Мүлік салығының экономикалық мәні құру принциптері мен функциялары
ЖОСПАР
КІРІСПЕ
ЗАҢДЫ ТҰЛҒАЛАР МЕН КӘСІПКЕРЛЕРДІҢ МҮЛІК САЛЫҒЫ
1.1. Мүлік салығын төлеушілер және салық салу объектілері ... ... ... ... ... ... ... 1
1.2. Мүлік салығын есептеу мен төлеу тәртіб ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...4
МҮЛІК САЛЫҒЫНЫҢ ЭКОНОМИКАЛЫҚ МӘНІ ҚҰРУ ПРИНЦИПТЕРІ МЕН ФУНКЦИЯЛАРЫ
2.1. Мүлік салығын төлеушілер және салық салу объектілері ... ... ... ... ... ... ... ...6
2.2. Салықты есептеу мен төлеу тәртібі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 7
МҮЛІК САЛЫҒЫ АҒЫМДАҒЫ ЕСЕПТЕР.ДЕКЛАРАЦИЯ, ЕСЕПТІК КӨРСЕТКІШТЕРДІ САЛЫСТЫРУ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...12
ҚОРЫТЫНДЫ
КІРІСПЕ
ЗАҢДЫ ТҰЛҒАЛАР МЕН КӘСІПКЕРЛЕРДІҢ МҮЛІК САЛЫҒЫ
1.1. Мүлік салығын төлеушілер және салық салу объектілері ... ... ... ... ... ... ... 1
1.2. Мүлік салығын есептеу мен төлеу тәртіб ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...4
МҮЛІК САЛЫҒЫНЫҢ ЭКОНОМИКАЛЫҚ МӘНІ ҚҰРУ ПРИНЦИПТЕРІ МЕН ФУНКЦИЯЛАРЫ
2.1. Мүлік салығын төлеушілер және салық салу объектілері ... ... ... ... ... ... ... ...6
2.2. Салықты есептеу мен төлеу тәртібі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 7
МҮЛІК САЛЫҒЫ АҒЫМДАҒЫ ЕСЕПТЕР.ДЕКЛАРАЦИЯ, ЕСЕПТІК КӨРСЕТКІШТЕРДІ САЛЫСТЫРУ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...12
ҚОРЫТЫНДЫ
Мүлік салығын төлеушілер:
1) Қазақстан Республикасының аумағында меншік, шаруашылық жүргізу немесе оралымды басқару құқығында салық салу объектісі бар заңды тұлғалар.
2) Қазақстан Республикасының аумағында меншік құқығында салық салу объектісі бар жеке кәсіпкерлер.
3) Заңды тұлғаның шешімі бойынша оның құрылымдық бөлімшелері.
4) Қазақстан Республикасының резиденті емес заңды тұлғалар Қазақстан Республикасының аумағында орналасқан салық салу объектілері бойынша салық төлеушілер болып табылады.
Мүлік салығы бойынша жеңілдіктер.
Мүлік салығын төлеушілерге бірнеше салық жеңілдіктері қарастырылған. Мәселен:
1. 1995 жылы 24 сәуірдегі «Салықтар және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдер туралы» Қазақстан Республикасы Президентінің Жарлығына сәйкес мүлік салығын төлеуден босатылады:
∙ кәсіпкерлік қызметте пайдаланылмайтын мүлік бойынша – коммерциялық емес және бюджеттегі ұйымдар;
∙ өндірістік мақсатта және әлеуметтік салада пайдаланылатын мүлік бойынша–
Қазақстан Республикасы мүгедектерінің ерікті қоғамы, Қазақ зағиптар қоғамы, Қазақ саңыраулар қоғамы, Ақыл-есі дене бітімінің кемістігі бар балалар мен жасөс- пірімдерді әлеуметтік бейімдеу мен олардың еңбек ету қабілетін қалпына келтіру орталығы, ААФЖЕҚ Орталық комитеті, Ауғанстан соғысы ардагерлерінің Қазақ Республикалық ұйымы (кәсіпорындарынсыз);
∙ Қазақстанның Ұлттық банкі мен оның бөлімшелері.
2. Қазақстан Республикасының 1999 жылы 16 шілдедегі заңына сәйкес, мүлік салығын төлеуден босатылады:
1) мемлекеттік мекемелер және кәсіпкерлік қызметте пайдаланылмайтын мүлік бойынша коммерциялық емес ұйымдар;
2) өндірістік мақсатта және әлеуметтік салада пайдаланылатын мүлік бойынша – Қазақстан Республикасы мүгедектерінің ерікті қоғамы, Қазақ зағиптар саңыраулар қоғамы, Ақыл-есі мен дене бітімінің кемістігі бар балалар мен жасөспірімдерді әлеуметтік бейімдеу мен олардың еңбек ету қабілетін қалпына келтіру орталығы, сондай- ақ осы қоғамдардың меншігі болып табылатын және олардың қаражаты есебінен салынған өндірістік кәсіпорындар, Ауғанстан соғысы ардагерлерінің Қазақ Республикалық ұйымы (кәсіпорындарынсыз);
2-1) қызметінің негізгі түрі ғылым және кітапхана қызметін көрсету саласындағы жұмыстарды орындау болып табылатын мемлекеттік кәсіпорындар;
2-2) ғылыми кадрларды мемлекеттік аттестаттау саласындағы міндеттерді жүзеге асыратын мемлекеттік кәсіпорын;
2-3) қызметінің негізгі түрі театр, ойын-сауық және концерттік шараларды жүзеге асыру, тарихи-мәдени құндылықтарды сақтау жөнінде, балаларды, қарттар мен мүгедектерді әлеуметтік қорғау және әлеуметтік қамсыздандыру саласында, спорт саласында қызметтер көрсету болып табылатын мемлекеттік кәсіпорындар;
3) Қазақстанның Ұлтық банкі мен оның бөлімшелері;
1) Қазақстан Республикасының аумағында меншік, шаруашылық жүргізу немесе оралымды басқару құқығында салық салу объектісі бар заңды тұлғалар.
2) Қазақстан Республикасының аумағында меншік құқығында салық салу объектісі бар жеке кәсіпкерлер.
3) Заңды тұлғаның шешімі бойынша оның құрылымдық бөлімшелері.
4) Қазақстан Республикасының резиденті емес заңды тұлғалар Қазақстан Республикасының аумағында орналасқан салық салу объектілері бойынша салық төлеушілер болып табылады.
Мүлік салығы бойынша жеңілдіктер.
Мүлік салығын төлеушілерге бірнеше салық жеңілдіктері қарастырылған. Мәселен:
1. 1995 жылы 24 сәуірдегі «Салықтар және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдер туралы» Қазақстан Республикасы Президентінің Жарлығына сәйкес мүлік салығын төлеуден босатылады:
∙ кәсіпкерлік қызметте пайдаланылмайтын мүлік бойынша – коммерциялық емес және бюджеттегі ұйымдар;
∙ өндірістік мақсатта және әлеуметтік салада пайдаланылатын мүлік бойынша–
Қазақстан Республикасы мүгедектерінің ерікті қоғамы, Қазақ зағиптар қоғамы, Қазақ саңыраулар қоғамы, Ақыл-есі дене бітімінің кемістігі бар балалар мен жасөс- пірімдерді әлеуметтік бейімдеу мен олардың еңбек ету қабілетін қалпына келтіру орталығы, ААФЖЕҚ Орталық комитеті, Ауғанстан соғысы ардагерлерінің Қазақ Республикалық ұйымы (кәсіпорындарынсыз);
∙ Қазақстанның Ұлттық банкі мен оның бөлімшелері.
