Клиникалық терминдердің латын тіліндегі дәріптелуі туралы ақпарат

1. Клиникалық терминология.
2. Сөздердің мүшелену және грек.латын дублеттері.
3. Клиникалық терминологияның құрылымы.
4. Клиникалық терминологияның жұрнақтары.
Қорытынды:
Пайдаланылған әдебиеттер

Клиникалық терминология (грекше Klinike – дәрігерлік құру өнері, науқас адамды күту). Оған әртүрлі клиникалық мамандықтарының, патологиялық анатомия және патологиялық физиология сияқты ауруды зерттейтін пәндердің терминдері жатады. Ол ең алдымен терапиялық терминдер (грекше therapia – күту, емдеу) және хирургиялық терминдер (chеir – қол + ergіа – жұмыс, әрекет), ауру атаулары, патологиялық процестер мен жағдайлар, ауру белгілері, операция атаулары, зерттеу әдісі мен емдеу жолдары, медициналық құрал-жабдықтар т.б. Клиникалық терминология – ол ауруларды зерттеу және ауру тарихын жазу барысында оқулықтар мен анықтамаларда кездесетін мыңдаған атаулар. Осы медициналық терминология жүйесінде латын тілін қолдану шарт емес.

1. Керимбеков Е.Б. Физиология терминдерінің орысша-қазақша түсіндірме сөздігі. – Алма-Ата: Казахстан, 1991
2. Сауранбаев Н.Т., Мусабаева Г.Г, Ш.Ш.Сарыбаеваның жалпы редакциясымен Орысша-қазақша сӛздік, Алматы Дайк-пресс, 2005.
3. М.Н. Чернявский Латинский язык и основы медицинской терминологии., Москва «Шико», 2008 5. Энциклопедический словарь медицинских терминов, 1-3 том, М.1982 6. Айтбайұлы О. Абдрахманов С., Кекілбаев А. и др. Русско- казахский словарь. Алматы, «Арыс», 2007,1 том «А-О», 640 б. 7. Айтбайұлы О. Абдрахманов С., Кекілбаев А. и др. Русско- казахский словарь. Алматы, «Арыс», 2007, ІІ том «О-Я», 640 б. 8. Ахметов М. Медициналық терминдер сӛздігі. Орысша-қазақша- ағылшынша (40 мыңға жуық термин)., Алматы: Дайк-Пресс, 2009. 800 б.

Пән: Медицина
Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 7 бет
Таңдаулыға:

Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігінің Семей қаласының Шәкәрім атындағы мемлекеттік университеті

СӨЖ
Тақырыбы: Клиникалық терминдердің латын тіліндегі дәріптелуі.

Орындаған: Нұртөлеуов.Н.М
Тексерген: Жакиянова М.С.

Жоспары:
1. Клиникалық терминология.
2. Сөздердің мүшелену және грек-латын дублеттері.
3. Клиникалық терминологияның құрылымы.
4. Клиникалық терминологияның жұрнақтары.
Қорытынды:
Пайдаланылған әдебиеттер

