байланысты екендігін отандық алдыңғы қатарлы қожалықтар мен шаруашылықтар және шетел тәжірибесі көрсетіп отыр. Қазір қоғамда импорт орнын басу, басты-басты өнім түрін экспортқа шығару арқылы отандық азық-түлік кешенінің бәсекелесу қабілеттілігін арттыру жолында өндірісті технологияландырудың басымдылық ролін түсіну бар.
Яғни елбасымыздың тапсырмасын орындауда болашақ мамандардың үлесі зор болмақ. Азық-түлік кешеніндегі түбірлі өзгеріс ауылшаруашылық салаларын қалыптастырумен тікелей байланысты екендігін отандық алдыңғы қатарлы қожалықтар мен шаруашылықтар және шетел тәжірибесі көрсетіп отыр. Қазір қоғамда импорт орнын басу, басты-басты өнім түрін экспортқа шығару арқылы отандық азық-түлік кешенінің бәсекелесу қабілеттілігін арттыру жолында өндірісті технологияландырудың басымдылық ролін түсіну бар.
1. Бабусенко С. М. Проектирования ремонтных предприятий: Учебник М.:
Колос, 1981-295 с.
2. Левитиский И. С. Организация ремонта и проектирования ремонтных
сельскохозяйственных предприятий: Учебник М.: 1977-240 с.
3. Курсовое и дипломное проектирование по ремонту машин. Учебное пособие
(под. ред. А.П. Смелова. М.: Колос, 1984-192 с.).
4. Булей И. А., Иващенко Н. И., Мельников В. Д. Проектирования ремонтных
предприятий сельского хозяйства. Киев: Высшая школа 1981.
5. Ж. О. Құлсейтов, Т. Х. Тастанбеков. Машина пайдалану кәсіпорындарын
технологиялық жобалау. Оқу құралы. Өскемен-2001-80 б.
6.Қазақстан Республикасының шаруа, фермерлік шаруашылықтарын
технологиялық, техникалық жабдықтау және қызмет көрсету бойынша
ұсыныстары, Алматы: РНИ «Бастау», 1997
7. 2005 жылға дейінгі мерзімдегі Қазақстанның өсімдік шаруашылығын
кешенді механизациялау үшін технологиялар мен машиналар жүйесі, 1 және 2
бөлімдері, Алматы, РНИ «Бастау», 1998
8. В.Ж. Фортуна, С.К. Миронюк Технология сельскохозяйственных работ. М.
Агропромиздат, 1982
9. Р.Р. Галицкий Оборудование зерноперерабатывающих предприятий М.
Агропромиздат, 1982
10. Г.А. Егоров, Мартыненко Я.Ф., Петренко Т.П. Технология оборудования
мукомольной и крупяной мукомольной промышленности. М. Издательский
комплекс МГАПП, 1996
11. Cитников Е.Д., Качанов В.А. Оборудование консервных заводов. М. Легкая
и пищевая промышленность, 1981
12. Коба В.Г. и др. Механизация и технология производства продукции
животноводства. М. Колос, 2000
13. Бридихин С.А. и др. Технология и техника переработки молока. М. Колос
2001
14. Дегтерев Г.П. Справочник по машинам и оборудованиям для
животноводства. М. Агропромиздат, 1986
Колос, 1981-295 с.
2. Левитиский И. С. Организация ремонта и проектирования ремонтных
сельскохозяйственных предприятий: Учебник М.: 1977-240 с.
3. Курсовое и дипломное проектирование по ремонту машин. Учебное пособие
(под. ред. А.П. Смелова. М.: Колос, 1984-192 с.).
4. Булей И. А., Иващенко Н. И., Мельников В. Д. Проектирования ремонтных
предприятий сельского хозяйства. Киев: Высшая школа 1981.
5. Ж. О. Құлсейтов, Т. Х. Тастанбеков. Машина пайдалану кәсіпорындарын
технологиялық жобалау. Оқу құралы. Өскемен-2001-80 б.
6.Қазақстан Республикасының шаруа, фермерлік шаруашылықтарын
технологиялық, техникалық жабдықтау және қызмет көрсету бойынша
ұсыныстары, Алматы: РНИ «Бастау», 1997
7. 2005 жылға дейінгі мерзімдегі Қазақстанның өсімдік шаруашылығын
кешенді механизациялау үшін технологиялар мен машиналар жүйесі, 1 және 2
бөлімдері, Алматы, РНИ «Бастау», 1998
8. В.Ж. Фортуна, С.К. Миронюк Технология сельскохозяйственных работ. М.
Агропромиздат, 1982
9. Р.Р. Галицкий Оборудование зерноперерабатывающих предприятий М.
Агропромиздат, 1982
10. Г.А. Егоров, Мартыненко Я.Ф., Петренко Т.П. Технология оборудования
мукомольной и крупяной мукомольной промышленности. М. Издательский
комплекс МГАПП, 1996
11. Cитников Е.Д., Качанов В.А. Оборудование консервных заводов. М. Легкая
и пищевая промышленность, 1981
12. Коба В.Г. и др. Механизация и технология производства продукции
животноводства. М. Колос, 2000
13. Бридихин С.А. и др. Технология и техника переработки молока. М. Колос
2001
14. Дегтерев Г.П. Справочник по машинам и оборудованиям для
животноводства. М. Агропромиздат, 1986
Пән: Автоматтандыру, Техника
Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 53 бет
Таңдаулыға:
Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 53 бет
Таңдаулыға:
Мазмұны
Кіріспе
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .8
1.Аналитикалық
бөлім ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ...10 1.1Қазақстан аграрлық секторының даму
денгейі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .10
2. Ауыл шаруашылық кәсіпорнының
сипаттамасы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .11
3. Ауыл шаруашылығы техникасының
құрылымы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..16
4. Шаруашылық жөндеу қызмет көрсету базасының құрылымын таңдау..17
1.5 Жөндеу шеберхана корпусын
жобалау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .19
2 Технологиялық негіздеу
бөлімі ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ..24
2.1 Жөндеу- қызмет көрсету жұмыстарының жылдық көлемін
есептеу ... ... ..24
2.2 Техникалық қызмет көрсетудің жалпы еңбек сиымдылығын есептеу ... ... .27
2.3 Басқа жұмыс түрлерінің еңбек сиымдылығын
есептеу ... ... ... ... ... ... ... ... .28
2.4 Жұмыс түрлері бойынша жылдық жұмыс көлемін тарату және шеберхана
бөлімдерінің көлемін
анықтау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ..29
2.5Ауыл шаруашылық машиналарын ағымды жөндеулер
саны ... ... ... ... ... ... ..31
2.6 Цилиндрлер гильзілерін жаңарту әдістері мен
технологиясы ... ... ... ... ... . 34
3 Тіршілік қауіпсіздігі
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ...40
3.1 Ауыл шаруашылық кәсіпорындарында машиналарды сақтау
орындарын қауіпсіздікті қамтамасыз ету
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 41
3.2 Санитарлық-техникалық іс-
шаралар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 44
3.3 Техника қауіпсіздігі
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... 46
3.4 Электр қауіпсіздігі
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... .. 47
3.5 Өртке қарсы іс-шаралар
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... 48
3.6 Азаматтық қорғаныс
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... .. 49
4 Қоршаған ортаны қорғау
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... . 51
4.1 Қоршаған ортаны қорғау тұрғысынан АШМ сервис-орталығы
өндірістік кооперативінің қозғалтқыштар жөндеу цехының
жұмысын сипаттау
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... 52
4.2 Атмосфераға тасталынатын зиянды заттар үшін төлем сомасын
есептеу
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... 53
4.3 Қоршаған ортаны қорғау бойынша іс-шаралар
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 56
5 Эканомикалық бөлім
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... . 58
5.1 Қаржылық стратегия
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... .. 58
5.2 Технологиялық картаны жасау
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... . 58
6 Бизнес-жоспар
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... 61
6.1 Аннотация
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... 61
6.2 Түйін
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... 61
6.3 Кәсіпорынның сипаттамасы
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
62
6.4 Өнімнің (қызметтің) сипаттамасы
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 64
6.5 Өндірістік жоспар
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... .. 64
6.6 Маркетинг жоспары
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... . 66
6.7 Ұйымдастыру қызметінің жоспары
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... . 67
6.8 Қаржылық жоспар
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... .. 69
6.9 Жұмыстардың орындалу тізбесі
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... . 69
6.10 Жобаның тәуекелділігін (сезімталдылығын) талдау
... ... ... ... ... ... ... ... . 70
Қорытынды ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
... ... ... ... ... ... ... ... ... .. 71
Пайдаланған
әдебиеттер ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
... ... ... ... 72
Кіріспе
Қазақстан Республикасының президенті Н.Ә.Назарбаев ауылшаруашылығын
өркендетуге үлкен мән бере отырып, 2007 жылғы ақпан айында еліміздің
ауылшаруашылық саласында жұмыс істейтін еңбеккерлер мен мамандардың бас
қосуында ауылшаруашылығын диверсификациялау керек дей отырып, бұл салаға
білікті мамандар тарту керектігін баса айтып өтті.
Яғни елбасымыздың тапсырмасын орындауда болашақ мамандардың үлесі зор
болмақ. Азық-түлік кешеніндегі түбірлі өзгеріс ауылшаруашылық салаларын
қалыптастырумен тікелей байланысты екендігін отандық алдыңғы қатарлы
қожалықтар мен шаруашылықтар және шетел тәжірибесі көрсетіп отыр. Қазір
қоғамда импорт орнын басу, басты-басты өнім түрін экспортқа шығару арқылы
отандық азық-түлік кешенінің бәсекелесу қабілеттілігін арттыру жолында
өндірісті технологияландырудың басымдылық ролін түсіну бар.
Ендеше өнімді өнімділігі жоғары технологиямен өндіруге көшу аграрлық
өндірістің басты стратегиясына айналуы тиіс. Себебі егін және мал
шаруашылығының өнімділік деңгейі мен техникалық, материалдық,
энергетикалық, қаражат, т.б. шығын мен қор қайтымы қарқынды және жоғары
технологияны өндірісте пайдалануға тікелей байланысты.
Технологиялық өндіріске енгізу неғұрлым жоғары деңгейде жүрсе, аграрлық
сала жұмыс да соғұрлым баянды болмақ, оған тиетін сыртқы қолайсыз ықпалдың
теріс әсері жоққа саналмақ.
Машиналы технология мен техникалық құрал кешенін ауылшаруашылық
өндіріске енгізудің ерекше сипаты ретінде мыналарды атауға болады: жалпы
мақсат пен ізденіс болатын, белгілейтін, түпкі міндеттің масштабы мен
негізі ретінде тапсырыс иелерінің (фермер, шаруа қожалықтары, акционерлік
қоғам, өндірістік кооператив жетекшісі, т.б.) санатын анықтайтын әлеуметтік
тапсырыстың алдыңғы қатарда тұруы; қумалау (итеративті) – адымдау әдісімен
оңтайландыру арқылы ең ұтымды деген шешімді таңдаудың есептемелік және
сараптамалық–логикалық операциялардың иерархиялық тізбектемесіне сүйенуі,
технологиямен техникаға ғылыми-зерттеу институты, машина сынау станциясы,
т.б. қонған агро- және зоотехникалық талаптың әрдайым басымдылығы,
технология мен техниканың бейімделушілігі; техникаға деген мұқтаждықты
анықтау және оның коммерциялық сипаттамасына баға беруде маркетингтік
зерртеудің жүргізілуі; жаңа техниканы ойластыру, жасап шығару және
өндіріске пайдалану қызметін ұйымдастыруға әлеуметтік тапсырысты
көрсетілген мерзімдегі біртұтас өндірістік процесс ретінде қарау.
Агротехнология мен машиналар кешенінің одан әрі жетілуі аграрлық
сектордағы отандық және шетел ғалымдары мен практиктерінің еңбегіне
байланысты.
Қазақстан Республикасы Президенті мен Үкіметі жүргізіп отырған ауыл
щаруашылығын ұйымдастыру мен басқару бойынша бағдарламасының жүзеге
асырылуынан кейін және бәсекеге қабілетті 50 елдің қатарына кірудің
стратегиялық бағыттары бойынша тұралаған ауыл шаруашылығын қайтадан қолға
алу, ауыл шаруашылығын заманға лайық кең де терең реформалауға байланысты
машиналы агротехнология мен оның техникалық құралын жүйелілік тұрғысынан
жасау мұқтаждығы, бұрынғыдай жекелеген машиналы емес, машиналардың соңғы
әрі келешектегі технологиялаларға негізделген кешенін ауылшаруашылық
өндіріске енгізу қажет болып отыр.
Еліміздің нарықтық эканомикаға бет алған тұста машина пайдалану
кәсіпорындары біртекті ауылшаруашылық машиналары немесе тек автомобильдер
паркі болып шоғырланбай аралас машиналар паркі болып көптеп таралуда. Ауыл
шаруашылық машиналары еліміздің өндіріс кешенінде маңызды орын алады. Оның
пайдалану сенімділігі көп жағдайда жылжымалы құрамға техникалық қызмет
көрсету мен жөндеуге арналған өндірістік техникалық базалық күйіне
байланысты болады.
