Экономиканы мемлекеттiк реттеудiң шетелдiк тәжiрибесi жайлы
1.Өнім сапасын арттырудың шетелдік тәжірбиесі
2.Шығыс Еуропа мен оңтүстiк Шығыс Азия елдерiндегi нарықтық қатынастар дамыту және экономиканы мемлекеттiк реттеу
3.Қазақстан жағдайында шетелдiк макроэкономикалық реттеу тәжiрибесiн пайдалану мәселелерi
4.ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
2.Шығыс Еуропа мен оңтүстiк Шығыс Азия елдерiндегi нарықтық қатынастар дамыту және экономиканы мемлекеттiк реттеу
3.Қазақстан жағдайында шетелдiк макроэкономикалық реттеу тәжiрибесiн пайдалану мәселелерi
4.ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
Зерттеу жұмысының өзектілігі. ХІХ – ғасырдың француз экономисті Жан Батист Сәй (1767 -1832 жылдар) жылдар кәсіпорыннның шаруашылық қызметінің негізгі ережесін қалыптастырды. «Пайданы көбейту үшін өндіріс шығындарын азайту керек».
Осы классикалық ереже еркін, жетілген нарықтық бәсеке жағдайында бас тартпай жұмыс істеді. Бұл жағдай сол кездегі өнеркәсіп фирмаларының шаруашылық қызметтері, шығарылған өнім ассортименті және өткізу рыноктары салыстырмалы түрде тұрақты болуыме түсіндіріледі. Тұрақты рынокта фирмалар осы нарықта өздерінің белгілі бір үлесі үшін күресті. Фирманың стратегиялық мақсаты сатуда бағаларды және өндіріс шығындарын азайту арқылы өзінің үлесін көбейту болды.
Осы классикалық ереже еркін, жетілген нарықтық бәсеке жағдайында бас тартпай жұмыс істеді. Бұл жағдай сол кездегі өнеркәсіп фирмаларының шаруашылық қызметтері, шығарылған өнім ассортименті және өткізу рыноктары салыстырмалы түрде тұрақты болуыме түсіндіріледі. Тұрақты рынокта фирмалар осы нарықта өздерінің белгілі бір үлесі үшін күресті. Фирманың стратегиялық мақсаты сатуда бағаларды және өндіріс шығындарын азайту арқылы өзінің үлесін көбейту болды.
1. Қазақстан Президентінің халықка жолдауы - «Бәсекеге қабілетті Қазақстан үшін, бәсекеге қабілетті экономика үшін, бәсекеге қабілетті халық үшін» //Егеменді Қазақстан 2004жыл. 14 наурыз
2. Қазақстан Республикасының Президенті Нұрсултан Назарбаевтың Қазақстан халқына жолдауы-«Қазақстан экономикалық, әлеуметтік және саяси жедел жаңару жолында»//Алматы: Атамұра, 2005. 18 ақпан - 48бет
3. Қазақстан Президентінің еліне халкына жолдауы-«Қазақстан -2030»//Егеменді Қазакстан 1997 ж. 11 караша
4. Қазақстан Республикасының ндустриалды-инновациялық даму стратегиясы//Астана 2003ж
5. Мейірбеков А.Қ. Кәсіпорын экономикасын оқу құралы /А.Қ.Мейірбеков.Д.Ә. Әлімбетов - Алматы: Экономика. - 2003. -252 бет.
6. Жолдасбаеа Г.Ө Кәсіпорын экономикасы: Оқу құралы/Г.Ө Жолдасбаева -Алматы: Экономика, 2002. - 109 бет.
7. В.Я. Горфинкель.Экономика предприятия. /Москва :Экономика, 2003г.
8. А.И. Архипова/Экономика Москва, 1999г
9. Ж.О. Ихданов., Э.О Орманбеков. Экономиканы мемлекеттік реттеудің өзекті мәселелері. /Алматы: Экономика,2002.-218бет
2. Қазақстан Республикасының Президенті Нұрсултан Назарбаевтың Қазақстан халқына жолдауы-«Қазақстан экономикалық, әлеуметтік және саяси жедел жаңару жолында»//Алматы: Атамұра, 2005. 18 ақпан - 48бет
3. Қазақстан Президентінің еліне халкына жолдауы-«Қазақстан -2030»//Егеменді Қазакстан 1997 ж. 11 караша
4. Қазақстан Республикасының ндустриалды-инновациялық даму стратегиясы//Астана 2003ж
5. Мейірбеков А.Қ. Кәсіпорын экономикасын оқу құралы /А.Қ.Мейірбеков.Д.Ә. Әлімбетов - Алматы: Экономика. - 2003. -252 бет.