1.КЛИНИКАЛЫҚ ТЕРМИНОЛОГИЯ.
Клиникалық терминология (грекше Klinike - дәрігерлік құру өнері, науқас адамды күту). Оған әртүрлі клиникалық мамандықтарының, патологиялық анатомия және патологиялық физиология сияқты ауруды зерттейтін пәндердің терминдері жатады. Ол ең алдымен терапиялық терминдер (грекше therapia - күту, емдеу) және хирургиялық терминдер (chеir - қол + ergіа - жұмыс, әрекет), ауру атаулары, патологиялық процестер мен жағдайлар, ауру белгілері, операция атаулары, зерттеу әдісі мен емдеу жолдары, медициналық құрал-жабдықтар т.б. Клиникалық терминология - ол ауруларды зерттеу және ауру тарихын жазу барысында оқулықтар мен анықтамаларда кездесетін мыңдаған атаулар. Осы медициналық терминология жүйесінде латын тілін қолдану шарт емес. Клиникалық терминдерді қолдану барысында аурудың қазақ тіліндегі атауларымен қатар олардың латынша баламалары да қолданылады: Жарық (hеrnia), сынық (fractura), қатерлі ісік (carcinoma) т.б. Сонымен қатар клиникалық терминологияда арнайы латын терминдері баламасыз қолданылады: Мыс.: status praesens т.б. Көне грек тілінің сөзжасамымен клиникалық терминология курсын оқу барысында танысасыздар. Медициналық терминологияның барлық жүйелерінде күрделі сөздердің - сөз жасаушы конструкциялардың орны үлкен. Олар түбір және сөз жасаушы элементтері бар латын-грек терминоэлементтерінен туындаған және клиникалық терминологияда көп кездеседі. Ғылыми және кәсіби жұмыстарға, аурудың алдын алуға (профилактикаға), ауруларды анықтауға (диагностикаға), науқастарды емдеуге байланысты терминдер клиникалық терминологияның үлкен бӛлігін құрайды.. Бұл бөлімде сөздің құрамы және сӛзжасамға байланысты сұрақтар қарастырылады. Зерттеу барысында әрбір сөздің жеке мағынасы емес - олардың жалпы мағынасы маңызды. Осыған дейін сіздер әр сөзді анатомиялық лексикада дыбысталуы мен мағынасы жағынан бір бүтін жеке-жеке шартты белгі ретінде оқыдыңыз. - Өз ана тіліңізде де сөзбен білдіретін зат немесе ұғым арасындағы байланыс мүмкіндігі осы болып табылады. Бұның дәлелі - қазақ тілінде: тіс, көз, көкірек, төмпешік т.б. немесе латын тіліндегі: caput, dens, pectus, tuber,crista, os т.б. Дамыған медициналық терминологияда сөздердің мағынасы құрылымына байланысты емес. Олардың дыбыстық құрылымына қарай мағынасын біле алмаймыз. Ал бір түбірлі, яғни құрамында бір 4 түбірі бар немесе көптүбірлі, белгілі бір түбірінің қайталануынан пайда болған күрделі сөздер жоғарыда айтылғандарға қарағанда мүлдем басқаша түсінік беріп, есте сақталады. Мысалы: тістік, кішкене тіс, төмпекті, төмпешік, төмпешікті,төмпешік асты; denticulus, dentatus, dentinum; tuberculum, tuberalis, tuberosus, tubercularis. Осы сөздердің түбірін және оларға қосылатын сөз жасаушы элементтерді (жұрнақ, приставка) біле отырып, бұл сӛздің мағынасын еш қиындықсыз түсінуге болады. Дәл осы жолмен 1 бөлімнің материалдарын оқи отырып, сіз кейбір сөздердің мағынасын түсіндіңіз. Мысалы: ІІ топ сын есімдері. Олардың көбісі бір модель бойынша жасалған зат есімнің түбірі (негізі) + -al, ar жұрнағы, vertebr+al(is), stern+al(is), tempor+al(is). Осы модель бойынша жасалған сын есімдердің жалпы сӛз құрамындағы мағынасы бір. Ол сӛздің түбірі білдіретін ұғымға байланысты: омыртқаға байланысты (омыртқалық), көкірекке байланысты (кӛкіректік) т.б. деген мағынаны білдіреді. Ал приставка + сын есімнің негізі моделі, мысалы: subscapularis -жауырын астылық, suprascapularis - жауырын үстілік, сөз құрамының мағынасы бұл жағдайда астылық, үстілік сөздеріне байланысты.
2. Сөздердің мүшеленуі.
Мағыналары ұқсас сӛздерде сөздің бір бөлігі болса да қайталанатын болса, мұндай сөздер мүшеленетін деп аталады. Әртүрлі сөздердің мүшеленуі толық немесе жартылай бола алады. Егер сөздің барлық бӛліктері басқа да туынды сөздерде қайталанатын болса, олар толық мүшеленетін деп аталады. Егер сӛздің барлық бөліктері қайталанбаса, жартылай мүшеленетін деп айтуға болады. Келесі сӛздерді салыстырайық: 1) Толық мүшеленетін: pod-algia, pod-o-metria, neur-algia, kephal-ometria. Бұл сөздерде барлық бӛліктері басқа да туынды сӛздерде кездеседі. 2) Жартылай мүшеленетін: pod-agra. Бұл сӛзде бірінші бөлігі - pod, басқа да сөздерде қайтаналанады, ал екінші бөлігі - agra, өте сирек жағдайда ғана қайталанады. Кӛптеген терминдер толық мүшеленетін болып саналады. Өзінің мағынасын сақтап тұрған жиі қолданылатын бөлшектер, морфемалар, терминоэлемент деп аталады (ТЭ) Терминоэлементтер тұрған орнына қарай мынадай болуы мүмкін: 5 - бастапқы ТЭ - cardiodystrophia; - аралық ТЭ - cardiodystrophia - соңғы ТЭ - cardiodystrophia, негізгі мағынасы осы терминоэлементте кӛрсетілген, қалғандары соны анықтайды. - бос ТЭ - сөз ретінде және ТЭ ретінде қолданылады. Мыс.: spasmus cordis - cardiospasmus; - байланысты ТЭ - тек қана күрделі сөздің құрамында қолданылады.Мыс.: dermatologia, cardiographia.
Грек-латын дублеттер.Мағынасы бірдей латын терминдері және грек ТЭ грек-латын дублеттер деп аталады (кестені қараңыз:) Дублеттердің қолданылу саласы анатомиялық номенклатура клиникалық терминология Тілі латын жеке сөз ретінде vertebra, ae f caput,it is n nasus, i m corpus,oris n articulatio,onis f грек терминоэлемент ретінде spondylocephalorhinosomatoarthro- Бірақ, ережеге бағынбайтын сөздер де бар. Мысалы: қынап, екі дублетпен белгіленеді: латын - vagina және грек - colpo, клиникалық терминологияда терминоэлемент ретінде екеуі де қолданылады. Рентгенологиялық терминдерде органдардың латын белгілері қолданылады. Мысалы, рентгенолог мамандар маммография деп айтады, бірақ бұл терминде mamma (сүт безі) - латын атауы, masto (сүт безіне жататын) - грек терминоэлементі. Кейбір анатомиялық атаулардың грек эквиваленттері жоқ, сондықтан клиникалық терминология саласында латын атаулары кеңінен қолданылады. Мысалы, латын сӛздері - appendix, ventriculus, sinus, duodenum.
3. Клиникалық терминологияның құрылымы.
Клиникалық терминдер өзінің құрылысына қарай тӛмендегідей болуы мүмкін: А) жай КТ - бір түбір ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.