Ортаңғы таптың қоғамдағы маңызы

Жоспар

Кіріспе 2

1. Неліктен Қазақстанға ортаңғы тап керек? 3
2. Ортаңғы таптың қоғамдағы маңызы 7
3. Дамыған елдердегі ортаңғы таптың дамуы (АҚШ) 9

Қорытынды 10

Қолданылған әдебиеттер 11

Кіріспе

Ортаңғы тап. Осы терминмен АҚШ-ты сипаттасақ жөн болар. Шынында да, көптеген ғалымдар таптық стратификацияның принциптері түгелдей дерлік жүзеге асқан мемлекетке мысал келтірсе, бірінші орында АҚШ-тың болуы айдай анық. Егер Еуропада XX ғасырдың басына қарай сословиелік бірлестіктердің қалдығы қалса, АҚШ-та таптық қоғамның пайда болуы жаңа парақтан басталған болатын. Өйткені бұл мемлекетті әр елден келген эмигранттар құраған болатын, олар өздерімен бірге ақшаны, үй заттарын, білім мен ғылымды, тіпті дәстүрін әкелсе де, стратификация жүйесін әкеле алмаған еді. Олар жаңадан пайда болды.
Ортаңғы тап деп- жоғарғы және төменгі орын алатын қоғамдағы статустық позицияны айтамыз. Көп жағдайда, осы тап социалдық таптың ең көбін құрайды, қоғамдағы реттеуші және мамандандырылған жұмыс күшін береді.


1 Неліктен Қазақстанға ортаңғы тап керек?


Оның пайда болуы және саны жүргізіліп жатқан реформалардың позитивті екендігіне дәлел болады. Егерде жан-жақты дамыған қоғам өзінің күшіне сенетін болса, Қазақстанның экономикасына салынған ақша бекер кетпейтініне кәміл сенемін және де «оқу-мамандық-табыс-статус» деген қағида әр адамның ойына «арманға әкелетін жол» болып санасына жазылар.
Әлеуметтік тұрақтылықтың құпиясы оп-оңай: әр адам өзінің тәжірибесі арқылы мемлекетте жасаған істерінің жемісін жей алатындығына көз жеткізу керек. Қазақстанның қалыптасуына үлес қосатындар келешекте осы істің жақсы жақтарына қол жеткізе алады. Ортаңғы таптың Қазақстанда көп болуы – көпшіліктің алда келе жатқанына мысал бола алады және жақсы реформалардың жүзеге асып жатқанын көрсетеді. Сондықтан реформалардың ортаңғы тапқа тигізетін әсері өте үлкен.
Қавй заманда болмасын ортаңғы тап өзіне не керектігін жақсы білген: табыс пен тұрақтылық. Егерде қоғам осы тапты қанағаттандырса – ортаңғы тап елін қорғайды және елдің табысын бірнеше есеге көбейткендей еді. Керісінше болған жағдайда, мемлекетті құлатқандай еді.






Тәуелсіз Қазақстан өмірін жаңадан бастап келе жатқанда ортаңғы тап жағдайы жақсы болған – мамандығының жоғары деңгейі мен табатын табыстың тең болуы. Бәрімізге белгілі, ортаңғы тап әлеуметтік теңсіздік кезінде қиын қалыптасады.
Ортаңғы таптың еңбегінің арқасында әлем байлықтарына қол жеткізе алдық. Ол арқылы батыс Еуропа елдерінің, Оңтүстік Азия елдерінің өмір деңгейі өскен болатын. Ал қазіргі кезде Қазақстанда ортаңғы таптың жағдайы өте мүшкіл. Гидденс былай деген екен: Жаңа заманға бейімделе алмаған және қиын жағдайда керекті қадамдар жасай алмайтын еңбекшілер жоғарғы таптың ойыншығына айналтыны сөзсіз.
Мықты және көп санды ортаңғы таптың жоқ болғандықтан Қазақстан энергиялық өндірістен ғылымды қажет ететін өндіріске қол жеткізуі қиын. Бірақ ештеңке өзгермейді деген тұжырымнан алшақ болайық. Қазіргі кезде мемлекеттің қоғамға деген көз қарасын өзгерту керек.
Америка экономика станциясы пайда бола бастағанда, олар басқарудың жаңа бағыттарын іздей бастады. Экономикалық политиканың Этатистско – корпоративті моделі АҚШ-та 1 Дүниежүзілік соғыс кезінде және XX ғасырдың 30-жылдарында жақсы нәтижелерге жеткен болатын. Бұл кезекті АҚШ нарықты, монополияны қадағалауға, жалақыны көбейтуге, халықты жұмыспен қамтамасыз етуге үлкен көңіл бөлген. Егерде АҚШ сияқты ұзақ жылдар бойы либералдық-нарықтық тәжірибесімен нарықты басқаруды ауадай қажет деп санаса, жаңадан нарықтық қатынасқа енді кірейін деп жатқан Қазақстан туралы не айта аламыз?
Бұрынғы КСРО қарамағында болған елдерді зерттейтін шет елдердің эксперттері былай дейді: Социализмдегі артықшылықтарды капитализмнің артықшылығымен өзгертпей-ақ, тезірек экономикалық реформалар жасау керек. Тіпті алда келе жатқан Батыс елдері аралас экономиканың өз елдерінде болғанын қалайды. Қазіргі кезде экономикалық бірлестіктерің қолына күш бергеніміз жөн болар. Өйткені тек экономикалық корпорациялар қиын заманнан құтқаратын бірден-бір жолы болатын еді. Келеңсіз жағдайлар орын алып жатса, өкіет көмектесіп, қадағалап тұруы тиіс. Жеке меншіктік қатынастың дамуы мемлекетпен тығыз қарым-қатынаста жүруі тиіс. Ал бұл ортаңғы таптың өсудің және қалыптасудың бір амалы.
Қазақстанға сабақ ретінде Оңтүстік-Шығыс Азия елінің ортаңғы табы бола алады. Олардың байсалдығына қарамастан, олар тек 20-30 жыл ғана өмір сүрген болатын. Шығыс елдерінің көпшілігі бірнеше жылдарға созылған диктатураға, авториторизмге жол бергені үшін қазіргі кезде қиын кезеңді басынан кешіріп жатыр.

Қолданылған әдебиеттер:
1) Средний класс, 1999-Сагадиев
2) ҚСЭ 9-том
3) Беляева Л.А. Проблемы общества, 2001
4) П.А. Сорокин Человек. Цивилизация. Общество