6. Жолдасбаеа Г.Ө Кәсіпорын экономикасы: Оқу құралы/Г.Ө Жолдасбаева -Алматы: Экономика, 2002. - 109 бет.
7. В.Я. Горфинкель.Экономика предприятия. /Москва :Экономика, 2003г.
8. А.И. Архипова/Экономика Москва, 1999г
9. Ж.О. Ихданов., Э.О Орманбеков. Экономиканы мемлекеттік реттеудің өзекті мәселелері. /Алматы: Экономика,2002.-218бет
Қазақстан Республикасының Білім және ғылым Министрлігі
Семей қаласының Шәкәрім атындағы Мемлекеттік университеті
СӨЖ
Тақырыбы: ЭКОНОМИКАНЫ МЕМЛЕКЕТТIК РЕТТЕУДIҢ ШЕТЕЛДIК ТӘЖIРИБЕСI
Орындаған:Сейтканов Дидар
Рақымжанов Айдос
Тобы:ТО-207
Тексерген: Қ.Т.
Нуралина
Семей – 2015ж.
Өнім сапасын арттырудың шетелдік тәжірбиесі
Зерттеу жұмысының өзектілігі. ХІХ – ғасырдың француз экономисті Жан Батист
Сәй (1767 -1832 жылдар) жылдар кәсіпорыннның шаруашылық қызметінің негізгі
ережесін қалыптастырды. Пайданы көбейту үшін өндіріс шығындарын азайту
керек.
Осы классикалық ереже еркін, жетілген нарықтық бәсеке жағдайында бас
тартпай жұмыс істеді. Бұл жағдай сол кездегі өнеркәсіп фирмаларының
шаруашылық қызметтері, шығарылған өнім ассортименті және өткізу рыноктары
салыстырмалы түрде тұрақты болуыме түсіндіріледі. Тұрақты рынокта фирмалар
осы нарықта өздерінің белгілі бір үлесі үшін күресті. Фирманың стратегиялық
мақсаты сатуда бағаларды және өндіріс шығындарын азайту арқылы өзінің
үлесін көбейту болды.
Осы дәуір, еркін бәсеке дәуірі теоретикалық экономикаға баға бәсеке дәуірі
ретінде белгілі. Осы уақытта бәсекелестеріне қарағанда сондай өнімге бағасы
төмен фирма алға шықты.
Осы бойынша америка ғылымы, экономист, П. Самуэльсон: Тауар өндірушілер
бағалар бәсекесіне қарсы тұра алады және өздерінің пайдасын максимум
деңгейге дейін көтере алады, тек қана шығындарды минумум деңгейге дейін
азайтқанда, бұл өз кезегінде өндірістің ең тиімді әдістерін ендіргенде ғана
қол жеткізіледі - деп жазды.
Қазіргі жетілмеген, бағалық емес бәсеке жағдайында өндірістің шығындары
азайт арқылы пайданы көбейту жолын іздеу әрекеті, әсіресе фирмалар арасында
бәсеке болғанда ерте мекеш не фирма үшін төлем төлей алмау әкеледі.
Әлемдік қауымдастықтың қазіргі экономикасы өтпелі экономика ретінде
сипатталады: бір елдер, бұрынғы социалистік елдерді қосып алып нарықтық
экономикаға өтуде, дамушы елдердің бір қатары дамудың индустриалдыға
дейінгі деңгейіннен индустриалды дәуірге өтуде, индустриалды дамыған елдер
индустриалдықтан ақпараттық дәуірге өтуде.
Ақпараттық дәуірде тұтынушылардың мұқтаждықтары мен сұраныстары көн
қырлы және ұлттық рыноктар рамкаларынан алыстауда, сұраныстар мінезі
өзіндік сипат алып және де өзінің құрылымы бойынша әр түрлі болуда.
Фирма, егер ол нарықта үлгеруге ұмтылса, мына ережені бұлжытпай орындауы
тиіс: табыстарды көбейтуді, шығындарды азайту арқылы емес, сату көлемін
арттыру болса да.
Зерттеудің мақсаты мен тіндеттері. Жалпы қабылдағандай, фирма басшысы
білімді және жан – жақты болса да, менеджерлер мен инженерлердің қандай
таланттары мен қабілеттері болғанымен, бағалық емес, қатаң бәсеке
жағдайларында, яғни тұтынушылар сұраныстарының құрылымында бірінші орынға
жаңашылдық, сапа, дизайн, жиі жаңарту мен әр алуан ассортимент, сатудан
кейінгі жоғары деңгейдегі сервис қойылғанда, өз фирмасында өндірістік
шығындар деңгейін белгілі бір шекарасына төмен азайту мүмкін еместігіне
көзі жетеді.