Сондықтанда ауыл шаруашылық машинасын өнімділігін шығарылатын
маңызды бағыттардың біріне оның өндірістік техникалық базаның негізінен
қайта құру және жаңарту жолымен ары қарай техникалық жабдықталуымен дамуы,
өсуі өркендету жатады .
Кәсіпорынның өндірістік базаның жаңартылуы жылжымалы құрамға
техникалық қызмет көрсету мен жөндыудің жаңа прогресшіл формалары мен
әдістерін қолданумен өндірістік процестері механикандыру, автоматандыру
және робттандыру деңгейін жоғарлатумен, еңбекті ұйымдастырудың және
өндірісті бас қарудың қәзіргі кездегі әдістерін ендірумен, технологиялық
және экономикалық козқарастан машина пайдалану кәсіпорынныың ең ұтымды
есептік жоспарлау шешімдерін іске асрумен өткізілуі тиіс.
Қазақстан тәуелсіздікке жеткеннен кейінгі отандық транспорт
кәсіпорындарын бұрынғы жеткен деңгейінен жоғары көтеруге сонымен қатар
нарықтық экономика жағдайдағы алуан маркалы кіші автотраспорт
кәсіпорындарын тиімді жобалап, оны жүзеге асруға осы дипломдық жоба арқылы
алғы шарт жасаймыз. Бұдан кейінгі мәселе оларды басқару жүйелерін
жетілдіріп кампютерлендіру болып табылады.
Дипломдық жоба техникалық әдебиеттер мен нормативті құжаттарды қалай
пайдалану, меншік жобалық шешімдерді таңдау конструкторлық жете зерттеу
мәселелері қамтылады.
1 Аналитикалық бөлім
1.1 Қазақстан аграрлық секторының даму деңгейі
Ауыл шауашылығы Қазақстан экономикасының негізгі салаларының бірі
болып табылады. Аграрлық сектордың даму деңгейі қашан да қазақстандық
қоғамның экономикалық және қоғамдық-саяси тұрақтылығын анықтайтын факторы
болып келді және әлі де болып келеді. Республика экономикасы дамуының басым
бағыттарының бірі бола отырып, ауыл шаруашылығы аса зор әлеует пен үлкен
қорға ие. Қазақстанның әр түрлі климаттық жағдайлары қоңыржай жылы белдікте
барлық дерлік дақылдарды өсіруге және мал шаруашылығын дамытуға мүмкіндік
береді.
Қазақстанның агроөнеркәсіптік кешеніндегі жағдайға жалпы талдау.
Қазақстанның аграрлық секторы мынадай сипатқа ие:
▪ ауыл шаруашылығына арналған жердің жалпы аумағы – 222,6 млн.га,
оның ішінде 24 млн. га (10,8%) – егістік жерді, 5 млн. га (2,2%)- пішіндік
жерді, 189 млн. га (85%) – жайылым жерді алып жатыр;
▪ ауыл тұрғындарының саны – 7,3 млн. адам немесе ел тұрғындарының
жалпы санының 47,2%-ын құрайды;
▪ топырақ және өсімдік жамылғысының тік және көлденең зоналары анық
белгіленген. Орманды дала мен дала аймағында барлық жердің 10%, шөл және
шөлейт аймағында - 60%-ға жуығы, таулы аймақтарда - 5%-ға жуығы жатыр;
▪ елдің барлық егіншілік аймақтары жылдық жауын-шашынның аздығымен
сипатталады – 150-320 мм.;
▪ теңізге шығу жолының жоқтығы, бұл сыртқы нарыққа шығуға айтарлықтай
қиындықтар тудырады;
▪ маусым аралық кезеңдерде қант, өсімдік майы, құс ету, көкніс пен
жеміс сияқты өнімдерді қоспағанда, азық-түлік өнімдерінің көпшілігімен
қамтамасыз етудің өзіндік жеткіліктілігі;
▪ солтүстік аймақтардың астық дақылдарын өсіруге және мал
шаруашылығына мамандандырылуы; суармалаудың айтарлықтай маңызы бар оңтүстік
аймақтарда өсірілетін дақылдардың (астық, майлы, жеміс-жидек дақылдары,
көкөніс, мақта) көбінше әртараптандырылған.
▪ 2007 жылдағы 1 га егістікте ауыл шаруашылығының жалпы өнімін өндіру
47,5 мың теңгені құрайды, ауыл шаруашылығында жұмыс істейтін 1 қызметкерге
ауыл шаруашылығы өнімін өндіру 453 мың теңгені құрайды;
▪ бидай мен ұнның ірі экспорттаушысы (10 әлемдік экспорттаушылардың
қатарына енеді) болып табылады, елдің ауыл шаруашылығы өнімінің жалпы
экспортында мақтаның (15%), тері мен жүннің (25%) де маңызды үлесі бар;
▪ мал шаруашылығы саласы Қазақстан үшін дәстүрлі шаруашылық болып
табылады, мұнда малдың 90%-ы тұрғындардың үй шаруашылығына тиісілі;
▪ ауыл шаруашылығы техникасы паркінің орта жасы пайдаланудың
нормативтік мерзімі 7-10 жыл жағдайында 13-14 жылды құрайды; ауыл
шаруашылығы техникасы паркінің 70%-ы – 1991 жылға дейінгі өндірілгендер;
▪ ауыл шаруашылығы саласына қаржылық қызмет көрсету ұсыныстарының
шектеулігі.
Дүние жүзілік банктің бағалауы бойынша несие ресурстарына деген
қажеттіліктің қанағаттанбағандығы ең керітартпалық бағалар бойынша жылына
шамамен АҚШ-тың 1 млрд. долларына бағаланады.
Ауыл экономикасын көтеру мақсатында соңғы 10 жылда қомақты қаржы
ресурстарымен қосымша күшейтілген АӨК мен ауылды дамыту және қолдау
жөніндегі мемлекеттік және салалық бағдарламалар қабылданды.
Машина –трактор паркін қазіргі кездегі жағдайы. Республикада 137,2 мың
шынжыртабанды және доңғалақты тракторлар, 45,5 мың астық жинайтын
комбайндар, 15,2 мың дестелегіштер, 90,7 мың тұқым сепкіштер және басқа да
ауыл шаруашылығы техникалары бар.
Соңғы жеті жылда (2001-2007) 26,5 мыңнан астам ауыл шаруашылығы
техникаларының негізгі түрлері сатып алынған. Өткен жылы 4,2 мыңнан астам
негізгі ауыл шаруашылығы техникалары 45,0 млрд. теңгеге сатып алынды:
тракторлар – 1117 дана;
астық жинайтын комбайндар – 1605 дана;
тұқым сепкіштер – 819 дана;
егіс кешендері-394 дана;
дестелегіштер- 308 дана.
1.2 Ауыл шаруашылық кәсіпорнының сипаттамасы
Диплом алдындағы іс-тәжірибе Оңтүстік Қазақстан облысы, Мақтарал
ауданында орналасқан АШМ сервис-орталығы өндірістік кооперативінде өтті.
АШМ сервис-орталығы өндірістік кооперативі негізінен өздерінің
техникасына, басқа шаруа қожалықтарының ауыл шаруашылығы техникасына
техникалық қызмет көрсету және жөндеу жұмыстарымен және меншігіндегі 1475
га жерде ауыл шаруашылығы өнімдерін, соның ішінде мақта өсірумен
айналысады.
АШМ сервис-орталығы өндірістік кооперативі шаруа қожалықтары
негізінде 2002 жылы құрылған. Материалдық-техникалық базаны қалыптастыру
бойынша несие алынған және бұрынғы шаруа қожалықтарының меншігіндегі
жабдықтар сақталынған.
Өндірістік кооператив ұжымы негізінен мақта, көкөніс дақылдарын, мал
азығы өнімдерін өндірумен айналысады (кесте 1).
Кесте 1
АШМ сервис-орталығы өндірістік кооперативіндгі жер көлемі
Жер құрылымы га
Жалпы жер ауданы 2343
Ауыл шаруашылық мақсатына пайдаланатын жерлер, 1475
оның ішінде
Аударылатын 1144
Шабындық 278
Жайылымдық 53
Тоғандар мен көлдер 8
Жеке тұрғын үйлерге бөлінген жерлер 227
Ұжымдық бақтар мен бақшалар 41
Қысқа мерзімге пайдаланылатын жерлер 465
Суармалы жерлер 1161
Құрғатылған жерлер 314
Шаруашылықта өсірілетін мақта алқабы шамамен жыл сайын 400 га
құрайды, әр жылдардағы ауа райы жағдайларына байланысты 20,4 цга өнім
алынып 4451 мың теңге таза пайда алынып отырған. Өсімдік шаруашылығы
бойынша негізгі орын алатын саланың бірі жүзім шаруашылығы болып табылады.
Шаруашылықта өсірілетін 58 га жүзімдіктен жыл сайын 1450 мың теңге тауып,
жалпы өндірілетін өнімнің 6,2 пайызын құрайды.
Жалпы алғанда шаруашылық бойынша өндірілетін ауылшаруашылық
өнімдерінің басым бөлігі өсімдік шаруашылығының өнімдері болып
табылатындықтан шаруашылықты өсімдік шаруашылығына маманданған деп атауға
болады, оның ішінде танапқа өсірілетін мақтаның басым бөлігі I-
репродукциялы немесе элиталы тұқым болып табылатындықтан маманданған тұқым
шаруашылығы деп атауға толық негіз бар.
Жалпы климат өте көп өзгергіштігімен, көп мөлшердегі жылуымен, мол
жарығымен, ұзаққа созылатын суықсыз кезеңімен, ерте көктемдегі көп түсетін
жауын-шашынымен ерекшеленеді. Жылдық жауын шашын мөлшері 450-500мм.
Климатқа тән ерекшелік – бұл жылдық жауын- шашын мөлшерінің 80-90 пайызы
күзгі- қысқы көктемгі мезгілдерде (қыркүйек-мамыр) түсуі. Көпжылдық
мәліметтер бойынша жылдық жауын шашын мөлшері 497 мм құраса, 2005 жылы бұл
көрсеткіш 530,9 мм, ал 2006 жылы 468,5 мм жауын шашын түскендігін Шымкент
Агрометеостанциясы мәліметтері растайды. Шаруашылықта 2006 жылы көпжылдық
орташа мәліметтермен салыстырғанда жыл бойына 33,9 мм жауын-шашын артық
түссе, 2007 жылы керісінше 25,5 мм жауын мөлшері аз түсті. Мұндай
айырмашылық әсіресе, ауылшаруашылық дақылдарының өсіп дамуы кезеңінде айқын
білінеді (кесте 2).
Кесте 2
Жауын-шашынның орташа мөлшері (2006-2007 ж.ж.)
Жыл Айлар Жыл Өсіп-
бойы даму
кезе-
ңінде
І ІІ ІІІ
І ІІ
Трактор, барлығы 34 81,7
Машиналар, барлығы 12 -
Комбайндар, барлығы 25 213
Оның ішінде, машиналары - -
Ауылшаруашылық машиналары, оның ішінде: 49 29,3
Трактор тіркемесі 15 76,1
Соқалар 16 106,5
Тырмалар 18 98,3
Қопсытқыштар 16 107,8
Тыңайтқыш енгізетіндер 14 286
Дәрілегіштер 20 572
Гербицид енгізгіштер 12 204
Жылжымалы дәнекерлеуші аппарат 2 -
Шөп оратын жатка 12 204
Прес жинағыштар 6 102
Кесте 4
Ауыл шаруашылығы техникасының тізімдік саны
№ Маркасы, моделі Жалпы саны Соның ішінде
КЖ дейінгі КЖ кейінгі
1 Джон Дир 5 5 -
2 Массей Фергусон 5 5 -
3 К-701А 4 2 2
4 Т-150 4 - 4
5 ДТ-75 3 - 3
6 МТЗ-82 7 4 3
7 ЮМЗ-6 2 - 2
8 Т-40М 2 - 2
9 Т-25А 2 - 2
10 Комбайн 25 10 15
11 Автомобильдер 12 4 8
1.4 Шаруашылық жөндеу қызмет көрсету базасының құрылымын
таңдау
Жүйелеу барысында жер бөлімшесін пайдалану мен құрылыс салу,
кәсіпорының жер көлемін (территориясын) ұйымдастыру; бөрмелердің, үйлердің
және ғимараттардың өлшемі мен қабаттылығы, құрылым сұлбасы; жұмыс
постарының, машина тұрақтарының орналасу сияқты мәселелерді шешеді.
Жүйелеу әдістемесі екі кезеңнен тұрады: бірінші жүйелеу шешіміне әсер
етуші негізгі факторлар көрсетілген жүйелеу шешімдерін негізгі түйіндері
көрсетілген жүйелеу элементтерін жасау.
Жүйелеу мәселелері Құрылыс нормалары мен ережелерін (СН иП 11-89-
80) басшылықа алып шешеді.
Жүйелеу мәселелерін шешу кезінде кәсіпорынның өндіріс барысында
функционалдық сұлбасы мен оның графигін қолданған ыңғайлы. Кәсіпорынның
функционалдық сұлбасы машиналардың өндіріс процесінің әр сатысында жүру
жолдарын көрсетеді. Өндіріс процесінің графигі, оның тәулік толасының
қуатының (ТК мен жөндеу,машина, еңбек сиымдылығы сандары) өндірістік
әртүрлі сатысынан өтуін сипаттайды.
