Астық сақтаудың негізгі тәсілдері

Пән: Ауыл шаруашылығы
Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 9 бет
Таңдаулыға:

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТИРЛІГІ

СЕМЕЙ ҚАЛАСЫНЫҢ ШӘКӘРІМ АТЫНДАҒЫ МЕМЛЕКЕТТІК УНИВЕРСИТЕТІ

БАӨЖ

Тақырыбы : Астық сақтаудың негізгі тәсілдері

Орындаған:Мұттал. Ж.

Топ: АГ-213

Тексерген: Мұхаметжанова О. Т.

Семей2015ж

Жоспар

1 Астық сақтаудың негізгі тәсілдері

1. 2 Сақтау қоймасына келіп түсетін астық түйірдің күйі. Астық түйірдің жалпы сипаттамасы

1. 3 Астықты құрғатып сақтау.

1. 4 Астықты салқындатып сақтау.

1. 5 Астықты ауасыз ортада сақтау.

1. 6 Сақтау кезінде дәндік массаның өздігінен қызуы

Қорытынды

Пайдаланылған әдебиеттер тізімі

1 Астық сақтаудың негізгі тәсілдері

Астық сақтау тәсілдері мен ережелері оның физикалық және физиологиялық қасиеттеріне негізделген. Алайда, сақтауды ойдағыдай ұйымдастыруда астық массасының әрбір қасиетінің маңызы мен мәнін білу жеткіліксіз. Астық массасы мен қоршаған ортаның байланыстарын дұрыс пайдаланғанда ғана өнімді сақтау барынша тиімді болады.

Кез келген шаруашылықта сақтау тәсілін таңдау барысында төмендегі жағдайлар ескерілуі тиіс:

Шаруашылықтың климаттық жағдайы;
Пайдаланылатын қойманң типі, оның сыйымдылығы;
Партия астықты пайдалану маұқсаты;
Қоймаға салған астықтың сапасы;
Қолданылатын сақтау тәсілінің экономикалық тиімділігі;

Ең тиімді әрі өнім сапасын қалыпты деңгейде ұстап тұратын сақтау тәсілі болып- бірнеше тәсілді кешенді түрде қолдану табылады. Мысалы, кептірілген астықты салқындатып сақтау.

Ауылшаруашылық өнімдерін сақтаудың тәсілдері өте көп. Олардың ішінде, астық массасын сақтауда келесі үш тәсіл жиі қолданылады. Олар:

Астықты құрғатып сақтау;
Астықты салқындатып сақтау;
Астықты ауасыз ортада сақтау;

1. 2 Сақтау қоймасына келіп түсетін астық түйірдің күйі.

Астық түйірдің жалпы сипаттамасы

Дәнді тұқымдастар -бидай, сұлы, жүгері, күріш, тары, қонақ жүгері, қара бидай. Өсіру мерзіміне қарай дәнді дақылдарды жаздық егіндер және күздік деп бөлінеді. Жаздық егістерді көктемде себеді, ал күздік егістерді күзде себеді. Сыртқы көрінісіне қарай (морфологиялық белгілері б/ша) дәнді-дақылдарды қазіргі бидай, қара бидай, арпа, сұлы және тары тәріздес және тағы басқалары бөледі. Қазіргі күн дәндерінің көлемі ұзынша (сопақша) немесе ұзыншақты-сопақша, қарама-қарсы жағынан боразда өтеді, дәннің ішіне қарай тереңдетіледі.

Тары тәріздес астықтар әртүрлі көлемде болады. Ұзыншадан сына тәріздес сопақшаға дейін. Тары тәріздестерде шоқша сақал мен боразда болмайды.

Кез-келген дақыл дәнді ұрық қабыршағынан эндоспермадан, ұрық бүршігінен, ұрық тамырынан, ұрық дән жарнағынан тұрады.