Микроэкономика саласындағы мамандардың бағалауынша кез – келген
фирма үшін кез – келген экономика үшін шаруашылық қызметтің бағдары болып
әлемдік сыныпты қазіргі заманға сай кәсіпорындарда өндірісті ұйымдастыруы
болуы тиіс және мына параметрлерге сәйкес келуі тиіс:
1. үлкен икемділігі, өнім ассортиментін тез өзгертуге және өнімді жиі
жаңарту қабілеттер болуы керек. Стандартталған өнімнің қатаң стандартқа
негізделген жаппай өндірісі тұтынушылардың тез өзгеретін сұраныстарына
бейімделуге қабілетсіз және оның салдары төлем төлей алмауға әкеледі;
2. фирма жаңа технология мен өндірісті ұйымдастырудың жаңа нышандарына
көшуге ұмтылуы тиіс. Өндіріс технологиясы күрделі екені соншалықты, қазір
еңбек бөлінісі мен ұйымдастырудың басқа да нышандарын әсіресе фирма
өнімдерінің бәсекеге қабілеттілігі туралы мәселе шынымен қойылған жағдайда
қажет етеді;
3. фирмаға өзінің өнімінің сапасын және сатудан кейінгі сервистің деңгейіне
көтеруге ерекше көңіл бөлуі керек. Тұтынушылардың өнім сапасына деген
талаптары бүгін тек,өсіп қана қойған жоқ, және де өзінің сипатын түбірмен
өзгертті. Қазір жақсы өнімді шығару аз, сонымен бірге сатудан кейінгі
сервисті ұйымдастыруды, тұтынушылардың жоғары деңгейдегі өзіндік
сұраныстарына қосымша фирмалық қызметтерді көрсету туралы ойлау керек.
Нарықты орта жағдайында және кәсіпорынның толық экономикалық, құқықтық
өзінше еркіндік алуы, оған көптеген қосымша міндеттер жүктейді.
Кәсіпорынның айналысатын қызметі, шеңбері ұлғаяды. Мемлекеттік экономика
жағдайында негізгі буынның іс - әрекеті тек қана өндірістік қызметпен
тұйықталды. Кәсіпорын өзінің экономикалық және әлеуметтік қызметін жалпы
мемлекеттік шаруашылық механизмі арқылы жүзеге асырады. Аралас әрі
әлеуметтік – бағытталған нарықтық экономика жағдайында мемлекет кәсіпорынға
иелік құқ бере отырып, оның өз мүлкін, өндірген өнімін және тапқан
табыстарын пайдалану мен жаратуды, кәсіпорын шығындары арқылы әлеуметтік
шаралардың бір бөлігін жүктейді.
Сондықтан да барлық кәсіпорындар меншік түріне байланыссыз – ақ
экономикалық қызметті ғана емес, әлеуметтік қызметті де атқаруға міндетті.
Ендеше экономикалық қызметтің құрылымын қарастырамыз:
−өндірістік қызмет, бұл қоғамдық тұтынуды қанағаттандыру үшін қажетті тауар
мен қызмет өндірісімен байланысты;
− алынған табысты бөлу мен мақсатты қолдану қызметі, мұнда өндіріс іс -
әрекетінен алынған табыс өндірісті ұлғайтуға және ұжымды әлеуметтік
дамытуға жұмсалады;
− жаңа жағдайда кәсіпорын өндірілген өнімді өткеру қызметімен айналысуға
мәжбүр, мұнда ол нарықтық конъюнктурамен, бәсекелестік орта жағдайымен
сұраным төлем қабілеттілігімен және нарықтық ортаның басқа да фактормен
есептесуі керек;
− жаңа жағдайда кәсіпорын иығына мемлекеттік экономикадағы кәсіпорында
кездеспеген – кәсіпкерлік қызмет жүктеледі. Осы қызмет бұрындары және
қазіргі кезде же дәстүрлі түрд шағын бизнеспен байланыстырылады. Қазіргі
нарықтық жағдай кәсіпкерлік жайлы ескі көзқарасты барынша жоюда.
Экономикалық бизнес саласындағы кәсіпкер жетістігін, олардың бизнес жүргізу
мүмкіндігін ашу қабілеттілігі және оны қолдану шеберлігімен байланыстырады.
Жалпы кәсіпорын кәсіпкер ретінде мынаны шешуі қажет:
1. нарықтық тұтыныстардың құрылымын дұрыс бағалау керек және олардың ішінен
табысын қалай максимилизацияласа, сатып алушылардың пайдалылығын да солай
арттыру қажет;
2. кәсіпорынның мақсатын анықтап, адамдады соған қол жеткізу үшін
ұйымдастыру керек. Ол үшін оған ынталандыру мен мотивация құрылады. Сондай
– ақ осыдан туындайтын нарықтық экономиканың жаңа жағдайында кәсіпорынға
басқада бірнеше қызметтерді жүзеге асыруға тура келеді;
3. нарықтық ортаның жағдайында кәсіпорынның бәсекелестік қабілеттілігін
қолдау;
4. менеджмент жүйесін қолдана отырып, ішкі ортаны басқару қызметі және
қазіргі маркетингтік жүйені қолданып, сыртқы нарықтық ортына басқару
қызметі.
Шығыс Еуропа мен оңтүстiк Шығыс Азия елдерiндегi нарықтық қатынастар дамыту
және экономиканы мемлекеттiк реттеу
Көптеген Шығыс Еуропа елдерi бұрыннан Экономикалық өзара көмек
Кеңесiнiң құрамында болып (қаңтар 1949 ж.), қоғамның тұрмыстық экономикалық
негiзi мен саяси құрылымы бiркелкi болуына қарамастан орталықтандырылған
шаруашылық жүйесiнен нарықтық экономикалық өте бастады. Экономикалық
жағынан қарайтын болсақ, олардың айырмашылығы меншiк түрлерiнiң өндiрiс
құралдарымен қатынасына, өнеркәсiптiң мамандану түрлерi, халық
шаруашылығының ұйымдастыру мен басқару құрылымына байланысты болуда.
Сондықтан экономикалық реформаны әр түрлi басымды механизмдердi қолдану
арқылы, яғни үдемелi қарқындық пен мерзiмдiлiк арқылы, әр түрлi жүйелер мен
ресурстарды сақтау қағидаларын қолдана отырып жүргiзу керек. Мiне осы
тұрғыдан алға қойған мiндеттердi шешуге нарықтық экономикаға көшкен
елдердiң тәжiрибесiн жинақтап жаңа нарықтық жолмен шаруашылық жүргiзуге
көшу. Шаруашылық жүргiзудiң бiр түрiнен екiншi түрiне көшуде жоғарғы
жағдайды қорытындылай келiп, келесi ережелерге сүйенуiмiзге болады:
меншiк түрлерiне қарамастан мемлекеттiк меншiктi жекешелендiру және
шаруашылық әрекетiне жағдай жасау;
мемлекеттiк кәсiпорындарды уақтау, тауар өндiрушiлердi
демонаполизацияландыру және монополияға қарсы күрестiң қызметiн күшейту;
нарық механизмiнiң ерекшелiктерiне байланысты экономиканы басқару құрылымын
жетiлдiру;
қаржы –банк жүйелерін реформалау және бюджеттік инвестицияны қысқарту;
елдің экспорттық әулетін арттыруда бәсекелестік қабілеті бар өнеркәсіпті
мемлекеттік тарапынан қолдану;
шетел инвестицияларын енгізуде және біріккен өндіріс қызметін қолдауда
саяси, құқықтық және шаруашылық жағдай жасау;
ұлттық валютаның айналымда болуын қолдау және қамтамасыз ету.
Жоғарыда көрсетілген шараларды экономикада нарықтықты реттеу механизмдері
ретінде қолдануда әр елде өзінің ерекшеліктері есепке алынады. Ең қолайлы
жағдайда Венгрия болды. Бұл елде экономикалық реформа үш-он жыл бұрын
басталған. Шаруашылық жүргізуде кәсіпкерлікті ынталандырудың түрлерін
алдын ала ескере жүргізген. Халық шаруашылығының алдыңғы буындарындағы
құқық негіздерін жасауда экономикалық ассоциациялар заңы негізгі роль
атқарады. Мемлекеттік кәсіпорындарды экономикалық ассоциацияларға
айналдыруда тиісті шешімдер қолданылды. Мемлекеттік жекешелендіруде көп
жағдайда уақтау және жұмыс істеп тұрған кәсіпорындарды қайта құру шаралары
жүргізілді. Бұл шаралар тек бұйрық түрімен емес, еңбек ұйымдарының және
олардың басшыларының қолданылуымен жүргізілді. Соның нәтижесінде үш жылда
(1989-1991жж) елде шағын және орта кәсіпорындар төрт есе көбейді.
Конъюктураның өзгеруіне байланысты кәсіпорындардың қызметінде қажетті
икемділік пайда болды. Мемлекеттік тарапынан бұл процесс қолдау тапты.
Қаржы- шаруашылық жағдайлары мен халық шаруашылығына керекті өнім шығаратын
кәсіпорындар банкрот жағдайына ұшыраса, жеңілдік несие беріп санация
жасалған немесе бұл кәсіпорындарды басқа меншікке (соның ішінде
шетелдіктерге) берілді.
Бұған нарық инфрақұрылымының құрылуы (қордық қызметтердің пайда болуы
мен дамуы, тауарлы және брокерлік биржалар, инвестициялық қорлар, несие –
банк қызметтері) және қаржы – банк жүйелерінің реформалануы мүмкіндік
туғызды. Экономикадағы дағдарыстық жағдайдан шығуды банкротқа ұшыраған
өнеркәсіптегі жекешелендіру процесі инвестициялық бағыт алды. 1993 ж. 600
өнеркәсіптің жартысына жуығы инвестордың ықыласына байланысты
жекешелендірілген, ал 40 % -дан жоғарысы өнеркәсіптердің өздерінің
ықыластарына байланысты жекешелендірілген. Нарықтық шаруашылық даму
төменнен негізделіп жоғарыдан ұйымдық, құқықтық, не экономикалық жағдай
жасалуы керек. Тәжірибе көрсеткендей, тауарлы материалдық құндылықтардың
өндіріс құралдары мен халық тұтыныу тауарлары және қозғалысына толық
еркіндік беру маңызды шара болып табылады. Бірінші жағдайда олардың
қозғалысы шарт негізінде қамтамасыз етілсе, ал екінші жағдайда фирмалық
дүкендер негізі мен халыққа сауда қызметін көрсету орындары арқылы
жүргізіледі.
Нарық жағдайда шаруашылық жүргізуге дайын Австрия болды. Баға құру
мен еңбек ақыны реттеу, шетел инвестицияларымен ыньаландыру, сыртқы
экономикалық қатынастарды либерализациялау, ақша айналымын тұрақтандыру,
ұлттық валютаны конверсиялау жөніндегі шаралар 40 -жылдардың соңынан
жүргізіле бастады [40,86-95-б.]. Нәтижесінде осы шаралар мемлекет пен жеке
меншіктің арасындағы ұтымды пропорцияны қалыптастыруға, орталықтандырылған
және нарық құрылымдарының ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Семей қаласының Шәкәрім атындағы Мемлекеттік университеті
СӨЖ
Тақырыбы: ЭКОНОМИКАНЫ МЕМЛЕКЕТТIК РЕТТЕУДIҢ ШЕТЕЛДIК ТӘЖIРИБЕСI
Орындаған:Сейтканов Дидар
Рақымжанов Айдос
Тобы:ТО-207
Тексерген: Қ.Т.
Нуралина
Семей – 2015ж.
Өнім сапасын арттырудың шетелдік тәжірбиесі
Зерттеу жұмысының өзектілігі. ХІХ – ғасырдың француз экономисті Жан Батист
Сәй (1767 -1832 жылдар) жылдар кәсіпорыннның шаруашылық қызметінің негізгі
ережесін қалыптастырды. Пайданы көбейту үшін өндіріс шығындарын азайту
керек.
Осы классикалық ереже еркін, жетілген нарықтық бәсеке жағдайында бас
тартпай жұмыс істеді. Бұл жағдай сол кездегі өнеркәсіп фирмаларының
шаруашылық қызметтері, шығарылған өнім ассортименті және өткізу рыноктары
салыстырмалы түрде тұрақты болуыме түсіндіріледі. Тұрақты рынокта фирмалар
осы нарықта өздерінің белгілі бір үлесі үшін күресті. Фирманың стратегиялық
мақсаты сатуда бағаларды және өндіріс шығындарын азайту арқылы өзінің
үлесін көбейту болды.
Осы дәуір, еркін бәсеке дәуірі теоретикалық экономикаға баға бәсеке дәуірі
ретінде белгілі. Осы уақытта бәсекелестеріне қарағанда сондай өнімге бағасы
төмен фирма алға шықты.