Функционалдық сұлба мен график кәсіпорынды жүйелеу шешімінің
технологиялық негізгі қызметін атқарады. Олар фунционалдық зоналардың
(сақтау, КК, ТК-2 ТК-2 ЖЖ жөндеу) қолайлы орналасуына мүмкіндік туғызады.
Жалпы тұрпатының сұлбасы жасағанда бөлінген жербетіне орналасатын
үйлер мен ғимараттардың толық тізімі анықталады. Әдетте, онда; өндіріс
және әкімшілік бөлмелері; бу мен жылы су қазандығы: трансформатор мен
сорап станциялары;тазалау құрылымы; материал мен басқа заттар қоймалары;
сыртқы жұмыстар өткізетен орын: материалдар, мезгілді қолданатын техника
мен механизмдерді сақтайтын қалқа, тексеріп өткізу пункті және машиналар
тұрағы болады.
Техникалық күтім және ЖЖ жөндеумен айналысатын машина пайдаланушы
кәсіпорындардың жалпы тұрпатын жасаудағы негізгі қағидалар мынадай:
1) бас өндіріс, барлық қосалқы үйлердің корпустары мен құрылымдары ТК
мен жөндеу мен сақтаудың технологиялық процесіне сәйкестеліп орналасуы
керек.
2) үйлердің, құрылымдардың және машина тұрағының өзара орналасуы,
сонымен қатар олардың арасынан өтетін жол құрылыс нормалары мен ержелерін
(ҚНЕ) қанағаттандыруға тиісті.
3) базаның жер бөлімшесі мейлінше толық және ұтымды пайдалануы керек:
құрылыс еселігін К3=0,30...0,35 (құрылыс салынған жер ауданының бөлімше
ауданына қатынасына) және жер ауданының пайдалану еселігі КИ=0,45 ... 0,50
(құрылыстың жер ауданы мен машина тұрақтары аудандарының бөлімше ауданына
қатынасы).
Барлық үйлер мен ғимараттар дүниенің төрт бұрышын және басым желдің
бағытын бетке ұстап, бөлмелерге барынша табиғи жарық түсіп, оларды желдетіп
отыратындай етіп орналастырылады. Ұшқын, газ, түтін, шаң және иіс шығаратын
өндіріс ғимараттары кәсіпорынның басқа құрылыстарына, тұрғын үйлерге
қарағанда желдің ығына өрт шалмау амалын ойластырып орналастырады.
Әкімшілдік, қоғамдық ғимараттары қалаға, жұмыс кентіне, күре жолға
бағытталып орналастырады. Кәсіпорынның жер ауданы 5га –дан асатын болса жер
қорларымен қоса қақпа саны екіден кем болмауы тиіс. Өртке
1 – ТҚ – 1 қызмет көрсету алаңы; 2- акумуляторлық алаң; 3 – заряттау; 4 –
қоректендіру жүйесі қондырғылары мен электржабдықтарын жөндеу алаңы; 5 –
слесар-механикалық алаңы; 6 – ИРК; 7 – жылыту алаңы; 8 – ағаш өңдеу және
обой алаңы; 9 – майлау алаңы; 10 – компрессорлық; 11 – шина жөндеу алаңы;
12 – АЖ мен ТҚ -2 жөндеу алаңы; 13 – агрегаттық алаң; 14 – агрегаттар және
қосалқы бөлшектер қоймасы; 15-16 – желдеткіш камералары; 17 – есептеу
бөлімі; 18 – демалу бөлмесі; 19 - әкімшілік; 20 – сан узелдер; 21 – коридор
мен тамбур.
Сурет 3. Шаруашылықтар үшін жөндеу қызмет көрсету мекемесінің сұлбасы
қарсы үй аралықтары 30м-ден асса, сақтауда тұрған машина мен үй
қабырғасының аралығы 10 метр, ал жер бөлімшесінің қорғанына дейін 2м-ден
кем болмайды.
Шартты шаруашылықтың МТС құрамы 50 трактор, 20 комбайн, 20
автомобильдерге арналған механикаландыру базасының жалпы тұрпатының
жүйелеуін талдайық.
Жүрдек машиналар күнделікті базаға оралады, 10-шы пункте (сурет 3)
олар жанар жағармаймен толықтрылып, 8- ші алаңда КК –нен өтеді де машина
тұрағында (4) немесе қалған (3) астында сақталады. Маусымда қолданатын
машиналармен оларды ауыстырмалы жұмыс қондырмалы қалқа астында (2)
сақталады. Баяу жүретін машиналардың бір бөлігі ТК мен жөндеуге базаға
әкелінеді, оларды эстакадада (5) жуып тазалайды да арнаулы алаңға (7)
күтуге, одан кейін өндіріс корпусының (1) тиісті зонасына жіберіледі. Қыс
мезгілінде жұмысқа шықпас бұрын (13) алаңда ауа қыздырғышымен машинаның
негізгі агреграттары қыздырылады, қолма қол қажетті машиналардың бір бөлігі
өндіріс корпусынада (1) сақталады. Әртүрлі материалдар, қосалқы және
айналымдағы агрегаттар арнаулы қоймада (2,3) ал мұнай өнімдері басқа
қоймада (9) сақталады. Жұмысқа аттанар алдында машина тексеру өткізу
пунктінде (14)бақыланады. Базаның барлық территоиясы әкімшілік корпусы мен
тазарту орнымен қоса қоршалады.
Шаруашылық жөндеу қызмет көрсету базасының құрамы шаруашылықта
тракторлар мен автомобильдер санына, сондай ақ шаруашылықтың егістік алқабы
мен бөлімшелердің орталықтан алқап қашықтығына байланысты.
Сондықтан шаруашылықтағы тракторлар саны 60 дана болғанда барлық
тракторлар, ауыл шаруашылығының техникалары орталық машина сарайында
сақталады. Егер трактор саны 60 -90 дана болса, бір бөлімше тракторлары
орталық сарайда, қалғандары бөлімшелері өзінде сақталады, ал тракторлар
саны 100-ден жоғары боғанда әрбір бөлімше техникалары өзіне сақталып,
өздерінің жөндеу қызмет көрсету шеберханаларына ие болады.
1.5 Жөндеу шеберхана корпусын жобалау
Пайдалану кәсіпорындарының өндіріс бөлмелері (зоналар) негігі және
қосалқы болып екіге бөлінеді.
Негізгі бөлмелерде жұмыс постары және машинараларды сақтау орындары
орналасады. Қосалқы бөлмелерде ТК мен жөндеуге әртүрлі дайындық
жұмыстарын өткізетін және тетіктер,агрегаттар мен әрқилы материалдар
сақтайтын қоймалар жатады.
Әдетте механикаландру базасының өндіріс корпусы бірнеше ғимараттан
тұрады. Оларға қосалқы бөлімдерімен қоса ТК мен жөндеу зоналары жатады.
Бөлімшені блоктап салғанда өндіріс ғимаратына машиналарды сақтау зонасы
және әкімшілік шаруашылық бөлмелері қосылады.
І-ауылшаруашылық техникаларын жөндеу және техникалық қызмет секторы; 1 –
орталық жөндеу шеберханасы; 2 – жөндеуді күтіп тұрған тракторларға арналған
алаң; 3 – ПТО – шберханасы; 4 – материалдық – техникалық қойма; 5 –
трансформаторлық станция; 6 – жүк көтергіштігі 3,2 тонна монорельсті ауыл
шаруашылық машиналарын реттеуге арналған бастырма; 7 – машиналарды қысқа
уақыт сақтау қосымша алаң; 8 – жөндеуден шыққан тракторларға арналған
тұрақ; 9 – доңғалақты тракторлар тұрағына арналған алаң; 10 – шынжыр
табанды трактор агрегаттары тұрағына арналған алаң; 11 – ауыл шаруашылық
машиналарын реттеу алаңы; 12 – қызмет тұрмыстық үй; 13 – машиналарды жуу
алаңы; ІІ – автомобилдерді жөндеу және техникалық қызмет көрсету секторы;
14 – ленталы тасымалдауышқа алаң; 15 – тіркемелер тұрағы үшін алаң; 16 –
автогараж; 17 – автомобильдер тұрағына арналған алаң; 18 – калореферлық; 19
– тіркемелі машиналар тұрағына арналған алаң; 20 – автопоездер тұрағына
арналған алаң; 21 – жылу генераторы; 22 - өрт резервуары; ІІІ – машиналық
қорған; 23 – алты комбайнға арналған шатыр; 24 – комбайндарды сақтауға
арналған алаң; 25 – ауыл шаруашылық сақтауға арналған алаң; 26 – дән
комбайндарын сақтауға арналған алаң; 27 – арнайы комбайндарды сақтау
алаңы; 28 – ауыл шаруашылық машиналарын ұзақ мерзімге сақтауға дайындау
алаңы; 29 – ауыл шаруашылық машиналарын сақтау үшін жуу алаңы; 30 - – ауыл
шаруашылық машиналарын сақтау үшін тазалау алаңы; 31 – дәретхана; 32 –
қосымша алаң; 33 – жүктеу және түсіруге арналған эстакада; 34 –
тіркемелерді сақтау алаңы; 35 – доңғалақты тракторларды сақтау алаңы; 36 –
шынжыр табанды тракторларды сақтау алаңы; 37 – тілу материалдарын сақтау
алаңы; 38 – шығындарды сақтау алаңы; 39- жұмыстан шыққан машиналарды
бөлшектеу сақтау алаңы; 40 – жүк көтергіштігі 3,2 тонна кран – балканың
жұмыс алаңы; ІV – мұнай өнімдері қоймасы; 41 – мұнай қоймасы:
Сурет 4. Шаруашылықтарға арналған жөндеу-қызмет көрсету базасының типтік
сұлбасы
Шаруашылық орталық жөндеу шеберханасы шаруашылықтың барлық техникалары мен
жабдықтарына техникалық күтім мен ағымды жөндеу өткізуге арналған.Шеберхана
өлшемімен оның құрамы тракторлар саны мен жөндеу күту жұмыстарының көлеміне
байлансты. Типтік жобада сурет 4 жаңа орталық жөндеу шеберханасын құру
тракторлар санының 25,20,75,100,150 және 200 данаға есептеледі.
Шаруашылық жағдайына байланысты дипломдық жобаны орындағанда бас
жобаны нақты шаруашылық жағдайын ескере отырып орындауға болады.
Мына 5 кестеде орталық жөндеу шеберханасының негізгі техника
эканомикалық көрсеткіші келтірілген.
Кесте 5
Шаруашылықтағы орталық жөндеу шеберханасының кейбір типтік жобаның
қысқаша мінездемесі
Көрсеткіштер О.Ж.Ш. типтік жобалары
ТЖ ТЖ ТЖ ТЖ
816-1-47.83 816-1-45.83 816-1-55.84 816-1-56.84
1 2 3 4 5
Қызмет көрсетілетін
машиналар саны,
дана: 50 75 100 150
Тракторлар 40 60 75 115
Комбайндар барлық жалпы жалпы жалпы жалпы
автомобильдер түрі көлемінің 20%көлемінің көлемінің көлемінің
20% 20% 20%
Шартты жөндеу, 254,4 381,6 480 560
жылдық бағдарламасы,
ө.б. 76320 114420 144000 168000
Жалпы жылдық еңбек 2016,01 2231,03 2439,8 2114,58
көлемі, адам-сағ. 1671,0 1854,4 2044,4 1851,0
Жалпы аудан, м2
Құрылыс ауданы, м2 276,76 293,19 384,15 344,04
Капитал қойылым,
мың. тг.
Оның ішінде: 197,69 211,43 282,44 234,33
Құрылыс-монтаж 79,07 81,76 101,71 109,71
жұмыстары
Негізгі жабдықтар 62 91 38 43
Барлық жұмысшылар
саны, 57 84 30 37
Оның ішінде өндіріс
жұмысшылары
Барлық өнімдердің 60,2 87,1 110,5 135,5
толық өзіндік бағасы
мың. тг. 19,45 23,37 23,9 14,75
Барлық су шығыны,
м3сутки
Барлық 329,45 327,32 363,6 330,0
орнатылғандардың ток
қабылдау қуаты, квт
Автогараждар шаруашылықтағы барлық автомобильдерге ағымдағы жөндеу мен
техникалық күтім өткізуге арналған. Шеберхана өлшемдері типтік жобада
автомабилдер санына 10; 25; 60; 100; 150 байланысты автогараждардың типтік
жобасының негізгі көрсеткіштері 6 кестеде келтірілген.
Жанармай қоймалары жанармай құю постарымен бірге барлық мұнай
өнімдерін қабылдау, сақтау және тарату үшін, сондай ақ машина трактор
паркінің тоқтаусыз жұмыс істеуіне арналған. Орталық жөндеу шеберханасы
трактор саны 25; 50; 75; 100; 150 және 200 байланысты май ыдыстарының
сыйымдылығы: 40; 80; 150; 300; 600; 1200м³ таңдап алынады.
