Өнім сапасын басқарудың теориялық аспектілері

МАЗМҰНЫ

КІРІСПЕ3

1 ӨНІМ САПАСЫН БАСҚАРУДЫҢ ТЕОРИЯЛЫҚ АСПЕКТІЛЕРІ……… . . . 5

1. 1 Өнім сапасын басқарудың мәні мен мазмұны . . . …. 5

1. 2 Өнім сапасын әсер ететін факторлар және олардың жіктелуі . . . 11

1. 3 Өнім сапасын басқару жүйесі мен өнімді сертификаттау . . . 16

1. 4 Өнім сапасын анықтау әдістемелері . . . 26

2 “Жаңа қала плюс” ЖШС-нің өнім сапасын басқаруын талдау. . . . 31

2. 1 “Жаңа қала плюс”ЖШС-нің технико-экономикалық сипаттамасы…… . . . 31

2. 2 Кәсіпорынның маркетингтік қызметі . . . 40

2. 3 Кәсіпорында өндірілетін өнім сапасын бағалау. . 43

3 кәсіпорынның өнім сапасын басқаруын жетілдіру жолдары. 49

3. 1 Өнім сапасын басқарудың шетелдік тәжірибесі . . 49

3. 2 “Жаңа қала плюс”ЖШС-нің өнім сапасын басқару жүйесінің жетілдіру жолдары . . . 57

қорытынды . . . 66

қолданылған әдебиеттер тізімі . . . 69

КІРІСПЕ

Қазіргі таңда Қазақстан нарықтық экономикалық ел ретінде танылған мемлекетке айналды, ол жаңа экономикалық даму кезеңіне жол ашты. Ондаған жылдар бойы қалыптасқан жоспарлы экономикадан нарықтық қатынастарға көшуі, экономикада жаңа ұғымдардың пайда болуына әкелді. Қазақстан Республикасының Президенті Н. Ә. Назарбаевтың 2005 жылы наурыз айының 24-жұлдызында Республика кәсіпкерлерінің (бәсеке қабілеттілігі мен өнімділігін арттыру) конгресінде сөйлеген сөзі: “Бірінші - ол отандық кәсіпкерліктің бәсеке қабілеттілігі мен өнімділігін арттыру деп атап қөрсетті”. Дүниежүзілік сауда ұйымына кіру еліміздің экономикасы үшін үлкен маңызға ие болып отыр. Соған байланысты отандық тауарлардың шетел тауарларына бәсеке бола алатын және кәсіпкерлердің өнім сапасын басқаруда халықаралық деңгейге жеткізу алға қойған мақсаттардың бірі болып табылады.

Өнімнің жоғары сапасы фирмаға бағалы емес бәсекеде жеңіске жетуді, яғни, өнім сапасының жоғарырақ параметрлеріндегі артықшылық пен ерекшелігі арқасында тұтынушы үшін бәсекелес-фирмалар арасындағы экономикалық жарыста жеңіске жетуді қамтамасыз етеді. Ел басымыз Н. Назарбаевтың жолдауында айтылғандай: “Қазақстанның экономикалық дамуындағы сапалық серпілісті әлемдік экономикаға кірігудің қажетті шарты ретінде пайымдай отырып, төмендегі бағттарға баса назар аудару керек деп санаймын: Ел экономикасындағы тұрлаулы, әрі серпінді сипатын ұстап тұру үшін мемлекет қазынагерлік, кредит-ақша саясатының, өндірістің негізгі факторларын тиімді қайта бөлуді мемлекеттік реттеу тетіктерін пайдаланып, жоғары сапалы өнім мен қызметке деген сұранысты көтермелеп отыруға міндетті”.

Зерттеудің өзектілігі өнімді өткізу саясаты кәсіпорын қызметіндегі тауар ассортиментін қалыптастыруды, олардың жаңа түрлерін шығаруды, олардың сапасының жоғары болуы мен бәсеке қабілеттілігін, өмірлік кезеңін талдауды, тауар белгілерін, қораптамасын, маркіленуін және де сервистік қызмет көрсетуін талап ететін көп факторлы қызмет аясы. Сондықтан да өнімді өткізу саясаты төңірегінде қазіргі таңдағы нарық талаптарына сай өзіндік проблемалары бар. Бүгінде біздің еліміз әлемдік сауда ұйымына мүше болуға ат салысып жатқанда біздің кәсіпорындарымыз өндіретін өнімдер дүниежүзілік талаптарға сай болуы керек. Ал, бұл талаптардың бәрі сайып келгенде, тауар саясатына, яғни тауар ассортиментіне, жаңа тауарлар шығаруға, тауардың өмірлік кезеңінің ұзақтығына, қораптама, орама түрлерінің сан алуандығына байланысты. Олай болса, әрбір кәсіпорындарының өз қызмет аясында өнімді өткізу саясатын дұрыс бағытқа қою заман талабы.

Жоғарыда көрсетілген жағдайлар осы зерттеу тақырыбын таңдауды айқындайды және оның маңыздылығын сипаттайды.

Дипломдық жұмыстың мақсаты - өнімді сапасын басқаруда теориялық және әдістемелік мәселелерін зерттеу, құрылыс өнімдерін шығаратын “Жаңа қала плюс” ЖШС-ң қызметін талдау және өнімді өткізу саясатындағы өнім сапасын басқаруды жетілдіру жолдарын қарастыру. Көзделген мақсатқа қол жеткізу үшін келесі міндеттер айқындалынды:

• Кәсіпорын қызметінің және де соның ішінде өнімді өткізу саясатының теориялық және әдістемелік мәселелерін зерттеу;
• Қазақстанның құрылыс өнімдері нарығын зерттеу;
• Кәсіпорында өнімді өткізу саясаты үрдісін қарастыру;
• Өнімді өткізу саясатын зерттеу барысында әдістемелерді әзірлеуді зерттеу;
• Тауар ассортиментін кеңейту жолдарын іздеу;
• Өнімнің өмірлік кезеңі бойынша, тауардың нарықта неғұрлым ұзағырақ тұруын қарастыру;
• Тұтынушылардың талғамына сай жаңа құрылыс өнімдерінің түрлерін шығару үшін тұтынушылардың қажеттілігін зерттеу;
• Құрылыс өнімдерін өндіретін “Жаңа қала плюс” ЖШС-ң саясатына шолу және оны жетілдіру жолдарын көрсету.

Дипломдық жұмыстың зерттеу пәні ретінде “ Жаңа қала плюс ” ЖШС-де өнім сапасы туралы зерттеулер талданады. Дипломдық жұмысты зерттеудің теориялық, әдістемелік негізінде қазақстандық және шетелдік ғалым-экономистердің өнім сапасына байланысты нақты өнімді өткізу саясаты бойынша еңбектері алынды. Сонымен қатар, Қазақстан Республикасының заңдары мен экономикалық мәселелері бойынша ақпараттық басылымдардағы нормативтік құқықтық құжаттары қолданылды. Сонымен қатар, өнімнің технологиялық құрамын және стандарттық талаптарға сай дайындалуын білу үшін “ Жаңа қала плюс ” ЖШС-і жөнінде мәліметтер алынды.

Осы жұмысты орындау барысында, ғылыми талдау жүргізудің жүйелі бағыты, салыстырмалы талдау, хабар өңдеудің статистикалық әдістері, т. б. ғылыми тәсілдер қолданылды.

"Жаңа қала плюс " ЖШС бойынша жазылған дипломдық жұмыс: кіріспе, 3 бөлім және қорытынды бөлімдерден тұрады.

Бірінші бөлімде: Кәсіпорынның өнімді өткізуді ұйымдастырудың теориялық аспектілері қарастырылды.

Екінші бөлімде: “Жаңа қала плюс” ЖШС-ң құрылу тарихы, жалпы сипатттамасы; өнімді өндіру және өткізу қызметі, техника- экономикалық әлеуеті және кәсіпорынның өнім сапасын басқаруын бағаладым.

Үшінші бөлімде: “Жаңа қала плюс” ЖШС-ң өнім сапасын басқару жүйесінің жетілдіру жолдары және өнім сапасын басқаруда шетел тәжірибесінің қолданылуы қарастырылды.

1 ӨНІМ САПАСЫН БАСҚАРУДЫҢ ТЕОРИЯЛЫҚ АСПЕКТІЛЕРІ

1. Өнім сапасын басқарудың мәні мен мазмұны

Сапа бүгінгі таңда өнімді, жұмысты және қызметті бағалаудың негізгі критериі ол - әр адамның және жалпы қоғамның өмір сүру деңгейін анықтайды. Сапа жоғарғы стандарттың индикаторы секілді, өнім өндіруші өзінің өнімін жарнамалау кезінде щешуші роль атқрады. Сапа әр кезде әсіресе қазіргі нарықтық экономика кезеңінде өткір мәселе болуда. Елімізде өндірілетін өнімнің көп бөлігі импорттық тауарлармен бәсекелесе алмайды. Сондықтан отандық кәсіпорындар көптеген қиындықтарға кездеседі. Дамыған елдердің тәжірибесі көрсеткендей, қиындықтардан шығуға негізгі жол ашатын құрал бұл - сапа.

XXІ ғасыр цивилизациялық дамуда сапаның барлық салалары: еңбек сапасы, қызмет және өнім сапасы, қоршаған орта сапасы және т. б. жоғары сапа ғасыры болуы керек. Қазіргі замандағы нарықтық қатнастар жағдайында кәсіпорынның сәтті және бәсекеқабілетті қызметі көбінесе оның өндіретін өнімінің сапасына тәуелді.

Өнім сапасы дегеніміз өнімнің атқаратын міндетімен сәйкес қажеттілік анықтамасын қанағаттандыруға жарамдылығын қамтамасыз ететін өнім қасиеттерінің жиынтығы түсіндіріледі.

Өнімнің сапасын басқару - бұл белгілеу, камтамасыз ету және сапаның қажетті деңгейін қолдау мақсатындағы құру және пайдалану немесе өнімді тұтыну кетіндегі жүргізілетін іс-әрекет.

Кез келген өндірістік процесті басқару айналмалы кезең болып табылады: жоспарлау (Р), жүзеге асыру (Д), бақылау (С), басқарушылық әсер ету (А) . Сапаны басқару процесін осы сатыларды өту кезегі ретінде де көрсетуге болады. РДСА циклі өндірісінің сапа деңгейін әр уақытта бақылап және жоғарылатуды қамтамасыз етеді. Басқарудың кешенді жеті іс-шаралардың негізінде ұйымдастыру керек: (1-сурет) .

1. Проблеманы сәйкестендіру.
2. Шамаларды жинау және талдау.
3. Себептерді талдау.
4. Проблемаларды шешуді жоспарлау мен жүзеге асыру.
5. Нәтижелерді талдау.
6. Стандарттау.
7. Қорытындыларды жасап, келесі проблемаларға өту.

Нарықтық тұтынылатын өнімге талапты жоғарылату, сонымен бірге өндірістік процестердің күрделі болуы, кәсіпорынның сапа проблемасына деген проблемасын өзгертті. Түпкі өнім мен өндірістік процестің жеке құрамаларының сапасы қазіргі уақытта жеткіліксіз болып қалды. Бәсекелестік жағдайда жұмысын жақсарту үшін, дайын өнімнің сапасына әсер ететін өндірстік сатылардың барлығын қамтитын сапа жүйесін құру керектігі пайда болды.

1-сурет. Өнімнің сапасын басқару циклі

Өнімнің сапасын басқару жүйелі түрде жүзеге асрырылуы керек, атап айтқанда, кәсіпорында сапаны басқару үшін қажетті жауапкершілікті, процедура ресурстарды нақты бөліп беріп отыратын ұйымдық құрылым түрінде алынған өнім сапасын басқару жүйесі жұмыс істеуі тиіс.

Сапа жүйесі - өнім сапасын жалпы басқаруға керекті, ұйымдық құрылымның, әдістемелердің, процестер мен ресустардың жиынтығы. [1]

Сапа жүйесінің іс-қимылы өнімнің циклінің барлық сатыларына тарап, әсер етіп отыратын, «сапа тұзағын»құрайды. «Сапа тұзағы» деп тұтынушылықты анықтаудан бастап, олардың қанағаттандыруын бағалауға дейінгі әр түрлі сатылардағы сапаға әсер ететін өзара байланысқан іс түрлерінің модельдерін айтамыз. Сапа жүйсін кәсіпорынның нақты ісін есепке алу арқылы қалыптастырады, дегенмен кез-келген жағдайда ол сапа тұзағының барлық сатыларын қамтуы тиіс:

2-сурет. Кәсіпорындағы «сапа тұзағы»

Сапа жүйесі «сапа тұзағының»барлық бөліктеріндегі сапаны басқаруды қамтамсыз етіп, түпкі өнімнің сапасын қамтамасыз етуге барлық жұмыскерлерді қатыстырып, сапаны жоғарылату ісімен шығындарды төмендету істерін өзара байланыстырып, міндетті түрде ақаулықтарды анықтап және осы ақаулықтардың пайда болу себептерін жоюды қамтамасыз етуі керек (2-сурет) .

• Маркетинг нарықты іздеу және зерттеу.
• Өнімге қойылатын техникалық талаптады жобалау немесе зерттеу.
• Материалды-техникалық қамсыздандыру.
• Өндірістік процестерді дайындау және зерттеу.
• Өндіріс.
• Бақылау және санау.
• Өнімді орау және сақтау.
• Өнімді өткізу және бөлу.
• Монтаждау және пайдалану.
• Қызмет көрсетудегі техникалық көмек.
• Өнімді пайдаланып болғаннан кейін қалдықтарды кәдеге жарату(утильдеу) .

Жалпы алғанда, өнімнің сапасы мен бәсекеге қабілеттілігін басқару жүйесін мынадай түрде көрсетуге болады (3 сурет) .

3 сурет - Өнімнің сапасы мен бәсекеге қабілеттілігін басқару үлгісі

Басқарылатын объектіге кірушілер (n+r) әсер етеді, әріберіден соң оның бір бөлігін Wі бағалау айтарлықтай қиын (кәсіпорынға өз әсерін тигізетін саяси, құқықтық және басқа жағдайлардың өзгерісі) . Хі арқылы сызбада белгіленген кірудің өзге бөлігін, оның ішінде билік органдары арқылы түрліше реттеу құралы түрінде (R) көрініс табатындарын да маркетингілік қызмет зерделеуі әрі бағалауы тиіс.

Өнімнің сапасы мен бәсекеге қабілеттілігін басқару жүйесінің мақсаты - сатып алушылардың қажеттілігін мейілінше қанағаттандыру үшін алға қойылған өнім өндірісі шығынының және сапаның деңгейіне қол жеткізу, яғни кез келген мәнде Ү белгілі бір мән алу болып табылады (Х және W-өнім сапасы) . Сол себепті, басқару жүйесі үш блоктан құралуы мүмкін: өндірістік қызмет, сапа қызметі және маркетинг қызметі.

Маркетинг қызметі ұдайы жүргізілетін маркетингілік зерттеу арқылы нақты әрі әлеуетті тұтынушылардың талаптарын біліп, оны (Хі) басқарушыға (шешім қабылдайтын тұлғаға) жеткізеді, сондай-ақ өндірістік қызметке (U1), сапа қызметіне (U2) олар өздерінің ықпал ету қызметіне түзету енгізуі үшін (U4, U5, U6) кеңес береді.

Сонымен бірге, маркетингілік қызметтің өзі нарыққа (жарнама, өткізуді ынталандыру және т. б. ) ықпал етудің (U3) шаралар кешенін әзірлейді.

Басқарылатын объектіге кәсіпорын қызметінен келіп түсетін басқарушылық ықпал өнімнің сапасы мен бәсекеге қабілеттілігіне (Ү) және нәтижеге әсер етеді. Осылайша, өнімнің сапасы мен бәсекеге қабілеттілігі мынадай түрдегі функция болып табылады: Ү=F(Х, U, W) .

Басқарушының міндеті - өнімнің сапасы мен бәсекеге қабілеттілігін басқару жүйесінен нарық туралы ақпаратқа (Хі) ие бола отырып, сол сәтте кәсіпорынның «көңілінен шығатын» өнімнің бәсекеге қабілеттілік (Ү) деңгейіне қол жеткізетіндей етіп құру қажет. Бұл U=F(Х, Ү) түрінің тәуелділігін басқару жүйесінің жүзеге асыратынын білдіреді. Оның көмегімен басқарылатын объектіге қажетті басқарушылық ықпалды табуы тиіс.

Қоғам дамуының әр деңгейiнде сапаға деген талаптар күшейе бастайды. Қазiргi кезде сапа туралы өте кең мағынада айтылады және оны кiрiс, құндылық көрсеткiштерi және өнiм сапасын көтеру сияқты категориялармен байланыстыруға болады.

Мысалы Жопондық сапа тұжырымы сапаның 4 деңгейiн қарастырады:

Бiрiншi деңгей- «Стандартпен сәйкестiгi». Бұл деңгейде сапаның мемлекеттiк стандарт, техникалық жағдай, коммерциялық келiсiм және тағы басқа бойынша бағалануы. Өнiм сапасын тексеру процедуралары және стандартты бекiту талаптарын бiлу қажет және де сапаға мiндеттi түрде бақылау жасау қажеттiгi айтылады.

Екiншi деңгей- «Пайдалану сәйкестiгi». Өнiм стандартқа сәйкестенiп қана емес, ол қолдану талаптарын қанағат- тандыру керек. Сонда ғана ол нарықта сұраныс ретiнде қолданылады. Өнiмдi пайдаланудың барлық варианттарымен сәйкес келу үшiн, оның сапасы тек қана фирманың өндiрiстiк бөлiмшелерiмен ғана емес, маркетинг қызметiмен, зерттеу жәәне өңдеу, жоспарлау, сапаны бақылау, өтiм және сервис жұмыстарын да қарастыру қажет. Нарықты талдау және халықаралық функционалды басқару әдiстерi Жопонияда 60 жылдардың соңында, 70 жылдардың басында пайда болған көрiнедi.

Үшiншi деңгей- «Нарық талаптарымен сәйкестiгi». Бұл жерде жоғары сапалы тауар төмен бағада болғандығы көрiнедi.

Төртiншi деңгей- «Жасырын тұтынушылықпен сәйкестiгi» Iрi бай елдерде, мысалы Жопония, Ұлыбритания, АҚШ және тағы басқа елдерде нарық тұтынушылардың айқын талаптарын қанағаттандыратын барлық тауарларға толы болады. Сондықтан өтiм кезiнде жасырын қажеттiлiк ескерiлiп, тауар артықшылық алады. Тұтынушы өзiне не қажет екенiне еш күдiктенбейдi. Тек оған нақты бiр күтпеген тауарды сатып алуға ұсынғанда ғана ол осы тауарды өзiне ұнағанын және керек екенiн түсiнедi. Барлық елде қазiр өркендеушi фирмалар осы деңгейге жету үстiнде. [2]

Соңғы кездерге дейін кәсіпорындарда сапа проблемасын шешу кезінде нарықтылық қажеттілік есепке алынбай өнім сапасы техникалың деңгейге бағытталды. Сапаны басқару мәселелерімен техникалық бақылау және сапаны талдау бөлімдері айналысты. Олардың функцияларына бұйымдар параметрлерін (белгілер) тексеру, өндірістік процестердің әрбір операцияларында қолданылатын шикізаттар, материалдар, жабдықтардың дәлдік жұмыстары, өнімде табылған кемістіктер, оларды талдау және обоптерін белгілеу кіреді.

Өнімнің сапасын басқаруды жетілдіруде отандың өндірушілердің алдына қойылатын негізгі проблемалар, олар:

• өнімнің сапалылығын басқару жүйесіне маркетинг қызметі механизмін қосу;

• тұтынушыға және барлық өндірістік қызметтерде сапаны басқару жүйесін қалай бағыттау;

• өнімнің өмірлік кезеңінің барлық белестеріндегі сапаны басқару жүйесіндегі механизм әсерлерді күшейту.

Сапаны басқару жүйесін енгізу кәсіпорында мынадай міндеттерді шешуге мүмкіндік береді:

• жоғары сапалы өнімнің тұрақтылығын қамтамасыз ету;

• өнім көлемін ұлғайту және оны сататын нарықты (рынокты) табу;

• жоғары бағада сататын өнімді көбейту мүмкінділігін қарастыру;

• өнімнің бәсекеге жарамдылығы және қаржы жағдайының тұрақтылығы жөніндегі проблемаларды шешу.

Сонымен, өнімнің сапасын басқару әрбір кәсіпорындарда жүйелі түрде іске асқан жөн.

• Кәсіпорындарда шығарылатын өнімдердің сапасы - нарықтық жағдайда қызметтің негізгі факторы болып табылады, себебі, нарықтық саралымды кеңейтуді, кәсіпорынды жаңдандыруды, пайданың артуын қамтамасыз етеді.

• Халықаралық тәжірибе көрсеткендей, сапалылықты арттыру қызметі жүйелік басқару шеңберінде жүргізілуі мақсатқа сай болғаны дұрыс, өйткені, өнімнің барлық өміршеңдік кезеңін қамтиды - жобалаудан бастап жұмысшыларға және кәдеге жараттуға дейін.

• Өнімнің сапасын басқару стандарттауға негізделеді Ол ұлттық шаруашылықтың, халықтық, қорғаныстың, экспорттың қажеттілігі үшін дайындалатын өнімдерге үдемелі талаптарды анықтайтын нормативті-техникалық негізі болып табылады.

• Дайындалған өнімнің сапасының түпкілікті бағалылығы сертификат көмегімен жүзеге асырылады, өнімді сапауды, тиісті сертификат беруді, бағалау сынағының көмегіен кейінгі өндірістің жағдайы үшін өнімді таңбалауды және бақылауды білдіреді.

• Өнімнің сапасын басқаруда нормативтік актілерді іске асыру сапаны және өнім қауіпсіздігі заңдылығын қамтамасыз етуде тиімділік жүйені ұйымдастыруды талап етеді. Шетелдік және отандық практиканы еске ала отырып, құрылған өнімнің сапасын бақылаудың нормативтік-құқықтық базасы Қазақстан Республикасының аумағында адамдардың және жеке тұлғалардың құқықтарының бұзылуында құқықтарын және мүдделерін қорғаудан тұрады. [3]

1. 2 Өнім сапасына әсер ететін факторлар және олардың жіктелуі

Өнімнің сипатталатын белгілерінің құрамы мен құрылымын анықтаудың негізгі бағыттары, өнім сапасының деңгейін бағалайтын көрсеткіштер классификациясынан көрініс табады.

Мөлшерленуіне қарай натуралды бірліктермен (килограмм, метр, балл, көлемі шектеусіз), сондай-ақ бағалық бірліктермен сипатталалды.

Сапа деңгейінің бағалануына байланысты - базалық және оған қатысты көсеткіштер.

Анықталу стадиясына байланысты - болжамды, проектілі, өндірістік, эксплуатациялық көрсеткіштер.

Сипатталатын белгілеріне байланысты - бірліктік және кешенді (топтық, жалпылама, интегралды) болуы мүмкін. Бірліктік және кешенді сапа көрсеткіштері, сізді, обьектінің (жүйенің) сыртқы ортамен қатынасының қызықтыруына тәуелді түрлі топтарға біріктіріледі. Мұндай топтастырылу үлгісі кестеде көрсетіледі.

Көрсеткіштер топтарын талдаған кезде олардың арасындағы белгілі бір корреляцияны байқауға болады. Мысалға, өнімнің энергия сиымдылығы сияқты, өндірістің технологиялық деңгейінің көрсеткіші экономикалық және экологиялық көрсеткіштер топтарымен өте тығыз байланысты.

Өнімнің сапасы, оның құрамын анықтаушылардың мөлшерін өлшеу негізінде бағаланады. Қазіргі заманда сапа көрсеткіштерінің сәйкес топтары арқылы өнімнің (тауардың) құрамын келесі топтар бойынша классификациялау өте кең тараған: пайдалану бағытының көрсеткіштері, сенімділік, технологиялық, стандарттау және унификациялау, эргономикалық, эстетикалық, транспортабельділік, патенттік-құқықтық, экологиялық және қауіпсіздік көрсеткіштері.

Пайдалану бағытының көрсеткіштері өнімнің қай салада, қай жағдайда қолданылатынын көрсетіп қана қоймай, осы өнімді пайдаланудан алынатын тиімділікті айқындайды. Бұл көрсеткіш бағаланып отырған өнімнің көмегімен белгілі уақыт аралығында қандай көлемде өнім өндірілетінін немесе өндірістік қызмет көрсетілетінін айқындайды. [4]

Пайдалану бағыты көрсеткіштері тобына келесі топшаларды жатқызуға болады: классификациялық, техникалық тиімділік, функционалдық, құрылымдық және де құрамы мен құрылымдық.

Сенімділік көрсеткіштері. Сенімділік өнеркәсіптік өнімнің негізгі көрсеткіштерінің бірі болып табылады. Әр түрлі құндылықтардың жұмыс интенсивтілігі мен күрделілік режимдері үздіксіз өсіп, атқарылатын функцияларға жауапкершілік жоғарылайды. Жауапкершілік деңгейінің жоғарылауына байланысты сенімділікке деген талаптар да өседі. Машиналар мен басқа да құрал жабдықтардың сенімділік деңгейінің жеткіліксіздігіне байланысты, олардың жөнделуі мен эксплуатациясындағы жұмыс қабілеттілігін ұстап тұру шығындарымен қатар өндіріс шығындары да артады. Құндылық сенімділігі көінесе эксплуатациядағы температура, ылғалдылық, қысым, радиация, механикалық ауыртпалық және де басқа жағдайларға тәуелді.

1 - кесте- Өнімнің сапа көрсеткіштерінің топталу ортасына қарай жіктелуі

Технологиялылықтың көрсеткіштері еңбек өнімділігін жоғарылату үшін қабылданған құрастырушылық-технологиялық шешімдердің тиімділігін сипаттайды, өнімді дайындауда немесе жөндеуде нақ осы технологиялылық арқылы өнім өндіру қарқыны, материал шығындарды, өндірістің технологиялық дайындығы, өнімді дайындау мен пайдалану кезінде еңбек құралдары мен уақытты рационалды бөлу деңгейі анықталады.

Унификациялау және стандарттау көрсеткіштері - өнімнің стандартты, унифицирленген және нақты құрамдас бөлшектермен қаныққандығы, сонымен бірге, басқа өнімдермен салыстырғанда унификациялану деңгейі. өнімнің барлық бөліктері стандартты, унифицирленген және нақты бөліктерге бөлінеді. Стандартты және унифицирленген бөлшектер пайызы қаншалықты жоғары болған сайын өнім өндірушіге де өнімді тұтынушыға да соншалықты тиімді. Стандарттау және унификациялау көрсеткіштеріне келесілерді жатқызуға болады:

- обьектінің стандартталу коэффициенті;

---

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.

• Іс жүргізу
• Автоматтандыру, Техника
• Алғашқы әскери дайындық
• Астрономия
• Ауыл шаруашылығы
• Банк ісі
• Бизнесті бағалау
• Биология
• Бухгалтерлік іс
• Валеология
• Ветеринария
• География
• Геология, Геофизика, Геодезия
• Дін
• Ет, сүт, шарап өнімдері
• Жалпы тарих
• Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
• Журналистика
• Информатика
• Кеден ісі
• Маркетинг
• Математика, Геометрия
• Медицина
• Мемлекеттік басқару
• Менеджмент
• Мұнай, Газ
• Мұрағат ісі
• Мәдениеттану
• ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
• Педагогика
• Полиграфия
• Психология
• Салық
• Саясаттану
• Сақтандыру
• Сертификаттау, стандарттау
• Социология, Демография
• Спорт
• Статистика
• Тілтану, Филология
• Тарихи тұлғалар
• Тау-кен ісі
• Транспорт
• Туризм
• Физика
• Философия
• Халықаралық қатынастар
• Химия
• Экология, Қоршаған ортаны қорғау
• Экономика
• Экономикалық география
• Электротехника
• Қазақстан тарихы
• Қаржы
• Құрылыс
• Құқық, Криминалистика
• Әдебиет
• Өнер, музыка
• Өнеркәсіп, Өндіріс