2. Қазақстан Республикасының 1999 жылы 16 шілдедегі заңына сәйкес, мүлік салығын төлеуден босатылады:
1) мемлекеттік мекемелер және кәсіпкерлік қызметте пайдаланылмайтын мүлік бойынша коммерциялық емес ұйымдар;
2) өндірістік мақсатта және әлеуметтік салада пайдаланылатын мүлік бойынша – Қазақстан Республикасы мүгедектерінің ерікті қоғамы, Қазақ зағиптар саңыраулар қоғамы, Ақыл-есі мен дене бітімінің кемістігі бар балалар мен жасөспірімдерді әлеуметтік бейімдеу мен олардың еңбек ету қабілетін қалпына келтіру орталығы, сондай- ақ осы қоғамдардың меншігі болып табылатын және олардың қаражаты есебінен салынған өндірістік кәсіпорындар, Ауғанстан соғысы ардагерлерінің Қазақ Республикалық ұйымы (кәсіпорындарынсыз);
2-1) қызметінің негізгі түрі ғылым және кітапхана қызметін көрсету саласындағы жұмыстарды орындау болып табылатын мемлекеттік кәсіпорындар;
2-2) ғылыми кадрларды мемлекеттік аттестаттау саласындағы міндеттерді жүзеге асыратын мемлекеттік кәсіпорын;
2-3) қызметінің негізгі түрі театр, ойын-сауық және концерттік шараларды жүзеге асыру, тарихи-мәдени құндылықтарды сақтау жөнінде, балаларды, қарттар мен мүгедектерді әлеуметтік қорғау және әлеуметтік қамсыздандыру саласында, спорт саласында қызметтер көрсету болып табылатын мемлекеттік кәсіпорындар;
3) Қазақстанның Ұлтық банкі мен оның бөлімшелері;
ЖОСПАР
КІРІСПЕ
ЗАҢДЫ ТҰЛҒАЛАР МЕН КӘСІПКЕРЛЕРДІҢ МҮЛІК САЛЫҒЫ
1. Мүлік салығын төлеушілер және салық салу
объектілері ... ... ... ... ... ... ... 1
2. Мүлік салығын есептеу мен төлеу
тәртіб ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ..4
МҮЛІК САЛЫҒЫНЫҢ ЭКОНОМИКАЛЫҚ МӘНІ ҚҰРУ ПРИНЦИПТЕРІ МЕН ФУНКЦИЯЛАРЫ
2.1. Мүлік салығын төлеушілер және салық салу
объектілері ... ... ... ... ... ... ... ...6
2.2. Салықты есептеу мен төлеу
тәртібі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
.7
МҮЛІК САЛЫҒЫ АҒЫМДАҒЫ ЕСЕПТЕР-ДЕКЛАРАЦИЯ, ЕСЕПТІК КӨРСЕТКІШТЕРДІ
САЛЫСТЫРУ ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... 12
ҚОРЫТЫНДЫ
1-ТАРАУ. Заңды тұлғалар мен кәсіпкерлердің мүлік салығы
1.1. Мүлік салығын төлеушілер және салық салу объектілері
Бұл тарауда заңды тұлғалар мен жеке кәсіпкерлердің және жеке
тұлғалардың мүлік салығын бөлек-бөлек қарастырамыз.
Мүлік салығы - Қазақстан Республикасының аумағында меншік, шаруашылық
жүргізу немесе оралымды басқару құқығында салық салу объектісі бар заңды
тұлғалар, жеке кәсіпкерлер және жеке тұлғалар төлейтін салық түрі.
Мүлік салығы жергілікті салық болып табылады.
Мүлік жылжитын және жылжымайтын болып бөлінеді (1-сурет).
1-сурет. Мүліктің жіктелуі.
Мүлік салығын төлеушілер:
1) Қазақстан Республикасының аумағында меншік, шаруашылық жүргізу немесе
оралымды басқару құқығында салық салу объектісі бар заңды тұлғалар.
2) Қазақстан Республикасының аумағында меншік құқығында салық салу
объектісі бар жеке кәсіпкерлер.
3) Заңды тұлғаның шешімі бойынша оның құрылымдық бөлімшелері.
4) Қазақстан Республикасының резиденті емес заңды тұлғалар Қазақстан
Республикасының аумағында орналасқан салық салу объектілері бойынша
салық төлеушілер болып табылады.
Мүлік салығы бойынша жеңілдіктер.
Мүлік салығын төлеушілерге бірнеше салық жеңілдіктері қарастырылған.
Мәселен:
1. 1995 жылы 24 сәуірдегі Салықтар және бюджетке төленетін басқа да
міндетті төлемдер туралы Қазақстан Республикасы Президентінің Жарлығына
сәйкес мүлік салығын төлеуден босатылады:
∙ кәсіпкерлік қызметте пайдаланылмайтын мүлік бойынша – коммерциялық
емес және бюджеттегі ұйымдар;
∙ өндірістік мақсатта және әлеуметтік салада пайдаланылатын мүлік
бойынша–
Қазақстан Республикасы мүгедектерінің ерікті қоғамы, Қазақ зағиптар қоғамы,
Қазақ саңыраулар қоғамы, Ақыл-есі дене бітімінің
кемістігі бар балалар мен жасөс- пірімдерді әлеуметтік бейімдеу мен
олардың еңбек ету қабілетін қалпына келтіру орталығы, ААФЖЕҚ Орталық
комитеті, Ауғанстан соғысы ардагерлерінің Қазақ Республикалық ұйымы
(кәсіпорындарынсыз);
∙ Қазақстанның Ұлттық банкі мен оның бөлімшелері.
2. Қазақстан Республикасының 1999 жылы 16 шілдедегі заңына сәйкес, мүлік
салығын төлеуден босатылады:
1) мемлекеттік мекемелер және кәсіпкерлік қызметте пайдаланылмайтын
мүлік бойынша коммерциялық емес ұйымдар;
2) өндірістік мақсатта және әлеуметтік салада пайдаланылатын мүлік
бойынша – Қазақстан Республикасы мүгедектерінің ерікті қоғамы, Қазақ
зағиптар саңыраулар қоғамы, Ақыл-есі мен дене бітімінің кемістігі бар
балалар мен жасөспірімдерді әлеуметтік бейімдеу мен олардың еңбек ету
қабілетін қалпына келтіру орталығы, сондай- ақ осы қоғамдардың меншігі
болып табылатын және олардың қаражаты есебінен салынған өндірістік
кәсіпорындар, Ауғанстан соғысы ардагерлерінің Қазақ Республикалық ұйымы
(кәсіпорындарынсыз);
2-1) қызметінің негізгі түрі ғылым және кітапхана қызметін көрсету
саласындағы жұмыстарды орындау болып табылатын мемлекеттік кәсіпорындар;
2-2) ғылыми кадрларды мемлекеттік аттестаттау саласындағы міндеттерді
жүзеге асыратын мемлекеттік кәсіпорын;
2-3) қызметінің негізгі түрі театр, ойын-сауық және концерттік
шараларды жүзеге асыру, тарихи-мәдени құндылықтарды сақтау жөнінде,
балаларды, қарттар мен мүгедектерді әлеуметтік қорғау және әлеуметтік
қамсыздандыру саласында, спорт саласында қызметтер көрсету болып табылатын
мемлекеттік кәсіпорындар;
3) Қазақстанның Ұлтық банкі мен оның бөлімшелері;
4) жалпы пайдаланудағы мемлекеттік автомобиль жолдарын және олардағы
жол құрылыстарын жедел басқаруға құқығы бар ұйымдар;
5) инвестициялар жөніндегі уәкілетті органымен жасалған келісім
шартқа сәйкес салық төлеушілер 5 жылға дейінгі кезеңге мүлік салығын
төлеуден босатылуы мүмкін;
6) түзеу мекемелері, Қазақстан Республикасы Ішкі істер
министрлігінің қылмыстық-атқару жүйесі түзеу мекемелерінің республикалық
мемлекеттік кәсіпорындары;
7) мектепке дейінгі балалар мекемелері, орта, арнаулы орта және
жоғары білім саласында медициналық көмек (косметалогиялық қызмет көрсетуді
қоспағанда) және білім беру қызметін көрсетуге байланысты жұмысты қызметтің
осы түрлерін жүргізуге құқық беретін тиісті лицензиялар бойынша жүзеге
асыратын ұйымдар, осындай қызметтен алынатын табысы жылдық жиынтық табыс
көлемінің кем дегенде 50 пайызын құраған жағдайда;
8) “Байқоңыр” кешені объектілерінің мүлкі негізінде құрылған
республикалық мемлекеттік кәсіпорын “Байқоңыр” кешені объектісі болып
табылатын мүлік бойынша.