Кесте 6
Шаруашылық жанармай қоймалары автогараждардың кейбір
типтік жобасының негізгі көрсеткіштер
Обьект атаулары мен Жанармай қоймалары мен автогараждар типтік
көрсеткіштері жобаларының номері мен көрсеткіштерінің мәні
Автогараждың типтік ТЖ ТЖ ТЖ ТЖ
жобасы 816-1-77.86 816-1-77.86 816-1-86.8816-1-87.8
6 6
Шаруашылықта қызмет
көрсететін машиналар
саны, дана: 50 75 100 150
Тракторлар 35 52 75 112
Комбайн барлық түрлері 20% 20% 20% 20%
автомобильдер мен басқа
транспорт түрлері 106,69 155,60 220,79 261,42
Сметалық құны, мың тг.
Жанармай қоймаларының ТЖ ТЖ ТЖ ТЖ
типтік жобасы 704-1-100 704-1-101 704-1-102 704-1-103
Ыдыстардың сыйымдылығы, 80 150 003 600
м3
Сметалық құны, мың тг. 41,26 45,02 86,12 98,17
1-өрт сөндіру бастырмасы; 2-тұрмыстық бөлме; 3-көмірге арналған ыдыс; 4-
қосымша резервуар орнату орны; 5-диспечерлік қана; 6-май таратқыш; 7- қойма
100 бөшкеге арналған; 8-60 бөшкеге арналған шатыр; 9-өрт сөндіру резервуары
100м3; 10- дәретқана; 11-бензин құйып алуға арналған темір жол тұрағы; 12-
этилденген бензинді құйып алуға арналған тұрақ; 13-дизель жанармайын құюға
арналған темір жол тұрағы; 14-құмға арналған ыдыс; 15-матор майы мен
керосин құю-төгу тұрағы; 16-бензин құю тұрағы; 17- этилденген бензинді құю
тұрағы; 18-дизель жанармайын құю тұрағы; 19-ТК-40 бензин тарату колонкасы;
20- этилденген бензинді тарату колонкасы; 21- дизель жанармайын тарату
колонкасы; 22-майды құю-төгу тұрағы; 23-сыйымдылығы 75м3 ыдыс дизель
жанармайына арналған; 24-өрт сөндіру инвентары тақтасы; 25- сыйымдылығы
75м3 ыдыс бензинге арналған; 26- сыйымдылығы 50 м3 ыдыс бензинге арналған;
27-сыйымдылығы 10 м3 ыдыс керосингеинге арналған; 28- сыйымдылығы 10 м3
ыдыс мотор майына арналған; 29-- сыйымдылығы 10 м3 ыдыс майына арналған;
30-қабылдау-тарату алаңы; 31-апатты жағдайға арналған құдық; 32-орлы
қақпан; 33-асу обвалование арқылы.
Сурет 5. Мұнай қоймасы 600 м3-ке жобалау сұлбасы
2 Технологиялық негіздеу бөлімі
2.1 Жөндеу- қызмет көрсету жұмыстарының жылдық
көлемін есептеу
Шаруашылықта жөндеу қызмет көрсету жұмыстардың жылдық жоспары және
айлық ТК мен жөндеудің жоспары мен олардың өткізілу мерзімін жасау
қарастырылған. Жылдық және айлық жоспарңа барлық машиналар кіргізуге
тиісті. Машиналардың жылдық ТК мен жөндеу жоспары оларды техникалық
пайдалануға қажетті заттар, керекті еңбек қорын есептеуге негіз болады.
Жылдық жоспарды жасау үшін машинаның пайдалана батағаннан бергі
немесе соңғы ТК өткеннен кейінгі жөспарлаушы жыл басына дейінгі нақтылы
жұмыс істеу уақыты (Вф) және жоспарланған жұмыс уақыты (Впл) белгілі болу
керек. Машинаның жыл басына істеген нақтылы жұмыс сағаты сол шеберхананың
есептеу құжаттарына алынады. Ал машинаның жоспарлы жұмыс мерзімін анықтау
жолы шаруашылық техникаларын жылдық жұмыс кестесі мен пайдалану өнімділігін
анықтау ұсыныснамасында берілген. Онда:
Впл =Тч ·Кс , [1]
Мұнда: Тч – жыл бойына машинаның жоспарлы жұмыс істеу сағаты;
Кс – жұмыс сменасына машинаны пайдалану еселігі:
Впл =721,1*1,2=865,3 сағат.
Тч = (Дк-Дп) · Ксм · Псм 1+Ксм · Псм · Рч
[2]
Мұнда:
Дк – жылдық күн саны:
Дп – ТК мен жөндеумен басқа себептермен машинаның
жұмыс істемеу күндерінің жиынтығы:
Ксм - смена еселігі:
Псм – сағат санымен сменаның ұзақтығы:
Рч - машинаның әр жұмыс сағатына келетін оның ТК мен
жөндеуде тұратын күндер саны:
Тч= (365-92)*0,8*71+0,8*7*0,2=721,1 сағат.
Машинаның жұмыс істемеген күндерін (Дп) оныңтағанда олардың жұмысты
ұйымдастыруға байланысты ауа райының әсері, машиналарды тасмалдауға кететін
және басқа да көзделмеген себептермен тоқтап тұрған күндері ескеріледі.
Жылына әр машинаның жоспарлы әртүрлі техникалық күтімі мен жөндеудің
әрқайсысының саны төмендегі формуламен анықталады.
Кт = Вф+ВплПт – Кп, [3]
Мұнда: Вф – жыл басынан машинаны пайдаланған бастап немесе соңғы ТК
мен жөндеуден кейінгі нақтылы жұмыс мөлшері, сағат:
Впл – машинаның жоспрлы жұмыс мерзімі, сағат:
Пт – есептеуші әртүрлі ТК мен жөндеуді өткізу мерзімі, сағат:
Кп – есептеуші ТКЖ алдындағы өтетін олардың сатылы түрлерінің
саны.
Кто-3= ; [4]
Мұнда: Вто-3 соңғы Вто-3 кейінгі нақты жұмыс сағаты;
Пто-3-Т0-3 өткізу мерзімділігі.
Есептеу жоғары сатыдан біртіндеп төмендете отырып шығарылады. Алдымен
күрделі жөндеу саны, одан кейін жеңіл желпі жөндеу саны, үшінші ретте ТК-2,
ақырында ТК-1 саны шығарылады. Күрделі жөндеу санын есептеген Кп=0 ден
алынады. Техникалық күтім мен жөндеу санын есептегенде шыққан бөлшектің тек
бүтін саны қадылданады.
МТЗ – 80, МТЗ-82 тракторларды пайдаланғаннан бері жұмыс істеген
Вф = 6600 сағат
алдындағы жылда жоспарлы жұмыс мезгілі
Впл = 1300 сағат қарастырылған.
Ұсыныстама бойынша ондай тракторлардың ТКЖ мерзімі:
Ткр = 7680 сағат;
Ттр = 960 сағат;
Тто-2 = 240 сағат;
Тто-1 = 60 сағат; болса,
алдағы жоспарлаушы жылда ол тракторға қанша және қандай түрлі күтім мен
жөндеу өткізу керек?
Алдымен соңғы техникалық күтім мен жөндеуден кейінгі трактордың жұмыс
істеген сағатын (Вф) шығару керек. Ол берілген Вф мөлшерін әр шараның
өткізу мерзіміне бөлгендегі жай бөлшек санының алымымен анықталады.
Күрделі жөндеу үшін.
Вф=66007680,
мұнда Вф=6600 сағат болады.
Күрделі жөндеу Кк =0
Жеңіл -желпі жөндеу үшін
Вф=6600960=6(860960),
мұнда Вф=860 сағат болады;
Техникалық күтім ТК-2 үшін
Вф=6600 240= 27(140240);
Мұнда Вф=140 сағат болады;
Техникалық күтім ТК-1 үшін
Вф=6600 60=110(2060);
мұнда Вф=20 сағат болады;
Есептеу күрделі жөндеуден басталады.
Күрделі жөндеу саны:
Кқ=6600+13007680= 1,02
Кқк=1 деп қабылданады.
Жеңіл-желпі жөндеу саны:
Ктр=860+1300 960=0=2,25
Ктр=2 ден қабылданады.
Техникалық күтім ТК-2 саны;
Ктк-2 = 140+1300240-2=6;
Ктк-2=6 деп қабылданады.
Техникалық күтім ТК-1;
Ктк-1 = 20+130060-(2+3)
= 18;
Ктк-1 = 18 деп
қабылданады.
Сонымен МТЗ-80, МТЗ -82 тракторларына алдағы жылы 2- жеңіл желпі
жөндеу, 6-ТК-2, 18-ТК-1 өткізу керек.
Жылдық жоспарда машинаның қай айда күрделі жөндеуден өтетінін
анықтау қарастырылған. Күрделі жөндеуді алдын ала мезгілінде сұраныс жасап,
оны өткізу орны тағайындалады және шағын сметасы анықталады. Егер есеп
бойынша бір типті машиналарды жөндеу жыл айларына бір қалыпты болмаса,
жекелеген машиналарда техникалық жағдайына қарай олардың күрделі жөндеу
уақытына түзету мүмкіншілігі қарастырылады.
Жылдың қай айында машина күрделі жөндеуден өтетінін төмендегі
формуламен анықталады.
Км = 12(Ткр-Вфк) Впл + 1; [5]
Мұнда: Км – кезекті ай нөмері;
Ткр – жөндеу өткізу мерзімі, сағ;
Вфк – сонғы КЖ немесе пайдалана бастағаннан бергі машинаның жұмыс
істеген сағаты.
Егер формула бойынша есептегенде Км 12 болса жөндеу келесі жылы
өтеді, жоспарланған жылда күрделі жөндеу болмайжы.
Егер МТЗ–82 тракторының Вфк=6860 сағ, Впл=1300 сағ, күрделі жөндеу
мерзімі Ткр=7680 сағ болса
Км = 12(7680–6860) 1300 + 1=10,2;
Сонымен, трактор МТЗ–82 жылдың оныншы қазан айында күрделі
жөндеуден өтуі қажет.
2.2 Техникалық қызмет көрсетудің жалпы еңбек сиымдылығын
есептеу
Тракторлар мен комбайндарға техникалық қызмет көрсетудің жалпы еңбек
сиымдылығы анықталғанда, тракторлар мен комбайндардың әрбір маркаларының
барлық жылдық еңбек сиымдылығы төмендегі формула бойынша есептелінеді.
Тто=N∙Bn∙Tуд∙то; (6)
Мұнда Тто= белгілі комбайн түрлері мен трактор маркаларына т.қ.к еңбек
сиымдылығының жылдық жиынтығы, адам-сағат;
N – Трактор немесе комбайн маркаларының берілген саны;
Вп – Берілген трактор маркасы немесе комбайн бойынша жүктеменің жылдық
жоспары, мото-сағ;
Туд∙то – берілген трактор маркасы немесе комбайнның еңбек сиымдылығының
меншікті жиынтығы, адам-сағмото-сағ.
Жоспарланған жылдық жүктемесі 950 мото-сағ болғанда, т.қ.к Тто еңбек
сиымдылығының жылдық жиынтығы мынаған тең:
Саны 5 трактор маркасы К-701
Тто=5∙950∙0,105=498,75 адам-сағ.
Саны 5 трактор маркасы Т-150К т.қ.к Тто
Тто=5∙1000∙0,091=455 адам-сағ.
Саны 5 трактор маркасы Т-4 А т.қ.к Тто
Тто=5∙700∙0,082=287 адам –сағ.
Саны 5 трактор маркасы ДТ-75 М т.қ.к Тто
Тто=5∙1200∙0,090=540 адам- сағ.
Саны 5 трактор маркасы МТЗ-80, МТЗ-82 т.қ.к Тто
Тто = 5∙1300∙0,076=494 адам-сағ.
Саны 5 комбайн маркасы КСК-100 т.қ.к Тто
Тто= 5∙145∙0,07=50,75 адам-сағ.
Саны 5 комбайн маркасы КС-6 т.қ.к Тто
Тто=5∙125∙0,07=43,75 адам-сағ.
Барлық трактор, комбайн маркалары бойынша анықталған еңбек
сиымдылығын қосып жалпы ағымдық трактор, комбайндарын жөндеу анықталады.
Дипломдық жоба орындау барысында мұндай корректировка орындалмайды.
(Қосымша 3 және 4-тен алынады).
2.3 Басқа жұмыс түрлерінің еңбек сиымдылығын
есептеу
Шаруашылық шеберханасында трактор, автомобиль, комбайн және
ауылшаруашылық машиналарына т.қ.к және жөндеу жұмыстарынан басқа,
малшаруашылық формулаларының жабдықтарын монтаждау, жөндеу, бөлшектерді
тіркеу, даярлау, технологиялық жабдықтарды жөндеу және құрал- саймандар
жасау тағы басқа жұмыстарды орындайды. Машина трактор паркінің жөндеу –
т.қ.к жұмыстарының еңбек сыимдылығына байланысты басқа жұмыстар көлемі
мына шамада (%) пайызда жоспарланады:
Мал фермалары жабдықтарын монтаждау және жөндеу-10 %
Шеберхана және машина қорасының технологиялық жабдықтарын жөндеу –8 %
Бөлшектерді тіркеу және даярлау – 5 %
Басқа жұмыстар – 12 %
Дипломдық жұмысты орындау барысында РАПО мекемесінде орындалатын
жұмыстар көлемінің шамасын төмендегідей қабылдауға болады:
К-701 және Т-150К тракторлары т.қ.к бойынша еңбек сиымдылығы 80%, ағымды
жөндеу 90 % дейін, автомобильдер бойынша т.қ.к 60 % және ағымды жөндеу 70
% дейін, астық комбайндарында 50 %, ал басқа комбайын түрлерінде ағымды
жөндеу 20% дейін.