Осы бойынша америка ғылымы, экономист, П. Самуэльсон: Тауар өндірушілер
бағалар бәсекесіне қарсы тұра алады және өздерінің пайдасын максимум
деңгейге дейін көтере алады, тек қана шығындарды минумум деңгейге дейін
азайтқанда, бұл өз кезегінде өндірістің ең тиімді әдістерін ендіргенде ғана
қол жеткізіледі - деп жазды.
Қазіргі жетілмеген, бағалық емес бәсеке жағдайында өндірістің шығындары
азайт арқылы пайданы көбейту жолын іздеу әрекеті, әсіресе фирмалар арасында
бәсеке болғанда ерте мекеш не фирма үшін төлем төлей алмау әкеледі.
Әлемдік қауымдастықтың қазіргі экономикасы өтпелі экономика ретінде
сипатталады: бір елдер, бұрынғы социалистік елдерді қосып алып нарықтық
экономикаға өтуде, дамушы елдердің бір қатары дамудың индустриалдыға
дейінгі деңгейіннен индустриалды дәуірге өтуде, индустриалды дамыған елдер
индустриалдықтан ақпараттық дәуірге өтуде.
Ақпараттық дәуірде тұтынушылардың мұқтаждықтары мен сұраныстары көн
қырлы және ұлттық рыноктар рамкаларынан алыстауда, сұраныстар мінезі
өзіндік сипат алып және де өзінің құрылымы бойынша әр түрлі болуда.
Фирма, егер ол нарықта үлгеруге ұмтылса, мына ережені бұлжытпай орындауы
тиіс: табыстарды көбейтуді, шығындарды азайту арқылы емес, сату көлемін
арттыру болса да.
Зерттеудің мақсаты мен тіндеттері. Жалпы қабылдағандай, фирма басшысы
білімді және жан – жақты болса да, менеджерлер мен инженерлердің қандай
таланттары мен қабілеттері болғанымен, бағалық емес, қатаң бәсеке
жағдайларында, яғни тұтынушылар сұраныстарының құрылымында бірінші орынға
жаңашылдық, сапа, дизайн, жиі жаңарту мен әр алуан ассортимент, сатудан
кейінгі жоғары деңгейдегі сервис қойылғанда, өз фирмасында өндірістік
шығындар деңгейін белгілі бір шекарасына төмен азайту мүмкін еместігіне
көзі жетеді.
Микроэкономика саласындағы мамандардың бағалауынша кез – келген
фирма үшін кез – келген экономика үшін шаруашылық қызметтің бағдары болып
әлемдік сыныпты қазіргі заманға сай кәсіпорындарда өндірісті ұйымдастыруы
болуы тиіс және мына параметрлерге сәйкес келуі тиіс:
1. үлкен икемділігі, өнім ассортиментін тез өзгертуге және өнімді жиі
жаңарту қабілеттер болуы керек. Стандартталған өнімнің қатаң стандартқа
негізделген жаппай өндірісі тұтынушылардың тез өзгеретін сұраныстарына
бейімделуге қабілетсіз және оның салдары төлем төлей алмауға әкеледі;
2. фирма жаңа технология мен өндірісті ұйымдастырудың жаңа нышандарына
көшуге ұмтылуы тиіс. Өндіріс технологиясы күрделі екені соншалықты, қазір
еңбек бөлінісі мен ұйымдастырудың басқа да нышандарын әсіресе фирма
өнімдерінің бәсекеге қабілеттілігі туралы мәселе шынымен қойылған жағдайда
қажет етеді;
3. фирмаға өзінің өнімінің сапасын және сатудан кейінгі сервистің деңгейіне
көтеруге ерекше көңіл бөлуі керек. Тұтынушылардың өнім сапасына деген
талаптары бүгін тек,өсіп қана қойған жоқ, және де өзінің сипатын түбірмен
өзгертті. Қазір жақсы өнімді шығару аз, сонымен бірге сатудан кейінгі
сервисті ұйымдастыруды, тұтынушылардың жоғары деңгейдегі өзіндік
сұраныстарына қосымша фирмалық қызметтерді көрсету туралы ойлау керек.
Нарықты орта жағдайында және кәсіпорынның толық экономикалық, құқықтық
өзінше еркіндік алуы, оған көптеген қосымша міндеттер жүктейді.
Кәсіпорынның айналысатын қызметі, шеңбері ұлғаяды. Мемлекеттік экономика
жағдайында негізгі буынның іс - әрекеті тек қана өндірістік қызметпен
тұйықталды. Кәсіпорын өзінің экономикалық және әлеуметтік қызметін жалпы
мемлекеттік шаруашылық механизмі арқылы жүзеге асырады. Аралас әрі
әлеуметтік – бағытталған нарықтық экономика жағдайында мемлекет кәсіпорынға
иелік құқ бере отырып, оның өз мүлкін, өндірген өнімін және тапқан
табыстарын пайдалану мен жаратуды, кәсіпорын шығындары арқылы әлеуметтік
шаралардың бір бөлігін жүктейді.
