Ауылшаруашылық малдарын ғылыми əдіспен азықтандыру

I. Кіріспе
II. Негізгі бөлімі
2.1. Суалған сиырларды азықтандыру
2.2. Сауын сиырларды азықтандыру
2.3. Аталық бұқаларды азықтандыру
2.4. Ірі қара малының төлін азықтандыру
III. Қорытынды
IV. Пайдаланылған әдебиеттер

Ауылшаруашылық малдарын ғылыми əдіспен азықтандыру ісі мал азықтандырудың ең басты мəселелердің бірі болып табылады. Бұл ғылыми өңірде көп еңбек сіңірген ғалымдардың жұмыстары орасан зор, олардың қатарында И.П. Павлов, Н.П. Червинский, Е.Ф. Лискун, М.Ф. Иванов, Е.Багданов, кейіннен И.С. Попов, А.Д. Симещенко, Н.В. Курилов, А,П. Дмитиченко, М.Ф. Томмэ, А.С. Емельянов, Н.И. Денисов, С.С. Еленевский, А.В. Модянов, К.М. Солнцев, А.С. Солун жəне тағы басқа ғалымдар бар. Ауылшаруашылық малдарды азықтандыру Батыс Европа жəне Америка елдерінде жүргізілген жұмыстарға қарай отырып, КСРО ғалымдары одан да ары ғылыми түрде ерекше азықтандыру тəсілдерін ойлап тапты. Ғылыми түрде азықтандырудың бірнеше түрлері бар: Олар жем-шөптің құрамын жəне онын сіңілімдігін зерттеу. Жануар- лардың күнделікті жейтін жем-шөбін қаншалықты беру, физио- логиялық жағдайы мен оның беретін өнімділігін зерттеу, оған қоса қандай техника керектігін, қандай технология қолдану тиімді, осының бəрін зеттеу біздің ғалымдардың алдағы қойған мақсаты.

1) Ə.Ə. Егеубаев, Қ.А. Ахметов «Мал азығының қоректілігін бағалау жəне мал азықтандыру» Алматы-2010
2) Ə.Ə. Егеубаев, Қ.А. Ахметов, Ж.Ж. Жалғабаева «Мал шаруашылығы және мал азықтандару» оқу -әдістемелік кешені Алматы 2014

Пән: Ветеринария
Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 12 бет
Таңдаулыға:

Жоспар:
I. Кіріспе
II. Негізгі бөлімі
2.1. Суалған сиырларды азықтандыру
2.2. Сауын сиырларды азықтандыру
2.3. Аталық бұқаларды азықтандыру
2.4. Ірі қара малының төлін азықтандыру
III. Қорытынды
IV. Пайдаланылған әдебиеттер