Эндосперм-дәннің негізгі бөлігі, ол ұнтақты өзектен тұрады. Онда запасталған нәрлі заттар шоғырланған. Эндосперманың жоғарғы қабатын Алейрон қабаты деп атайды. Алейрондық қабаттың клеткалы қатар мөлшері астық дақылдарын сипсттайды. Бидай мен қара бидайда ол біреу, арпа мен сұлыда-бесеу. Ұрықтың қабыршағы 2 қабаттан тұрады-жемісті және тұқыдық. Дәнді өңдегенде қабыршағы мен алейрондық қабатын алып тастау керек. Қарақұмық тұқымдастар-бір қарақұмықпен байқалады. Бұл жаздық бір жылдық өсімдік. Қарақұмық жемісі дәнді тұқымдастар сияқты бөліктерден тұрады, бірақ эндоспермі ұнтақтылау және борпылдақтау. Қабығының түсі күміс тәрізді сұрдан қою қоңырға дейін және ол өсімдіктің пісіп жетілуіне және сортына байланысты. Ірі бұршақ тұқымдастар -олар бұршақтар, соя, үрме бұршақ, жасымық және тағы басқа жатады. Жемісі әртүрлі көлемдегі бұршақтар, олар 2 жармадан тұрады, олардың ортасында ұрық орналасқан. Дәні ол өскен тұқым, ол ең алғашқы 2 түрлі өзгертілген ден жарнағының жапырағынан тұрады, онда нәрлі заттар запасы шоғырланған. Дән жарнағының түсін түр тұқым белгілері және сортты белгілері анықтайды. Ол ақтан сарыға дейін және басқа да түстер болуы мүмкін. Дәннің тағамдық құндылығы әртүрлі және олар тұқымдастар қатарына байланысты. Тазаланған күріш дәнінің қабыршағында 7, 7% ақуыз болады. Крахмал күріште, жүгеріде, арпада, (қонақ жүгеріде) бидайда өте көп, ал тары мен қонақ жүгеріде аз мөлшерде. Дән ақуызы құрамы б/ша біртекті емес. Бұл, көбінесе, альбумин және глобумин. Астық шаруашылығында бидай 1-ші орында. Бидайды жаздық және күздік егістерде өңдейді. Бидапйдың барлық түрлеріне 90% жұмсақ болып келеді. Бидай жұмсақ немесе кәдімгі болсада борпылдақ масақ түзеді, қылтанды немесе қылтанақсыз қызыл немесе ақ сары түс. Ең көп таралған түрі Безостая1, Надзия, Промитей. Бидайдың жаздық сорттарында қатты, тығыз қылқанды масақ болады, дәні ұзыншалау янтарлы-светлана безенчукская, алмаз және т. б. Жұсақ және қатты бидайдан басқа да қос дәнді бидайлар өсіреді. Жұмсақ бидайдан алынған ұнның сапасына қарай ақуыздың мөлшеріне, ұлпа және нан пісіру касиетіне қарай 3 топқа бөледі: мықты, әлсіз және орташа. Мықты бидай созылымы жақсы болатын қамыр дайындалатын ұн береді. Қамыр ұзақ мерзімді ашытуға шыдамды болып келеді. Осындай ұннан дайындалған нан серпімді және кеуекті болып келеді. Мықты бидай 730-755 г/л, жылтырлығы 60%, ұлпасы 28% құрады. Сонымен қатар ұлпаның сапасы 1-ші топтан төмен емес. Бидайды келесідей түрлерге бөледі:жұмсақ, қатты, полба-эммер, тығыз масақты, домалақ дәнді. Түрі мен өсіру мерзіміне қарай бидайды 6 типке бөледі:

Жаздық, қызыл дәнді
Жаздық қатты
Жаздық ақ дәнді
Күздік қызыл дәнді
Күздік ақ дәнді
Күздік қатты

Түсі мен жылтырлығына қарай бидайлар жұмсақ, жаздық, қызыл дәнді (1-ші тип) болады. Сонымен қатар оны 4 типті тармаққа бөледі:қара қызыл, қызыл, сары және ашық түсті. 2-ші, 3-ші және 4-ші типтерді 2-ші типті тармақтарға жіктейді. 5-ші, 6-шы типтерді типтік тармақтарға бөлмейді.

Тип -дәннің тұрақтылығының, табиғи белгілерінің оның технологиялық тағамдық және тауарлық құндылықтарының жіктелуінің мінездемесі. Тип тармақшасы-дәннің тип ішінде анықталатын және табиғи белгілердің өзгерісіне әсер ететін жіктемелік мінездемесі. Дайындалған бидайды 4 класқа бөледі: әрбір класс ылғалдалықпен, ластанылуымен, табиғилығымен, ұлпасымен бір-бірінен ажыратылады.