3. Қазіргі уақытта мүлік салығын төлеуден босатылады:
1) Қазақстан Респуликасының Үкіметі белгілейтін қажеттілік
нормативтері шегінде салық салу объектілері бойынша бірыңғай жер салығын
төлеушілер. Салық салу объектілері бойынша бірыңғай жер салығын белгіленген
қажеттілік нормативтерінен артық төлеушілер мүлікке салынатын салықты
осында белгіленген тәртіппен төлейді;
2) салық салу салық режимінің екінші үлгісі бойынша жүзеге асырылатын
жер қойнауын пайдаланушылар;
3) мемлекеттік мекемелер;
4) уәкілетті органның қылмыстық жазаларды атқару саласындағы түзеу
мекемелерінің мемлекеттік кәсіпорындары;
5) діни бірлестіктер.
Уәкілетті органның қылмыстық жазаларды атқару саласындағы түзеу
мекемелерінің мемлекеттік кәсіпорындары пайдалануға немесе жалға берілген
мүліктері бойынша салық төлеуден босатылмайды,
Меншік иесі салық салу объектілерін сенімгерлік басқаруға немесе
жалға берген кезде меншік иесімен келісім бойынша салық төлеуші сенімгер
басқарушы немесе жалға алушы бола алады. Бұл кезде сенімгер басқарушының
немесе жалға алушының салық төлемі салық салу объектілері меншік иесінің
есепті кезең үшін салық міндеттемесін орындауы болып табылады. Егер салық
салу объектісі бірнеше тұлғаның ортақ үлестік меншігінде болса, онда
тұлғалардың әрқайсысы салық төлеуші болып саналады.
Бірлескен ортақ меншіктегі салық салу объектілері бойынша осы салық
объектілерінің меншік иелерінің бірі олардың арасындағы келісім бойынша
салық төлеуші бола алады. Қаржылық лизингке берілген объектілер бойынша
лизинг алушы салық төлеуші бола алады.
Заңды тұлғалар мен жеке кәсіпкерлер үшін салық салу объектісі болып
табылады:
∙ негізгі құралдар (оның ішінде тұрғын үй қорының құрамында тұрған
объектілер);
∙ материалдық емес активтер.
Қазақстан Республикасының бухгалтерлік есеп жөніндегі заңдарына
сәйкес бухгалтерлік есепте белгіленген материалдық емес объектілер
материалдық емес активтер болып табылады.
Мына аталғандар салық салу обьектілеріне жатпайды:
жер;
көлік құралдары;
Қазақстан Респуликасы Үкіметінің шешімі бойынша консервацияда тұрған
негізгі құралдар;
жалпыға ортақ пайдаланылатын мемлекеттік автомобиль жолдары мен оларға
салынған жол құрылыстары;
∙ бұрылу белдеуі;
∙ жолдардың конструкциялық элементтері;
∙ көпірлер;
∙ өткерме жолдар;
∙ виадуктар;
∙ жол тарамдары;
∙ тоннельдер;
∙ жол қозғалысы қауіпсіздігін арттыруға арналған құрылыстар мен
құрылғылар;
∙ суды бұрып жіберетін және су өткізгіш құрылыстар;
∙ жол бойындағы орман алаптары;
∙ желілік өндірістік кешендер, үйлер мен ғимараттар, тұрғын үйлер;
инвестициялық салық преференцияларда белгіленген тәртіппен инвестициялық
жоба шеңберінде пайдалануға жаңадан енгізілетін негізгі құралдар;
қайта тұрғызылатын ғимараттар мен құрылыстар түріндегі аяқталмаған құрылыс
объектілері, сондай-ақ көрсетілген обьектілерде монтаждауды талап ететін
жабдықтар.
Бухгалтерлік есептің деректері бойынша анықталатын салық салу
объектілерінің орташа жылдық қалдық құны заңды тұлғалар мен жеке
кәсіпкерлердің салық салу объектілері бойынша салық базасы болып табылады.
Салық салу объектілерінің орташа жылдық қалдық құны ағымдағы салық
кезеңінің әр айының бірінші күні мен есепті кезеңнен кейінгі кезең айының
бірінші күніндегі салық салу объектілерінің қалдық құнын қосу кезінде
алынған соманың он үштен бірі ретінде анықталады.
Уәкілетті органның қылмыстық жазаларды атқару саласындағы түзеу
мекемелерінің мемлекеттік кәсіпорындарының салық салу объектілері бойынша
салық базасы пайдалануға немесе жалға берілген осы салық салу
объектілерінің үлесін негізге ала отырып анықталады.
1.2. Мүлік салығын есептеу мен төлеу тәртібі
Мүлік салығының ставкалары.
1995 жылы 24 сәуірдегі Салықтар және бюджетке төленетін басқа да
міндетті төлемдер туралы Қазақстан Республикасы Президентінің Жарлығына
сәйкес кәсіпкерлік қызметпен айналысатын заңды және жеке тұлғалардың
негізгі өндірістік және өндірістік емес қорларының құнына 0,5 пайыз ставка
бойынша мүлік салығы салынған еді.
Заңда тұлғалар мен кәсіпкерлер салық салу оъектілерінің орташа
жылдық құнынан мүлік салығын есептейді. Кейбір заңды тұлғаларға мүлік
салығын төлеуде салық ставкалары бойынша жеңілдіктер қарастырылған, мұны
төменде атап өтеміз.
Ал енді мүліктің орташа жылдық құнынан есептелетін салық ставкаларына
тоқталайық:
∙ біріншіден, заңды тұлғалар мен жеке кәсіпкерлер салық салу
объектілерінің орташа жылдық құнынан 1 пайыз;
∙ екіншіден, төменде аталған заңды тұлғалар салық салу объектілерінің
орташа жылдық құнынан 0,1 пайыз ставка бойынша мүлік салығын есептейді:
діни бірлестіктерді қоспағанда,коммерциялық емес ұйымдар;
әлеуметтік салада қызметін жүзеге асыратын ұйымдар;
негізгі қызмет түрі кітапханалық қызмет көрсету саласындағы жұмыстарды
орындау(қызмет көрсету) болып табылатын ұйымдар;
ғылыми кадрларды мемлекеттік аттестаттау саласындағы функцияларды жүзеге
асыратын мемлекеттік кәсіпорындар;
мемлекеттік меншікке жататын және мемлекеттік бюджеттің қаражаты есебінен
қаржыландырылатын су қоймаларының, су тораптарының және табиғат қорғау
мақсатындағы басқа да су шаруашылығы құрылыстарының объектілері бойынша
заңды тұлғалар.
22.11.2005 жылы №89 Заңмен заңды тұлғалар және жеке кәсіпкерлердің
мүлік салығына өзгерістер енгізілді, ол 2006 жылдың 1 қаңтарынан бастап
қолданысқа енгізіледі:
∙ жеке кәсіпкерлер мүлік салығын салық салу объектілерінің орташа
жылдық құнынан 0,5 пайыз ставка бойынша;
∙ оңайлатылған декларация негізінде арнаулы салық режимін қолданатын
заңды тұлғалар мүлік салығын салық салу объектілерінің орташа жылдық құнына
0,5 пайыз ставка бойынша есептейді.
Салықты есептеу мен төлеу тәртібі.
Салық төлеушілер салықты есептеуді салық базасына тиісті салық
ставкаларын қолдану арқылы дербес жүргізеді.
Ортақ үлестік меншіктегі салық объектілері бойынша мүлік салығы әрбір
салық төлеушінің мүлік құнындағы оның үлесіне барабар есептеледі.
Салық төлеушілер салық кезеңі ішінде мүлік салығы бойынша ағымдағы
төлемдергі төлеуге міндетті, олар салық кезеңінің басындағы бухгалтерлік
есеп деректері бойынша белгіленген салық салу объектілерінің қалдық құнына
тиісті салық ставкасын қолдану арқылы анықталады.
Салықтың ағымдағы төлемдерінің сомаларын салық төлеуші салық
кезеңіндегі мынадай мерзімнен кешіктірмей тең үлестермен енгізеді:
∙ 20 ақпанда;
∙ 20 мамырда;
∙ 20 тамызда;
∙ 20 қарашада;
Салық төлеушінің құрылу күнінен (салық салу объектілерін пайдалануға
немесе жалға беру күнінен) кейінгі кезекті мерзім уәкілетті органның
қылмыстық жазаларды атқару саласындағы түзеу мекемелерінің мемлекеттік
кәсіпорындары жаңадан құрылған салық төлеушілер мен заңды тұлғалар бойынша
ағымдағы төлемдерді төлеудің бірінші мерзімі болып табылады.
Ағымдағы төлемдерді төлеудің соңғы мерзімінен кейін құрылған салық
төлеушілер уәкілетті органның қылмыстық жазаларын атқару саласындағы түзеу
мекемелерінің мемлекеттік кәсіпорындары ағымдағы төлемдерді төлеудің соңғы
мерзімінен кейін салық салу объектілерін пайдалануға немесе жалға берген
кезінде салық сомасын ағымдағы салық кезеңі үшін декларацияны табыс ету
мерзімі басталғаннан кейін он күннен кешіктірмей төлейді.
Салық кезеңі ішінде есептен шығарылған салық салу объектілері бойынша
ағымдағы төлемдер шығарылған салық салу объектілерінің есептен шығарылған
салық базасына салық ставкасын қолдану арқылы анықталатын салық сомасына
азайтылады. Азайтылуға тиіс салық сомасы салық төлеудің қалған мерзімдеріне
тең үлестермен бөлінеді.
Салық кезеңінің ішінде мүлікке салынатын салықты есептеу мен төлеу
жөніндегі міндеттемелер өзгерген кезде мүлік салығының ағымдағы төлемдері
мүлік салығы төленетін алдағы мерзімдер бойынша тең үлестермен салық
міндеттемелерінің өзгерген сомасына түзетіледі.
Салық төлеуші салық кезеңі ішінде декларацияны табыс ету мерзімі
басталғаннан кейін он күннен кешіктірілмейтін мерзімде түпкілікті есеп
айырысуды жүргізеді және мүлік салығын төлейді.
Жеке кәсіпкер кәсіпкерлік қызметте пайдаланылатын үй-жайлар бойынша
мүлік салығанда көзделген тәртіппен есептеледі және төленеді.
Мүлік салығын есептеу мен төлеу үшін салық кезеңі – күнтізбелік жыл
болып саналады.
Уәкілетті органның қылмыстық жазаларды атқару саласындағы түзеу
мекемелерінің мемлекеттік кәсіпорындары үшін салық кезеңі салық салу
объектілерін пайдалануға немесе жалға берген кезден бастап мұндай
пайдаланудың аяқталу кезіне дейін белгіленеді.
Мүлік салығы бойынша салық есептілігі.
Салық төлеушілер (ауыл шаруашылық өнімдерін өндірушілер үшін арнаулы
салық режимінде бюджетпен есеп айырысуды жүзеге асыратын заңды тұлғаларды
қоспағанда) салық салу объектілерінің орналасқан жері бойынша салық
органдарына ағымдағы төлемдер сомасының есеп-қисабын және декларация табыс
етуге міндетті.
Ауыл шаруашылық өнімдерін өндіруші заңды тұлғалар үшін арнаулы салық
режимінде бюджетпен есеп айырысуды жүзеге асыратын заңды тұлғалардың мүлік
салығы бойынша салық есептілігін табыс ету тәртібіне арнайы тоқталамыз.
Салық кезеңі ішінде мүлік салығы бойынша салық міндеттемелері
өзгерген кезде ағымдағы төлемдердің есебі салық салу объектілері бойынша 1
ақпандағы, 1 мамырдағы, 1 тамыздағы және 1 қарашадағы жағдай бойынша
тиісінше ағымдағы салық кезеңінің 15 ақпанынан, 15 мамырынан, 1 тамызынан
және 1 қарашасынан кешіктірілмей табыс етіледі.
Декларация есепті жылдан кейінгі жылдың 31 наурызынан кешіктірілмей
табыс етіледі.
2-ТАРАУ. Мүлік салығының экономикалық мәні құру принциптері мен
функциялары
2.1. Мүлік салығын төлеушілер және салық салу
объектілері
Меншік құқығында салық салу объектілері бар жеке тұлғалар жеке
тұлғалардың мүлік салығын төлеушілер болып табылады. Мүлік салығын төлейтін
жеке тұлғаларға да салық жеңілдіктері берілген. Атап айтқанда:
1. 1995 жылы 24 сәуірдегі Салықтар және бюджетке төленетін басқа да
міндетті төлемдер туралы Қазақстан Республикасы Президентінің Жарлығына
сәйкес жеке тұлғалардың мүлік салығынан мүлік құнының 1000 ең төменгі
айлық жалақы мөлшерінде салық салынбайтын ең төменгі деңгей:
∙ Кеңестер Одағының Батырларына, Социалистік Еңбек Ерлеріне, Ұлы Отан
соғысына қатысушылар мен соларға теңестірілген адамдарға, Халық Қаһарманы
атағына ие болғандар, III дәрежелі Даңқ ордені, Отан орденімен
наградталған адамдар;
∙ Алтын алқа және Ардақты ана атағына ие болған көп балалы
аналар;
∙ І және ІІ топ мүгедектер;
∙ жеке тұратын зейнеткерлер.
2. Бүгінгі таңда мүлік салығын төлеуден босатылатын жеке тұлғалар:
1) мерзімді қызметтегі әскери қызметшілер мерзімді қызметтен өту (оқу)
кезеңінде;
2) меншік құқығындағы барлық салық салу объектілерінің жалпы құнынан
тиісті қаржы жылына арналған республикалық бюджет туралы заңда белгіленген
бір мың айлық есептік көрсеткіш шегінде (2006 жылы АЕК-1030 теңге):
∙ Кеңес Одағының Батырлары;
∙ Социалистік Еңбек Ерлері;
∙ Халық Қаһарманы атағына ие болғандар, III дәрежелі Даңқ ордені,
Отан орденімен наградталған адамдар;
∙ Алтын алқа және Ардақты ана атағына ие болған көп балалы
аналар;
∙ жеке тұратын зейнеткерлер.
3) меншік құқығындағы барлық салық салу объектілерінің жалпы құнынан
тиісті қаржы жылына арналған республикалық бюджет туралы заңда
белгіленген 1500 айлық есептік көрсеткіш шегінде (2006 жылы АЕК-1030
теңге):
∙ Ұлы Отан соғысына қатысушылар мен олаға теңестірілген адамдар;
∙ І және ІІ топ мүгедектер.
Салық салу объектілерін меншік иесі сенімгерлік басқаруға немесе
жалға берген кезде салық салу объектілері меншік иесінің келісімі бойынша
сенімгер басқарушы немесе жалгер берілген объектілер бойынша салық төлеуші
болуы мүмкін. Бұл ретте сенімгер басқарушының немесе жалгердің салық
төлеуі салық салу объектілері меншік иесінің осы салық кезеңі үшін салық
міндеттемесін орындауы болып табылады.
Бірлескен ортақ меншіктегі салық салу объектілері бойынша өздерінің
арасындағы келісіммен осы салық салу объектісі меншік иелерінің бірі салық
төлеуші бола алады.
Жеке тұлғаларға меншік құқығымен тиесілі және кәсіпкерлік қызметте
пайдаланылмайтын мынадай объектілер салық салу объектісі болып табылады:
Қазақстан Республикасының аумағындағы тұрғын үй-жайлар, саяжай құрылыстары,
гараждар және өзге де құрылыстар, ғимараттар, үй-жайлар;
Қазақстан Республикасының аумағындағы аяқталмаған құрылыс объектілері –
қоныстану (пайдалану) кезінен басталады.
