Ауылшаруашылық малдарын ғылыми əдіспен азықтандыру

Жоспар:

I. Кіріспе

II. Негізгі бөлімі

2. 1. Суалған сиырларды азықтандыру

2. 2. Сауын сиырларды азықтандыру

2. 3. Аталық бұқаларды азықтандыру

2. 4. Ірі қара малының төлін азықтандыру

III. Қорытынды

IV. Пайдаланылған әдебиеттер

I. Кіріспе

Ауылшаруашылық малдарын ғылыми əдіспен азықтандыру ісі мал азықтандырудың ең басты мəселелердің бірі болып табылады. Бұл ғылыми өңірде көп еңбек сіңірген ғалымдардың жұмыстары орасан зор, олардың қатарында И. П. Павлов, Н. П. Червинский, Е. Ф. Лискун, М. Ф. Иванов, Е. Багданов, кейіннен И. С. Попов, А. Д. Симещенко, Н. В. Курилов, А, П. Дмитиченко, М. Ф. Томмэ, А. С. Емельянов, Н. И. Денисов, С. С. Еленевский, А. В. Модянов, К. М. Солнцев, А. С. Солун жəне тағы басқа ғалымдар бар. Ауылшаруашылық малдарды азықтандыру Батыс Европа жəне Америка елдерінде жүргізілген жұмыстарға қарай отырып, КСРО ғалымдары одан да ары ғылыми түрде ерекше азықтандыру тəсілдерін ойлап тапты. Ғылыми түрде азықтандырудың бірнеше түрлері бар: Олар жем-шөптің құрамын жəне онын сіңілімдігін зерттеу. Жануар- лардың күнделікті жейтін жем-шөбін қаншалықты беру, физио- логиялық жағдайы мен оның беретін өнімділігін зерттеу, оған қоса қандай техника керектігін, қандай технология қолдану тиімді, осының бəрін зеттеу біздің ғалымдардың алдағы қойған мақсаты.

Қазір жалпы биологиялық тəсілмен малға азық беру мөлшерінің төмендегідей түрлері бар:

• Берілген малға азықтың сапасы жоғары болса одан қайтар өнімі де жоғары, немесе керісінше азықтың сапасы күші болмаса өнімі де төмен болады.

• Өте жоғары өнім алу үшін малға берілетін азықтың сапасы, оған қосылатын пайдалы қоспалары, сіңімділігі түгел қаралуы керек. Егер мал өнімділігі жоғары болған күнде 1кг құрғақ азыққа бүкіл қоспалардың мөлшерін есептеп отыру қажет.

Осы еңбектің арқасында ғана 1988 жылы тексерістен өткен ірі қара, шошқа, қой өнімділігінің өскені белгілі болды. Ең маңызды бір мəселе азық зоотехникалық талдаудан өтуі керек, өйткені мал азығының ішінде 20-30 түрлі нақты элементтер болуы қажет, олар болмаған жағдайда мал өнімі күрт төмендейді. Малға берілетін азық ішінде қандай элементтер барын білген жөн.

Жануарлар денсаулығының мықты болуы жəне азықтандыруда аз шығын шығара отырып, жоғары сапалы өнім алуға мүмкіндік беретін азықтандыруды толық құнды азықтандыру дейді. 108 Азықтандырудың толық құндылығы жануарлардың қажетті- лігіне сəйкес рациондағы белгілі энергия мөлшері мен сіңімді заттарға негізделеді. Рационның толық құнды болуына керекті жағдай - жоғары сапалы азық жəне жануарлардың онымен жақсы қоректенуі.

Қоректену - жануар организмі жəне оған азық арқылы түскен заттар арасындағы ортақ əрекеттесудің күрделі процесі. Бұл процесте азықтың сіңімді заттары жануарлар организміне жеке- жеке емес кешенді түрде əсер етеді. Жануарды азықтандыру кешенділігінің негізгі толық құндылық көрсеткіші - оның энер- гияға, құрғақ затқа, пртеинге, көмірсуға, минералды элементке, витаминге жəне басқа да биологиялық белсенді заттарға деген қажеттілігіне сəйкес үйлестірілуінде.

II. Негізгі бөлімі

Сауын сиырларының қоректік заттарға деген мұқтаждығы өнімділігіне, сүтінің майлылығына, жасы мен қоңдылығына тəуелді өзгереді.

Азықтандыруды бақылау үшін рациондағы құрғақ зат көлемін есептейді. Тірілей салмағы 500-600 кг сиырдың əрбір 100 кг шаққанда 2, 8-3, 2 кг құрғақ зат келуі керек. Құрғақ заттың желінуі рацион құрамы мен азық сапасына байланысты өзгереді.

Мол өнімді сиыр рационының 1кг құрғақ затындағы энергияның шоғырлануы орташа өнімді сиырдікінен жоғары болуға тиіс. Тəуліктік сауымы 25 кг асса - 1, 05 азық өлшемі, ал 15-18 кг болса - 0, 8 азық өлшемі шоғарыланады. Энергия жетіспеушілігі азық шығынының ұлғаюына, салмақ пен сауымның кемуіне əкеп соқтырады. Ал шамадан тыс көп болуы малды семіртіп, ұрықтанушылығын төмендетеді.

Физиологиялық жағдайы мен рацион құрамына сəйкес сауын сиырларының азық құрғақ затын жеуінің тəуліктік мөлшері

Əрбір азық өлшемінде 95-105 г қорытылатын протеин, 75-105 г қант, 110-160 г крахмал, 30-40 г май, 7-8 г ас тұзы, 7 г кальций, 5 г фосфор, 1, 5-2, 5 г магний, 2, 1-2, 0 г күкірт, микроэлементтер мен витаминдер болуы тиіс.

Азықтандыру нормасын сиырдың физиологиялық жағдайына сəйкес анықтайды. Мысалы, буаз сиыр нормасын сауымның соңғы екі айында 5-10% жоғарылатқан жөн. Ал сауымның басқа екі айында, бұзаулағаннан кейінгі 10-12 күннен бастап, сиырды иітіп сауу үшін нақтылы сауымына 4-6 кг сүт қосатындай есеппен қосымша азықтандырады.

Мол өнімді құнажын рационы сауымының алғашқы үш айында нақтылы тəуліктік сүттілігін 5 кг, 4-5-ші айында - 4 кг, соңғы айларында - 3 кг жоғарылату құрастырылады.

Рацион азығындағы қорытылатын протеинмен қатар шикі протеинін де есептеу көзделген. Протеиндік қоректену деңгейі оның қорытылуы мен азық дайындалғандағы жылуының көтерілуіне тəуелді игерімділігімен де сипатталады. Дайындалу барысында қатты қызған азықта аминқышқылдары қант пен нашар қорытылатын күрделі қосындыларға бірігеді. Сиыр рационының əрбір азық өлшемінде тəуліктік сауымы 10 килограмнан асса - 105-110 г қорытылатын протеин болуға тиіс.

Тірілей салмағы 500 кг сақа сауын сиырды азықтандыру нормасы (тəулігіне, əрқайсысына)

Суалған сиырларды азықтандыру ерекшеліктері.

Сиырды суалтқанда екі мақсат қойылады. Біріншіден, туар алдында жедел дами бастаған ұрықты барлық қажетті қоректік заттармен толық қамтамасыз ету. Өйткені бұзаудың болашақ өміршеңдігі, ауру-сырқатқа шалдықпай тез жетілуі және сақайған кезіндегі өнімділігі оның жатырда даму деңгейіне тығыз байланысты болады.

Екіншіден, сиырды суалтқан кезде, оның организмі төлдеуге, бұзаулағаннан кейін басталатын келесі сауылымға дейін дайын болуы көзделеді. Өйткені оңай суалған сүтпен сиыр денесінің қоректік, минералдық заттар қоры азайып, оларды толықтыру қажет.

Сиырды орташа суалту мерзімі 45-60 күнге созылады. Организмнің өсіп-жетілуі аяқталмаған құнажындар мен жоғары өнімді сиырларға бұл мерзімді біршама ұзартады. Ауырған немесе арықтаған сиырларға суалған кезеңді ұзартады.

Сиырларды суалтуды азықтандыру деңгейін өзгерту арқылы жүргізгендіктен, бірінші онкүндікте сиырдың сүт түзуін тежеу үшін негізгі азықтандыру норманың 80 процент көлемінде азықтандырады. Екінші онкүндікте азықтандыру деңгейін-кестеде келтірілген азықтандыру нормасына жеткізіп, үшінші және төртінші онкүндікте одан 20 процент арттырады. Бесінші онкүндікте қайта 100 процентке, алтыншыда 80 процентке түсіреді. Құнажындар мен күйі төмен сиырларға-кестеде келтірілген негізгі нормалық көрсеткіштерді қосымша салмақ қосып қондылығын арттыру үшін 1-2 азық өлшеміне (1 кг қосымша салмаққа) 5 азық өлшемі, 500 г қорытылатын протеин қажет есебінен жоғарылатады. Соған сәйкес сиыр рационындағы басқа да қоректік заттар көлемі жоғарылатады.

