Мұқағали Мақатаев Сүлейменұлы



Туған жері Алматы облысының Нарынқол ауданындағы Шалкөде ауылы. Топырақ бұйырған жері Алматы қаласы. Балалық бал дәурені соғыста қаза болып, анасы Нағиман Мұқағалидың өкшесін баса туған үш ұлды өзі асырап жеткізген.
Орта мектепті интернатта жатып бітірген Мұқағали еңбекке ерте араласып, ауылдық кеңестің хатшысы, қызыл отаудың меңгерушісі, комсомол қызметкері, жетіжылдық мектептің мұғалімі болады. Содан Нарынқол аудандық «Советтік шекара» газетіне орналасып, қаламгерлікке ден қояды. Мұнан соң «Социалистік Қазақстан» (қазіргі «Егемен Қазақстан») газетінің (1962-1963), «Мәдениет және тұрмыс» (қазіргі «Парасат») 1963-1965, «Жұлдыз» (1965-1972) журналдарының редакциясында, Қазақстан Жазушылар одағында (1972-1973) қызмет атқарады.
Мұқағали Алматыдағы қазақ әдебиеті мен өнерінің қаймақтары шоғырланған ортада өткерген аз ғана жылдар ішінде өзіндік дара үнін, суреткерлік қайталанбас дарынын танытып, өнімді еңбектене білді. «Ильич» (1964), «Армысыңдар достар» (1966), «Қарлығашым келдің бе?», «Мавр» (1970), «Аққулар ұйықтағанда» (1973), «Шуағым менің» (1975) атты жыр жинақтарын көзінің тірісінде жариялап үлгерді.
Мұқағали поэзиясының қайнар көзі, шабыт тұғыры туған елі, өскен жері, Отан тағдыры, замана тынысы, замандастарының арман аңсары. Осының бәрін Мұқағали жас дарынға тән қайталанбас шеберлікпен, тәңірдің таңдайынан төгілгендей поэтикалық мінсіз үйлесіммен, әр жүрекпен тіл табысар сыршыл да шыншыл сезіммен, нағыз поэзияға ғана тән бейнелі образдармен бедерлеп, өлмес өнер деңгейінде туындатып отырған. Ол өз шығармалары арқылы қазақ поэзиясын жаңа биіктерге көтеріп, мазмұнын байытты. Мұқағали поэзиясы тек өнер үшін туындаған өнер деңгейіндегі ғана құбылыс емес. Оның өлмес өнері, қанатты поэзиясы қазақ халқының сезімін байытып, кісілігін биіктетіп, парасатын кемелдендіре түсті.
Мұқағали аударма саласында да өзіндік шеберлік шалымымен толымды еңбектер тындыра алды. Ол Дантенің «Құдіретті комедиясының» «Тамұқ» атты бөлімін, Шекспирдің «Сонеттерін», Уолт Уитменнің өлеңдерін қазақ тіліне аударды. Біртуар дара дарын Мұқағали Мақатаевтың қаламынан туған

Пән: Тарихи тұлғалар
Жұмыс түрі:  Материал
Тегін:  Антиплагиат
Көлемі: 5 бет
Таңдаулыға:   
Мақатаев, Мұқағали Сүлейменұлы (1931-1976) – қазақтың әйгілі ақыны.
Туған жері Алматы облысының Нарынқол ауданындағы Шалкөде ауылы. Топырақ
бұйырған жері Алматы қаласы. Балалық бал дәурені соғыста қаза болып, анасы
Нағиман Мұқағалидың өкшесін баса туған үш ұлды өзі асырап жеткізген.
Орта мектепті интернатта жатып бітірген Мұқағали еңбекке ерте араласып,
ауылдық кеңестің хатшысы, қызыл отаудың меңгерушісі, комсомол қызметкері,
жетіжылдық мектептің мұғалімі болады. Содан Нарынқол аудандық Советтік
шекара газетіне орналасып, қаламгерлікке ден қояды. Мұнан соң Социалистік
Қазақстан (қазіргі Егемен Қазақстан) газетінің (1962-1963), Мәдениет
және тұрмыс (қазіргі Парасат) 1963-1965, Жұлдыз (1965-1972)
журналдарының редакциясында, Қазақстан Жазушылар одағында (1972-1973)
қызмет атқарады.
Мұқағали Алматыдағы қазақ әдебиеті мен өнерінің қаймақтары шоғырланған
ортада өткерген аз ғана жылдар ішінде өзіндік дара үнін, суреткерлік
қайталанбас дарынын танытып, өнімді еңбектене білді. Ильич (1964),
Армысыңдар достар (1966), Қарлығашым келдің бе?, Мавр (1970),
Аққулар ұйықтағанда (1973), Шуағым менің (1975) атты жыр жинақтарын
көзінің тірісінде жариялап үлгерді.
Мұқағали поэзиясының қайнар көзі, шабыт тұғыры туған елі, өскен жері, Отан
тағдыры, замана тынысы, замандастарының арман аңсары. Осының бәрін Мұқағали
жас дарынға тән қайталанбас шеберлікпен, тәңірдің таңдайынан төгілгендей
поэтикалық мінсіз үйлесіммен, әр жүрекпен тіл табысар сыршыл да шыншыл
сезіммен, нағыз поэзияға ғана тән бейнелі образдармен бедерлеп, өлмес өнер
деңгейінде туындатып отырған. Ол өз шығармалары арқылы қазақ поэзиясын жаңа
биіктерге көтеріп, мазмұнын байытты. Мұқағали поэзиясы тек өнер үшін
туындаған өнер деңгейіндегі ғана құбылыс емес. Оның өлмес өнері, қанатты
поэзиясы қазақ халқының сезімін байытып, кісілігін биіктетіп, парасатын
кемелдендіре түсті.
Мұқағали аударма саласында да өзіндік шеберлік шалымымен толымды еңбектер
тындыра алды. Ол Дантенің Құдіретті комедиясының Тамұқ атты бөлімін,
Шекспирдің Сонеттерін, Уолт Уитменнің өлеңдерін қазақ тіліне аударды.
Біртуар дара дарын Мұқағали Мақатаевтың қаламынан туған қанатты жырлар
халқымен бірге мәңгі жасай бермек.
Мен өмiрдi жырлау үшiн келгенмiн

Поэзияны жұлдызды аспан десек, соның ең жарығының бiрi Мұқағали Мақатаев
болар едi. Поэзияны биiк шың десек, Мұқағалиды тек биiктi мекен ететiн
мұзбалаққа балар едiк. Ал поэзияны алып мұхит десек, ақын жырларын сол
мұхиттың түпсiз тереңiнен ғана табылар жауһар дер едiк.
 
Биiктiктi, мөлдiрлiктi, тазалықты - бәрiн-бәрiн Мұқағали поэзиясынан
табамыз. Ақын өлеңдерi оқырманның жүрегiне жол салып, жанды баурап әкететiн
нәзiктiгiмен құнды сияқты.
Мұқағалиды бiлмейтiн қазақ жоқ шығар, сiрә. Бiр кездерi:
 
Бүгiн менiң туған күнiм, ой, пәлi-ай,
Неге жатыр мына жұрттар тойламай?!
-
 деп жырлаған ақынның 75 жылдық мерейтойы жер-жерлерде тойлануда. Ақын
атымен аталатын №140 орта мектепте Мен өмiрдi жырлау үшiн келгенмiн атты
оқушылардың қалалық ән мен жыр байқауы болып өттi. Халқымыздың бiртуар
ақиық ақыны М.Мақатаевтың шығармашылығына арналып екiншi жыл өтiп отырған
бұл байқауда оқушылар үш номинация бойынша сынға түстi.
 
Бiрiншi - ақын өлеңдерiн мәнерлеп оқу шеберлiгi. Жырлайды жүрек деп
аталған бұл бөлiмге 18 талапкер қатысты. Ақын өлеңдерiн тебiрене оқыған Ж.
Муралимов, А. Қалжан, А. Нұрбекова, Б. Құралова, А. Әуелбекова, Д.
Жiгiтбеков сынды жастар көрермендердi тәнтi еттi.
 
Ал Қайран, жеңгем өлеңiн жүрекке жеткiзе оқыған орыс қызы Сперина
Ольганың өнерiн ерекше атап айтқанымыз жөн болар.
 
Күмiс көмей, жез таңдай әншiлерiмiздiң сайысы Дариға, домбырамды бершi
маған деп аталыпты. Аталмыш номинация бойынша ақын өлеңдерiне жазылған
әндер шырқалды. Еркебұлан Әнуарбековтың №136 мектептiң Ұландар хорымен
бiрлесе орындаған
 
Майдандастар әнi және А. Гаипова, Ш. Кәрменов, А. Бекбергенова, А. Төлеп,
М. Сәбиевалар көпшiлiктiң құлақ құрышын қандырды. Дегенмен де Мұқаңның
Дариға, домбырамды бершi маған, Фариза әндерi айтылса орынды болар едi.
 
Байқаудың үшiншi номинациясы - Жазылар естелiктер мен туралы, яғни жас
ақындардың Мұқағали Мақатаевқа арналған жырлары сайысқа түстi. Жырларын
бәйгеге қосқан 12 ақынның iшiнде болашағынан үмiт күттiретiндерi баршылық.
 
Әрине, қолына қалам ұстай салысымен немесе 4 жол өлең жаза салып ешкiм де
ақын болып кетпейдi. Сайыскерлерiмiздiң жырларынан балаңдық пен сәбилiк
есiп тұрғандай болды.
Тағы бiр айта кететiн жайт, жыр сайысының бiрiншi шарты өлеңдегi шумақ
саны делiнiптi. Өлең өлкесiне жаңадан аяқ басқан оқушыларымыздың өлеңдерi
талапқа сай жазылыпты.
 
Өлеңнiң құндылығы, бағасы ешқашан да шумақ санының көптiгiмен, көлемiмен
өлшенбейтiнiн ұйымдастыру алқасы ескермеген болса ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Мұқағали Сүлейменұлы Мақатаев
Мұқағали Мақатаев - мәңгі жыр
Мақатаев мұқағали (мұқаметқали) сүлейменұлы
М.Мақатаев шығармашылығы
Мұқағали Мақатаевтың шығармашылығындағы ұлттық болмыс, халықтың салт-дәстүрлері мен нақыл сөздері
Мұқағали Мақатаев шығармашылығындағы метафораның қолданыстық ерекшеліктері
Мақатаев Мұқағали
Туған жерімнің табиғатын таныстыру
Мұқағали Мақатаев жайында
Мақатаев, Мұқағали Сүлейменұлы
Пәндер