Әрбір жылдың 1 қаңтарындағы жағдай бойынша Қазақстан Республикасының
Үкіметі айқындайтын уәкілетті орган белгілейтін салық салу объектілерінің
құны жеке тұлғалар үшін салық базасы болып табылады. Жеке тұлғалардың салық
салу объектілерінің құнын анықтау тәртібін Қазақстан Республикасының
Үкіметі белгілейді. Салық төлеуші жеке тұлғаның бірнеше салық салу
объектілері болған жағдайда, салық базасы әр объект бойынша жеке-жеке
есептеледі.
2.2. Салықты есептеу мен төлеу тәртібі
Жеке тұлғалардың мүлкіне салынатын салық ставкалары:
1.Қазақстан Республикасының 1991 жылы 24 желтоқсандағы жеке адамдардың
мүлкіне салынатын салық туралы Заңына сәйкес жеке адамдардың мүлкіне
салынатын салық жыл сайын құрылыстардың, үй-жайлар мен ғимараттардың
түгенденген құнынан 0,1 пайыз нарқы бойынша, ал ол болмаған кезде – осы
құрылыстардың мемлекеттік міндетті сақтандыру бойынша төлемдер есептеу
үшін қолданылатын бағамен төленеді.
2. 1995 жылы 24 сәуірдегі Салықтар және бюджетке төленетін басқа да
міндетті төлемдер туралы Қазақстан
Республикасы Президентінің Жарлығына сәйкес жеке
тұлғаның кәсіпкерлік қызметте пайдаланылмайтын мүлкіне салық салынатын
мүліктің түгендемелік құнынан 0,5 пайыз көлемінде мүлік салығын төлеген
еді.
3. 2005 жылдың аяғына дейін жеке тұлғалардың мүлкіне салынатын салық,
салық салу объектілерінің құнына қарай мынадай ставкалар бойынша
есептелінеді (1-кесте).
4. 22.11.2005 жылы №89 Заңымен жеке тұлғалардың мүлік салығына өзгерістер
енгізілді, салық ставкалары екі есе төмендеді, ол 2006 жылдың 1 қаңтарынан
бастап қолданысқа енгізіледі (2-кесте).
1-кесте. Мүлік салығының ставкалары.
1) 1 000 000 теңгеге дейін, қоса алғанда Салық салу объектілері құнының 0,1 пайызы
2) 1 000 000 теңгеден жоғары- 2 000 000 1 000 теңге + 1 000 000 теңгеден асатын
теңгеге дейін қоса алғанда сомадан 0,15%
3) 2 000 000 теңгеден жоғары- 3 000 000 2 500 теңге + 2 000 000 теңгеден асатын
теңгеге дейін қоса алғанда сомадан 0,2%
4) 3 000 000 теңгеден жоғары – 4 000 000 4 500 теңге + 3 000 000 теңгеден асатын
теңгеге қоса алғанда сомадан 0,3%
5) 4 000 000 теңгеден жоғары – 5 000 000 7 500 теңге + 4 000 000 теңгеден асатын
теңгеге қоса алғанда сомадан 0,4%
6) 5 000 000 теңгеден жоғары – 6 000 000 11 500 теңге + 5 000 000 теңгеден асатын
теңгеге қоса алғанда сомадан 0,5%
7) 6 000 000 теңгеден жоғары – 7 000 000 16 500 теңге + 6 000 000 теңгеден асатын
теңгеге қоса алғанда сомадан 0,6%
8) 7 000 000 теңгеден жоғары – 8 000 000 22 500 теңге + 7 000 000 теңгеден асатын
теңгеге қоса алғанда сомадан 0,7%
9) 8 000 000 теңгеден жоғары – 9 000 000 29 500 теңге + 8 000 000 теңгеден асатын
теңгеге қоса алғанда сомадан 0,8%
10) 9 000 000 теңгеден жоғары – 37 500 теңге + 9 000 000 теңгеден асатын
10 000 000 теңгеге қоса алғанда сомадан 0,9%
11) 10 000 000 теңгеден жоғары 46 500 теңге + 10 000 000 теңгеден асатын
сомадан 1%
2-кесте. Мүлік салығының ставкалары (2006 жылдың 1 қаңтарынан
бастап).
1) 1 000 000 теңгеге дейін, қоса алғанда Салық салу объектілері құнының 0,05
пайызы
2) 1 000 000 теңгеден жоғары- 2 000 000 500 теңге + 1 000 000 теңгеден асатын
теңгеге дейін қоса алғанда сомадан 0,08
3) 2 000 000 теңгеден жоғары- 3 000 000 ... жалғасы
КІРІСПЕ
ЗАҢДЫ ТҰЛҒАЛАР МЕН КӘСІПКЕРЛЕРДІҢ МҮЛІК САЛЫҒЫ
1. Мүлік салығын төлеушілер және салық салу
объектілері ... ... ... ... ... ... ... 1
2. Мүлік салығын есептеу мен төлеу
тәртіб ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ..4
МҮЛІК САЛЫҒЫНЫҢ ЭКОНОМИКАЛЫҚ МӘНІ ҚҰРУ ПРИНЦИПТЕРІ МЕН ФУНКЦИЯЛАРЫ
2.1. Мүлік салығын төлеушілер және салық салу
объектілері ... ... ... ... ... ... ... ...6
2.2. Салықты есептеу мен төлеу
тәртібі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
.7
МҮЛІК САЛЫҒЫ АҒЫМДАҒЫ ЕСЕПТЕР-ДЕКЛАРАЦИЯ, ЕСЕПТІК КӨРСЕТКІШТЕРДІ
САЛЫСТЫРУ ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... 12
ҚОРЫТЫНДЫ
1-ТАРАУ. Заңды тұлғалар мен кәсіпкерлердің мүлік салығы
1.1. Мүлік салығын төлеушілер және салық салу объектілері
Бұл тарауда заңды тұлғалар мен жеке кәсіпкерлердің және жеке
тұлғалардың мүлік салығын бөлек-бөлек қарастырамыз.
Мүлік салығы - Қазақстан Республикасының аумағында меншік, шаруашылық
жүргізу немесе оралымды басқару құқығында салық салу объектісі бар заңды
тұлғалар, жеке кәсіпкерлер және жеке тұлғалар төлейтін салық түрі.
Мүлік салығы жергілікті салық болып табылады.
Мүлік жылжитын және жылжымайтын болып бөлінеді (1-сурет).
1-сурет. Мүліктің жіктелуі.
Мүлік салығын төлеушілер:
1) Қазақстан Республикасының аумағында меншік, шаруашылық жүргізу немесе
оралымды басқару құқығында салық салу объектісі бар заңды тұлғалар.
2) Қазақстан Республикасының аумағында меншік құқығында салық салу
объектісі бар жеке кәсіпкерлер.
3) Заңды тұлғаның шешімі бойынша оның құрылымдық бөлімшелері.
4) Қазақстан Республикасының резиденті емес заңды тұлғалар Қазақстан
Республикасының аумағында орналасқан салық салу объектілері бойынша
салық төлеушілер болып табылады.
Мүлік салығы бойынша жеңілдіктер.
Мүлік салығын төлеушілерге бірнеше салық жеңілдіктері қарастырылған.
Мәселен:
1. 1995 жылы 24 сәуірдегі Салықтар және бюджетке төленетін басқа да
міндетті төлемдер туралы Қазақстан Республикасы Президентінің Жарлығына
сәйкес мүлік салығын төлеуден босатылады:
∙ кәсіпкерлік қызметте пайдаланылмайтын мүлік бойынша – коммерциялық
емес және бюджеттегі ұйымдар;
∙ өндірістік мақсатта және әлеуметтік салада пайдаланылатын мүлік
бойынша–
Қазақстан Республикасы мүгедектерінің ерікті қоғамы, Қазақ зағиптар қоғамы,
Қазақ саңыраулар қоғамы, Ақыл-есі дене бітімінің
кемістігі бар балалар мен жасөс- пірімдерді әлеуметтік бейімдеу мен
олардың еңбек ету қабілетін қалпына келтіру орталығы, ААФЖЕҚ Орталық
комитеті, Ауғанстан соғысы ардагерлерінің Қазақ Республикалық ұйымы
(кәсіпорындарынсыз);
∙ Қазақстанның Ұлттық банкі мен оның бөлімшелері.
