Туғаннан кейінгі аурулар. Аналықтардың бедеулігі. Аталықтардың белсіздігі

Пән: Ветеринария
Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 7 бет
Таңдаулыға:

Қазақстан Республикасы Білім және Ғылым Министірлігі Семей қаласының Шәкәрім атындағы Мемлекеттік Университеті

СӨЖ

Тақырыбы: Туғанан кейінгі аурулар. Аналықтардың бедеулігі . Аталықтардың белсіздігі.

Тексерген:Мухамедиева. Н. Н.

Орындығын:Сайлаухан Қ.

Жоспары:

1. Кіріспе.

2. Шу тоқтау.

3. Жатыр түсу.

4. Төлден кейінгі салдану.

5. Сиыр мен құнажындардың бедеулігінің түрлерімен себептері.

6. Туа біткен бедеулік.

7. Кәрілік бедеулік.

8. Қолданылған әдебиеттер.

Шу тоқтау.

Төлдегеннен кейін іштөлдің қабықтары сиырда 6 - 8 сағат, биеде 0, 5-1 сағат, ұсақ малдарда 3 - 5 сағат өткенде түспесе шу тоқтады деп есептейді. Бұл сырқат басқа малдардан сиярда көп кездеседі.

Малдың дұрыс азықтандырылмауы, бағылуы мен күтілуінің жеткіліксіздігі, жатыр бұлшық еттерінің бос жиырылуы шу тоқтауға негізгі себеп болады. Оның сыртында бруцеллез, трихомоноз, вибриоз ауруларыныің кесірінен карункул мен котиледон бірігіп жабысуы шу тоқтаудың екінші себебі болады.

Шу тоқтаудың 2 түрі бар: жартылай және толық тоқтау. Толық тоқтау өте сирек кездеседі, көбінде шу жартылай тоқтайды. Толық тоқтағанда жыныс жолынан шу сыртқа шықпайды. Анықтау үшін қынапқа қол кіргізіп зертеуге тура келеді.

Шу жартылай тоқтағанда жыныс жолынан іштөлінің қабықтары салақтап көрінетіні диагноз қоғюға септігін тигізеді. Кейде іштөл қабықтарының сыртқа шыққан бөлігі үзіліп түсіп, тек жатырдағы ішкі бөлігі түспей қалуы байқалады. Мұндайда қолды қынапқа кіргізіп сараптап біледі. Шу тоқтап екі тәулік болған малдың жалпы жағдайы ауырлап, жыныс жолынан сасық иісті, шу бөлігінен тұратын сұйық ағады.

Шу тоқтаудың алдын алу үшін төлдеген малға шарана сұйығын околоплодная вода, қант қосқан жылы су және өзінің уыз сүтін ішкізу керек.

Мал ағазын қуатпен қанымдау, жатыр жиырлуын күшейту мақсатымен шуы тоқтаған сиырдың күре тамырына 40 пайыздық глюкоза ерітіндісінен 200- 300 мл, 10 пайыздық кальций хлорид ерітіндісінен 100- 150 мл құяды. Жатыр бұлшық еттерін жиырылатын дәрілерді қолданады. Мысалы, 30- 40 бірлік окситоцин немесе питуитринді тәулігіне 2 рет (таңертең, кешке) тері астына егеді. Құйрық түбінен 20- дай см қалдырып, шуды құйрыққа қосып байлағанда, құйрықтың сипақтаған қозғалысы шудың түсуіне септігін тигізеді.

Айтылған тәсілдерден қорытынды шықпасы, онда шуды қолмен ажыратуға тура келеді.

Жатыр түсу.

Жатыр мүйізі ұшының жіңішке бөлігі кең бөлігіне және қынап ішіне қайырылып кіруді жатыр жатыр түсу дейді. Бұл сырқат сиыр мен ешкіде көп, басқа малдарда аз кездеседі.

Жатыр түсу себептеріне: өте үлкен даму, іштөл даму, іштөл мен оның қабықтары шеменмен водоянка ауру, буаз малды байлап бағу, үнемі арты аласа орынға жатқызудың салдарынан жатыр жиырылмау, бос жиырылу немесе төлдегенде шамадан артық күшті жиырылу, ірі төлді күшпен тартып шығару т. б. жатады.

Жатыр қынаптан шықпай айналғанда, сыртта ешбір белгі байқалмайды, бірақ мал тынышсызданады. Жатыр айналғанын қынапқа кіргізген қолмен білуге болады.