2.4 Жұмыс түрлері бойынша жылдық жұмыс көлемін тарату және
шеберхана бөлімдерінің көлемін анықтау
Тракторлар, автомобильдер және комбайндар күрделі және ағымды жөндеу
санын төмендегі формуламен анықтаймыз.
Ск= ; (7)
Мұндағы: См – шаруашылықтағы бір маркалы машиналар саны;
К- бір жоспарланған цикілдік жүйе көлемі, мото-сағат;
Кк – күрделі жөндеуге дейін жасалатын жұмыс көлемі, мото-сағат;
а1 – машинаның жаңа-ескілігін ескеру коэффициенті.
а1 =1...1,3;
а2=айлық ерекшеліктерін ескеру коэффициенті.
а2=0,75...1,5;
МТЗ- тракторлары үшін:
Ск =;
ГАЗ·53,52,66-автомобильдері үшін:
Ск =;
Басқа да маркалы ауылшаруашылық техникаларының жөндеулер санын
есептеп 5 кестеге жазамыз.
Тракторлар және комбайндар ағымды жөндеулер саны.
Са= ;
Мұнда Ка – ағымды жөндеулер арасында жасалатын жұмыс көлемі.
МТЗ- тракторлары үшін:.
Са =;
С К-6 –комбайындары үшін:
Са =
Автомобильдер үшін ағымды жөндеу және жоспарланбайды –
техникалық күтім барысында жүргізіледі.
Е=0,01·Cм ·К·а1 ·а2; (8)
ГАЗ ·53;52;66- автомобиль үшін:
Е=0,01·13·33000·1,2·1,3=6692;
Кесте 7
Жөндеулер және техникалық қызметтер саны
Машина маркасы Машина саныЖұмыс Жөндеулер Техник қызмет
көлемі
Ск Са С1ткС2ткС3 тк
1 2 3 4 5 6 7 8
Тракторлар
К-701 4 950 1 3 4 26 101
ДТ-75М 9 1200 3 5 9 50 202
МТЗ барлық түрі 13 1300 4 9 13 77 310
Т-40 5 700 1 2 4 20 83
Т-28 2 540 - 1 1 8 30 ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Кіріспе
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .8
1.Аналитикалық
бөлім ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ...10 1.1Қазақстан аграрлық секторының даму
денгейі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .10
2. Ауыл шаруашылық кәсіпорнының
сипаттамасы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .11
3. Ауыл шаруашылығы техникасының
құрылымы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..16
4. Шаруашылық жөндеу қызмет көрсету базасының құрылымын таңдау..17
1.5 Жөндеу шеберхана корпусын
жобалау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .19
2 Технологиялық негіздеу
бөлімі ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ..24
2.1 Жөндеу- қызмет көрсету жұмыстарының жылдық көлемін
есептеу ... ... ..24
2.2 Техникалық қызмет көрсетудің жалпы еңбек сиымдылығын есептеу ... ... .27
2.3 Басқа жұмыс түрлерінің еңбек сиымдылығын
есептеу ... ... ... ... ... ... ... ... .28
2.4 Жұмыс түрлері бойынша жылдық жұмыс көлемін тарату және шеберхана
бөлімдерінің көлемін
анықтау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ..29
2.5Ауыл шаруашылық машиналарын ағымды жөндеулер
саны ... ... ... ... ... ... ..31
2.6 Цилиндрлер гильзілерін жаңарту әдістері мен
технологиясы ... ... ... ... ... . 34
3 Тіршілік қауіпсіздігі
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ...40
3.1 Ауыл шаруашылық кәсіпорындарында машиналарды сақтау
орындарын қауіпсіздікті қамтамасыз ету
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 41
3.2 Санитарлық-техникалық іс-
шаралар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 44
3.3 Техника қауіпсіздігі
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... 46
3.4 Электр қауіпсіздігі
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... .. 47
3.5 Өртке қарсы іс-шаралар
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... 48
3.6 Азаматтық қорғаныс
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... .. 49
4 Қоршаған ортаны қорғау
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... . 51
4.1 Қоршаған ортаны қорғау тұрғысынан АШМ сервис-орталығы
өндірістік кооперативінің қозғалтқыштар жөндеу цехының
жұмысын сипаттау
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... 52
4.2 Атмосфераға тасталынатын зиянды заттар үшін төлем сомасын
есептеу
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... 53
4.3 Қоршаған ортаны қорғау бойынша іс-шаралар
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 56
5 Эканомикалық бөлім
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... . 58
5.1 Қаржылық стратегия
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... .. 58
5.2 Технологиялық картаны жасау
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... . 58
6 Бизнес-жоспар
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... 61
6.1 Аннотация
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... 61
6.2 Түйін
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... 61
6.3 Кәсіпорынның сипаттамасы
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
62
6.4 Өнімнің (қызметтің) сипаттамасы
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 64
6.5 Өндірістік жоспар
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... .. 64
6.6 Маркетинг жоспары
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... . 66
6.7 Ұйымдастыру қызметінің жоспары
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... . 67
6.8 Қаржылық жоспар
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... .. 69
6.9 Жұмыстардың орындалу тізбесі
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... . 69
6.10 Жобаның тәуекелділігін (сезімталдылығын) талдау
... ... ... ... ... ... ... ... . 70
Қорытынды ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
... ... ... ... ... ... ... ... ... .. 71
Пайдаланған
әдебиеттер ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
... ... ... ... 72
Кіріспе
Қазақстан Республикасының президенті Н.Ә.Назарбаев ауылшаруашылығын
өркендетуге үлкен мән бере отырып, 2007 жылғы ақпан айында еліміздің
ауылшаруашылық саласында жұмыс істейтін еңбеккерлер мен мамандардың бас
қосуында ауылшаруашылығын диверсификациялау керек дей отырып, бұл салаға
білікті мамандар тарту керектігін баса айтып өтті.
Яғни елбасымыздың тапсырмасын орындауда болашақ мамандардың үлесі зор
болмақ. Азық-түлік кешеніндегі түбірлі өзгеріс ауылшаруашылық салаларын
қалыптастырумен тікелей байланысты екендігін отандық алдыңғы қатарлы
қожалықтар мен шаруашылықтар және шетел тәжірибесі көрсетіп отыр. Қазір
қоғамда импорт орнын басу, басты-басты өнім түрін экспортқа шығару арқылы
отандық азық-түлік кешенінің бәсекелесу қабілеттілігін арттыру жолында
өндірісті технологияландырудың басымдылық ролін түсіну бар.
Ендеше өнімді өнімділігі жоғары технологиямен өндіруге көшу аграрлық
өндірістің басты стратегиясына айналуы тиіс. Себебі егін және мал
шаруашылығының өнімділік деңгейі мен техникалық, материалдық,
энергетикалық, қаражат, т.б. шығын мен қор қайтымы қарқынды және жоғары
технологияны өндірісте пайдалануға тікелей байланысты.
Технологиялық өндіріске енгізу неғұрлым жоғары деңгейде жүрсе, аграрлық
сала жұмыс да соғұрлым баянды болмақ, оған тиетін сыртқы қолайсыз ықпалдың
теріс әсері жоққа саналмақ.
Машиналы технология мен техникалық құрал кешенін ауылшаруашылық
өндіріске енгізудің ерекше сипаты ретінде мыналарды атауға болады: жалпы
мақсат пен ізденіс болатын, белгілейтін, түпкі міндеттің масштабы мен
негізі ретінде тапсырыс иелерінің (фермер, шаруа қожалықтары, акционерлік
қоғам, өндірістік кооператив жетекшісі, т.б.) санатын анықтайтын әлеуметтік
тапсырыстың алдыңғы қатарда тұруы; қумалау (итеративті) – адымдау әдісімен
оңтайландыру арқылы ең ұтымды деген шешімді таңдаудың есептемелік және
сараптамалық–логикалық операциялардың иерархиялық тізбектемесіне сүйенуі,
технологиямен техникаға ғылыми-зерттеу институты, машина сынау станциясы,
т.б. қонған агро- және зоотехникалық талаптың әрдайым басымдылығы,
технология мен техниканың бейімделушілігі; техникаға деген мұқтаждықты
анықтау және оның коммерциялық сипаттамасына баға беруде маркетингтік
зерртеудің жүргізілуі; жаңа техниканы ойластыру, жасап шығару және
өндіріске пайдалану қызметін ұйымдастыруға әлеуметтік тапсырысты
көрсетілген мерзімдегі біртұтас өндірістік процесс ретінде қарау.
Агротехнология мен машиналар кешенінің одан әрі жетілуі аграрлық
сектордағы отандық және шетел ғалымдары мен практиктерінің еңбегіне
байланысты.
Қазақстан Республикасы Президенті мен Үкіметі жүргізіп отырған ауыл
щаруашылығын ұйымдастыру мен басқару бойынша бағдарламасының жүзеге
асырылуынан кейін және бәсекеге қабілетті 50 елдің қатарына кірудің
стратегиялық бағыттары бойынша тұралаған ауыл шаруашылығын қайтадан қолға
алу, ауыл шаруашылығын заманға лайық кең де терең реформалауға байланысты
машиналы агротехнология мен оның техникалық құралын жүйелілік тұрғысынан
жасау мұқтаждығы, бұрынғыдай жекелеген машиналы емес, машиналардың соңғы
әрі келешектегі технологиялаларға негізделген кешенін ауылшаруашылық
өндіріске енгізу қажет болып отыр.
Еліміздің нарықтық эканомикаға бет алған тұста машина пайдалану
кәсіпорындары біртекті ауылшаруашылық машиналары немесе тек автомобильдер
паркі болып шоғырланбай аралас машиналар паркі болып көптеп таралуда. Ауыл
шаруашылық машиналары еліміздің өндіріс кешенінде маңызды орын алады. Оның
пайдалану сенімділігі көп жағдайда жылжымалы құрамға техникалық қызмет
көрсету мен жөндеуге арналған өндірістік техникалық базалық күйіне
байланысты болады.
Сондықтанда ауыл шаруашылық машинасын өнімділігін шығарылатын
маңызды бағыттардың біріне оның өндірістік техникалық базаның негізінен
қайта құру және жаңарту жолымен ары қарай техникалық жабдықталуымен дамуы,
өсуі өркендету жатады .
Кәсіпорынның өндірістік базаның жаңартылуы жылжымалы құрамға
техникалық қызмет көрсету мен жөндыудің жаңа прогресшіл формалары мен
әдістерін қолданумен өндірістік процестері механикандыру, автоматандыру
және робттандыру деңгейін жоғарлатумен, еңбекті ұйымдастырудың және
өндірісті бас қарудың қәзіргі кездегі әдістерін ендірумен, технологиялық
және экономикалық козқарастан машина пайдалану кәсіпорынныың ең ұтымды
есептік жоспарлау шешімдерін іске асрумен өткізілуі тиіс.
Қазақстан тәуелсіздікке жеткеннен кейінгі отандық транспорт
кәсіпорындарын бұрынғы жеткен деңгейінен жоғары көтеруге сонымен қатар
нарықтық экономика жағдайдағы алуан маркалы кіші автотраспорт
кәсіпорындарын тиімді жобалап, оны жүзеге асруға осы дипломдық жоба арқылы
алғы шарт жасаймыз. Бұдан кейінгі мәселе оларды басқару жүйелерін
жетілдіріп кампютерлендіру болып табылады.
Дипломдық жоба техникалық әдебиеттер мен нормативті құжаттарды қалай
пайдалану, меншік жобалық шешімдерді таңдау конструкторлық жете зерттеу
мәселелері қамтылады.
1 Аналитикалық бөлім
1.1 Қазақстан аграрлық секторының даму деңгейі
Ауыл шауашылығы Қазақстан экономикасының негізгі салаларының бірі
болып табылады. Аграрлық сектордың даму деңгейі қашан да қазақстандық
қоғамның экономикалық және қоғамдық-саяси тұрақтылығын анықтайтын факторы
болып келді және әлі де болып келеді. Республика экономикасы дамуының басым
бағыттарының бірі бола отырып, ауыл шаруашылығы аса зор әлеует пен үлкен
қорға ие. Қазақстанның әр түрлі климаттық жағдайлары қоңыржай жылы белдікте
барлық дерлік дақылдарды өсіруге және мал шаруашылығын дамытуға мүмкіндік
береді.
Қазақстанның агроөнеркәсіптік кешеніндегі жағдайға жалпы талдау.