Сондықтан да барлық кәсіпорындар меншік түріне байланыссыз – ақ
экономикалық қызметті ғана емес, әлеуметтік қызметті де атқаруға міндетті.
Ендеше экономикалық қызметтің құрылымын қарастырамыз:
−өндірістік қызмет, бұл қоғамдық тұтынуды қанағаттандыру үшін қажетті тауар
мен қызмет өндірісімен байланысты;
− алынған табысты бөлу мен мақсатты қолдану қызметі, мұнда өндіріс іс -
әрекетінен алынған табыс өндірісті ұлғайтуға және ұжымды әлеуметтік
дамытуға жұмсалады;
− жаңа жағдайда кәсіпорын өндірілген өнімді өткеру қызметімен айналысуға
мәжбүр, мұнда ол нарықтық конъюнктурамен, бәсекелестік орта жағдайымен
сұраным төлем қабілеттілігімен және нарықтық ортаның басқа да фактормен
есептесуі керек;
− жаңа жағдайда кәсіпорын иығына мемлекеттік экономикадағы кәсіпорында
кездеспеген – кәсіпкерлік қызмет жүктеледі. Осы қызмет бұрындары және
қазіргі кезде же дәстүрлі түрд шағын бизнеспен байланыстырылады. Қазіргі
нарықтық жағдай кәсіпкерлік жайлы ескі көзқарасты барынша жоюда.
Экономикалық бизнес саласындағы кәсіпкер жетістігін, олардың бизнес жүргізу
мүмкіндігін ашу қабілеттілігі және оны қолдану шеберлігімен байланыстырады.
Жалпы кәсіпорын кәсіпкер ретінде мынаны шешуі қажет:
1. нарықтық тұтыныстардың құрылымын дұрыс бағалау керек және олардың ішінен
табысын қалай максимилизацияласа, сатып алушылардың пайдалылығын да солай
арттыру қажет;
2. кәсіпорынның мақсатын анықтап, адамдады соған қол жеткізу үшін
ұйымдастыру керек. Ол үшін оған ынталандыру мен мотивация құрылады. Сондай
– ақ осыдан туындайтын нарықтық экономиканың жаңа жағдайында кәсіпорынға
басқада бірнеше қызметтерді жүзеге асыруға тура келеді;
3. нарықтық ортаның жағдайында кәсіпорынның бәсекелестік қабілеттілігін
қолдау;
4. менеджмент жүйесін қолдана отырып, ішкі ортаны басқару қызметі және
қазіргі маркетингтік жүйені қолданып, сыртқы нарықтық ортына басқару
қызметі.
Шығыс Еуропа мен оңтүстiк Шығыс Азия елдерiндегi нарықтық қатынастар дамыту
және экономиканы мемлекеттiк реттеу
Көптеген Шығыс Еуропа елдерi бұрыннан Экономикалық өзара көмек
Кеңесiнiң құрамында болып (қаңтар 1949 ж.), қоғамның тұрмыстық экономикалық
негiзi мен саяси құрылымы бiркелкi болуына қарамастан орталықтандырылған
шаруашылық жүйесiнен нарықтық экономикалық өте бастады. Экономикалық
жағынан қарайтын болсақ, олардың айырмашылығы меншiк түрлерiнiң өндiрiс
құралдарымен қатынасына, өнеркәсiптiң мамандану түрлерi, халық
шаруашылығының ұйымдастыру мен басқару құрылымына байланысты болуда.
Сондықтан экономикалық реформаны әр түрлi басымды механизмдердi қолдану
арқылы, яғни үдемелi қарқындық пен мерзiмдiлiк арқылы, әр түрлi жүйелер мен
ресурстарды сақтау қағидаларын қолдана отырып жүргiзу керек. Мiне осы
тұрғыдан алға қойған мiндеттердi шешуге нарықтық экономикаға көшкен
елдердiң тәжiрибесiн жинақтап жаңа нарықтық жолмен шаруашылық жүргiзуге
көшу. Шаруашылық жүргiзудiң бiр түрiнен екiншi түрiне көшуде жоғарғы
жағдайды қорытындылай келiп, келесi ережелерге сүйенуiмiзге болады:
меншiк түрлерiне қарамастан мемлекеттiк меншiктi жекешелендiру және
шаруашылық әрекетiне жағдай жасау;
мемлекеттiк кәсiпорындарды уақтау, тауар өндiрушiлердi
демонаполизацияландыру және монополияға қарсы күрестiң қызметiн күшейту;
нарық механизмiнiң ерекшелiктерiне байланысты экономиканы басқару құрылымын
жетiлдiру;
қаржы –банк жүйелерін реформалау және бюджеттік инвестицияны қысқарту;
елдің экспорттық әулетін арттыруда бәсекелестік қабілеті бар өнеркәсіпті
мемлекеттік тарапынан қолдану;
шетел инвестицияларын енгізуде және біріккен өндіріс қызметін қолдауда
саяси, құқықтық және шаруашылық жағдай жасау;
ұлттық валютаның айналымда болуын қолдау және қамтамасыз ету.
Жоғарыда көрсетілген шараларды экономикада нарықтықты реттеу механизмдері
ретінде қолдануда әр елде өзінің ерекшеліктері есепке алынады. Ең қолайлы
жағдайда Венгрия болды. Бұл елде экономикалық реформа үш-он жыл бұрын
басталған. Шаруашылық жүргізуде кәсіпкерлікті ынталандырудың түрлерін
алдын ала ескере жүргізген. Халық шаруашылығының алдыңғы буындарындағы
құқық негіздерін жасауда экономикалық ассоциациялар заңы негізгі роль
атқарады. Мемлекеттік кәсіпорындарды экономикалық ассоциацияларға
айналдыруда тиісті шешімдер қолданылды. Мемлекеттік жекешелендіруде көп
жағдайда уақтау және жұмыс істеп тұрған кәсіпорындарды қайта құру шаралары
жүргізілді. Бұл шаралар тек бұйрық түрімен емес, еңбек ұйымдарының және
олардың басшыларының қолданылуымен жүргізілді. Соның нәтижесінде үш жылда
(1989-1991жж) елде шағын және орта кәсіпорындар төрт есе көбейді.
Конъюктураның өзгеруіне байланысты кәсіпорындардың қызметінде қажетті
икемділік пайда болды. Мемлекеттік тарапынан бұл процесс қолдау тапты.
Қаржы- шаруашылық жағдайлары мен халық шаруашылығына керекті өнім шығаратын
кәсіпорындар банкрот жағдайына ұшыраса, жеңілдік несие беріп санация
жасалған немесе бұл кәсіпорындарды басқа меншікке (соның ішінде
шетелдіктерге) берілді.
Бұған нарық инфрақұрылымының құрылуы (қордық қызметтердің пайда болуы
мен дамуы, тауарлы және брокерлік биржалар, инвестициялық қорлар, несие –
банк қызметтері) және қаржы – банк жүйелерінің реформалануы мүмкіндік
туғызды. Экономикадағы дағдарыстық жағдайдан шығуды банкротқа ұшыраған
өнеркәсіптегі жекешелендіру процесі инвестициялық бағыт алды. 1993 ж. 600
өнеркәсіптің жартысына жуығы инвестордың ықыласына байланысты
жекешелендірілген, ал 40 % -дан жоғарысы өнеркәсіптердің өздерінің
ықыластарына байланысты жекешелендірілген. Нарықтық шаруашылық даму
төменнен негізделіп жоғарыдан ұйымдық, құқықтық, не экономикалық жағдай
жасалуы керек. Тәжірибе көрсеткендей, тауарлы материалдық құндылықтардың
өндіріс құралдары мен халық тұтыныу тауарлары және қозғалысына толық
еркіндік беру маңызды шара болып табылады. Бірінші жағдайда олардың
қозғалысы шарт негізінде қамтамасыз етілсе, ал екінші жағдайда фирмалық
дүкендер негізі мен халыққа сауда қызметін көрсету орындары арқылы
жүргізіледі.
Нарық жағдайда шаруашылық жүргізуге дайын Австрия болды. Баға құру
мен еңбек ақыны реттеу, шетел инвестицияларымен ыньаландыру, сыртқы
экономикалық қатынастарды либерализациялау, ақша айналымын тұрақтандыру,
ұлттық валютаны конверсиялау жөніндегі шаралар 40 -жылдардың соңынан
жүргізіле бастады [40,86-95-б.]. Нәтижесінде осы шаралар мемлекет пен жеке
меншіктің арасындағы ұтымды пропорцияны қалыптастыруға, орталықтандырылған
және нарық құрылымдарының ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz