Пестицидтер жайлы

Пән: Химия
Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 12 бет
Таңдаулыға:

Қазақстан Республикасының Білім және ғылым министрлігі

Семей қаласының Шәкәрім атындағы мемлекеттік университеті

СӨЖ

Тақырыбы: Пестицидтер.

Орындаған: Қадыров. Н. А

Тексерген: Қаламов. Б. К.

Семей 2015ж

Жоспар:

I. Кіріспе бөлім.

II. Негізгі бөлім.

2. 1. Жалпы пестицидтер туралы түсінік.

2. 2. Пестицидтер класы.

2. 3. Өсімдіктің зиянкес жәндіктерімен күресу.

2. 4. Хлорорганикалық және Фосфорорганикалық пестицидтер

III. Қорытынды бөлім.

IV. Пайдаланылған әдебиеттер тізімі.

Кіріспе

Ауылшаруашылық дақылдарының зиянкестеріне, аурула-рына және арамшөптеріне қарсы қолданылатын қазіргі кездегі белсенділігі жоғары инсектицидтер, фунгицидтер және герби-цидтер - аз жұмсалу мөлшерімен, жоғары тиімділігімен және зерттеу нысандарын іріктеп алу мақсаттылығымен ерекше-ленеді.

Планетамызда жылдан-жылға көбейіп жатқан халықты азық-түлікпен қамтамасыз ету, ауылшаруашылық дақылдары-ның дәстүрлік әдісімен, индустриалды технологияны орнату мәселесімен байланысты болып отыр. Осы технологияның бірден-бір бөлігі пестицидтерді қолдану көмегімен жоғары өнім алу. Сондықтан, пестицидтерді прогрессивті әдіс-тәсілдермен тиімді және қауіпсіз қолдану зиянды организмдердің көбеюін төмендетеді.

Негізгі бөлім

Пестицидтер (латын тілінен аударғанда рestis - жұқпалы, cide - өлтіру) - ауылшаруашылық өсімдіктерінің зиянды организмдеріне (зиянкестерге, ауруларға және арамшөптерге) қарсы қолданылатын химиялық заттар. Бұл пестицидтің өзі - барлық химиялық заттарды қамтитын жинақталған термин. Олар негізгі үш топқа бөлінеді: инсектицидтер (insectum - бунақ-денелілер) - бунақденелілерге қарсы; фунгицидтер (fungus - саңырауқұлақ) - саңырауқұлақ ауруларына қарсы; гербицидтер (herbum, herbi - шөп) - арамшөптер мен улы шөптерге қарсы қолданылады.

Пестицидтер химиялық құрамына қарай үш негізгі топқа бөлінеді:

1. Бейорганикалық қосылыстар (сынап, фтор, барий, күкірт, мыс және хлораттардың, бораттардың қосылыстары) .

2. Өсімдіктердің бактериалды және саңырауқұлақты препа-раттары (пиретриндер, бактериалды және саңырауқұлақты препараттар, антибиотиктер және фитонцидтер) .

3. Органикалық қосылыстар - физиологиялық белсенділігі жоғары пестицидтердің кең көлемді топтарына: хлороргани-калық қосылыстар (гекса-хлорциклогексан, полихлоркамфен, тиодан, дилор және тағы басқалары) ; фосфорорганикалық қосылыстар (гардон, хлорофос, метафос, метатион, трихлор-метафос-3, бромофос, карбофос, элсан, цидиал, фозалон, антио, актеллик, цианокс және басқалары) ; синтетикалық пиретроид-тар - перметрин (амбуш, корсар), дельтаметрин (декаметрин, децис), циперметрин (рипкорд, цимбуш, арриво, кинмикс, фастак), сумицидин (фенвалерат) және басқалары; карбамин, тио-, дикарбамин қышқылдары (севин, пиримор, карбин, бетанал, эптам, тиллам, цинеб, поликарбацин, ТМТД және басқалары) ; фенолдардың нитро-қосылыстары - нитрофенолдар (акрекс, нитрафен, каратан, мороцид) ; фталимидтер (каптан, фталан) ; минералды майлар; сынаптың органикалық қосылыс-тары (гранозан, меркургексан) ; хинондар (дихлон) ; мочевина туындылары; симмтриазиндер және басқалары; хитин синте-зінің ингибиторлары (димилин, номолт) және тағы басқалары қолданылады. Қоршаған ортаға пестицидтер физикалық-хими-ялық (минералогиялық, гранулометриялық және литологиялық) қасиеттерімен тәуелді. Сонымен, пестицидтердің өсімдіктерде, топырақта, суда ыдырау динамикасы мен қалдық мөлшерінің ауылшаруашылық өнімдері сапасына әсері зерттелуі қажет.