Қазақстанның аграрлық секторы мынадай сипатқа ие:
▪ ауыл шаруашылығына арналған жердің жалпы аумағы – 222,6 млн.га,
оның ішінде 24 млн. га (10,8%) – егістік жерді, 5 млн. га (2,2%)- пішіндік
жерді, 189 млн. га (85%) – жайылым жерді алып жатыр;
▪ ауыл тұрғындарының саны – 7,3 млн. адам немесе ел тұрғындарының
жалпы санының 47,2%-ын құрайды;
▪ топырақ және өсімдік жамылғысының тік және көлденең зоналары анық
белгіленген. Орманды дала мен дала аймағында барлық жердің 10%, шөл және
шөлейт аймағында - 60%-ға жуығы, таулы аймақтарда - 5%-ға жуығы жатыр;
▪ елдің барлық егіншілік аймақтары жылдық жауын-шашынның аздығымен
сипатталады – 150-320 мм.;
▪ теңізге шығу жолының жоқтығы, бұл сыртқы нарыққа шығуға айтарлықтай
қиындықтар тудырады;
▪ маусым аралық кезеңдерде қант, өсімдік майы, құс ету, көкніс пен
жеміс сияқты өнімдерді қоспағанда, азық-түлік өнімдерінің көпшілігімен
қамтамасыз етудің өзіндік жеткіліктілігі;
▪ солтүстік аймақтардың астық дақылдарын өсіруге және мал
шаруашылығына мамандандырылуы; суармалаудың айтарлықтай маңызы бар оңтүстік
аймақтарда өсірілетін дақылдардың (астық, майлы, жеміс-жидек дақылдары,
көкөніс, мақта) көбінше әртараптандырылған.
▪ 2007 жылдағы 1 га егістікте ауыл шаруашылығының жалпы өнімін өндіру
47,5 мың теңгені құрайды, ауыл шаруашылығында жұмыс істейтін 1 қызметкерге
ауыл шаруашылығы өнімін өндіру 453 мың теңгені құрайды;
▪ бидай мен ұнның ірі экспорттаушысы (10 әлемдік экспорттаушылардың
қатарына енеді) болып табылады, елдің ауыл шаруашылығы өнімінің жалпы
экспортында мақтаның (15%), тері мен жүннің (25%) де маңызды үлесі бар;
▪ мал шаруашылығы саласы Қазақстан үшін дәстүрлі шаруашылық болып
табылады, мұнда малдың 90%-ы тұрғындардың үй шаруашылығына тиісілі;
▪ ауыл шаруашылығы техникасы паркінің орта жасы пайдаланудың
нормативтік мерзімі 7-10 жыл жағдайында 13-14 жылды құрайды; ауыл
шаруашылығы техникасы паркінің 70%-ы – 1991 жылға дейінгі өндірілгендер;
▪ ауыл шаруашылығы саласына қаржылық қызмет көрсету ұсыныстарының
шектеулігі.
Дүние жүзілік банктің бағалауы бойынша несие ресурстарына деген
қажеттіліктің қанағаттанбағандығы ең керітартпалық бағалар бойынша жылына
шамамен АҚШ-тың 1 млрд. долларына бағаланады.
Ауыл экономикасын көтеру мақсатында соңғы 10 жылда қомақты қаржы
ресурстарымен қосымша күшейтілген АӨК мен ауылды дамыту және қолдау
жөніндегі мемлекеттік және салалық бағдарламалар қабылданды.
Машина –трактор паркін қазіргі кездегі жағдайы. Республикада 137,2 мың
шынжыртабанды және доңғалақты тракторлар, 45,5 мың астық жинайтын
комбайндар, 15,2 мың дестелегіштер, 90,7 мың тұқым сепкіштер және басқа да
ауыл шаруашылығы техникалары бар.
Соңғы жеті жылда (2001-2007) 26,5 мыңнан астам ауыл шаруашылығы
техникаларының негізгі түрлері сатып алынған. Өткен жылы 4,2 мыңнан астам
негізгі ауыл шаруашылығы техникалары 45,0 млрд. теңгеге сатып алынды:
тракторлар – 1117 дана;
астық жинайтын комбайндар – 1605 дана;
тұқым сепкіштер – 819 дана;
егіс кешендері-394 дана;
дестелегіштер- 308 дана.
1.2 Ауыл шаруашылық кәсіпорнының сипаттамасы
Диплом алдындағы іс-тәжірибе Оңтүстік Қазақстан облысы, Мақтарал
ауданында орналасқан АШМ сервис-орталығы өндірістік кооперативінде өтті.
АШМ сервис-орталығы өндірістік кооперативі негізінен өздерінің
техникасына, басқа шаруа қожалықтарының ауыл шаруашылығы техникасына
техникалық қызмет көрсету және жөндеу жұмыстарымен және меншігіндегі 1475
га жерде ауыл шаруашылығы өнімдерін, соның ішінде мақта өсірумен
айналысады.
АШМ сервис-орталығы өндірістік кооперативі шаруа қожалықтары
негізінде 2002 жылы құрылған. Материалдық-техникалық базаны қалыптастыру
бойынша несие алынған және бұрынғы шаруа қожалықтарының меншігіндегі
жабдықтар сақталынған.
Өндірістік кооператив ұжымы негізінен мақта, көкөніс дақылдарын, мал
азығы өнімдерін өндірумен айналысады (кесте 1).
Кесте 1
АШМ сервис-орталығы өндірістік кооперативіндгі жер көлемі
Жер құрылымы га
Жалпы жер ауданы 2343
Ауыл шаруашылық мақсатына пайдаланатын жерлер, 1475
оның ішінде
Аударылатын 1144
Шабындық 278
Жайылымдық 53
Тоғандар мен көлдер 8
Жеке тұрғын үйлерге бөлінген жерлер 227
Ұжымдық бақтар мен бақшалар 41
Қысқа мерзімге пайдаланылатын жерлер 465
Суармалы жерлер 1161
Құрғатылған жерлер 314
Шаруашылықта өсірілетін мақта алқабы шамамен жыл сайын 400 га
құрайды, әр жылдардағы ауа райы жағдайларына байланысты 20,4 цга өнім
алынып 4451 мың теңге таза пайда алынып отырған. Өсімдік шаруашылығы
бойынша негізгі орын алатын саланың бірі жүзім шаруашылығы болып табылады.
Шаруашылықта өсірілетін 58 га жүзімдіктен жыл сайын 1450 мың теңге тауып,
жалпы өндірілетін өнімнің 6,2 пайызын құрайды.
Жалпы алғанда шаруашылық бойынша өндірілетін ауылшаруашылық
өнімдерінің басым бөлігі өсімдік шаруашылығының өнімдері болып
табылатындықтан шаруашылықты өсімдік шаруашылығына маманданған деп атауға
болады, оның ішінде танапқа өсірілетін мақтаның басым бөлігі I-
репродукциялы немесе элиталы тұқым болып табылатындықтан маманданған тұқым
шаруашылығы деп атауға толық негіз бар.
Жалпы климат өте көп өзгергіштігімен, көп мөлшердегі жылуымен, мол
жарығымен, ұзаққа созылатын суықсыз кезеңімен, ерте көктемдегі көп түсетін
жауын-шашынымен ерекшеленеді. Жылдық жауын шашын мөлшері 450-500мм.
Климатқа тән ерекшелік – бұл жылдық жауын- шашын мөлшерінің 80-90 пайызы
күзгі- қысқы көктемгі мезгілдерде (қыркүйек-мамыр) түсуі. Көпжылдық
мәліметтер бойынша жылдық жауын шашын мөлшері 497 мм құраса, 2005 жылы бұл
көрсеткіш 530,9 мм, ал 2006 жылы 468,5 мм жауын шашын түскендігін Шымкент
Агрометеостанциясы мәліметтері растайды. Шаруашылықта 2006 жылы көпжылдық
орташа мәліметтермен салыстырғанда жыл бойына 33,9 мм жауын-шашын артық
түссе, 2007 жылы керісінше 25,5 мм жауын мөлшері аз түсті. Мұндай
айырмашылық әсіресе, ауылшаруашылық дақылдарының өсіп дамуы кезеңінде айқын
білінеді (кесте 2).
Кесте 2
Жауын-шашынның орташа мөлшері (2006-2007 ж.ж.)
Жыл Айлар Жыл Өсіп-
бойы даму
кезе-
ңінде
І ІІ ІІІ
І ІІ
Трактор, барлығы 34 81,7
Машиналар, барлығы 12 -
Комбайндар, барлығы 25 213
Оның ішінде, машиналары - -
Ауылшаруашылық машиналары, оның ішінде: 49 29,3
Трактор тіркемесі 15 76,1
Соқалар 16 106,5
Тырмалар 18 98,3
Қопсытқыштар 16 107,8
Тыңайтқыш енгізетіндер 14 286
Дәрілегіштер 20 572
Гербицид енгізгіштер 12 204
Жылжымалы дәнекерлеуші аппарат 2 -
Шөп оратын жатка 12 204
Прес жинағыштар 6 102
Кесте 4
Ауыл шаруашылығы техникасының тізімдік саны
№ Маркасы, моделі Жалпы саны Соның ішінде
КЖ дейінгі КЖ кейінгі
1 Джон Дир 5 5 -
2 Массей Фергусон 5 5 -
3 К-701А 4 2 2
4 Т-150 4 - 4
5 ДТ-75 3 - 3
6 МТЗ-82 7 4 3
7 ЮМЗ-6 2 - 2
8 Т-40М 2 - 2
9 Т-25А 2 - 2
10 Комбайн 25 10 15
11 Автомобильдер 12 4 8
1.4 Шаруашылық жөндеу қызмет көрсету базасының құрылымын
таңдау
Жүйелеу барысында жер бөлімшесін пайдалану мен құрылыс салу,
кәсіпорының жер көлемін (территориясын) ұйымдастыру; бөрмелердің, үйлердің
және ғимараттардың өлшемі мен қабаттылығы, құрылым сұлбасы; жұмыс
постарының, машина тұрақтарының орналасу сияқты мәселелерді шешеді.
Жүйелеу әдістемесі екі кезеңнен тұрады: бірінші жүйелеу шешіміне әсер
етуші негізгі факторлар көрсетілген жүйелеу шешімдерін негізгі түйіндері
көрсетілген жүйелеу элементтерін жасау.
Жүйелеу мәселелері Құрылыс нормалары мен ережелерін (СН иП 11-89-
80) басшылықа алып шешеді.
Жүйелеу мәселелерін шешу кезінде кәсіпорынның өндіріс барысында
функционалдық сұлбасы мен оның графигін қолданған ыңғайлы. Кәсіпорынның
функционалдық сұлбасы машиналардың өндіріс процесінің әр сатысында жүру
жолдарын көрсетеді. Өндіріс процесінің графигі, оның тәулік толасының
қуатының (ТК мен жөндеу,машина, еңбек сиымдылығы сандары) өндірістік
әртүрлі сатысынан өтуін сипаттайды.
Функционалдық сұлба мен график кәсіпорынды жүйелеу шешімінің
технологиялық негізгі қызметін атқарады. Олар фунционалдық зоналардың
(сақтау, КК, ТК-2 ТК-2 ЖЖ жөндеу) қолайлы орналасуына мүмкіндік туғызады.
Жалпы тұрпатының сұлбасы жасағанда бөлінген жербетіне орналасатын
үйлер мен ғимараттардың толық тізімі анықталады. Әдетте, онда; өндіріс
және әкімшілік бөлмелері; бу мен жылы су қазандығы: трансформатор мен
сорап станциялары;тазалау құрылымы; материал мен басқа заттар қоймалары;
сыртқы жұмыстар өткізетен орын: материалдар, мезгілді қолданатын техника
мен механизмдерді сақтайтын қалқа, тексеріп өткізу пункті және машиналар
тұрағы болады.
Техникалық күтім және ЖЖ жөндеумен айналысатын машина пайдаланушы
кәсіпорындардың жалпы тұрпатын жасаудағы негізгі қағидалар мынадай:
1) бас өндіріс, барлық қосалқы үйлердің корпустары мен құрылымдары ТК
мен жөндеу мен сақтаудың технологиялық процесіне сәйкестеліп орналасуы
керек.
2) үйлердің, құрылымдардың және машина тұрағының өзара орналасуы,
сонымен қатар олардың арасынан өтетін жол құрылыс нормалары мен ержелерін
(ҚНЕ) қанағаттандыруға тиісті.
3) базаның жер бөлімшесі мейлінше толық және ұтымды пайдалануы керек:
құрылыс еселігін К3=0,30...0,35 (құрылыс салынған жер ауданының бөлімше
ауданына қатынасына) және жер ауданының пайдалану еселігі КИ=0,45 ... 0,50
(құрылыстың жер ауданы мен машина тұрақтары аудандарының бөлімше ауданына
қатынасы).
Барлық үйлер мен ғимараттар дүниенің төрт бұрышын және басым желдің
бағытын бетке ұстап, бөлмелерге барынша табиғи жарық түсіп, оларды желдетіп
отыратындай етіп орналастырылады. Ұшқын, газ, түтін, шаң және иіс шығаратын
өндіріс ғимараттары кәсіпорынның басқа құрылыстарына, тұрғын үйлерге
қарағанда желдің ығына өрт шалмау амалын ойластырып орналастырады.
Әкімшілдік, қоғамдық ғимараттары қалаға, жұмыс кентіне, күре жолға
бағытталып орналастырады. Кәсіпорынның жер ауданы 5га –дан асатын болса жер
қорларымен қоса қақпа саны екіден кем болмауы тиіс. Өртке
1 – ТҚ – 1 қызмет көрсету алаңы; 2- акумуляторлық алаң; 3 – заряттау; 4 –
қоректендіру жүйесі қондырғылары мен электржабдықтарын жөндеу алаңы; 5 –
слесар-механикалық алаңы; 6 – ИРК; 7 – жылыту алаңы; 8 – ағаш өңдеу және
обой алаңы; 9 – майлау алаңы; 10 – компрессорлық; 11 – шина жөндеу алаңы;
12 – АЖ мен ТҚ -2 жөндеу алаңы; 13 – агрегаттық алаң; 14 – агрегаттар және
қосалқы бөлшектер қоймасы; 15-16 – желдеткіш камералары; 17 – есептеу
бөлімі; 18 – демалу бөлмесі; 19 - әкімшілік; 20 – сан узелдер; 21 – коридор
мен тамбур.
Сурет 3. Шаруашылықтар үшін жөндеу қызмет көрсету мекемесінің сұлбасы
қарсы үй аралықтары 30м-ден асса, сақтауда тұрған машина мен үй
қабырғасының аралығы 10 метр, ал жер бөлімшесінің қорғанына дейін 2м-ден
кем болмайды.
Шартты шаруашылықтың МТС құрамы 50 трактор, 20 комбайн, 20
автомобильдерге арналған механикаландыру базасының жалпы тұрпатының
жүйелеуін талдайық.
Жүрдек машиналар күнделікті базаға оралады, 10-шы пункте (сурет 3)
олар жанар жағармаймен толықтрылып, 8- ші алаңда КК –нен өтеді де машина
тұрағында (4) немесе қалған (3) астында сақталады. Маусымда қолданатын
машиналармен оларды ауыстырмалы жұмыс қондырмалы қалқа астында (2)
сақталады. Баяу жүретін машиналардың бір бөлігі ТК мен жөндеуге базаға
әкелінеді, оларды эстакадада (5) жуып тазалайды да арнаулы алаңға (7)
күтуге, одан кейін өндіріс корпусының (1) тиісті зонасына жіберіледі. Қыс
мезгілінде жұмысқа шықпас бұрын (13) алаңда ауа қыздырғышымен машинаның
негізгі агреграттары қыздырылады, қолма қол қажетті машиналардың бір бөлігі
өндіріс корпусынада (1) сақталады. Әртүрлі материалдар, қосалқы және
айналымдағы агрегаттар арнаулы қоймада (2,3) ал мұнай өнімдері басқа
қоймада (9) сақталады. Жұмысқа аттанар алдында машина тексеру өткізу
пунктінде (14)бақыланады. Базаның барлық территоиясы әкімшілік корпусы мен
тазарту орнымен қоса қоршалады.
Шаруашылық жөндеу қызмет көрсету базасының құрамы шаруашылықта
тракторлар мен автомобильдер санына, сондай ақ шаруашылықтың егістік алқабы
мен бөлімшелердің орталықтан алқап қашықтығына байланысты.
Сондықтан шаруашылықтағы тракторлар саны 60 дана болғанда барлық
тракторлар, ауыл шаруашылығының техникалары орталық машина сарайында
сақталады. Егер трактор саны 60 -90 дана болса, бір бөлімше тракторлары
орталық сарайда, қалғандары бөлімшелері өзінде сақталады, ал тракторлар
саны 100-ден жоғары боғанда әрбір бөлімше техникалары өзіне сақталып,
өздерінің жөндеу қызмет көрсету шеберханаларына ие болады.
1.5 Жөндеу шеберхана корпусын жобалау
Пайдалану кәсіпорындарының өндіріс бөлмелері (зоналар) негігі және
қосалқы болып екіге бөлінеді.
Негізгі бөлмелерде жұмыс постары және машинараларды сақтау орындары
орналасады. Қосалқы бөлмелерде ТК мен жөндеуге әртүрлі дайындық
жұмыстарын өткізетін және тетіктер,агрегаттар мен әрқилы материалдар
сақтайтын қоймалар жатады.
Әдетте механикаландру базасының өндіріс корпусы бірнеше ғимараттан
тұрады. Оларға қосалқы бөлімдерімен қоса ТК мен жөндеу зоналары жатады.
Бөлімшені блоктап салғанда өндіріс ғимаратына машиналарды сақтау зонасы
және әкімшілік шаруашылық бөлмелері қосылады.
І-ауылшаруашылық техникаларын жөндеу және техникалық қызмет секторы; 1 –
орталық жөндеу шеберханасы; 2 – жөндеуді күтіп тұрған тракторларға арналған
алаң; 3 – ПТО – шберханасы; 4 – материалдық – техникалық қойма; 5 –
трансформаторлық станция; 6 – жүк көтергіштігі 3,2 тонна монорельсті ауыл
шаруашылық машиналарын реттеуге арналған бастырма; 7 – машиналарды қысқа
уақыт сақтау қосымша алаң; 8 – жөндеуден шыққан тракторларға арналған
тұрақ; 9 – доңғалақты тракторлар тұрағына арналған алаң; 10 – шынжыр
табанды трактор агрегаттары тұрағына арналған алаң; 11 – ауыл шаруашылық
машиналарын реттеу алаңы; 12 – қызмет тұрмыстық үй; 13 – машиналарды жуу
алаңы; ІІ – автомобилдерді жөндеу және техникалық қызмет көрсету секторы;
14 – ленталы тасымалдауышқа алаң; 15 – тіркемелер тұрағы үшін алаң; 16 –
автогараж; 17 – автомобильдер тұрағына арналған алаң; 18 – калореферлық; 19
– тіркемелі машиналар тұрағына арналған алаң; 20 – автопоездер тұрағына
арналған алаң; 21 – жылу генераторы; 22 - өрт резервуары; ІІІ – машиналық
қорған; 23 – алты комбайнға арналған шатыр; 24 – комбайндарды сақтауға
арналған алаң; 25 – ауыл шаруашылық сақтауға арналған алаң; 26 – дән
комбайндарын сақтауға арналған алаң; 27 – арнайы комбайндарды сақтау
алаңы; 28 – ауыл шаруашылық машиналарын ұзақ мерзімге сақтауға дайындау
алаңы; 29 – ауыл шаруашылық машиналарын сақтау үшін жуу алаңы; 30 - – ауыл
шаруашылық машиналарын сақтау үшін тазалау алаңы; 31 – дәретхана; 32 –
қосымша алаң; 33 – жүктеу және түсіруге арналған эстакада; 34 –
тіркемелерді сақтау алаңы; 35 – доңғалақты тракторларды сақтау алаңы; 36 –
шынжыр табанды тракторларды сақтау алаңы; 37 – тілу материалдарын сақтау
алаңы; 38 – шығындарды сақтау алаңы; 39- жұмыстан шыққан машиналарды
бөлшектеу сақтау алаңы; 40 – жүк көтергіштігі 3,2 тонна кран – балканың
жұмыс алаңы; ІV – мұнай өнімдері қоймасы; 41 – мұнай қоймасы:
Сурет 4. Шаруашылықтарға арналған жөндеу-қызмет көрсету базасының типтік
сұлбасы
Шаруашылық орталық жөндеу шеберханасы шаруашылықтың барлық техникалары мен
жабдықтарына техникалық күтім мен ағымды жөндеу өткізуге арналған.Шеберхана
өлшемімен оның құрамы тракторлар саны мен жөндеу күту жұмыстарының көлеміне
байлансты. Типтік жобада сурет 4 жаңа орталық жөндеу шеберханасын құру
тракторлар санының 25,20,75,100,150 және 200 данаға есептеледі.
Шаруашылық жағдайына байланысты дипломдық жобаны орындағанда бас
жобаны нақты шаруашылық жағдайын ескере отырып орындауға болады.
Мына 5 кестеде орталық жөндеу шеберханасының негізгі техника
эканомикалық көрсеткіші келтірілген.
Кесте 5
Шаруашылықтағы орталық жөндеу шеберханасының кейбір типтік жобаның
қысқаша мінездемесі
Көрсеткіштер О.Ж.Ш. типтік жобалары
ТЖ ТЖ ТЖ ТЖ
816-1-47.83 816-1-45.83 816-1-55.84 816-1-56.84
1 2 3 4 5
Қызмет көрсетілетін
машиналар саны,
дана: 50 75 100 150
Тракторлар 40 60 75 115
Комбайндар барлық жалпы жалпы жалпы жалпы
автомобильдер түрі көлемінің 20%көлемінің көлемінің көлемінің
20% 20% 20%
Шартты жөндеу, 254,4 381,6 480 560
жылдық бағдарламасы,
ө.б. 76320 114420 144000 168000
Жалпы жылдық еңбек 2016,01 2231,03 2439,8 2114,58
көлемі, адам-сағ. 1671,0 1854,4 2044,4 1851,0
Жалпы аудан, м2
Құрылыс ауданы, м2 276,76 293,19 384,15 344,04
Капитал қойылым,
мың. тг.
Оның ішінде: 197,69 211,43 282,44 234,33
Құрылыс-монтаж 79,07 81,76 101,71 109,71
жұмыстары
Негізгі жабдықтар 62 91 38 43
Барлық жұмысшылар
саны, 57 84 30 37
Оның ішінде өндіріс
жұмысшылары
Барлық өнімдердің 60,2 87,1 110,5 135,5
толық өзіндік бағасы
мың. тг. 19,45 23,37 23,9 14,75
Барлық су шығыны,
м3сутки
Барлық 329,45 327,32 363,6 330,0
орнатылғандардың ток
қабылдау қуаты, квт
Автогараждар шаруашылықтағы барлық автомобильдерге ағымдағы жөндеу мен
техникалық күтім өткізуге арналған. Шеберхана өлшемдері типтік жобада
автомабилдер санына 10; 25; 60; 100; 150 байланысты автогараждардың типтік
жобасының негізгі көрсеткіштері 6 кестеде келтірілген.
Жанармай қоймалары жанармай құю постарымен бірге барлық мұнай
өнімдерін қабылдау, сақтау және тарату үшін, сондай ақ машина трактор
паркінің тоқтаусыз жұмыс істеуіне арналған. Орталық жөндеу шеберханасы
трактор саны 25; 50; 75; 100; 150 және 200 байланысты май ыдыстарының
сыйымдылығы: 40; 80; 150; 300; 600; 1200м³ таңдап алынады.
Кесте 6
Шаруашылық жанармай қоймалары автогараждардың кейбір
типтік жобасының негізгі көрсеткіштер
Обьект атаулары мен Жанармай қоймалары мен автогараждар типтік
көрсеткіштері жобаларының номері мен көрсеткіштерінің мәні
Автогараждың типтік ТЖ ТЖ ТЖ ТЖ
жобасы 816-1-77.86 816-1-77.86 816-1-86.8816-1-87.8
6 6
Шаруашылықта қызмет
көрсететін машиналар
саны, дана: 50 75 100 150
Тракторлар 35 52 75 112
Комбайн барлық түрлері 20% 20% 20% 20%
автомобильдер мен басқа
транспорт түрлері 106,69 155,60 220,79 261,42
Сметалық құны, мың тг.
Жанармай қоймаларының ТЖ ТЖ ТЖ ТЖ
типтік жобасы 704-1-100 704-1-101 704-1-102 704-1-103
Ыдыстардың сыйымдылығы, 80 150 003 600
м3
Сметалық құны, мың тг. 41,26 45,02 86,12 98,17
1-өрт сөндіру бастырмасы; 2-тұрмыстық бөлме; 3-көмірге арналған ыдыс; 4-
қосымша резервуар орнату орны; 5-диспечерлік қана; 6-май таратқыш; 7- қойма
100 бөшкеге арналған; 8-60 бөшкеге арналған шатыр; 9-өрт сөндіру резервуары
100м3; 10- дәретқана; 11-бензин құйып алуға арналған темір жол тұрағы; 12-
этилденген бензинді құйып алуға арналған тұрақ; 13-дизель жанармайын құюға
арналған темір жол тұрағы; 14-құмға арналған ыдыс; 15-матор майы мен
керосин құю-төгу тұрағы; 16-бензин құю тұрағы; 17- этилденген бензинді құю
тұрағы; 18-дизель жанармайын құю тұрағы; 19-ТК-40 бензин тарату колонкасы;
20- этилденген бензинді тарату колонкасы; 21- дизель жанармайын тарату
колонкасы; 22-майды құю-төгу тұрағы; 23-сыйымдылығы 75м3 ыдыс дизель
жанармайына арналған; 24-өрт сөндіру инвентары тақтасы; 25- сыйымдылығы
75м3 ыдыс бензинге арналған; 26- сыйымдылығы 50 м3 ыдыс бензинге арналған;
27-сыйымдылығы 10 м3 ыдыс керосингеинге арналған; 28- сыйымдылығы 10 м3
ыдыс мотор майына арналған; 29-- сыйымдылығы 10 м3 ыдыс майына арналған;
30-қабылдау-тарату алаңы; 31-апатты жағдайға арналған құдық; 32-орлы
қақпан; 33-асу обвалование арқылы.
Сурет 5. Мұнай қоймасы 600 м3-ке жобалау сұлбасы
2 Технологиялық негіздеу бөлімі
2.1 Жөндеу- қызмет көрсету жұмыстарының жылдық
көлемін есептеу
Шаруашылықта жөндеу қызмет көрсету жұмыстардың жылдық жоспары және
айлық ТК мен жөндеудің жоспары мен олардың өткізілу мерзімін жасау
қарастырылған. Жылдық және айлық жоспарңа барлық машиналар кіргізуге
тиісті. Машиналардың жылдық ТК мен жөндеу жоспары оларды техникалық
пайдалануға қажетті заттар, керекті еңбек қорын есептеуге негіз болады.
Жылдық жоспарды жасау үшін машинаның пайдалана батағаннан бергі
немесе соңғы ТК өткеннен кейінгі жөспарлаушы жыл басына дейінгі нақтылы
жұмыс істеу уақыты (Вф) және жоспарланған жұмыс уақыты (Впл) белгілі болу
керек. Машинаның жыл басына істеген нақтылы жұмыс сағаты сол шеберхананың
есептеу құжаттарына алынады. Ал машинаның жоспарлы жұмыс мерзімін анықтау
жолы шаруашылық техникаларын жылдық жұмыс кестесі мен пайдалану өнімділігін
анықтау ұсыныснамасында берілген. Онда:
Впл =Тч ·Кс , [1]
Мұнда: Тч – жыл бойына машинаның жоспарлы жұмыс істеу сағаты;
Кс – жұмыс сменасына машинаны пайдалану еселігі:
Впл =721,1*1,2=865,3 сағат.
Тч = (Дк-Дп) · Ксм · Псм 1+Ксм · Псм · Рч
[2]
Мұнда:
Дк – жылдық күн саны:
Дп – ТК мен жөндеумен басқа себептермен машинаның
жұмыс істемеу күндерінің жиынтығы:
Ксм - смена еселігі:
Псм – сағат санымен сменаның ұзақтығы:
Рч - машинаның әр жұмыс сағатына келетін оның ТК мен
жөндеуде тұратын күндер саны:
Тч= (365-92)*0,8*71+0,8*7*0,2=721,1 сағат.
Машинаның жұмыс істемеген күндерін (Дп) оныңтағанда олардың жұмысты
ұйымдастыруға байланысты ауа райының әсері, машиналарды тасмалдауға кететін
және басқа да көзделмеген себептермен тоқтап тұрған күндері ескеріледі.
Жылына әр машинаның жоспарлы әртүрлі техникалық күтімі мен жөндеудің
әрқайсысының саны төмендегі формуламен анықталады.
Кт = Вф+ВплПт – Кп, [3]
Мұнда: Вф – жыл басынан машинаны пайдаланған бастап немесе соңғы ТК
мен жөндеуден кейінгі нақтылы жұмыс мөлшері, сағат:
Впл – машинаның жоспрлы жұмыс мерзімі, сағат:
Пт – есептеуші әртүрлі ТК мен жөндеуді өткізу мерзімі, сағат:
Кп – есептеуші ТКЖ алдындағы өтетін олардың сатылы түрлерінің
саны.
Кто-3= ; [4]
Мұнда: Вто-3 соңғы Вто-3 кейінгі нақты жұмыс сағаты;
Пто-3-Т0-3 өткізу мерзімділігі.
Есептеу жоғары сатыдан біртіндеп төмендете отырып шығарылады. Алдымен
күрделі жөндеу саны, одан кейін жеңіл желпі жөндеу саны, үшінші ретте ТК-2,
ақырында ТК-1 саны шығарылады. Күрделі жөндеу санын есептеген Кп=0 ден
алынады. Техникалық күтім мен жөндеу санын есептегенде шыққан бөлшектің тек
бүтін саны қадылданады.
МТЗ – 80, МТЗ-82 тракторларды пайдаланғаннан бері жұмыс істеген
Вф = 6600 сағат
алдындағы жылда жоспарлы жұмыс мезгілі
Впл = 1300 сағат қарастырылған.
Ұсыныстама бойынша ондай тракторлардың ТКЖ мерзімі:
Ткр = 7680 сағат;
Ттр = 960 сағат;
Тто-2 = 240 сағат;
Тто-1 = 60 сағат; болса,
алдағы жоспарлаушы жылда ол тракторға қанша және қандай түрлі күтім мен
жөндеу өткізу керек?
Алдымен соңғы техникалық күтім мен жөндеуден кейінгі трактордың жұмыс
істеген сағатын (Вф) шығару керек. Ол берілген Вф мөлшерін әр шараның
өткізу мерзіміне бөлгендегі жай бөлшек санының алымымен анықталады.
Күрделі жөндеу үшін.
Вф=66007680,
мұнда Вф=6600 сағат болады.
Күрделі жөндеу Кк =0
Жеңіл -желпі жөндеу үшін
Вф=6600960=6(860960),
мұнда Вф=860 сағат болады;
Техникалық күтім ТК-2 үшін
Вф=6600 240= 27(140240);
Мұнда Вф=140 сағат болады;
Техникалық күтім ТК-1 үшін
Вф=6600 60=110(2060);
мұнда Вф=20 сағат болады;
Есептеу күрделі жөндеуден басталады.
Күрделі жөндеу саны:
Кқ=6600+13007680= 1,02
Кқк=1 деп қабылданады.
Жеңіл-желпі жөндеу саны:
Ктр=860+1300 960=0=2,25
Ктр=2 ден қабылданады.
Техникалық күтім ТК-2 саны;
Ктк-2 = 140+1300240-2=6;
Ктк-2=6 деп қабылданады.
Техникалық күтім ТК-1;
Ктк-1 = 20+130060-(2+3)
= 18;
Ктк-1 = 18 деп
қабылданады.
Сонымен МТЗ-80, МТЗ -82 тракторларына алдағы жылы 2- жеңіл желпі
жөндеу, 6-ТК-2, 18-ТК-1 өткізу керек.
Жылдық жоспарда машинаның қай айда күрделі жөндеуден өтетінін
анықтау қарастырылған. Күрделі жөндеуді алдын ала мезгілінде сұраныс жасап,
оны өткізу орны тағайындалады және шағын сметасы анықталады. Егер есеп
бойынша бір типті машиналарды жөндеу жыл айларына бір қалыпты болмаса,
жекелеген машиналарда техникалық жағдайына қарай олардың күрделі жөндеу
уақытына түзету мүмкіншілігі қарастырылады.
Жылдың қай айында машина күрделі жөндеуден өтетінін төмендегі
формуламен анықталады.
Км = 12(Ткр-Вфк) Впл + 1; [5]
Мұнда: Км – кезекті ай нөмері;
Ткр – жөндеу өткізу мерзімі, сағ;
Вфк – сонғы КЖ немесе пайдалана бастағаннан бергі машинаның жұмыс
істеген сағаты.
Егер формула бойынша есептегенде Км 12 болса жөндеу келесі жылы
өтеді, жоспарланған жылда күрделі жөндеу болмайжы.
Егер МТЗ–82 тракторының Вфк=6860 сағ, Впл=1300 сағ, күрделі жөндеу
мерзімі Ткр=7680 сағ болса
Км = 12(7680–6860) 1300 + 1=10,2;
Сонымен, трактор МТЗ–82 жылдың оныншы қазан айында күрделі
жөндеуден өтуі қажет.
2.2 Техникалық қызмет көрсетудің жалпы еңбек сиымдылығын
есептеу
Тракторлар мен комбайндарға техникалық қызмет көрсетудің жалпы еңбек
сиымдылығы анықталғанда, тракторлар мен комбайндардың әрбір маркаларының
барлық жылдық еңбек сиымдылығы төмендегі формула бойынша есептелінеді.
Тто=N∙Bn∙Tуд∙то; (6)
Мұнда Тто= белгілі комбайн түрлері мен трактор маркаларына т.қ.к еңбек
сиымдылығының жылдық жиынтығы, адам-сағат;
N – Трактор немесе комбайн маркаларының берілген саны;
Вп – Берілген трактор маркасы немесе комбайн бойынша жүктеменің жылдық
жоспары, мото-сағ;
Туд∙то – берілген трактор маркасы немесе комбайнның еңбек сиымдылығының
меншікті жиынтығы, адам-сағмото-сағ.
Жоспарланған жылдық жүктемесі 950 мото-сағ болғанда, т.қ.к Тто еңбек
сиымдылығының жылдық жиынтығы мынаған тең:
Саны 5 трактор маркасы К-701
Тто=5∙950∙0,105=498,75 адам-сағ.
Саны 5 трактор маркасы Т-150К т.қ.к Тто
Тто=5∙1000∙0,091=455 адам-сағ.
Саны 5 трактор маркасы Т-4 А т.қ.к Тто
Тто=5∙700∙0,082=287 адам –сағ.
Саны 5 трактор маркасы ДТ-75 М т.қ.к Тто
Тто=5∙1200∙0,090=540 адам- сағ.
Саны 5 трактор маркасы МТЗ-80, МТЗ-82 т.қ.к Тто
Тто = 5∙1300∙0,076=494 адам-сағ.
Саны 5 комбайн маркасы КСК-100 т.қ.к Тто
Тто= 5∙145∙0,07=50,75 адам-сағ.
Саны 5 комбайн маркасы КС-6 т.қ.к Тто
Тто=5∙125∙0,07=43,75 адам-сағ.
Барлық трактор, комбайн маркалары бойынша анықталған еңбек
сиымдылығын қосып жалпы ағымдық трактор, комбайндарын жөндеу анықталады.
Дипломдық жоба орындау барысында мұндай корректировка орындалмайды.
(Қосымша 3 және 4-тен алынады).
2.3 Басқа жұмыс түрлерінің еңбек сиымдылығын
есептеу
Шаруашылық шеберханасында трактор, автомобиль, комбайн және
ауылшаруашылық машиналарына т.қ.к және жөндеу жұмыстарынан басқа,
малшаруашылық формулаларының жабдықтарын монтаждау, жөндеу, бөлшектерді
тіркеу, даярлау, технологиялық жабдықтарды жөндеу және құрал- саймандар
жасау тағы басқа жұмыстарды орындайды. Машина трактор паркінің жөндеу –
т.қ.к жұмыстарының еңбек сыимдылығына байланысты басқа жұмыстар көлемі
мына шамада (%) пайызда жоспарланады:
Мал фермалары жабдықтарын монтаждау және жөндеу-10 %
Шеберхана және машина қорасының технологиялық жабдықтарын жөндеу –8 %
Бөлшектерді тіркеу және даярлау – 5 %
Басқа жұмыстар – 12 %
Дипломдық жұмысты орындау барысында РАПО мекемесінде орындалатын
жұмыстар көлемінің шамасын төмендегідей қабылдауға болады:
К-701 және Т-150К тракторлары т.қ.к бойынша еңбек сиымдылығы 80%, ағымды
жөндеу 90 % дейін, автомобильдер бойынша т.қ.к 60 % және ағымды жөндеу 70
% дейін, астық комбайндарында 50 %, ал басқа комбайын түрлерінде ағымды
жөндеу 20% дейін.
2.4 Жұмыс түрлері бойынша жылдық жұмыс көлемін тарату және
шеберхана бөлімдерінің көлемін анықтау
Тракторлар, автомобильдер және комбайндар күрделі және ағымды жөндеу
санын төмендегі формуламен анықтаймыз.
Ск= ; (7)
Мұндағы: См – шаруашылықтағы бір маркалы машиналар саны;
К- бір жоспарланған цикілдік жүйе көлемі, мото-сағат;
Кк – күрделі жөндеуге дейін жасалатын жұмыс көлемі, мото-сағат;
а1 – машинаның жаңа-ескілігін ескеру коэффициенті.
а1 =1...1,3;
а2=айлық ерекшеліктерін ескеру коэффициенті.
а2=0,75...1,5;
МТЗ- тракторлары үшін:
Ск =;
ГАЗ·53,52,66-автомобильдері үшін:
Ск =;
Басқа да маркалы ауылшаруашылық техникаларының жөндеулер санын
есептеп 5 кестеге жазамыз.
Тракторлар және комбайндар ағымды жөндеулер саны.
Са= ;
Мұнда Ка – ағымды жөндеулер арасында жасалатын жұмыс көлемі.
МТЗ- тракторлары үшін:.
Са =;
С К-6 –комбайындары үшін:
Са =
Автомобильдер үшін ағымды жөндеу және жоспарланбайды –
техникалық күтім барысында жүргізіледі.
Е=0,01·Cм ·К·а1 ·а2; (8)
ГАЗ ·53;52;66- автомобиль үшін:
Е=0,01·13·33000·1,2·1,3=6692;
Кесте 7
Жөндеулер және техникалық қызметтер саны
Машина маркасы Машина саныЖұмыс Жөндеулер Техник қызмет
көлемі
Ск Са С1ткС2ткС3 тк
1 2 3 4 5 6 7 8
Тракторлар
К-701 4 950 1 3 4 26 101
ДТ-75М 9 1200 3 5 9 50 202
МТЗ барлық түрі 13 1300 4 9 13 77 310
Т-40 5 700 1 2 4 20 83
Т-28 2 540 - 1 1 8 30 ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz