Онкогенез.Канцерогенез



І) Кіріспе

ІІ) Негізгі бөлім

1) Онкогенез гендерінің типтері

а) Протоонкогендер;

б) Ісік супрессорлары;

2) Канцероген факторлары

a)Химиялық фактор;

б)Физикалық фактор;

в)Биологиялық фактор;

г) Тұқымқуалауға бейімділік;

4)Канцерогенездің биологиялық механизмі

a) Ісіктің өсу патогенезіндегі үш кезеңі

5) Онкологиялық процесстердің иммунологиялық ерекшеліктері

6) Ісік қалыптасуының кезеңдері;

7 )Ісіктің ағзаға әсер етуі;

8)Қатерлі ісік тарихы

9)Онкологиялық ауруларды емдеу тәсілдері;

ІІІ) Қорытынды

IV) Пайдаланылған әдебиет тізімі
Онкогенез өте ұзақ ,бірнеше ондаған жылдарға созылатын күрделі,көпсатылы процесс.Қатерлі ісіктер – жер бетіндегі халықтың,әсіресе жасы ұлғайған адамдар арасындағы өлімнің негізгі себептерінің бірі.Рак полиэтиологиялық немесе көпфакторлық ауруларға жатады.Бұл аурулардың ерекшелігі,көп жағдайларда патологияның сбебін анықтау мүмкін болмайды,себебі олар ауру адамдарда көзге көрінетін нақты себептері жоқ жағдайда байқалады екен.
1. П.Қазымбет, Л.Аманжолова, Қ.Нұртаева., Медициналық биология., Астана., 2006.
2. С. Әбилаев., Молекулалық биология және генетика., Шымкент., 2008.
3.Қуандықов Е.О.,Аманжолова Л.Е., Молекулалық биология негіздері., Алматы., 2008.
4. Қуандықов Е.О., Нұралиева У.А., Жалпы және медициналық генетика негіздері., Алматы.,2009.
5. Бочков Н.Б., Клиническая генетика., Москва., “ГЭОТАР-Медиа” .,2006.
6.WWW.GOOGLE.KZ
7.www.wikipedia.kz
8. «Медициналық генетика» 2014 ж ,Роберт Л.Ньюссбаум,Родерик Р.Мак-Иннес,Хантингтон Ф.Виллард

Пән: Медицина
Жұмыс түрі:  Курстық жұмыс
Тегін:  Антиплагиат
Көлемі: 20 бет
Таңдаулыға:   
"Астана медицина университеті" АҚ

Молекулалық биология және медициналық генетика кафедрасы

Тақырыбы: Онкогенез.Канцерогенез

Орындаған: Махамбетәлі М.М.
Топ:116 ЖМ
Тексерген: асс.профессор Алтаева Н.З.

Астана 2015ж.

Жоспар:

І) Кіріспе

ІІ) Негізгі бөлім

1) Онкогенез гендерінің типтері

а) Протоонкогендер;

б) Ісік супрессорлары;

2) Канцероген факторлары

a)Химиялық фактор;

б)Физикалық фактор;

в)Биологиялық фактор;

г) Тұқымқуалауға бейімділік;

4)Канцерогенездің биологиялық механизмі

a) Ісіктің өсу патогенезіндегі үш кезеңі

5) Онкологиялық процесстердің иммунологиялық ерекшеліктері

6) Ісік қалыптасуының кезеңдері;

7 )Ісіктің ағзаға әсер етуі;

8)Қатерлі ісік тарихы

9)Онкологиялық ауруларды емдеу тәсілдері;