Пестицидтер біріншіден, зиянды организмдерге қарсы қол-данылып, өнім сапасын арттыратын болса, екіншіден, табиғат пен адам өміріне зиянын тигізеді. Әсіресе, хлорорганикалық қосылыстардың ішінде полихлордифенилдер ана сүтінен табылғандықтан қазіргі уақытта қолданылмайды. Сондықтан, пестицидтердің неғұрлым әсері күшті, экономикалық жағынан пайдалы және уыты адамға да, малға да зиян келтірмейтін препараттарды таңдап алу қажет және тиімді қолдана білудің маңызы зор. Кейбір пестицидтердің кластары (11-кесте) көрсетілген.

Пестицидтердің кластары

Пестицидтерді қолданудың қауіпті жағдайлары әртүрлі факторлармен байланысты. Ең негізгісі, жеке препараттың физикалық-химиялық қасиеті, өңдеу мерзімі және мөлшері, қайталау, зиянды организмдерден қорғалатын дақылдардың ерекшеліктері, топырақ-климат жағдайлары болып табылады. Сонымен қатар, әртүрлі топырақ-климат аймақтардың күн радиациясының қарқындылығымен байланысты. Яғни, ауа температурасы, топырақ, жауын-шашын және басқа факторлар пестицидтердің сыртқы ортадағы айырмашылықтарын көрсе-теді, әртүрлі аймақтарда пестицидтерді қолдану регламентіне байланысты болады.

Ауылшаруашылық өндірісі - тамақ өнеркәсібінің негізі. Әлбетте, ауыл-шаруашылық өнімдерінің мол болуы оларды өсіру барысында күту және қорғау арқылы жүзеге асырылады. Алынған өнімнің сапалық көрсеткіштері мемлекеттік стан-дарттың талаптарына сай болуы санитарлық-гигиеналық және экологиялық зерттеулер нәтижесінде бағаланады. Республика-мыздың болашақта дүниежүзілік сауда ұйымына (ДСҰ) кіруіне байланысты алдымызда әлемдік стандарттарға сай сапалы және экологиялық таза ауылшаруашылық өнімдерін алу міндеті тұр. Өнім сапасының көрсеткіштері оларды сатуға рұқсат ететін куәліктерде (сертификаттарда) жариялануға міндетті. Ауылша-руашылығында пестицидтерді жүйелі түрде қолдану, фитоце-ноздарға әсер ететін аса ірі экологиялық фактор екені белгілі. Химиялық препараттарды көпжылдар бойы және кең көлемде қолдану, олардың өңделген жерлердің топырақтарында жиналуына, өнім сапасының өзгеруіне әкеп соғып, қоршаған ортаға тұрақты әсер етуші күшке айналады.

Өсімдіктің зиянкес жәндіктерімен күресу.

Инсектицидтер мен акарицидтер

Әлемдік тәжірибе бойынша ауылшаруашылық өнімдерінің 1/3 бөлігін зиянды организмдер көп шығынға ұшыратады. Әсіресе, зиянкестер мен кенелердің әсерінен өнімнің 13, 8% ысырап етіледі. Осы аталған зиянкестер өсімдіктердің жапы-рағы мен жемістерінің сарғаюына, солуына, өлуіне әкеледі. Зиянкестер мен кенелердің 70 мыңнан астамы ауылшаруашы-лық өнімдерін вегетация кезінен бастап, өнімді сақтауға дейінгі уақытта экономикалық шығынға ұшыратады. Сондықтан ауыл-шаруашылық өнімдерін зиянды организмдерден қорғау үшін, ішекпен әсер ететін препараттар жапырақ жемірқұрттарға, ал жүйелі инсектицидтер кенелерге қарсы қолданылады.

Инсектицидтер (латын сөзінен insectum - жәндік және caedo - өлтіру), зиянкес жәндіктермен химиялық күресу. Инсек-тицидтердің жәндік организміне енуіне байланысты 4 топқа бөлінеді:

- ішек инсектицидтері, қорек арқылы бунақденелілердің организміне енетін, көбінесе неорганикалық қосылыстар (каль-ций, магний, барий арсенаты), кремнийдің және металдардың фторидтері, тиодифениламиндер жүн шаруашылығында күйе көбелектен қорғау үшін қолданылады.

