Нарық жағдайындағы қаржы - несие жүйесі

Мазмұны:

1. Қаржының мәні, құрылымы және қызметі

2. Мемлекттік бюджет. Бюджет тапшылығы және мемлекеттік қарыз

3. Несие банк жүйесі

1. Қаржының мәні, құрылымы және қызметі

Қаржы белгілі бірқоғмның ақша ресурстары. Ол экономиканың дамуы мен ұдайы өндіріс процесін қамтамасыз етуге бағытталған. Кез келген мемлекетте қоғамдағы ақша ресурстарының құрамына мемлекеттік қаржы, шаруашылық жүйесінің қаржысы, кәсіпорынның және тұрғындардың қаржысы енеді.
Мемлекеттің қаржысы- ақша қаражатынан тұрады. Ол қаражат тұрғындардың әлеуметтік кепілдігін қамтамасыз етуде, заңдылық пен құқықты сақтауға қорғаныс пен қоғамдық шаруашылықты басқаруға жұмсалады. Мемлекеттік қаржы құрамына:мемлекеттік бюджет, банктік және мемлекеттік несие, экономиканы тұрақтандыру қоры, зейнеткерлік тұрғындарды жұмыспен қамту қоры,әлеуметтік және медициналық сақтандыру қоры, валюталық қор, мемлекеттік салалық министрлік пен ведомствоның қорлары енеді.
Шаруашылық жүйесіндегі қаржыны- компания, кнцерн, холдинг, акционерлік қоғам, трест, бірлестіктердің ақшалай қаржысы құрайды.
Кәсіпорынның қаржысын- меншіктегі және заемдағы қаржылар, ғылым мен техника қорының ақшалай қаражаты, әлеуметтік- мәдени даму мен материалдық ынталандыру қоры, амортизациялық қор, резервті және сақтандыру қоры енеді.
Тұрғындардың қаржысы- шаруашылық еңбек, еңбек қызметтерінің негізінде, коммерциялық және халықтық банктегі сақталған қаржылардың, зейнеткерлік қорды мемлекеттің іске қосуының нәтежесінде ақшалай қаражатықұрайды.
Аталған құрылым қаржылық жүйені құрайды. Бұл құрылымның қызметі экономикалық қатынастар жиынтығын тұрғызып, ақша қаражатын ұлғаймалы ұдайы өндірісте құру, бөлу, пайдалануды жүзеге асырады. Және басқада қоғамдық қажеттіліктерді қанағаттандыруға жұмсалады.
Нарықтық қатынастар жағдайында қаржы негізінде төрт қызметті атқарады: бөлу, реттеу, ынталандыру және бақылау.
Мемлекет ұлттық табыстың едәуір бөлігін қоғамдық шаруашылыққа, әлеуметтік- мәдени шаралаға, мемлекетті басқару мен қоғанысты дамытуға бағыттауын қаржынының бөлу қызметі атқарады.
Қаржының реттеу қызметі экономикалық дамуды реттеуді мемлекеттің сырттай тәсілімен жүргізгенінде пайда болады. Мемлекет оны салық салғанда, несие саясатында, әртүрлі экономикалық жеңілдіктер мен дотация кезінде жүзеге сырады.
Қаржының ынталандыру қызметі кәсіпорынның экономикалық дамуын әртүрлі ынталандырғанды жүзеге асады.
Қаржының бақылау қызметі бөлінген қаражаттардың мақсатты пайдалануын жүйелі түрде тек сүру арқылы жүзеге асады.
Қаржы нарығы- нарықтық экономиканың қалыптасқан элементтерінің бірі. Өз аясына капитал нарығын, валюта нарығын ғана емес және бағалы қағаздар нарығын ендіреді. Бұл нарықтарды өз құрамына енгізудідің мақсаты- еркін қозғалыстағы ақша ресурстарын мемлекеттің, кәсіпорынның және акционерлік қоғамның мүддесіне жұмсау. Әкімшілдік- әміршілдік жүйеде қаржы нарығының қызметін мемлееттік бюджет, банктің несие жоспары, министірлітің қаржы жоспары т.б тетіктер арқылы жүрізілген.
Экономикалық реформа негізінде кәсіпорын өз шаруашылығын жаңа түрде жүргізіп қаржы ресурстарын қалыптасқантәсілмен бөліп, қолдануға барынша шекеу қойылды. Ресурстардың министірліктер арқылы ішкі сала бойынша бөлінуінбарынша қысқартты. Сондықтан қаржы нарығы құрудың қажеттілігі пайда болды. Оның экономикалық негізі – кәсіпкерлердің қаржы ресурстарына қажеттілігінен туып, оныы беру мүмкіндігін қысқартты.
Қаржы нарығы - өзінің инфоқұрылымымен айқындалған күрделі механизм және жаңа ақпараттық ағымдармен ерекшеленеді. Қаржы нарығын құру үшін кешенді мәселелерді меңгеру қажет. Оған бағалы қағаздар эмиссиясы және оның курсының өзгеруі, инфоқұрылым мен ақпаратты қамтамасыз етуді жатқызамыз. Нарықтың экономикаға өтуде қаржы қаржы нарығын дамыту несие- қаржы жүйесін қайта құруды талап етеді.
Әлемдік тәжірибе көрсеткендей, нарықтың экономикаға екі түрлі қаржылық қатынастар әсер етеді- бюджеттік және бюджеттік емес орталық қаржы қорларының қалыптасуы, әдетте кәсіпкерлер табысының қайтарылмайтын бір