Буаз сиыр организмінде жүйке-қан жүйе жұмысы өзгеріп, сүт түзілуін қалыптастыратын орталықтың қызметі әлсірейді де, құрсақтағы бұзаудың өсуін қамтамасыз ететін орталықтың жұмысы күшейе түседі: сиырдың қоректік заттарға деген мұқтаждығы артады. Суалту кезінде буаз сиыр тәулігіне 800-900 г салмақ қосып жаңа туылған бұзау тірі салмағы енесінің салмағының 7-9 процентіне 800-900г салмаққа жетуге тиіс.

Суалған буаз сиырлар рационын таза сапалы азықтардан құратырады. Ластанып немесе шіріп, көгеріп бұзыла бастаған азықтар сиырға іш тастатуы мүмкін.

Буаз сиырларды тыңайтқыш қолданған жайылымда жайғанда, жайылым отының құрамын, әсіресе буаздыққа зиянды нитраттардың деңгейін бақылайды. Бұзаулауға 6-7 күн қалғанда рациондағы шырынды және құнарлы азықтарды күрт азайтып, 2-3 күн қалғанда толығымен алып тастап, азықтар мөлшерін тек тіршілікті қамтамасыз ететін деңгейде кемітеді. Бұзаулайтын күні алдына пішен салып қойып, жылы таза суға қорытылуы жеңіл жем араластырып ішкізеді. Суалған кезеңдегі сиырдың дұрыс азықтандырылғанын салмақ қосымы бойынша бақылайды. Бұл кезеңде сиырдың салмағы 10-12 пайызға артуы тиіс.

Сауын сиырларды азықтандыру ерекшеліктері

Бұзаулағаннан кейінгі алғашқы күндері сиыр сүтінің құрамы өзгешеленіп, уыз түрінде пайда болады. Уызда кәдімгі сүтпен салыстырғанда ақзат, қанттар, минералды заттар, каротин және витаминдер мөлшері көп бөлініп, жеңіл қорытылатын құрғақ заты жоғары болады. Жаңа туған бұзауды неғұрлым өз енесінің уызымен ерте ауыздандырса соғұрлым ол ауруға шалдықпай, ас қорытуды жақсартып, тез өсіп жетіледі.

Сауымның алғашқы кезеңін иіту, сүтейту кезеңі дейді. Иіту барысында сауылған сүт мөлшері күнделікті өсіп отырады. Оны қамтамасыз ету үшін сиырды сүт қосымына керек қосымша қоректік заттармен қамтьамасыз етеді.

---

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.

• Іс жүргізу
• Автоматтандыру, Техника
• Алғашқы әскери дайындық
• Астрономия
• Ауыл шаруашылығы
• Банк ісі
• Бизнесті бағалау
• Биология
• Бухгалтерлік іс
• Валеология
• Ветеринария
• География
• Геология, Геофизика, Геодезия
• Дін
• Ет, сүт, шарап өнімдері
• Жалпы тарих
• Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
• Журналистика
• Информатика
• Кеден ісі
• Маркетинг
• Математика, Геометрия
• Медицина
• Мемлекеттік басқару
• Менеджмент
• Мұнай, Газ
• Мұрағат ісі
• Мәдениеттану
• ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
• Педагогика
• Полиграфия
• Психология
• Салық
• Саясаттану
• Сақтандыру
• Сертификаттау, стандарттау
• Социология, Демография
• Спорт
• Статистика
• Тілтану, Филология
• Тарихи тұлғалар
• Тау-кен ісі
• Транспорт
• Туризм
• Физика
• Философия
• Халықаралық қатынастар
• Химия
• Экология, Қоршаған ортаны қорғау
• Экономика
• Экономикалық география
• Электротехника
• Қазақстан тарихы
• Қаржы
• Құрылыс
• Құқық, Криминалистика
• Әдебиет
• Өнер, музыка
• Өнеркәсіп, Өндіріс