- жанаспа әсерлі инсектицидтер, жәндіктердің организміне тері қабаты арқылы енетін фосфордың, хлордың, азоттың және күкірттің органикалық қосылыстары, пиретриндер және пиретроидтар жатады.

- жүйелік инсектицидтер (фосфорорганикалық) жануарлардың эктопаразиттерімен күресуде дератизациялау үшін пайдаланады. Адам денесіндегі биттермен күресуде бутадионды қолданады. Инсектицид препаратын адам бір рет қабылдағанда оның инсектицидтік қасиеті 2 аптаға дейін сақталады. Фуми-гантты және тыныс жолдары арқылы енетін инсектицидтер бу немесе газ күйінде зиянкестің бойына трахея жүйесі арқылы енеді. Ондай препараттарға гексахлорбутадиен және дихлорфос жатады. Бұл топқа ерекше ұсақталған, жәндіктердің тыныс жолдарының функциясын бұзатын силикаттар және минералды майлар жатады.

Акарицидтер - кенелерді жоюға арналған химиялық препарат. Барлық акарицидтер жанама әсер етеді. Препараттың жүйелі қасиеті әзірше жақсы әсер ете алмайды. Сондықтан, сапалы өңдеу жұмыстарын жүргізген дұрыс. Қажетті бүрку мүмкін болмаған жағдайда фумиганттық қасиеті бар препарат-тарды қолдануға болады.

1) . Омайт, пропаргит - жаппай әсер етеді, буланғыш әсері бар.

2) . Санмайт, таурас, пиридабен (диазиндер) жаппай әсер етеді.

Залалы аз, жылына бір реттен артық қолдануға болмайды. Зиянкес өте тез тұрақты түрге айналады.

3) . Неорон., бромпропилат - жаппай әсер етеді.

4) . Флумайт, флуфензин - гормональды акарицид.

5) . Неорон., бромпропилат - жаппай әсер етеді.

6) . Аполло, клофентезин - адамға зияны жоқ. Жұмыртқа мен дернәсілін жойып, үлкен жәндіктерді өлтірмейді, бірақ стерилдейді. Ұзақ уақыт қорғайды.

7) . Борнео - гормональды акарицид, Tetranychus және Panonychus тор кенелеріне қарсы қолдануға ұсынылады.

8) . Ниссоран, гекситиазокс (карбоксамиды) - гормональді препарат. Кең спектрлі әсер етеді. Залалы төмен, жұмыртқа мен дернәсілдерді, нимфаларды жояды. Үлкен жәндіктерді өлтір-мейді, бірақ стерилдейді.

9) . Борнео - гормональды акарицид, кенелерге қарсы қолданылады.

10) . Митак, амитраз. Инсекотакарицид. Кең спектрлі әсер етеді. Тиімді акарицид.

11) . Демитан, Магус, фенозаксин. Кең спектрлі әсер етеді. Залалы төмен.

12) . Ортус. Кирон (фенпироксимат), пирозолдар класы. Кең спектрлі әсер етеді. Шығын көлемі төмен, залалдығы аз.

13) . Масаи, Пираника (тебуфенпирад), пирозолдар класы. Кең спектрлі әсер етеді. Шығын көлемі төмен, залалдығы аз.

14) . Оберон. Аққанаттыларға және трипсқа қарсы инсек-тицидті белсенділігі жоғары, өте кең акарицидті спектрлі әсер етеді.

Молюскоцидтер - ұлулар мен молюскаларды жоюға арналған химиялық препарат.

Метальдегид - түйіршіктер субстраттың немесе топырақтың беткі қабатында орналастырылады.

Тиадезин класы -

1) базамид гранулят, дазомет, тиазон - топырақты стерил-деуші. Нематоцидті, фунгицидті, гербицидті инсектицидті әсері бар.

Пестицидтерді қолданудағы бір қатар ережелер:

Барлық пестицидтер әртүрлі дәрежеде кумулятивті концерогенді, иммуннодепрессивті әсер етеді.

Сондықтан қорғану шараларын азайтудың қажеті жоқ, себебі денсаулыққа кері әсері аздаған уақыттан соң пайда болады.

Ең алдымен тұмылдырық пайдалану керек, себебі өкпе арқылы қанға өте тез сіңеді, бауырға әсер етеді.

Пестицид аз мөлшерде болса да, ағзаға түскен жағдайда ішімдік ішуге мүлдем болмайды. Әртүрлі заттар әсерінен, спирт улы ацетальдегидке айналады. Пестицидтердің биология-лық улылығына мән бермеуге мүлде болмайды. Олардың концерогенді және иммунодепрессивті әсері бар.