Жатыр толық түскенде жыныс ернеуінен төмен тілерсекке дейін салақтаған, қап тәрізді қызыл дене көрінде. Жатыры түскен мал тұрмайды, уақыттың көбін жатып өткізеді. Осының салдарынан жатырға нәжіс, шөп шалаң, жүн жұрқа, топырақ, тағы басқа заттар жабысып ластайды. Уақыт өткен сайын оның өңі өзгеріп қызыл күрең, қара күрең болады, кілегей қабықтары кеуіп, қатайып оңай жаралана бастайды. Сиыр мен ұсақ малдың карункулдері сыртқа шыққан жатырды көптеген томпақтары бар бұжыр дене тәрізді көрсетеді.

Түскен жатырды орнына қайтарып, қалпына келтіруді жыныс мүшелерін жансыздандырудан бастайды. Құйымшақ сүйек қуысына 1-2 пайыздық новокаинның ерітіндісін құйып жансыздандырады. Жатырды антисептикалық ерітінділердің қайсы бірімен ( 2пайыздық вагитиол, 3 пайыздық квацс, :5000 қатынасында жайындаған фурациллин, калий перманганат ) жуып тазалайды. Жыртылып тесілген жерін бүтіндеп тігеді, сызылған, айырылған және жалбыраған жерлерін йод ерітіндісімен сүртеді. Осыдан соң жатырдың сыртына микробтарға қарсы әсер ететін майларды жағады. Жатырды жамбас қуысына кіргізіп, орнына келтіру үшін үш тәсіл қолданады.

1. Окситоцинді жатыр бұлшық ет қабатының 3-4 нүктесіне 0, 5 - 1 см терің егу арқылы, бұлшық еттің жиырылуын күшейте отырып қолмен жатырды орнына келтіру.

2. Жатыр ісіп, көлемі едәуір үлкейген болса, оны сыртынан дәкі таспамен қатты орап, жамбас қуысына кіргізу тәсілін қолданады.

3. Жатыр түсіп көп уақыт өтпеген, қабынған және ластанбаған жаңа кезінде мүйізінің ұшын ішіне қарай қайырып енгізедіде оған оң қолдың жұдырығын тығып, жамбас қуысына итеріп кіргізеді.

Төлдің кейінгі салдану.

Малдың тілі, жұтқыншағы, азық қорыту жүйесі және аяқтары жансызданып, өте ауыр және өткір түрде білінетін. Алғаш білінгенде мал өте сергек немесе өте жуас мінез байқатып, қалыпты жайы бұзыла бастайды. Дененің әсіресе, аяқтарының бұлшық еттері тартылады. Терісі суық, ыстықты және ауыртқанды білмейді. Азық жеп, күйіс қайырмайды. Тұралмай, үнемі бір орында жата береді. Мойыны S тәрізденіп.

Кейде сырқат өте ауыр түрде. Сиыр күш қуаты кетіп тұраалмайтын, аяқтарын бауырына тартып жия алмайтын қалге келеді. Мойыны қисайып, басы бір бүйіріне жабысып, ауызынан тілі салақтап, сыртқы ортаның әсерін сезінбей, есінен айырылады. Көзі қарауытып, қарашығы ағарады, кірпіктері жұмылып ашылмайды. Іші кеуіп, сию және нәжіс шығару рефлекстері жойылады. Осындай белгілер түзілген сиырды тез емдемесе, бір тәуліктің ішінде өледі.

Төлдегеннен кейін салданған сиырды толық емдеп, сауықтаруға арналған тәсілдер ұсынылған. Ауырған сиырды сауып, желіннен сүттен босатқан соң емшектерінің ұшын спирт, йод ерітіндісімен сүртіп тазалайды. Барлық емшек үрпіне катетер кіргізіп, оған Эверс, Беляев және Ореховтардың жасаған аппараттарының қай біреуін жалғап, ауа қысып енгізеді. Кіргізген ауа аз болса еш қандай нәтиже шықпайды. Сондықтан ауа енгізген соң емшектерді сыртынан саусақпен ұрып тыңдағанда дүңкілдеген дыбыс шығып тұру керек. Кіргізген ауаны шығармау үшін емшек ұштарын дәке тастапмен орап буып қояды.

Осыдан кейін көп кешікпей сиырдың жағдайы қалпына келіп, өздігінен тұра алатын болады. Егер сиырдың жағдайы жақсармаса 8 сағат өткен соң қайтадан ешмектерге аус қысу керек.

В. С. Криллов ауаның орнына сау сиырдың пісірілген сүін қолдануды жөн көреді. Жанэ щприц арқылы ауру сиырдың емшектеріне 500- 2000мл 48 градус сүтті қысып емдейді. Бір емшегіне 500- 2000мл сүт құяды.

