Мұнай мен газ кен орындарын игеру мен пайдалану

Пән: Мұнай, Газ
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 8 бет
Таңдаулыға:

1. «Мұнай мен газ кен орындарын игеру мен пайдалану» пәнінің мағынасы мен мазмұны.

2. Тау жыныстарының коллекторлық қасиеттері.

3. Мұнай мен газ кенорындарын игеру режимдері.

4. Газ бүркемесінің мұнай қорындағы газарынды режимі.

5. Мұнай ұңғымаларын игеру режимдеріне табиғи жағдайдың ықпалы.

6. Ұңғымаларды ашу және мұнайды ұңғымаға шақыру.

7. Ұңғымаларды ашу және газды ұңғымаға шақыру.

8. Қуысты ортада мұнай мен газдың сүзгілеуінің негізгі теңдеулері.

1. «Мұнай мен газ кен орындарын игеру мен пайдалану» пәнінің мағынасы мен мазмұны.

Мұнай газ кен орындарын игеру мен пайдалану пәнінің негізгі мақсаты болып келешек инженер маманын мұнай мен газ кенорындарын игеру мен арнайы шешімдерді қабылдау мен мұнай мен газды өндірудің техникасы мен технологиясы дұрыс таңдау болып табылады.

Мұнайды ұңғыма арқылы өндіру мұнай кенорындарын игерудің тиімді жолы, ал мұнайды шахталы әдісі бойынша пайдалану көбіне аз мөлшерде және сирек түрі болып келеді. Табиғи газы бар кенорындар тек ұңғымалармен игеріледі. Ұңғымалар негізі болып вертикаль немесе көлбеулі тереңдікке қазылған және аз мөлшердегі диаметрімен жердің үстіңгі беткейлерін мұнай қорымен байланысты обьектілер мұнай мен газ өндірісінде кең тараған және қымбат обьектілер болып табылады. Мұнай мен газ ұңғымаларын пайдалану негізі өте қиын және жауапты процесс, өйткені ұңғыма іші қондырғыларының жұмысы мен әсіресе сұйықтардың қозғалысы (мұнай, газ және су немесе олардың қосындысы) ұңғымада біздің көзге көрінбейді, яғни оларды тікелей бақылаумен параметрлерін есептеу мүмкін еместігінен, қиын басқарушы жұмыстары болып табылады.

«Мұнай мен газ ұңғымаларын пайдалану» пәнінде ұңғыма түбінен сағасына дейін сұйықтық көтерілу процесін, ұңғыма ішкі және саға жабдықтарын, ұңғыманы бұрғылаудан соң немесе жөндеуден кейін оны меңгеру, ұңғыманы зерттеу әдісі, өнімді қабатқа әсер ету мен ұңғыма шектік аудандарға, пайдаланудың әртүрлі мүмкіндігімен ұңғымаларды пайдалану мен жер асты жөндеу жұмыстарын оқытады.

2. Тау жыныстарының коллекторлық қасиеттері.

Жыныстың жарықшақтық қасиетінің деңгейі коллекторлардың белгілі бір түрі болып келеді. Бірақ жер қорларының үлкен бөлігі, жарықшақты коллекторларға тиісті, олар корбонатты жиналымдар көбіне жүзеді. Қуыс аралық кеңістігі бөлік көлемінің жиналуымен, яғни қабаттың жарықтарымен жарылуы мен жарықтардың көлемінен, микрокарсты кеңістікпен каверналардан құралған көбіне қуысты жарықшақты коллекторларды, оның екі түрлі актемасы арқылы бейнелейді - бөліктердің дәлдік қуысты кеңістікпен жарықтар жүйесі, яғни бірінің үстіне бірі жатқызылған арқылы. Сондықтан да коллекторлардың жынысты блоктарының (матрицалары) қасиеттіремен қоса, оның жарықты кеңестігінің қасиеті параметрлерінде негізге алады. Ол жарықтарға бос кеңістік, өткізгіштік, қоюлық тығыздығы және жарықтардың ашылуы жатады. Тау жынысының жарықшақтық деңгейі, оның көлемдік Т және беткейлік Р жарықтар тығыздығымен және шоғырлануымен Г анықталады. Жарықты кеңістік деп жыныстың жарық көлемінің жыныс көлеміне қатынасын айтады. Көбіне мұнай өндірісінің әдебиеттерінде жарықты кеңістікті - жарықты қуысталық деп атайды.