I. Кіріспе
Ауылшаруашылық малдарын ғылыми əдіспен азықтандыру ісі мал азықтандырудың ең басты мəселелердің бірі болып табылады. Бұл ғылыми өңірде көп еңбек сіңірген ғалымдардың жұмыстары орасан зор, олардың қатарында И.П. Павлов, Н.П. Червинский, Е.Ф. Лискун, М.Ф. Иванов, Е.Багданов, кейіннен И.С. Попов, А.Д. Симещенко, Н.В. Курилов, А,П. Дмитиченко, М.Ф. Томмэ, А.С. Емельянов, Н.И. Денисов, С.С. Еленевский, А.В. Модянов, К.М. Солнцев, А.С. Солун жəне тағы басқа ғалымдар бар. Ауылшаруашылық малдарды азықтандыру Батыс Европа жəне Америка елдерінде жүргізілген жұмыстарға қарай отырып, КСРО ғалымдары одан да ары ғылыми түрде ерекше азықтандыру тəсілдерін ойлап тапты. Ғылыми түрде азықтандырудың бірнеше түрлері бар: Олар жем-шөптің құрамын жəне онын сіңілімдігін зерттеу. Жануар- лардың күнделікті жейтін жем-шөбін қаншалықты беру, физио- логиялық жағдайы мен оның беретін өнімділігін зерттеу, оған қоса қандай техника керектігін, қандай технология қолдану тиімді, осының бəрін зеттеу біздің ғалымдардың алдағы қойған мақсаты.
Қазір жалпы биологиялық тəсілмен малға азық беру мөлшерінің төмендегідей түрлері бар:
:: Берілген малға азықтың сапасы жоғары болса одан қайтар өнімі де жоғары, немесе керісінше азықтың сапасы күші болмаса өнімі де төмен болады.
:: Өте жоғары өнім алу үшін малға берілетін азықтың сапасы, оған қосылатын пайдалы қоспалары, сіңімділігі түгел қаралуы керек. Егер мал өнімділігі жоғары болған күнде 1кг құрғақ азыққа бүкіл қоспалардың мөлшерін есептеп отыру қажет.
Осы еңбектің арқасында ғана 1988 жылы тексерістен өткен ірі қара, шошқа, қой өнімділігінің өскені белгілі болды. Ең маңызды бір мəселе азық зоотехникалық талдаудан өтуі керек, өйткені мал азығының ішінде 20-30 түрлі нақты элементтер болуы қажет, олар болмаған жағдайда мал өнімі күрт төмендейді. Малға берілетін азық ішінде қандай элементтер барын білген жөн.
Жануарлар денсаулығының мықты болуы жəне азықтандыруда аз шығын шығара отырып, жоғары сапалы өнім алуға мүмкіндік беретін азықтандыруды толық құнды азықтандыру дейді. 108 Азықтандырудың толық құндылығы жануарлардың қажетті- лігіне сəйкес рациондағы белгілі энергия мөлшері мен сіңімді заттарға негізделеді. Рационның толық құнды болуына керекті жағдай - жоғары сапалы азық жəне жануарлардың онымен жақсы қоректенуі.
Қоректену - жануар организмі жəне оған азық арқылы түскен заттар арасындағы ортақ əрекеттесудің күрделі процесі. Бұл процесте азықтың сіңімді заттары жануарлар организміне жеке- жеке емес кешенді түрде əсер етеді. Жануарды азықтандыру кешенділігінің негізгі толық құндылық көрсеткіші - оның энер- гияға, құрғақ затқа, пртеинге, көмірсуға, минералды элементке, витаминге жəне басқа да биологиялық белсенді заттарға деген қажеттілігіне сəйкес үйлестірілуінде.

II. Негізгі бөлімі
Сауын сиырларының қоректік заттарға деген мұқтаждығы өнімділігіне, сүтінің майлылығына, жасы мен қоңдылығына тəуелді өзгереді.
Азықтандыруды бақылау үшін рациондағы құрғақ зат көлемін есептейді. Тірілей салмағы 500-600 кг сиырдың əрбір 100 кг шаққанда 2,8-3,2 кг құрғақ зат келуі керек. Құрғақ заттың желінуі рацион құрамы мен азық сапасына байланысты өзгереді.
Мол өнімді сиыр рационының 1кг құрғақ затындағы энергияның шоғырлануы орташа өнімді сиырдікінен жоғары болуға тиіс. Тəуліктік сауымы 25 кг асса - 1,05 азық өлшемі, ал 15-18 кг болса - 0,8 азық өлшемі шоғарыланады. Энергия жетіспеушілігі азық шығынының ұлғаюына, салмақ пен сауымның кемуіне əкеп соқтырады. Ал шамадан тыс көп болуы малды семіртіп, ұрықтанушылығын төмендетеді.
Физиологиялық жағдайы мен рацион құрамына сəйкес сауын сиырларының азық құрғақ затын жеуінің тəуліктік мөлшері
Рацион
Жасы, айы
Тірілей салмағы, кг
Сауын кезіндегі
Суалтылған кезіндегі азық құрғақ затының желінуі , кг
Қысқы кезеңде
Пішен, сүрлем, Тамыржемістілер, жем
60-70
500
16-18
10-12
Пішен мен сүрлем
55-62
500
15-17
10-11
Сүрлем мен жем
48-65
500
13-14,5
9-10
Жазғы кезеңде
Көк шөп пен жем
70-75
500
15-17
10-11
Балауса, ірі азық, жем
70-75
500
16-18
-

Əрбір азық өлшемінде 95-105 г қорытылатын протеин, 75-105 г қант, 110-160 г крахмал, 30-40 г май, 7-8 г ас тұзы, 7 г кальций, 5 г фосфор, 1,5-2,5 г магний, 2,1-2,0 г күкірт, микроэлементтер мен витаминдер болуы тиіс.
Азықтандыру нормасын сиырдың физиологиялық жағдайына сəйкес анықтайды. Мысалы, буаз сиыр нормасын сауымның соңғы екі айында 5-10% жоғарылатқан жөн. Ал сауымның басқа екі айында, бұзаулағаннан кейінгі 10-12 күннен бастап, сиырды иітіп сауу үшін нақтылы сауымына 4-6 кг сүт қосатындай есеппен қосымша азықтандырады.
Мол өнімді құнажын рационы сауымының алғашқы үш айында нақтылы тəуліктік сүттілігін 5 кг, 4-5-ші айында - 4 кг, соңғы айларында - 3 кг жоғарылату құрастырылады.
Рацион азығындағы қорытылатын протеинмен қатар шикі протеинін де есептеу көзделген. Протеиндік қоректену деңгейі оның қорытылуы мен азық дайындалғандағы жылуының көтерілуіне тəуелді игерімділігімен де сипатталады. Дайындалу барысында қатты қызған азықта аминқышқылдары қант пен нашар қорытылатын күрделі қосындыларға бірігеді. Сиыр рационының əрбір азық өлшемінде тəуліктік сауымы 10 килограмнан асса - 105-110 г қорытылатын протеин болуға тиіс.
Тірілей салмағы 500 кг сақа сауын сиырды азықтандыру нормасы (тəулігіне, əрқайсысына)
Көрсеткіштер
Майлылығы 3,8-4 пайыз сүттің тəуліктік сауымы

8
12,6
16
20
24
28
32
38
Азық өлшемі
Алмасу энергиясы,
МДж
Құрғақ зат, кг
Шикі протеин; г
Шикіклетчатка; г
Крахмал, г
Қант, г
Шикі май, г
Ас тұзы, г
Кальций, г
Фосфор, г
Магний, г
Калий, г
Күкірт; г
Темір, г
Мыс, мг
Мырыш, мг
Марганец, мг
Кобальт, мг
Йод, мг
Каротин, мг
Д витамині, мың ХӨ
Е витамині, мг
8,6
104
12,3
1260
820
3450
970
645
240
57
57
39
20
68
23
690
70
475
475
5,2
6,0
345
8,6
345
10,6
126
14,1
1630
1060
3810
1435
955
340
73
73
51
22
82
27
850
95
635
635
7,4
8,5
475
10,6
425
12,6
148
15,8
1940
1260
4110
1705
1135
405
89
89
63
25
96
31
1010
115
755
755
0,8
10,1
565
12,6
505
14,6
168
17,2
2245
1460
4130
1975
1715
465
105
105
75
27
110
35
1170
130
875
875
10,2
11,7
655
14,6
585
17,1
193
19,0
2760
1795
4180
2695
1795
615
121
121
87
29
124
39
1370
170
1110
1110
13,7
15,4
770
17,6
685
19,7
218
20,7
3085
2070
4140
3105
2070
710
137
137
99
32
138
43
1575
195
1280
1280
15,8
17,7
885
19,7
790
22,3
243
22,3
3775
2455
4140
4015
2675
890
153
153
111
34
152
47
1785
245
1560
1560
20,1
22,3
1150
22,3
890
24,9
266
23,7
4215
2740
4100
4485
2990
950
169
169
123
37
166
51
1990
275
1745
1745
22,4
24,9
1245
24,5
995

Суалған сиырларды азықтандыру ерекшеліктері.
Сиырды суалтқанда екі мақсат қойылады. Біріншіден, туар алдында жедел дами бастаған ұрықты барлық қажетті қоректік заттармен толық қамтамасыз ету. Өйткені бұзаудың болашақ өміршеңдігі, ауру-сырқатқа шалдықпай тез жетілуі және сақайған кезіндегі өнімділігі оның жатырда даму деңгейіне тығыз байланысты болады.
Екіншіден, сиырды суалтқан кезде, оның организмі төлдеуге , бұзаулағаннан кейін басталатын келесі сауылымға дейін дайын болуы көзделеді. Өйткені оңай суалған сүтпен сиыр денесінің қоректік, минералдық заттар қоры азайып, оларды толықтыру қажет.
Сиырды орташа суалту мерзімі 45-60 күнге созылады. Организмнің өсіп-жетілуі аяқталмаған құнажындар мен жоғары өнімді сиырларға бұл мерзімді біршама ұзартады. Ауырған немесе арықтаған сиырларға суалған кезеңді ұзартады.
Сиырларды суалтуды азықтандыру деңгейін өзгерту арқылы жүргізгендіктен, бірінші онкүндікте сиырдың сүт түзуін тежеу үшін негізгі азықтандыру норманың 80 процент көлемінде азықтандырады. Екінші онкүндікте азықтандыру деңгейін-кестеде келтірілген азықтандыру нормасына жеткізіп, үшінші және төртінші онкүндікте одан 20 процент арттырады. Бесінші онкүндікте қайта 100 процентке, алтыншыда 80 процентке түсіреді. Құнажындар мен күйі төмен сиырларға-кестеде келтірілген негізгі нормалық көрсеткіштерді қосымша салмақ қосып қондылығын арттыру үшін 1-2 азық өлшеміне (1 кг қосымша салмаққа) 5 азық өлшемі, 500 г қорытылатын протеин қажет есебінен жоғарылатады. Соған сәйкес сиыр рационындағы басқа да қоректік заттар көлемі жоғарылатады.
Буаз сиыр организмінде жүйке-қан жүйе жұмысы өзгеріп, сүт түзілуін қалыптастыратын орталықтың қызметі әлсірейді де, құрсақтағы бұзаудың өсуін қамтамасыз ететін орталықтың жұмысы күшейе түседі: сиырдың қоректік заттарға деген мұқтаждығы артады. Суалту кезінде буаз сиыр тәулігіне 800-900 г салмақ қосып жаңа туылған бұзау тірі салмағы енесінің салмағының 7-9 процентіне 800-900г салмаққа жетуге тиіс.
Суалған буаз сиырлар рационын таза сапалы азықтардан құратырады. Ластанып немесе шіріп, көгеріп бұзыла бастаған азықтар сиырға іш тастатуы мүмкін.
Буаз сиырларды тыңайтқыш қолданған жайылымда жайғанда, жайылым отының құрамын, әсіресе буаздыққа зиянды нитраттардың деңгейін бақылайды. Бұзаулауға 6-7 күн қалғанда рациондағы шырынды және құнарлы азықтарды күрт азайтып, 2-3 күн қалғанда толығымен алып тастап, азықтар мөлшерін тек тіршілікті қамтамасыз ететін деңгейде кемітеді. Бұзаулайтын күні алдына пішен салып қойып, жылы таза суға қорытылуы жеңіл жем араластырып ішкізеді. Суалған кезеңдегі сиырдың дұрыс азықтандырылғанын салмақ қосымы бойынша бақылайды. Бұл кезеңде сиырдың салмағы 10-12 пайызға артуы тиіс.
Сауын сиырларды азықтандыру ерекшеліктері
Бұзаулағаннан кейінгі алғашқы күндері сиыр сүтінің құрамы өзгешеленіп, уыз түрінде пайда болады. Уызда кәдімгі сүтпен салыстырғанда ақзат, қанттар, минералды заттар, каротин және витаминдер мөлшері көп бөлініп, жеңіл қорытылатын құрғақ заты жоғары болады. Жаңа туған бұзауды неғұрлым өз енесінің уызымен ерте ауыздандырса соғұрлым ол ауруға шалдықпай, ас қорытуды жақсартып, тез өсіп жетіледі.
Сауымның алғашқы кезеңін иіту, сүтейту кезеңі дейді. Иіту барысында сауылған сүт мөлшері күнделікті өсіп отырады. Оны қамтамасыз ету үшін сиырды сүт қосымына керек қосымша қоректік заттармен қамтьамасыз ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.