Жоғарыда айтылған екі тәсілдің қайсы біреуін қолданғаннан кейін сиырдың белін, құйымшағын, артқы аяқтарын шиыршықтаған сабанмен қатты ысып сипайды, жабу жабып жылылайды. 15- 20мл 20 пайыздық кофеин ерітіндісін тері асытына, 100 мл 10пайыздық кальций хлорид ерітіндісін немесе 40 пайыздық глюкоза ерітіндісін күре тамырға құяды.

СИЫР МЕН ҚҰНАЖЫНДАРДЫҢ БЕДЕУЛІГІНІҢ ТҮРЛЕРІ МЕН СЕБЕПТЕРІ

Ғылыми әдебиеттегі мәліметтерге сүйенетін болсақ мал бедеулігінің алдын алуда ең алдымен бедеулікке әкелетін факторларды және бедеулік түрлерін анықтап алған дұрыс деп есептейміз. Бүгінгі таңда теориялық және тәжрибелік тұрғыдан алғанда профессор А. П. Студенцовтың мал бедеулігі туралы ілімі негізге алынады. Профессор А. П. Студенцов бедеулікке байланысты төмендегі ұғымдарды ұсынады және ол туралы жақсы мәлімет бере білген:

1. Төлшендік-малдың үнемі тұқым беру қаблеті.

2. Бедеулік-өсіп-өну қызметінің бұзылуы.

3. Аналық малдың төлшендігі-бір буаздық кезіндегі аналық жатырындағы дамып, туған төл саны.

Бедеулік - дегеніміз малдың уақытша ұрықтанбай, төл береалмай қалуы, бағып -күтудің нашарлығынан, жыныс мүшелерінің ауру салдарынан туындайтын күрделі биологиялық құбылыс. Қысыр қалу - дегеніміз экономикалық тұрғыдан алғанда келесі есеп беру жыл басындағы аналық мал басына шаққандағы алынған төл басының саны. Мысалы есептегі 100 бас сиырдың 80 басы тірі өміршең төл берсе, 20 пайызы қысыр қалды деп есептеледі. А. Ю. Тарасевич бедеуліктің төменгі себептерін анықтаған:

1. Экстрогениталдық - малдың жасының ұлғайуы, эндокриндік безінің қызметінің бұзылуы, жүйке және сүт безі қызметінің бұзылуы, инвазиялық және індетті аурулар.

2. Интрогениталды -аналық безінің күлдіреуігі, персистенттік сары дене, эндометриттер, анофродезия, нимфомания, ұрықтану және зиготаның теліну кезіндегі жатыр қызметінің бұзылуы.

3. Экзогендік-алиментарлық факторлар- моционның болмауы, күн сәулесінің жетіспеуінен туындайды.

Н. Ф. Мышкиннің айтуынша бедеуліктің негізгі себебі аналық және аталық малдың жыныс мүшелерінің аурулары. Ал П. А. Волосков малшарушылығындағы қолдан ұрықтандыру кезіндегі кемшіліктер деп есептейді. А. П. Студенцовтың айтуынша бедеулік себептері өткінші, брақ мал организмінде морфологиялық, қызметтік өзгерістерге әкеліп соқтырады.

Туа біткен бедеулік - бедеуліктің бұл түрі атадан балаға берілетін тұқым қуалау, эндокриндік бездердің қызметінің бұзылуы, экологиялық факторлар, туысқандық будандастыру, зат алмасуының бұзылуы, тағы басқа себептер салдарынан туындайды.

Ірі қара малында туа біткен бедеуліктің төменгі түрлері кездеседі: инфантилизм, фримартинизм, гермофродитизм, туа біткен жыныс мүшелерінің кемтарлығы. Фримартинизм - құбылысы көбнесе егіз төл дамығанда біреуі еркек біреуі ұрғашы болғанда кездеседі, өйткені құрсақ қуысында төлдердің даму кезінде гормондары араласып ұрғашы төлде еркек төлдің гормоны басым болғандықтан, туғаннан кейін ұрғашы төлдің жыныс мүшелері аномалияға ұшырап, шүртекейі-клиторы шамадан тыс дамып, бұқа тәрізді болады. Бұндай таншалар төл-ұрпақ беру қаблетінен айырлады, сондықтан оларды семіртіп, сойып алған дұрыс болады. Инфантилизм -жас малдың жыныс мүшелерінің дамымай қалуы және жыныстық қызметінің байқалмауы, аналық және аталық бездерінің гипоплязиясы. Гермофродитизм-бұл өзгерістер сирек кездеседі, жыныс бездерінде аналық безінің және аталықтың ұлпасының бірдей дамуы, кейбір малдын белгілі бір жыныс мүшесі шамадан тыс дамып кетеді-мал организіміндегі қос жыныстық белгісін көрсетеді және гормоналды тепе-теңдіктің сақталмай қалады.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.