Жарықтардың параметрлерін, геофизикалық және гидродинамикалық қабаттық зерттеулер берген керн арқылы және де ұңғыманың қабатты ауданын ашық оқпанын фото түсіру әдісімен және жыныстың жарықшақты қабаттарының беткейлік шығысын зерттеу болып табылады. Тәжірибе көрсеткендей жарықты бостық 0, 01 мәнінен аспайды, ал жарықтардың ашылуы 14-80мкм аралығында түзіледі. Мұнда жарықтардың өткізгіштігі бірнеше ондаған квадратты микрометрге жетеді. Блоктардың (матрицалардың) сызықтық өлшемдері бірлікті сантиметрден ондаған метрлерге дейін. Мұнда жарықтардың көлемдік тығыздығы 7260м ² /м ³ ал блоктардың сызықтық өлшемі 5см тең болуы керек. Мүмкін 1м ³ жыныстың жарықтардың 60м ² құрайтын жарты оқпандық бетін құрау үшін, оны дұрыс үш жүйелі 20 жазықтық бойынша бөліп, кубтың бір бетінің өлшемі 5см құрауы қажет.

3. Мұнай мен газ кенорындарын игеру режимдері.

Кен орнының геологиялық құрылуының қасиетіне байлансыты мұнай мен газдың жиналуы да ұңғымаға сүзгілеуі қабаттық әртүрлі күштер әсерінен болады. Бұл энергия қабаттық (түптік) және шеттік суларынан ағыны, газ бүркемесінде сығылған энергия немесе тау жыныстарымен қабат суларының потенциалды қысылған энергиялары болып табылады. Сыртқы ортадан қорғашан қабаттарда жиналған мұнай ерітілген газ энергиясының ықпалымен ұңғымаларға ағылуы байқалады, мұнайдан қысымының азаюы әсерінен болады. Ол, үлкейе мұнайды өзімен бірге және оны ығыстырып қабаттың төменгі қысымына бағытталады (яғни пайдаланушы ұңғымалар түбіне) . Энергетикалық қоры азайған қабаттарда қалыңдығы үлкен мұнай ұңғымаға өзінің ауырлық күші арқасында ағуы мүмкін, ал газды жиналымда энергия көзі болып газдың сығылған қысымы немесе қабаттық суларының ағын энергиясы болады.

Қабаттық энергия көбіне сүзгілеуші кедергілерден, яғни сұйық пен газдың қуысты ортадан өтуінің арқасында пайда болатын үйкеліс күштеріне кетеді. Сондықтанда энергияның түріне байланысты мұнай мен газды қабаттан ығыстырушы күштері бар мұнай кен орнын келесідегідей игеру режимдері қабылданған: суарынды және серіппелі суарынды, газарынды, сұйытылған газ және гравитациялық қабат энергиясының бірнеше түрінің пайда болуы кезінде аралас игеру режимдері қолданылады.

Газды кен орындарында көбіне кеңеюші газ немесе аралас режимі байқалып - газды режим суарынды режимін араласады, егер қабат аралық су жиналымдары қысымның азаюы арқасында қабатқа енуі пайда болса, мұнай кен орнында ең тиімді режим болып суарынды режимі болып табылады.

Суарынды режимінің таза күйі негізі қабаттың беткейлік (жаңбырлық) немесе айдалушы суларының үздіксіз сіңірілуі арқасында пайда болады. Серіппелі суарынды жүйесі қабаттың үлкейтілген ауданының серпімді қабат қорының көпшілігімен анықталады. Бірақ мұнай газдың тұтқырлығының жоғарлығынан және жуушы қасиеттері болуынан су арқылы ығыстырылады. Ақырғы мұнай бергіштік коэффициентті (барлық алынған мұнай қорының бастапқы қорына қатынасы) көбіне суарынды режимде игеру 0, 7-0, 8-ге дейін жетеді.

4. Газ бүркемесінің мұнай қорындағы газарынды режимі.

Газарынды режимі көбіне мұнай жиналымдарының газ бүркемесеінде пайда болып, оның соңғы мұнай бергіш коэффициенті 0, 5-0, 7 ден төмен болып түзіледі, өйткені газ суға қарағанда ығыстырушы қасиеттірінің төмендігімен анықталады. Тұтқырлығы аз шамадағы қорларда газ мұнай ұңғымасының түбіне ағылуы арқасында, мұнайды қабаттан ығыстыру тиімділігі азаяды. Мұнда газ факторы (газ көлемі 1м ³ мұнаймен өндіруші) лезде өседі. Бұл процесс газ бүркемесінің энергиясының азаюына әкеліп соғады.