2. Қазақстан Республикасының 1999 жылы 16 шілдедегі заңына сәйкес, мүлік
салығын төлеуден босатылады:
1) мемлекеттік мекемелер және кәсіпкерлік қызметте пайдаланылмайтын
мүлік бойынша коммерциялық емес ұйымдар;
2) өндірістік мақсатта және әлеуметтік салада пайдаланылатын мүлік
бойынша – Қазақстан Республикасы мүгедектерінің ерікті қоғамы, Қазақ
зағиптар саңыраулар қоғамы, Ақыл-есі мен дене бітімінің кемістігі бар
балалар мен жасөспірімдерді әлеуметтік бейімдеу мен олардың еңбек ету
қабілетін қалпына келтіру орталығы, сондай- ақ осы қоғамдардың меншігі
болып табылатын және олардың қаражаты есебінен салынған өндірістік
кәсіпорындар, Ауғанстан соғысы ардагерлерінің Қазақ Республикалық ұйымы
(кәсіпорындарынсыз);
2-1) қызметінің негізгі түрі ғылым және кітапхана қызметін көрсету
саласындағы жұмыстарды орындау болып табылатын мемлекеттік кәсіпорындар;
2-2) ғылыми кадрларды мемлекеттік аттестаттау саласындағы міндеттерді
жүзеге асыратын мемлекеттік кәсіпорын;
2-3) қызметінің негізгі түрі театр, ойын-сауық және концерттік
шараларды жүзеге асыру, тарихи-мәдени құндылықтарды сақтау жөнінде,
балаларды, қарттар мен мүгедектерді әлеуметтік қорғау және әлеуметтік
қамсыздандыру саласында, спорт саласында қызметтер көрсету болып табылатын
мемлекеттік кәсіпорындар;
3) Қазақстанның Ұлтық банкі мен оның бөлімшелері;
4) жалпы пайдаланудағы мемлекеттік автомобиль жолдарын және олардағы
жол құрылыстарын жедел басқаруға құқығы бар ұйымдар;
5) инвестициялар жөніндегі уәкілетті органымен жасалған келісім
шартқа сәйкес салық төлеушілер 5 жылға дейінгі кезеңге мүлік салығын
төлеуден босатылуы мүмкін;
6) түзеу мекемелері, Қазақстан Республикасы Ішкі істер
министрлігінің қылмыстық-атқару жүйесі түзеу мекемелерінің республикалық
мемлекеттік кәсіпорындары;
7) мектепке дейінгі балалар мекемелері, орта, арнаулы орта және
жоғары білім саласында медициналық көмек (косметалогиялық қызмет көрсетуді
қоспағанда) және білім беру қызметін көрсетуге байланысты жұмысты қызметтің
осы түрлерін жүргізуге құқық беретін тиісті лицензиялар бойынша жүзеге
асыратын ұйымдар, осындай қызметтен алынатын табысы жылдық жиынтық табыс
көлемінің кем дегенде 50 пайызын құраған жағдайда;
8) “Байқоңыр” кешені объектілерінің мүлкі негізінде құрылған
республикалық мемлекеттік кәсіпорын “Байқоңыр” кешені объектісі болып
табылатын мүлік бойынша.
3. Қазіргі уақытта мүлік салығын төлеуден босатылады:
1) Қазақстан Респуликасының Үкіметі белгілейтін қажеттілік
нормативтері шегінде салық салу объектілері бойынша бірыңғай жер салығын
төлеушілер. Салық салу объектілері бойынша бірыңғай жер салығын белгіленген
қажеттілік нормативтерінен артық төлеушілер мүлікке салынатын салықты
осында белгіленген тәртіппен төлейді;
2) салық салу салық режимінің екінші үлгісі бойынша жүзеге асырылатын
жер қойнауын пайдаланушылар;
3) мемлекеттік мекемелер;
4) уәкілетті органның қылмыстық жазаларды атқару саласындағы түзеу
мекемелерінің мемлекеттік кәсіпорындары;
5) діни бірлестіктер.
Уәкілетті органның қылмыстық жазаларды атқару саласындағы түзеу
мекемелерінің мемлекеттік кәсіпорындары пайдалануға немесе жалға берілген
мүліктері бойынша салық төлеуден босатылмайды,
Меншік иесі салық салу объектілерін сенімгерлік басқаруға немесе
жалға берген кезде меншік иесімен келісім бойынша салық төлеуші сенімгер
басқарушы немесе жалға алушы бола алады. Бұл кезде сенімгер басқарушының
немесе жалға алушының салық төлемі салық салу объектілері меншік иесінің
есепті кезең үшін салық міндеттемесін орындауы болып табылады. Егер салық
салу объектісі бірнеше тұлғаның ортақ үлестік меншігінде болса, онда
тұлғалардың әрқайсысы салық төлеуші болып саналады.
Бірлескен ортақ меншіктегі салық салу объектілері бойынша осы салық
объектілерінің меншік иелерінің бірі олардың арасындағы келісім бойынша
салық төлеуші бола алады. Қаржылық лизингке берілген объектілер бойынша
лизинг алушы салық төлеуші бола алады.
Заңды тұлғалар мен жеке кәсіпкерлер үшін салық салу объектісі болып
табылады:
∙ негізгі құралдар (оның ішінде тұрғын үй қорының құрамында тұрған
объектілер);
∙ материалдық емес активтер.
Қазақстан Республикасының бухгалтерлік есеп жөніндегі заңдарына
сәйкес бухгалтерлік есепте белгіленген материалдық емес объектілер
материалдық емес активтер болып табылады.
Мына аталғандар салық салу обьектілеріне жатпайды:
жер;
көлік құралдары;
Қазақстан Респуликасы Үкіметінің шешімі бойынша консервацияда тұрған
негізгі құралдар;
жалпыға ортақ пайдаланылатын мемлекеттік автомобиль жолдары мен оларға
салынған жол құрылыстары;
∙ бұрылу белдеуі;
∙ жолдардың конструкциялық элементтері;
∙ көпірлер;
∙ өткерме жолдар;
∙ виадуктар;
∙ жол тарамдары;
∙ тоннельдер;
∙ жол қозғалысы қауіпсіздігін арттыруға арналған құрылыстар мен
құрылғылар;
∙ суды бұрып жіберетін және су өткізгіш құрылыстар;
∙ жол бойындағы орман алаптары;
∙ желілік өндірістік кешендер, үйлер мен ғимараттар, тұрғын үйлер;
инвестициялық салық преференцияларда белгіленген тәртіппен инвестициялық
жоба шеңберінде пайдалануға жаңадан енгізілетін негізгі құралдар;
қайта тұрғызылатын ғимараттар мен құрылыстар түріндегі аяқталмаған құрылыс
объектілері, сондай-ақ көрсетілген обьектілерде монтаждауды талап ететін
жабдықтар.
Бухгалтерлік есептің деректері бойынша анықталатын салық салу
объектілерінің орташа жылдық қалдық құны заңды тұлғалар мен жеке
кәсіпкерлердің салық салу объектілері бойынша салық базасы болып табылады.
Салық салу объектілерінің орташа жылдық қалдық құны ағымдағы салық
кезеңінің әр айының бірінші күні мен есепті кезеңнен кейінгі кезең айының
бірінші күніндегі салық салу объектілерінің қалдық құнын қосу кезінде
алынған соманың он үштен бірі ретінде анықталады.
Уәкілетті органның қылмыстық жазаларды атқару саласындағы түзеу
мекемелерінің мемлекеттік кәсіпорындарының салық салу объектілері бойынша
салық базасы пайдалануға немесе жалға берілген осы салық салу
объектілерінің үлесін негізге ала отырып анықталады.
1.2. Мүлік салығын есептеу мен төлеу тәртібі
Мүлік салығының ставкалары.
1995 жылы 24 сәуірдегі Салықтар және бюджетке төленетін басқа да
міндетті төлемдер туралы Қазақстан Республикасы Президентінің Жарлығына
сәйкес кәсіпкерлік қызметпен айналысатын заңды және жеке тұлғалардың
негізгі өндірістік және өндірістік емес қорларының құнына 0,5 пайыз ставка
бойынша мүлік салығы салынған еді.
Заңда тұлғалар мен кәсіпкерлер салық салу оъектілерінің орташа
жылдық құнынан мүлік салығын есептейді. Кейбір заңды тұлғаларға мүлік
салығын төлеуде салық ставкалары бойынша жеңілдіктер қарастырылған, мұны
төменде атап өтеміз.
Ал енді мүліктің орташа жылдық құнынан есептелетін салық ставкаларына
тоқталайық:
∙ біріншіден, заңды тұлғалар мен жеке кәсіпкерлер салық салу
объектілерінің орташа жылдық құнынан 1 пайыз;
∙ екіншіден, төменде аталған заңды тұлғалар салық салу объектілерінің
орташа жылдық құнынан 0,1 пайыз ставка бойынша мүлік салығын есептейді:
діни бірлестіктерді қоспағанда,коммерциялық емес ұйымдар;
әлеуметтік салада қызметін жүзеге асыратын ұйымдар;
негізгі қызмет түрі кітапханалық қызмет көрсету саласындағы жұмыстарды
орындау(қызмет көрсету) болып табылатын ұйымдар;
ғылыми кадрларды мемлекеттік аттестаттау саласындағы функцияларды жүзеге
асыратын мемлекеттік кәсіпорындар;
мемлекеттік меншікке жататын және мемлекеттік бюджеттің қаражаты есебінен
қаржыландырылатын су қоймаларының, су тораптарының және табиғат қорғау
мақсатындағы басқа да су шаруашылығы құрылыстарының объектілері бойынша
заңды тұлғалар.
22.11.2005 жылы №89 Заңмен заңды тұлғалар және жеке кәсіпкерлердің
мүлік салығына өзгерістер енгізілді, ол 2006 жылдың 1 қаңтарынан бастап
қолданысқа енгізіледі:
∙ жеке кәсіпкерлер мүлік салығын салық салу объектілерінің орташа
жылдық құнынан 0,5 пайыз ставка бойынша;
∙ оңайлатылған декларация негізінде арнаулы салық режимін қолданатын
заңды тұлғалар мүлік салығын салық салу объектілерінің орташа жылдық құнына
0,5 пайыз ставка бойынша есептейді.
Салықты есептеу мен төлеу тәртібі.
Салық төлеушілер салықты есептеуді салық базасына тиісті салық
ставкаларын қолдану арқылы дербес жүргізеді.
Ортақ үлестік меншіктегі салық объектілері бойынша мүлік салығы әрбір
салық төлеушінің мүлік құнындағы оның үлесіне барабар есептеледі.
Салық төлеушілер салық кезеңі ішінде мүлік салығы бойынша ағымдағы
төлемдергі төлеуге міндетті, олар салық кезеңінің басындағы бухгалтерлік
есеп деректері бойынша белгіленген салық салу объектілерінің қалдық құнына
тиісті салық ставкасын қолдану арқылы анықталады.
Салықтың ағымдағы төлемдерінің сомаларын салық төлеуші салық
кезеңіндегі мынадай мерзімнен кешіктірмей тең үлестермен енгізеді:
∙ 20 ақпанда;
∙ 20 мамырда;
∙ 20 тамызда;
∙ 20 қарашада;
Салық төлеушінің құрылу күнінен (салық салу объектілерін пайдалануға
немесе жалға беру күнінен) кейінгі кезекті мерзім уәкілетті органның
қылмыстық жазаларды атқару саласындағы түзеу мекемелерінің мемлекеттік
кәсіпорындары жаңадан құрылған салық төлеушілер мен заңды тұлғалар бойынша
ағымдағы төлемдерді төлеудің бірінші мерзімі болып табылады.
Ағымдағы төлемдерді төлеудің соңғы мерзімінен кейін құрылған салық
төлеушілер уәкілетті органның қылмыстық жазаларын атқару саласындағы түзеу
мекемелерінің мемлекеттік кәсіпорындары ағымдағы төлемдерді төлеудің соңғы
мерзімінен кейін салық салу объектілерін пайдалануға немесе жалға берген
кезінде салық сомасын ағымдағы салық кезеңі үшін декларацияны табыс ету
мерзімі басталғаннан кейін он күннен кешіктірмей төлейді.
Салық кезеңі ішінде есептен шығарылған салық салу объектілері бойынша
ағымдағы төлемдер шығарылған салық салу объектілерінің есептен шығарылған
салық базасына салық ставкасын қолдану арқылы анықталатын салық сомасына
азайтылады. Азайтылуға тиіс салық сомасы салық төлеудің қалған мерзімдеріне
тең үлестермен бөлінеді.
Салық кезеңінің ішінде мүлікке салынатын салықты есептеу мен төлеу
жөніндегі міндеттемелер өзгерген кезде мүлік салығының ағымдағы төлемдері
мүлік салығы төленетін алдағы мерзімдер бойынша тең үлестермен салық
міндеттемелерінің өзгерген сомасына түзетіледі.
Салық төлеуші салық кезеңі ішінде декларацияны табыс ету мерзімі
басталғаннан кейін он күннен кешіктірілмейтін мерзімде түпкілікті есеп
айырысуды жүргізеді және мүлік салығын төлейді.
Жеке кәсіпкер кәсіпкерлік қызметте пайдаланылатын үй-жайлар бойынша
мүлік салығанда көзделген тәртіппен есептеледі және төленеді.
Мүлік салығын есептеу мен төлеу үшін салық кезеңі – күнтізбелік жыл
болып саналады.
Уәкілетті органның қылмыстық жазаларды атқару саласындағы түзеу
мекемелерінің мемлекеттік кәсіпорындары үшін салық кезеңі салық салу
объектілерін пайдалануға немесе жалға берген кезден бастап мұндай
пайдаланудың аяқталу кезіне дейін белгіленеді.
Мүлік салығы бойынша салық есептілігі.
Салық төлеушілер (ауыл шаруашылық өнімдерін өндірушілер үшін арнаулы
салық режимінде бюджетпен есеп айырысуды жүзеге асыратын заңды тұлғаларды
қоспағанда) салық салу объектілерінің орналасқан жері бойынша салық
органдарына ағымдағы төлемдер сомасының есеп-қисабын және декларация табыс
етуге міндетті.
Ауыл шаруашылық өнімдерін өндіруші заңды тұлғалар үшін арнаулы салық
режимінде бюджетпен есеп айырысуды жүзеге асыратын заңды тұлғалардың мүлік
салығы бойынша салық есептілігін табыс ету тәртібіне арнайы тоқталамыз.
Салық кезеңі ішінде мүлік салығы бойынша салық міндеттемелері
өзгерген кезде ағымдағы төлемдердің есебі салық салу объектілері бойынша 1
ақпандағы, 1 мамырдағы, 1 тамыздағы және 1 қарашадағы жағдай бойынша
тиісінше ағымдағы салық кезеңінің 15 ақпанынан, 15 мамырынан, 1 тамызынан
және 1 қарашасынан кешіктірілмей табыс етіледі.
Декларация есепті жылдан кейінгі жылдың 31 наурызынан кешіктірілмей
табыс етіледі.