ІІІ) Қорытынды

IV) Пайдаланылған әдебиет тізімі

Кіріспе

Онкогенез өте ұзақ ,бірнеше ондаған жылдарға созылатын
күрделі,көпсатылы процесс.Қатерлі ісіктер – жер бетіндегі халықтың,әсіресе
жасы ұлғайған адамдар арасындағы өлімнің негізгі себептерінің бірі.Рак
полиэтиологиялық немесе көпфакторлық ауруларға жатады.Бұл аурулардың
ерекшелігі,көп жағдайларда патологияның сбебін анықтау мүмкін
болмайды,себебі олар ауру адамдарда көзге көрінетін нақты себептері жоқ
жағдайда байқалады екен.
Қалыпты жасушаның трансформацияланған жасушаға айналу процесі онкогенез
немесе канцерогенез деп аталады.Ең алғашқы онкоген 1981 ж Раус саркомасының
вирусынан табылған – 1 чс вирусы.Бұл ашылған жаңалық жасушаларға кейбір
вирустарды жұқтырған кезде байқалатын қатерлі трансформацияның механизмін
түсіндіруге мүмкіндік берді.Ісік жасушаларының дамуы вирустардың өзіне емес
,вирус геномындағы онкогенге байланысты екендігі белгілі болды.
Ісіктің трансформациясы – қалыпты жасушаның ісік жасушасына айналу
процесі.Жасушалардың қатерлі трансформациясын іске асыратын нақты гендер
тобын онкогендер деп атайды.
Жер бетіндегі халықтың, әсіресе жасы ұлғайған адамдар арасындағы
өлімнің негізгі себептерінің бірі болып табылады. Бүкіл әлемдік есеп
бойынша дүние жүзінде жылына түрлі мүшелердің: өкпенің, асқазанның, сүт
бездерінің, тік ішектің, жатырдың т.б. мүшелердің рак ауруларымен науқас
6 миллионнан артық адам тіркеліп, оның жартысы дерлік өліммен
аяқталады. Олай болса, рак аурулары бүкіл адамзат қоғамындағы аса маңызды
медициналық және әлеуметтік мәселелердің бірі деп есептеледі.
Канцерогенез - канцер-қатерлі ісік,генезис-пайда болу.Қалыпты клетканың
ісік клеткаларына айналуының механизмін түсіндіретін вирустық генетикалық
теория (Зильбер Л.А.)біздің ғасырымыздың 40 жылд ұсынылған.Бұл теория
бойынша, қалыты клетканың ісік клеткаларына айналу оның хромосомасына
ерекше онкогендік вирустардың геномының енуінен байланысты.Бұл клетканың
бөлінуін және дифференцировкасын реттейтін гендердің дұрыс қызметінің
бұзылуынан онкогендердің заттары түзіледі.Клеткалар дифференциялануын және
қызмет атқаруын тоқтатады, тек ретсіз бөліне бастайды. Ісікті басқа да
агенттер тудыру мүмкін. Оларға физикалық және химиялық мутагендер жатады.
Мутагендер ДНҚ молекуласына канцерогендік әсер етеді.Генетикалық
транспозиция, хромосомалардың аберрациялары клеткадағы қалыпты гендерді
онкогендерге айналдырады.Сыртқы ортаның мутагендермен ластануы
канцерогенездің жиілінуіне әкеледі.Онкогенез – ісіктің пайда болу
үдерісі.Ол көпшілік жағдайда рак ауруына әкеледі.Негізгі белгісі –
жасушалардың бақылаусыз шексіз өсуі.Онкогендер деп дене жасушалардың рак
жасушаларына айналуына алып келетін ақуыздарды анықтайтын гендер.

Протоонкогендер – кәдімгі қалыпты гендер. Олар басқа гендермен бірге
жасушалардың бөлінуін, өсуін және өзара әрекеттесуін реттейді. Бұл гендер
өсу факторларыдеп аталатын белоктың синтезін бақылайды. протоонкогендер
– жасушаның қалыпты гендері. Олар жасуша тіршілігінде маңызды қызметтер
атқарады, бірақ қызметтерінің өзгеруі не бақылаусыз, беталды
экспрессилануы нәтижесінде қауіпті онкогендерге айналады. Пртоонкогендердің
саны шамамен 100-дей. Протоонкогендердің онкогендерге айналуы 2 жол арқылы
жүзеге асуы мүмкін. 1-онкоген өнімінің көбеюі арқылы, 2-протоонкогендердің
кодтаушы бірізділігінде пайда болған нүктелі мутациялар не транслокациялар
арқылы. Онкоген өнімінің көбеюі инсерциялық мутагенез және ген
амплификациясы арқылы жүзеге асады. Мутациялар себебінен протоонкогендердің
онкогендерге айналуы әсіресе ras гендері тобында жиі байқалады. Рас гендері
мутациясы рак ауруының шамамен 30 пайыз түрлерінде кездеседі.

Протоонкогендер және олардың онкогендері

Протоонкоген Осы ген кодтайтын Геннің онкогенезге Жаңа түзілістер
белоктың қызметі алып келетін
өзгерістері
ЭФР-R Белок ЭФР-R-рецептор Геннің амплификациясы Нейрогендік
(EGR-R,ERBB1) ЭФР;тирозинкиназалық мен гиперэкспрессиясы ісіктер:
активтілігі бар. глиобластома
және басқалары
RAS Ras- адапторлық белок.ОлГеннің үш кодонындағы Осы айтылған
(K-,N-және H- RAS өсу факторларынан немесемутациялар мутациялар:
гендерін ажыратады)ПК-C-тен МАПК-ға сигнал ↓ а) ұйқы безінің
береді.Активті жағдайда Мутантты белок тұрақтырагында
ГТФ-ты қосып алады, ал активті жағдайда -70%;
оны бұзса, болады.(ГТФазалық б)
активсізденеді. активтілікті жоғалтуы қалғаны басқа
себепті) ісіктерде
байқалады
SRC SRC- белогы рецепторлық 531 кодондағы мутация Тоқ ішектің
емес тирозинкиназа; ↓ кейбір ісіктері
интегриндерден МАПК-ға Белоктың мутантты (соңғы
сигнал береді. формасы әрдайым сатыдағы)
активті жағдайда Раус саркомасы
болады. жануарларда
Раус саркомасы жасанды
вирусына ұқсас өсіріледі (егу
ген(v-src) ген де арқылы)
түзіледі.

β-катенинің геніβ-катенин β-катениннің Тоқ ішектің тұқым қуалпйтын
транскрипциялық кадгериндерге аденоматоздық полипозы, басқа
фактор.Ол ұқсастығын ісіктердің көптеген формалары
кадгериндерден төмендететін
сигнал түспеген мутациялар
кезде митоздың ↓
гендерін Контактылық
активтендіруге тежелудің болмауы
қатынасады
FOS тұқымдасыныңМутагендік FOS геніндегі Сәулелену сатысында түрлі
гендері және стимуляцияға делецияның ісіктермен байланыс түзіледі.
JUN байланысты ерте салдарынан оның
жауаптың гені а-РНҚ-сы өте
синтездейтін тұрақтанған
өнімдері-баяуланболады.
ған жауаптың
гендеріне
транскрипциялық
фактор болады.
Циклин D1 гені Циклин D-Cdk4(6)Геннің Сүт және сілекей бездерінің
(PRAD) митотикалық амплификациясы рагы
циклдың және
G1-кезеңіндегі гиперэкспрессиясы
құбылыстарды
инициациялайды
(pRb ингибиторын
активсіздендіру
арқылы )

Ісік супрессорлары - бұл жерде гендердің қызметтернің күшеюі қауіпті
емес, керісінше қызметтерінің жойылуы қауіпті. Бұл әрине белгілі бір
генетикалық кайта құрылу не мутация салдарынан калыптасады. Ісік
супрессорлар гендерінің саны шамамен 20. Олар: ДНК репарациясына, жасуша
циклына, апоптоз және жасуша жіктелуіне қатынасқан аөуыздар гендері.
Супрессор гендері, қалыпты жағдайда, жасуша бөлінуін бастырмалайды. Олардың
көпшілігі аутосомды-доминантты күйінде болады. Демек, жасушаның қалыпты
бөлінуі үшін супрессор генінің қалыпты бір аллелінің өзі жеткілікті.
Супрессор гендерінің ішінен жақсы зерттелгені – ретинобластома геніғ
ретинобластома – көздің торлы қабатының жасушаларынан басталатын көз ісігі
ауруы.р53 гені 17 хромосоманың қысқа иінінің 13 аймағында орналасқан. Ол
кем дегенде 6 генмен әрекеттесетін транскрипция факторын кодтайды. Ісік
өсуінің супрессор гендеріне 1-типті нейрофиброматоздың гені және 2-типті
гені жатады. Нейрофибримотоз-1-генінің өнімі-ГТФазаларды активтендіретін
ақуыз нейрофибрмин. Нейрофибромин рас ақуызының АТФ-сының гидролизін
кұшейтіп, оны активсіз формаға көшіруге қабілетті. Сүт безінің рак ауруының
гендері –BRCA-1және BRCA-2 гендері де супрессор гендері болып табылады.
Осы гендер мутациясы әйелдерде сүт безінің және аналық без рагының тұқым
қуалайтын формасының дамуына алып келеді.
Геном құрамында ағзаны және оның жасушаларын канцерогендік
факторлардың әрекетінен және ісіктік трансформациядан қорғайтын гендер
болады. Олар антионкогендер немесе ісіктердің супрессор-гендері деп
аталады. Бұл гендер арқылы синтезделетін белоктар қалыпты жасушалардың рак
жасушаларына айналуын болдырмайды.