Қара бидай - спир және солод алуға, ұн шығаруға қолданылады. Күзгі қара бидайдың ең көп таралған сорты Пховчанка, Верасень, Коменка, Радзима. Қара бидайдың дәндері бидайға қарағанда жіңішке, ұзындау, сондықтан 1000 дәннің массасы 27, 2 граммнан 45, 9-ға дейін болады, жылтырлығы 15-40%. Дәннің түсі сұр-жасыл, кейде сары және қоңыр. Қара бидайда бидайға қарағанда лизин көп, ал крахмалы 56-63%. Қара бидайдың құрамына 3% шырыш кіреді. Биологиялық белгілеріне қарай мына типтерге бөлінеді:күзгі солт-ті, күзгі оңт-ті және жаздық.

Тритикале -қара бидай гибридтері, күзгі және жаздық. Жоғары өнімді масағы бар(80-100 дәннен) . Күзгі тритикале сорттары- Михась, Мара, Дар Белоруси, Мально. Дәннің беткі қабаты қара бидайға ұқсайды, консистенциясы жартылай жылтырлы. Тритикаленің химиялық құрамы қара бидаймен бидайға қарағанда бай.

Күріш -жер шарының көпшілік тұрғындарына арналған негізгі дақыл. Дәннен алынатындкар: жарма, крахмал, май; сабанынан -қағаз, картон, тоқылған бұйымдар. Жемісі- бүйірінен қысылған дән. Дәні әртүрлі формада болады, сопақша және түсі де әртүрлі. Дәннің ұзындығы 4-10 мм. Күрішті кластарға бөледі: өте ұзын, ұзын, орташа, қысқа 5 мм-ден төмен. Дәнінің формасы және консистенциясына б/сты күрішті типке және подтипке бөледі:1-ші тип -ұзынша жалпақ формалы, 2-ші подтипті бар: 1-ші подтиптегі дән консистенциясы жылтыр, 2-ші аздап жылтыр. 2-ші тип- ұзыншалы жіңішке формалы, 2 подтипке бөлінеді. Консистенциясы 1-ші типке ұқсайды. 3-ші тип- дөңгелек формалы 3 подтипке бөлінеді. Подтиптеріне б\сты дәндердің консистенциясы- жылтыр, аздап жылтыр, ұнтақты. Стандартты дәнінің ылғалдылығы 15%, арамшөпті қоспа 1% көп емес, дәндік 2%, қызыл дән 5%, зиянды заттарды жұқтыру жіберілмейді. Күріштің технологиялық ерекшеліктеріне эндосперманың сарғаюы және жарықшақтығы жатады.

Жүгері- оның дәнінен, жапырағынан, собығынан, сабағынан 400 түрге дейін өнім мен бұйымдар дайындайды. Жүгері дәнді тұқымдастарына жатады. Дәнінің сыртқы құрамына қарай жүгеріні 7 түр тармағына жіктейді: кремнийлі және тіс тәріздес, жарылатын, қантты, крахмалды, балауызды, пленкалы. Собықта 300-ден 1000 дәнге дейін болады. жүгері дәнінде 9-17% ақуыз, 4-6% май, 65-70% көмірқышқыл, арамшөпті қоспа 1%-тен көп емес. Жүгеріні келесі типтерге жатқызады:

1-ші тип- сары, сопақша ұзартылған, жаншылған төбешігімен.

2-ші тип- ақ тіс тәріздес, сопақша ұзартылған.

3-ші тип- кремнийлі сары, қызғылт сары, жылтыр, ақ төбешігімен.

4-ші тип- кремнийлі ақ, ашық қызыл, дөңгелек.

5-ші тип- жартылай тіс тәріздес.

1. 3 Астықты құрғатып сақтау

Бұл тәсіл Я. Я. Никитинскийдің қағидасы бойынша ксероанабиозға негізделген. Өнім құрамындағы ылғалдың мөлшерін төмендете отырып құрамындағы тірі компоненттердің тіршілігін тежеуге болады.

Астықты кептіріп сақтау тәсілі ежелден қолданылып келе жатқан өнім сапасын түсірмейтін, тұқымның енпштж касиеттерш сактап калатын, узак уакыт сактауда тиiмдiлiгi жоғары тәсіл болып табылады. Қоспадан тазартылып, улы заттармен өңделіп, салқындатылған кургак астықты бip орыннан қозғамастан астық қоймаларында 4-5 жылға дейін, элеватор силостарында 2-3 жылға дейін сақтайды. Жақсы кептірілген астықты сапасын түсірместен алыс жерлерге тасымалдауға болады.