Уды ағзадан шығаруға сүт, Е витамині жақсы көмектеседі.

Заманауи инсектицидетр мен акарицидтер химиялық қосы-лыстардың әртүрлі топтарына жатады

Хлорорганикалық пестицидтер

Органикалық қосылыстардың ішінде хлорорганикалық пестицидтер суда нашар ериді, ал органикалық ерітінділерде, әсіресе майларда жақсы ериді. Сонымен қатар, олардың көпшілігі ұшқыш қосылыстар, термиялық және химиялық жағынан сыртқы ортаға (температураға, күн сәулесіне, ылғалдылығына) тұрақты. Сондықтан зиянкестерден қорғайтын препараттар ұзақ уақыт сақталатындықтан сыртқы орта мен ауылшаруашылық өнімдеріне қауіпті екені белгілі. Осы топтың препараттары топырақта 2-15 жыл аралығында сақталуы мүмкін, топырақтың беткі қабатынан, ішкі құрылымына баяу көшіп отырады. Содан кейін препараттар өсімдік ішіне тарайды, жаңбыр сулары арқылы өзендер мен көлдерге түседі. Топыраққа шашылған хлорорганикалық қосылыстар 1-8 апта ішінде топырақтың микробиологиялық белсенділігін уақытша төмендетеді, бірақ топырақтың қасиетіне елеулі әсер етпейді. Ал суға түскен химиялық қосылыстар бірнеше апта немесе айлар бойы табы-лады. Уақыт өте келе судағы өсімдіктер мен жануарлар орга-низмдеріне сіңіп, жиналады. Сонымен қатар, хлорорганикалық инсектицидтердің негізгі топтары топырақта 18 айға жуық сақталып, баяу ыдыраған.

Хлорорганикалық инсектицидтер жоғары температура-ның әсерінен ауа қабатында ұшып, қопсытылған топыраққа, келетін құстарға, өңделген танапта жұмыс істейтін адамдарға қауіпті. Бұл қосылыстар өсімдік пен топырақта (қайталап өңдеуден кейін қалдық мөлшері 30-75 күн аралығында, ал тамыр арқылы таралған препарат вегетация кезінде) баяу ыдырайды. Зиянкестердің организмдеріне енген хлорорганикалық препарат оның жүйке жасушасындағы мембрананың липоидты тепе-теңдігін бұзады, жүйке серпілісіне кедергі жасайды. Нәтижесінде зиянкестер жүйке жүйесінің бұзылуынан өледі немесе сал ауруына ұшырайды. Бұл улану үрдісі 7 күнге созылуы мүмкін. Сонымен қатар, хлорорганикалық қосылыстар орташа және аса жоғары улылық қасиеттерімен ерекшеленеді.

Пестицидтердің ішінде хлорорганикалық препараттар тұрақты келеді және биологиялық ортада шоғырлануға бейім. Олар химиялық және термиялық берік заттар, сыртқы ортаның әсеріне де төзімді. Демек, препараттың ұзақ уақыт сақталуы зиянды организмдерді құртуға себепші болады. Бірақ, олардың баяу ыдырауы, сыртқы орта мен ауылшаруашылық өнімдерін ластайды. Хлорорганикалық қосылыстар өсімдікте баяу ыды-райды (қайталап өңделгеннен кейін олар 30 күннен де көп уақыт сақталады) .

Хлорлы көмірсутек туындыларының метаболизмі зиянкес организмінде және басқаларында негізгі үш бағытпен жүреді:

1) бір немесе одан да көп HCI молекуласының дегидро-хлорлануымен уыты аз өнімнің түзілуі;

2) уыты аз метаболиттердің эпоксидтерге дейін тотығуы (активациялануы) ;

3) организмде суда еритін заттардың тез шығуы;

Метаболизм процесінің бұл бағыты қосылыстар мен олардың токсикологиялық құрамына тәуелді.

Пестицидтерді қолданудың негізгі маңызы - өнімді сақтау, адамдар үшін азық-түлік қорларын көбейту болып табылады. Сонымен қатар, қазіргі кезде пайдаланылатын пестицидтер мен бұрынғы қолданылып келген пестицидтердің айырмашы-лықтары өте үлкен. Хлорорганикалық инсектицидтердің ішінде барлығына мәлім препараттардың бірі - ДДТ (дихлордифенил-трихлорэтан) 1874 жылы синтездеп алынған. Препараттың инсектицидтік құрамын 1939 жылы ең бірінші анықтаған швейцариялық химик Паул Мюллер болатын. Ол жыл өткен соң, ашқан жаңалығы үшін Нобель сыйлығына ие болған. ДДТ препараты Ұлы Отан соғысы жылдарында малярий аурула-рына, битке және басқа зиянкестерге қарсы қолданылған.