Супрессорлық ген Осы ген кодтайтын белоктың Жаңа түзілістер
қызметі
SMAD2, SMAD2 және SMAD3белоктары Тоқ ішектің, өкпенің, ұйқы
SMAD3 TAPβ-ның әрекеті кезінде безінің рак аурулары
мембраналық рецептордан
SMAD4-ке сигнал береді
SMAD4 Cdks және оның кешенінің Жасөспірімдер
ингибиторлары -p15 және p21асқазанының және ішегінің
белоктарының синтезін полипоздары; басқа да
жылдамдатады. ісіктер
P53 P53-белогы транскрипциялық а)Көптеген тұқым
фактор, ол апоптоздың қуаламайтын ісіктер;
көптеген түрлерінің дамуына б)Тұқым қуалайтын
қатысады Ли –Фраумени синдромы
APC (АРФ) APC-белогы-убиквитинлигаза, Тоқ ішектің ісіктері;
митозды жылдамдатушы-циклин Bтұқым қуалайтын
және β-катениннің ыдырауын аденоматоз т.б.
тездетеді.

Канцероген факторлары - ісіктің дамуын туғызатын фактор. Мутагендік әсер
көрсететін заттардың барлығы бір мезгілде канцерогендік әсер көрсетеді.

Химиялық фактор - (жарты және гетероциклды хош иiстi көмiрсутектер, хош
иiстi амин) хош иiстi табиғатты зат, кейбiр металдар және олардыңның
қабiлеттiлiгiн бейнеленген канцерогендi қасиеттi пластмассалы жасушаларды
ДНКпен, онының (мутаген белсендiлiгi) құрылымының бұзылысына мән беруге ие
болады. Канцерогендi заттар автомобилдiк жану өнiмдерiндегi көп байқалады
және авиациялық отын, темекi шайырларында. Мұндай өкпенiң шрак сияқты
аурулар, iшектiң рак ауруы көрініс береді.Танымал iсiк шақыратын
(триптофанның амин қышқылының хош иiстi туындылары) iшкiтектiк химиялық
канцерогендерi жыныс мүшелерiнiң гормон тәуелдi болып тұрған.