Дегенмен, ылғалдылығы қауіптi деңгейден төмен астықтар дұрыс қарамау салдарынан бұзылуы мүмкін. Оған себеп - ылғал аз ортада тіршілік ете алатын жәндіктер мен кенелердің кебеюі. Мұндай астықты зиянкестер тіршілгін тоқтататын температуралық деңгейге дейін белсенді желдету арқылы міндетті түрде салқындату қажет.

Құрғак астықтың бұзылуының тағы бip себебі -құбылмалы ауа райы кезінде астық массасының жекелеген бөліктерінде ылғалдылықтың артуы.

Астықты кептіру тәсілі олардың сорбциялық қасиетіне негізделген. Дәннің ылғал бөлу мүмакіндігі оның анотомиялық ерекшелігі мен ірілігне байланысты болады. Кептірудің барлық тәсілдерін келесідей екі топқа бөледі:

Арнайы жылуды қолданбай кептіру;
Арнайы жылуды қолданып кептіру;

Кептірудің алғашқы тәсілі бойына ылғалды ciңiру қасиеті жоғары заттарды пайдалану арқылы негізгі өнімнің ылғалдылығын төмендетуге бағытталған. Шаруашылық жағдайында осы мақсатта құрғатылған жаңқа, активтендірілген көмір, натрий сульфаты, хлорлы кальций, т. б. қолданылады.

Бұршақ тұқымдастары дәндерін кептіруде химиялық тәсіл болып табылатын натрий сульфатын пайдалану тиімді. Техникалық натрий сульфаты қолдану алдындағы ылғалдылығы 2-5% аралығында. Ол бойына 10-15 есеге дейін су cіңіре алады. Алдымен, кептіруге арналған дәннің ылғалдылығын анықтап, қажетті мөлшердегі химикатпен араластырады.

Кептіруді үсті жабық, тегіс жерде мезгіл-мезгіл қолмен немесе астық тиегішпен араластыру арқылы жүзеге асырады. Keптірy мерзімі дәннің бастапқы ылғалдылығына байланысты 5-10 тәулік арасында. Кептіру мерзімі аяқталған соң дәнді арнайы электерден өткізіп ажыратады.

Астықты күн көзінде кептіру ауа райы қолайлы өңірлерде, көлемi аз астықты ылғалдылығын азайтуда қолданылатын тиімді тәсіл. Бұл кезде ылғал жайманың беткі қабатынан бөлінеді де төменгі қабаттағы ылғал мөлшері өзгеріссіз қалады. Жайманьң қалыңдығы неғұрлым жұқа болса, астық соғұрлым жақсы кебеді. Ол үшін оңтүстікке қарай шамамен 6°-қа көлбеу, асфальтталған тегіс жерге дәнді ұсынылған қалыңдықта жаяды. Ол қалыңдық астық дақылдарында 15-20 см, бұршақ тұқымдастарында 10-15 см, тарыда 4-5 см аралығында. Жайманы араға 2-3 сагат уақыт салып араластырып тұру кажет.

Астық массасын жоғары температурадағы ауамен араластыру арқылы ылғалдылығын түсіруде сол астықтық бастапқы ылғалдылығын, пайдалану мақсатын, кептіру агентінің температурасын және кептipy ұзақтығын білy қажет. Пайдалану мақсаты әртүрлі астықты кептіру жұмысының өзіндік ерекшеліктері бар. Солардың бірі-қыздыру температурасы . Астықтың iшкі қабатына берілетін температура қалыпты деңгейден төмен болса, кептірудің тиімділігі төмендейді, ал жоғары температурада астық сапасы (әcipece, тұқымдық материалда) өзгереді.

Астықты қыздырылған ауамен кептіруде белсенді желдетуге арналған бір камералы немесе екі камералы еденді қондырғылар пайдалнылады. Бұл қондырғылардың бір шетіне ауаны ысытатын жылу генераторлары немесе электр калориферлері орнатылып қыздырылған ауаны арнайы желдеткіштің көмегімен астық қабатына күштеп өндіреді.

1. 4 Астықты салқындатып сақтау

Астық компоненттерінің көпшілігі төменгі температураға төзімсіз. Салқын ортада олар тіршілігін уақытша болса да тоқтататындықтан астық сапасында көп өзгеріс болмайды. Сақтаудың төменгі температурасына байланысты тәсілдерді Я. Я. Никитинский термоанабиозға негіздеген.