Осы тектес қорлардың ақырғы мұнай бергіштігі, ерітілген газ режимінде игерілуші (0, 15-0, 3) қоршаған ортадан бөлінген қабатты жүйе кен орындарында пайда болады. Мұндай қорлардан мұнайды алу барында қабат қысымы мұнайдың газбен қанығу қысымнанда азаяды. Бөлінген газ басында үлкейіп, мұнайды беру коэффициенті тиімді болып тұрады. Уақыт өте қуыстың үлкеюімен газды қанығу деңгейі көбейіп ол қозғалысқа ұшырап, қысымының төменгі бөлігіне газ-қанығу жолымен жылжиді. Осының арқасында ығыстыру лезде азайып, жиналған газ қоры тез жоғалуы арқасында мұнай мөлшері сол күйі алынбай қабатта қалып қояды. Сондықтанда тәжірибе көрсеткеніндей, осындай табиғи жағдайлар байқалу барысында, оны қолдан эффективті режимді (сулы немесе газарынды) қолдана игереді, яғни суды айдау мен қордың белгілі бөліктеріне газ жіберу арқылы пайдаланады. Көбіне ерітілген газ режимін тек бөлек шоғырланған қорларға немесе қоршаған аудандарға игеріледі, яғни экономикалық шарттардың әсерінен қосымша айдаушы ұңғымаларды бұрғылаудың, қабат энергиясын сақтап қалуы үшін жұмыстарына шығындалмайды.

5. Мұнай ұңғымаларын игеру режимдеріне табиғи жағдайдың ықпалы.

Көптеген мұнай кен орындарының табиғи шарттары көбіне су ағындарының мұнай қорының түбінде қабат қысымын ұстап тұруға мұнайды алу барысында жеткіліксіз болады. Сондықтанда мұнайдан газдың бөлінумен өнімді қабатты ластамауы үшін көптеген кен орындары ең тиімді суарынды режим арқылы қолдан су айдайды. Тек кішкене ғана бір бөлігі, яғни кен орындарының, қоршаған ортамен жақсы байланыста болып оларды суарынды жүйесі арқылы табиғи суарында режимімен игеріледі.

Қордың игеру режимін, оның табиғи жағдайымен белгіленген геологиялық аудан құрамымен қордың пайдалануы арқылы салыстырмалы нәтижелерінен, қабат қысымының өзгеруі арқасында тау жыныстарымен қабат сұйықтарының нәтижелі қасиеттері арқылы анықталады. Мысалыға, егер суарынды режимі болса, онда газды фактор уақыт өтісімен өзгермейді, қабат қысымы көбіне қаныққан мұнай газынан жоғарғы болады. Ал берілген түптік қысым кезінде ұңғыма өнімділігі ұзақ уақыт бойы тұрақты болады, егер қабаттардың сүзгілеу қасиетінің өзгеруі - тұздардың бөлінуі, парафин мен шайырдың пайда болуы т. б. айқындалмаса.

Газды (қоршалған) қорларда егер үлкеюші газдардың қабат сулары өнімді бөлікке енуі және газ бөлігі тұрақты болып келеді. Сондықтанда газды алу, қабат қысымын үнемі азайтуы арқылы жүргізіледі. Алынған газдың қабат қысымының азаюы арқылы жалпы қор мөлшерін анықтауға болады. Ал газды немесе суарынды режимдердің араласуы кезінде, қабатқа енуші су толық немесе бірте қабат қысымын газды алу барысында, тұрақты ұстап тұрады. Мұндағы соңғы газ алу коэффициенті (өндірілген газ көлемінің бастапқы мөлшеріне қатынасы) газды режимде 95%-ға дейін жетеді, ал суарынды режимде 50-85% аралығында, яғни газдың бір бөлігі су басудың еншісіне қалып қоюымен байланысты.

6. Ұңғымаларды ашу және мұнайды ұңғымаға шақыру.

Өнімді қабаттарды ашу процесі көбіне ашу кезінде қабаттардың сүзгілеу қасиетінің бұзылмауы мен қабат қысымы арқасында жуу сұйығының ұңғымадан ашық фонтандауын болдырмау қажет. Қабаттың сүзгілеу қасиеттерін жоғалтпау барысында, ұңғымаларды ашу кезінде арнайы бұрғылау ерітінділеріне фильтраттары қабатқа енуі арқасында көмірсутекті қуыстардың қабаттарда қанығуын азайту үшін қолданған жөн. Көбіне мұнай қабатының сүзгілеуші қасиетерін сақтаушы бұрғылау ерітінділерін суда жасалғанын емес, көмірсутекті негізде жасалғанын қолдануы жақсы болып келеді. Ал оның фонтандауын болдырмау үшін ұңғыма түптік арнайы құрылғылар (превенторлар) көмегімен жүргізіледі.

Ұңғыма түбінің құрылысын (яғни өнім қабатының арақашықтығында) қабат жүйесінің физикалық қасиеттерімен ұңғыманың орналасу құрылысы арқылы алынады. Ол, егер газ бүркемесіндегі газ немесе шектік суларының және құмның жиналуын болдырмау мен мұнайдың ағылуын қамтамасыз етуі қажет.

7. Ұңғымаларды ашу және газды ұңғымаға шақыру.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.