Нитрат және нитриттер. Нитрит (ол бiраздардағы дәндi дақылдардағы және
тамыр жемiстер, сонымен бiрге олардың консерванттар ретiнде қосылған еттен
жасалған тағамнан байқалады.) азықпен организмға жасайды. Нитраттардың
организмына түсiмнiң негiзгi көзi - азотты тыңайтқыштарды шамадан тыс
қолдану үшін өсiрiлген көкөнiстер. Азық-түлiк өнiмдерiнiң сақтауын процесте
нитраттардың бiр бөлiгi немесе ас қорытатын даңғыл жолда тiкелей
нитриттерге дейiн мүмкiн . Қабiлеттi запранының iс-әрекетiмен асқазан,
нитриттерi нитрозаминыға айналуға бiр нәрсеге тию - канцерогендi iс-
әрекеттi кең спектрмен заты.
Тамақ қоспалар. Мысалы кейбiр тамақ қоспалар: (амарантпен шатаспау ), Е121
- Цитрус қызыл 2) Е123-Амарант дәлелденген канцерогендермен болып көрiнедi
және тыйым салынған заңнама көпшiлiгiнде. Жарты хош иiстi көмiрсутектер
және олардың туындылары - мұнай өнiмi, тұрмыстық қоқыс құрайды және шығатын
газдар. Араларында канцерогендер кездеседі.
Бензпирен - қуыру және грильде дайындауда пайда болады. Темекi түтiнiнде
олар  өте көп.Пиролиз   ақуыздары өнiмдерді духовкада  ұзақ жылытуынан
пайда болады. Пероксид - майдың  қатты  жылытуынан пайда болады .
 Афлатоксин - (поликетид класс тармағы) өте қауiптi микотоксиндер. Мысалы,
саңырауқұлақ жасайтын мынау токсиндер ,Аспергилл (Aspergillus ) астықтар,
тұқымдарда өседi және өсiмдiктердiң жемiстерi биiк жержаңғақ тұқымдарында
майдың пайда болады. 

Физикалық фактор
Ең танымал физикалық канцерогендер - иондаушы сәулелену. Ультракөгiлдiр
терімен  толығымен жанасады, және сол себептi   тері рагын пайда етуге әсер
етеді.Гамма және рентген адам ағзасына еркін кіретіндіктен,адам ағзасына
кез-келген радиогендік ісіктерді пайда етеді.
Қалқанша бездiң рак ауруы- Чернобыль АЭСы апатынан кейiн,ол аймақ
аурулардың қатты көбейген,жұғатын аймақ деп белгіленген. . Ұзақ механикалық
немесе ұлпалардың қыздыру түршiгуi де кiлегейлi қабықтарда және теріде
iсiктердің пайда болуының ең жоғарғы факторы болып табылады .

Биологиялық фактор

Биологиялық факторлардың канцерогенезде рөлі айтарлықтай емес,
химиялық және физикалық факторлармен салыстырғанда, бiрақ ол кейбiр қатерлі
iсiктердiң этиологиясы болуы мүмкін. Осылай, Азия елдерiндегi бауырдың
алғашқы рагының пайда болудың 25 % жағдайларына дейiн және Африка гепатит B
вирусын жұққандықпен байланыстырады. Жылдағы рак ауруының 300000 шақты
жағдайларының жатыр мойыншалары және аталық жыныс мүшесiнің рак ауруының
жағдайларын елеулi үлесi [13 ] (ең алдымен, HPV-16, HPV-18, HPV-33
түрiндегi) папилломавирус жыныстық жолымен берілетінімен байланыстырады.
Ходжкинаның лимфоманың ауруының шамамен 30—50 % жағдайлары Эпштейн-Барра
вирустың адами организмын жеңiлiспен байланыстырады. Helicobacter pyloriлер
бактерияның жұққандығынан асқазанның рагының түр өзгешелiктерiнiң
көпшiлiктiң тәуелдiлiгi туралы алынған дәлелдi деректер 1990-шi жылдарда
жарияланған.

Тұқымқуалауға бейімділік

200-дей тұқым қуалайтын аурулар зерттелгенде әр түрлi оқшау бөлiгiнде
iсiктерiн пайда болудың жоғарғы шегіне жеткендігін мәлімдейді.. Iсiктердiң
кейбiр түрлерiнің дамуы (пигменттiк ксеродерма) туылғандағы ақаулықты ДНҚ
репарациясымен байланыстырады.

Канцерогенездің биологиялық механизмі

Ісіктің өсу патогенезіндегі үш кезеңі

1. Жасушалардың ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Теломерлер. Теломеразалы белсенділік
«Патологиялық физиология» «Өспелер»
Канцерогенез туралы
Теломералар, теломеразалық белсенділік
Канцерогенездік факторлар
Тұқым қуалаушылық факторы
ІСІКТІҢ ДАМУЫНА ӘСЕР ЕТЕТІН ЫҚПАЛДАР
Теломерлер Теломерлік белсенділік туралы ақпарат
Паповавирустар. Парвовирустар. Поксвирустар
Теломерлер қызметтері
Пәндер