Зерттеу барысында ДДТ препараты сиыр сүті мен ана сүтінен табылған. Алма ағашына бүркілген ДДТ препараты топырақта ұзақ сақталып, яғни 9 жылдан кейін де табылған. Ал қазіргі таңда бұл препараттың токсикологиялық кері әсері болғандықтан, өндірістен алынды.

Хлорорганикалық пестицидтерге мына препараттар жата-ды:

Даконил - жүйелі фунгицид, астық тұқымдастар мен тех-никалық дақылдардың ауруларына (тат, септориоз, фитофтороз және т. б. ) қарсы қолданылады. Химиялық формуласы: 2, 4, 5, 6 - . Брутто формуласы: С8CI4N2. Әсер етуші заты - хлороталонил. Жапырақтарды қорғау үшін ұзақ сақталады, өсімдіктің беткі қабатына толығымен тарайды және өнім сапасын жоғарылатады. Жылықандыларға улылығы аз мөлшерде болады. Жұмсалу мөлшері - 0, 3-50, 0 кг/га.

Спортак - ақ ұнтаққа, септориозға, теңбіл даққа қарсы қолданылады. Химиялық формуласы: N-пропил-N-2-(2, 4, 6-трихлорфенокси) -этилимидазол-1-карбоксамид. Брутто форму-ласы: С15 Н16CI3N3О2. Әсер етуші заты - прохлораз. Жылы-қандыларға улы. Фунгицидті әсері күшті, өсімдіктің барлық органына енеді, сақталу белсенділігі 4 немесе одан да көп аптаға созылады. Астық тұқымдастарға вегетация кезінде 1, 0 л/га концентрациясымен бүркіледі.

Фосфорорганикалық пестицидтер

Фосфорорганикалық пестицидтер химиялық қосылыстардың ішіндегі негізгі топтарға жатады. Себебі өсімдік пен топырақта тез ыдырайды, жұмсалу шығыны аз және экономикалық тиімділігі зор. Фосфорорганикалық пестицидтер зиянкестерге қарсы жоғары инсектицидті және акарицидті белсенділік көрсетеді; заттардың жүйелі әсері; препаратты аз жұмсалатын мөлшермен өңдеу және олардың зиянкестерге тез әсер етуі; топырақта тез ыдырауымен қатар балықтарға улы екені анықталған. Олардың ішінде аз және орташа ұшқыш қосылыстары терінің сіңіріп алуына ықпал етеді.

Фосфорорганикалық пестицидтерді қолдануда қоршаған ортаға, фосфорорганикалық қосылыстардың аз мөлшері жұм-салса да, дәрілік препараттардың метаболизмі жылықанды жануарларда эмбриотоксикалық әсер көрсетеді. Қоршаған ортада өсімдіктерде, жануарларда және микроорганизмдерге пестицидтердің ыдырауы физикалық және химиялық фактор-лардың әсерінен болады. Факторлардың ішіндегі ең маңыздысы сыртқы ортада пестицидтердің бағыты, топырақтар пестицид-термен адсорбцияланып, яғни жер астындағы сулармен түбіне дейін сіңіп, белсенді биологиялық әсер етеді. Пестицидтер атмосфераның жоғарғы қабатында буланып, ауаға тарайды. Сонымен қатар, атмосферада тез ыдырап, негізінен қарапайым қосылыстары озон қабатында тотығады. Ал атмосферада фос-форорганикалық пестицидтердің көпшілігі гидролизденеді.

Фосфорорганикалық пестицидтерінің ыдырауы - гидролиз және тотығу реакцияларымен жүреді және олардың гидролиз-дену жылдамдығы ортаның рН-ы мен температурасына тәуелді. Мысалы, Ресейдің орталық аудандарының алма ағаштарында қолданылған севин, фозалон препараттары баяу ыдырайды, ал оңтүстігінде жоғары температураның әсерінен фосфороргани-калық инсектицидтер тез ыдырайды. Демек, бұл реакциялардың көпшілігі биологиялық жүйеде тарап, анаэробты жағдайда микроорганизмдердің әсерінен тотықсыздану үрдісімен жүреді.

Пестицидтерді орынсыз қолдану - қоршаған ортаға, адамза-

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.