2-ТАРАУ. Мүлік салығының экономикалық мәні құру принциптері мен
функциялары
2.1. Мүлік салығын төлеушілер және салық салу
объектілері
Меншік құқығында салық салу объектілері бар жеке тұлғалар жеке
тұлғалардың мүлік салығын төлеушілер болып табылады. Мүлік салығын төлейтін
жеке тұлғаларға да салық жеңілдіктері берілген. Атап айтқанда:
1. 1995 жылы 24 сәуірдегі Салықтар және бюджетке төленетін басқа да
міндетті төлемдер туралы Қазақстан Республикасы Президентінің Жарлығына
сәйкес жеке тұлғалардың мүлік салығынан мүлік құнының 1000 ең төменгі
айлық жалақы мөлшерінде салық салынбайтын ең төменгі деңгей:
∙ Кеңестер Одағының Батырларына, Социалистік Еңбек Ерлеріне, Ұлы Отан
соғысына қатысушылар мен соларға теңестірілген адамдарға, Халық Қаһарманы
атағына ие болғандар, III дәрежелі Даңқ ордені, Отан орденімен
наградталған адамдар;
∙ Алтын алқа және Ардақты ана атағына ие болған көп балалы
аналар;
∙ І және ІІ топ мүгедектер;
∙ жеке тұратын зейнеткерлер.
2. Бүгінгі таңда мүлік салығын төлеуден босатылатын жеке тұлғалар:
1) мерзімді қызметтегі әскери қызметшілер мерзімді қызметтен өту (оқу)
кезеңінде;
2) меншік құқығындағы барлық салық салу объектілерінің жалпы құнынан
тиісті қаржы жылына арналған республикалық бюджет туралы заңда белгіленген
бір мың айлық есептік көрсеткіш шегінде (2006 жылы АЕК-1030 теңге):
∙ Кеңес Одағының Батырлары;
∙ Социалистік Еңбек Ерлері;
∙ Халық Қаһарманы атағына ие болғандар, III дәрежелі Даңқ ордені,
Отан орденімен наградталған адамдар;
∙ Алтын алқа және Ардақты ана атағына ие болған көп балалы
аналар;
∙ жеке тұратын зейнеткерлер.
3) меншік құқығындағы барлық салық салу объектілерінің жалпы құнынан
тиісті қаржы жылына арналған республикалық бюджет туралы заңда
белгіленген 1500 айлық есептік көрсеткіш шегінде (2006 жылы АЕК-1030
теңге):
∙ Ұлы Отан соғысына қатысушылар мен олаға теңестірілген адамдар;
∙ І және ІІ топ мүгедектер.
Салық салу объектілерін меншік иесі сенімгерлік басқаруға немесе
жалға берген кезде салық салу объектілері меншік иесінің келісімі бойынша
сенімгер басқарушы немесе жалгер берілген объектілер бойынша салық төлеуші
болуы мүмкін. Бұл ретте сенімгер басқарушының немесе жалгердің салық
төлеуі салық салу объектілері меншік иесінің осы салық кезеңі үшін салық
міндеттемесін орындауы болып табылады.
Бірлескен ортақ меншіктегі салық салу объектілері бойынша өздерінің
арасындағы келісіммен осы салық салу объектісі меншік иелерінің бірі салық
төлеуші бола алады.
Жеке тұлғаларға меншік құқығымен тиесілі және кәсіпкерлік қызметте
пайдаланылмайтын мынадай объектілер салық салу объектісі болып табылады:
Қазақстан Республикасының аумағындағы тұрғын үй-жайлар, саяжай құрылыстары,
гараждар және өзге де құрылыстар, ғимараттар, үй-жайлар;
Қазақстан Республикасының аумағындағы аяқталмаған құрылыс объектілері –
қоныстану (пайдалану) кезінен басталады.
Әрбір жылдың 1 қаңтарындағы жағдай бойынша Қазақстан Республикасының
Үкіметі айқындайтын уәкілетті орган белгілейтін салық салу объектілерінің
құны жеке тұлғалар үшін салық базасы болып табылады. Жеке тұлғалардың салық
салу объектілерінің құнын анықтау тәртібін Қазақстан Республикасының
Үкіметі белгілейді. Салық төлеуші жеке тұлғаның бірнеше салық салу
объектілері болған жағдайда, салық базасы әр объект бойынша жеке-жеке
есептеледі.
2.2. Салықты есептеу мен төлеу тәртібі
Жеке тұлғалардың мүлкіне салынатын салық ставкалары:
1.Қазақстан Республикасының 1991 жылы 24 желтоқсандағы жеке адамдардың
мүлкіне салынатын салық туралы Заңына сәйкес жеке адамдардың мүлкіне
салынатын салық жыл сайын құрылыстардың, үй-жайлар мен ғимараттардың
түгенденген құнынан 0,1 пайыз нарқы бойынша, ал ол болмаған кезде – осы
құрылыстардың мемлекеттік міндетті сақтандыру бойынша төлемдер есептеу
үшін қолданылатын бағамен төленеді.
2. 1995 жылы 24 сәуірдегі Салықтар және бюджетке төленетін басқа да
міндетті төлемдер туралы Қазақстан
Республикасы Президентінің Жарлығына сәйкес жеке
тұлғаның кәсіпкерлік қызметте пайдаланылмайтын мүлкіне салық салынатын
мүліктің түгендемелік құнынан 0,5 пайыз көлемінде мүлік салығын төлеген
еді.
3. 2005 жылдың аяғына дейін жеке тұлғалардың мүлкіне салынатын салық,
салық салу объектілерінің құнына қарай мынадай ставкалар бойынша
есептелінеді (1-кесте).
4. 22.11.2005 жылы №89 Заңымен жеке тұлғалардың мүлік салығына өзгерістер
енгізілді, салық ставкалары екі есе төмендеді, ол 2006 жылдың 1 қаңтарынан
бастап қолданысқа енгізіледі (2-кесте).
1-кесте. Мүлік салығының ставкалары.
1) 1 000 000 теңгеге дейін, қоса алғанда Салық салу объектілері құнының 0,1 пайызы
2) 1 000 000 теңгеден жоғары- 2 000 000 1 000 теңге + 1 000 000 теңгеден асатын
теңгеге дейін қоса алғанда сомадан 0,15%
3) 2 000 000 теңгеден жоғары- 3 000 000 2 500 теңге + 2 000 000 теңгеден асатын
теңгеге дейін қоса алғанда сомадан 0,2%
4) 3 000 000 теңгеден жоғары – 4 000 000 4 500 теңге + 3 000 000 теңгеден асатын
теңгеге қоса алғанда сомадан 0,3%
5) 4 000 000 теңгеден жоғары – 5 000 000 7 500 теңге + 4 000 000 теңгеден асатын
теңгеге қоса алғанда сомадан 0,4%
6) 5 000 000 теңгеден жоғары – 6 000 000 11 500 теңге + 5 000 000 теңгеден асатын
теңгеге қоса алғанда сомадан 0,5%
7) 6 000 000 теңгеден жоғары – 7 000 000 16 500 теңге + 6 000 000 теңгеден асатын
теңгеге қоса алғанда сомадан 0,6%
8) 7 000 000 теңгеден жоғары – 8 000 000 22 500 теңге + 7 000 000 теңгеден асатын
теңгеге қоса алғанда сомадан 0,7%
9) 8 000 000 теңгеден жоғары – 9 000 000 29 500 теңге + 8 000 000 теңгеден асатын
теңгеге қоса алғанда сомадан 0,8%
10) 9 000 000 теңгеден жоғары – 37 500 теңге + 9 000 000 теңгеден асатын
10 000 000 теңгеге қоса алғанда сомадан 0,9%
11) 10 000 000 теңгеден жоғары 46 500 теңге + 10 000 000 теңгеден асатын
сомадан 1%
2-кесте. Мүлік салығының ставкалары (2006 жылдың 1 қаңтарынан
бастап).
1) 1 000 000 теңгеге дейін, қоса алғанда Салық салу объектілері құнының 0,05
пайызы
2) 1 000 000 теңгеден жоғары- 2 000 000 500 теңге + 1 000 000 теңгеден асатын
теңгеге дейін қоса алғанда сомадан 0,08
3) 2 000 000 теңгеден жоғары- 3 000 000 ... жалғасы
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz