Norton Commander - қолданушының операциялық жүйемен жұмысын жеңілдетуге арналған программа, онда командаларды пернетақтада термей-ақ тек пернелерді басу арқылы орындауға болады. Ондай операциялық жүйемен жұмысты жеңілдетуге арналған программаларды «операциялық қабыршық» деп атайды.
Norton Commander қолданушыға келесі мүмкіндіктер береді:
Экранда әрдайым каталог мазмұнын көрсетеді;
Диск, каталог, файл және жедел жады мөлшері туралы информация алуға;
Бір каталогтан екіншісіне көшуге;
Каталогтар құруға, атын өзгертуге, көшіруге және өшіруге;
Каталогтардан файлдарды (тобымен немесе жалғыздан) көшіруге, ауыстыруға, атын өзгертуге және өшіруге;
Кез-келген файлды көруге және мәтіндік файлдарды түзетуге;
Командалық жолдарды түзетіп, DOS-тың кез-келген командасын орындауға болады.
Norton Commander-ді іске қосу.
NC. EXE файлының толық жолынан тұратын келесі команданы теру керек:
C:\NC\NC
бұндағы C: - NC. EXE файлы жазылған диск аты, ал NC - каталог аты.
NC - Norton Commander деген сөздің басқы әріптерінен құралған қысқартылуы, командадағы бірінші NC-каталог атын, екінші NC-программа атын (nc. exe) көрсетеді.
Norton Commander-ден шығу
Norton Commander жұмысын аяқтау үшін:
F10
пернесін басу қажет. Экранға сұхбаттық терезе шығады:
The Norton CommanderDo you want to quit the Norton Commander?YesNo:
The Norton Commander
Do you want to quit the Norton Commander?
Yes
No
Онда «
Шынымен Norton Commander - де жұмыс бітті ме
» деген сұрақ бар, егер «Yes» (yes -иә) немесе
«Enter»
(енгізу) пернелерін бассаңыз, экраннан терезелер мен меню жоғалады.
«No» («жоқ») деген сөзге апарып,
«Enter»
(енгізу) пернесін басу қажет.
Ескерту!
Егер бірнеше пернені қатар басу керек болса, ол әрекетті«+»символы арқылы белгілейміз. Мысалы,Ctrl + Qдеп жазсақ, олCtrlжәнеQпернелерін қатар басу керек екенін көрсетеді. (Ctrl пернесін басып тұрып,Qпернесін басу керек.:
Егер бірнеше пернені қатар басу керек болса, ол әрекетті
«+»
символы арқылы белгілейміз. Мысалы,
Ctrl + Q
деп жазсақ, ол
Ctrl
және
Q
пернелерін қатар басу керек екенін көрсетеді. (Ctrl пернесін басып тұрып,
Q
пернесін басу керек.
Жұмыс істеп жатқан каталог (курсор тұрған) немесе дискағымдықдеп аталады.:
Жұмыс істеп жатқан каталог (курсор тұрған) немесе диск
ағымдық
деп аталады.
Norton Commander тақталарының мазмұны
Norton Commander жедел жадыға оқылған кезде экранда екі терезе пайда болады, оларды
тақта
деп атайды:
Тақталар тақырыбында
ағымдық
каталог пен диск аты немесе
меню жолы
көрсетіледі. Тақталардың төмен жағында
командалық жолда
DOS шақыруының белгісі бар, онда командалар енгізуге болады. Келесі жолда
функционалдық пернелер
қызметі көрсетілген.
Norton Commander менюі
Меню жолы бес жолдан тұрады:
Left
(солжақ),
File
(файлдар),
Commands
(командалар),
Options
(опциялар),
Right
(оң жақ) . Келесі суретте
Left
менюнің командалары көрсетілген:
Left:
Left
Files Commands Options Right 1:30:
Files Commands Options Right 1:30
Left:
Files Commands Options Right 1:30:
Brief
Full
Info
Tree
On\Off Ctrl-F1
Name
Name
ANTI
DISTR
CAFÉ
IN EXE
Name
Name
Left:
Name
eXtension
time
Size
Unsorted
Files Commands Options Right 1:30:
Left:
Re+read
fiLter
Drive Alt-F1
Files Commands Options Right 1:30:
Left:
vc ini
vc mnu
vc pif
vc ext
vcedit ext
vcsetup com
vide-cdd sys
vcview ext
Files Commands Options Right 1:30:
Left:
Left:
Files Commands Options Right 1:30:
: . . _UP--DIR_ 1. 11. 03 13:30 ANTI _SUB-DIR_6. 01. 03
Left:
C:\VC>
Left:
1Help
Меню шақыру үшін
F9
функционалдық пернесін басу керек, экранға тақтаның бірінші жолында меню жолы пайда болады.
(Функцияналдық пернелер пернетақтаның ең бірінші жолында орналасқан) .
Курсорды бағыттауыш пернелер арқылы керек командаға әкеліп, F1 пернесін бассаңыз, сол команда қызметі туралы анықтама шығады. Кейбір командаларды орындау үшін пернелер тағайындалған.
Командаларды бірнеше тәсілмен орындауға болады: меню арқылы, команданың жаңған әріптерін теру арқылы немесе пернелер арқылы.
Әр командада бір әріп басқа түске боялып, бас әріппен жазылған. Сәйкес команданы орындау үшін сол әріпті терсе жеткілікті, мысалы, Drive командасын орындау үшін
F9
пернесін және L
D
әріптерін немесе
Alt+F1
пернелерін басу керек немесе тышқанмен экранда сәйкес командаларды (
9PullDn Left D
rive) шерту керек. Бағыттауыш пернелер арқылы -
F9
пернесін басып, пайда болған
Left
менюінен
D
rive командасын курсормен таңдап,
Enter
пернесін басса да болады.
Norton Commander - дің әр тақтасында келесі мәліметтер көруге болады:
Дискідегі каталогтар аттары;
Дискідегі каталогтар тармақтары;
Жедел жады, ағымдық дискі, каталогтар және файлдар жөнінде информация;
Файлдар мазмұны;
Сол жақ (Left) менюінің командалары
Сол жақ меню командалары сол жақ тақтада орындалады. Дәл осы командалар оң жақ тақта үшін де қолданылады.
Командалар:
Командалар
Ағылшынша:
Ағылшынша
Пернелер:
Пернелер
Қызметі:
Қызметі
Командалар:
Қазақша
Орысша
Командалар:
Қысқа қалып
Краткий формат
Ағылшынша:
B
rief
Пернелер:
Қызметі:
Файл мен каталогтар туралы қысқа мәліметті экранға шығарады, үш бағанада аттары жазылады
Командалар:
Толық қалып
Полный формат
Ағылшынша:
F
ull
Пернелер:
Қызметі:
Файл мен каталогтар туралы толық мәліметті экранға шығарады, бір бағанада аты, файл мөлшері, уақыты, жөнделген мерзімі жазылады.
Командалар:
Жағдай
Состояние
Ағылшынша:
I
nfo
Пернелер:
Ctrl + L
Қызметі:
Жедел жады, ағымдық дискі және ондағы файл мөлшері туралы көрші тақтада мәлімет шығарады.
F4
пернесін басып, ол мәліметті түзетіп, сақтауға болады.
Командалар:
Тармақ
Дерево каталогов
Ағылшынша:
T
ree
Пернелер:
Қызметі:
Ағымдық дискідегі каталогтар тармақтарын көрсетеді.
Командалар:
Ашу/Жабу
Вкл/Выкл
Ағылшынша:
O
n/Off
Пернелер:
Ctrl-F1
Қызметі:
Экранда сол жақ тақтаны өшіреді, қайта басса көрсетеді.
Командалар:
Аты
Имя
Ағылшынша:
N
ame
Пернелер:
Қызметі:
Файл мен каталогтарды аты бойынша реттеп көрсетеді.
Командалар:
Түр (кеңейтілу)
Тип (расширение)
Ағылшынша:
E
x
tension
Пернелер:
Қызметі:
Файлдарды кеңейтілуі бойынша реттеп көрсетеді
Командалар:
Уақыт
Время
Ағылшынша:
Time
Пернелер:
Қызметі:
Файл мен каталогтарды уақыт бойынша реттеп көрсетеді.
Командалар:
Мөлшер
Размер
Ағылшынша:
S
ize
Пернелер:
Қызметі:
Файл мен каталогтарды мөлшері бойынша реттеп көрсетеді.
Командалар:
Сұрыптаусыз
Без сортировки
Ағылшынша:
U
nsorted
Пернелер:
Қызметі:
Файл мен каталогтарды дискіге жазылу реті бойынша көрсетеді.
Командалар:
Қайта оқу
Обновить панель
Ағылшынша:
R
e-read
Пернелер:
Қызметі:
Ағымдық дискіні, каталог тармақтарын қайта оқиды: бұл команда диск ауыстырғанда және каталог түзегенде пайдалы
Командалар:
Файлдарды көрсету
Отображать файлы
Ағылшынша:
fi
L
ter…
Пернелер:
Қызметі:
Файлдарды маска бойынша іріктеп көрсетеді, жасырылған және тек орындалатын файлдарды көрсетуге болады.
Командалар:
Диск ауыстыру
Сменить диски
Ағылшынша:
D
rive
Пернелер:
Alt-F1
Қызметі:
Сол жақ тақтаға дискілер тізімін шығарады: басқа дискі мазмұнын экранға тез шығару үшін пайдалы
Файл (File) менюінің командалары
Командалар:
Командалар
Пернелер:
Пернелер
Қызметі:
Қызметі
Командалар:
Қазақша
Орысша
Пернелер:
Ағылшын
Командалар:
Анықтамалық информация
Справочная информация
Пернелер:
Help
Қызметі:
F1
Экранға анықтама шығарады.
Командалар:
Қолданушы менюін шақыру
Вызов меню пользователя
Пернелер:
User menu
Қызметі:
F2
Экранға қолданушы менюін шығарады.
Командалар:
Көру
Просмотр
Пернелер:
View
Қызметі:
F3
Экранға файл мазмұнын шығарады.
Командалар:
Түзету
Редактирование
Пернелер:
Edit
Қызметі:
F4
Экранға редакторда шағын файл мазмұнын түзетуге шығарады.
Командалар:
Көшіру
Копирование
Пернелер:
Copy
Қызметі:
F5
Белгіленген немесе курсор тұрған файлды (каталогты) көрші тақтаға, атын түзетуге, F10 және Alt + F10 пернелерін басып файл (каталог) ауысатын каталогты көрсетуге болады.
Командалар:
Жылжыту немесе
атын өзгерту
Перемеинование/
перенос
Пернелер:
Rename or move
Қызметі:
F6
Файлдың (каталотың) атын өзгертеді немесе басқа жерге орнын ауыстырады, атын түзетуге, F10 және Alt + F10 пернелерін басып файл (каталог) ауысатын каталогты көрсетуге болады.
Командалар:
Каталог құру
Создание каталога
Пернелер:
Make directory
Қызметі:
F7
Жаңа каталог құру үшін сұхбаттық терезе ашады.
Командалар:
Өшіру
Удаление
Пернелер:
Delete
Қызметі:
F8
Белгіленген немесе курсор тұрған файлды (каталогты) дискіден өшіреді.
Командалар:
Файл атрибуттары
Установка атрибутов
Пернелер:
File Attributes
Қызметі:
Курсор тұрған файл атрибуттарын экранға шығарады, сұхбаттық терезе атрибуттарды түзетуге болады
Командалар:
Файлды белгілеу
Выделить файлы
Пернелер:
Select Group + Gray
Қызметі:
+ (Сұр)
Файл тобын белгілеуге арналған сұхбаттық терезе ашады, керек маска енгізуге немесе Enter пернесін басып бәрін белгілеуге болады.
Командалар:
Белгілеуді жою
Снять выделение
Пернелер:
uNselect group Gray -
Қызметі:
* (Сұр)
Файл тобынан белгілеуді жоюға арналған сұхбаттық терезе ашады, керек маска енгізуге немесе Enter пернесін басып бәрінен белгілеуді алып тастауға болады.
Белгіленген файл тобымен команда орындалған соң алынған белгіні қайта орнына келтіреді, яғни қайта белгілейді.
Командалар:
Шығу
Выход
Пернелер:
Quit
Қызметі:
F10
Norton Commander жұмысын аяқтайды.
Команда (Command) менюінің командалары
Командалар:
Командалар
Пернелер:
Пернелер
Қызметі:
Қызметі
Командалар:
Қазақша
Орысша
Пернелер:
Ағылшынша
Командалар:
Каталог тармақтары
Дерево каталогов
Пернелер:
Tree
Қызметі:
Alt +F1 0
Экранға каталог тармақтарын шығарады.
Командалар:
Диск белгісін өзгерту
Изменение метки
Пернелер:
Volume label
Қызметі:
Ctrl+F4
Экранға диск белгісін өзгертуге арналған сұхбаттық терезе шығады, онда керек белгіні енгізіп, Enter пернесін басу керек.
Командалар:
Жады мәліметі
Информация памяти
Пернелер:
Memory Info
Қызметі:
Alt + F5
Экранға жады туралы мәлімет шығарады.
Командалар:
Каталог мөлшері
Размер каталогов
Пернелер:
Directory sizes
Қызметі:
Alt +F6
Экранға курсор тұрған каталогта жазылған файлдар мөлшерінің қосындысын байт өлшемінде көрсетеді және соңғы түзетілген уақытын шығарады.
Командалар:
Файл іздеу
Поиск файла
Пернелер:
Find file
Қызметі:
Alt +F7
Экранға ағымдық дискіден немесе каталогтан файл іздеуге арналған сұхбаттық терезе ашылады, онда файл атын * белгісін қолданып, шамамен енгізуге болады.
Командалар:
Командалар тарихы
Журнал команд
Пернелер:
History
Қызметі:
Alt + F8
Экранға соңғы командалар тізімін шығарады.
Командалар:
Жол сандары
Число строк на экране
Пернелер:
EGA lines
Қызметі:
Alt+F9
Тақтадағы жол санын өзгертеді, монитор түріне байланысты жиі, қайта басса сирек жолдар тағайындауға болады.
Командалар:
Тақта ауыстыру Обмен панелей
Пернелер:
Swap panels
Қызметі:
Ctrl+U
Тақталар орнын ауыстырады.
Командалар:
Тақталарды ашу/жабу
Вкл/Выкл панелей
Пернелер:
Panels on/off
Қызметі:
Ctrl+O
Тақталарды экраннан өшіреді, қайта басса шығады.
Командалар:
Каталогтар салыстыру
Сравнить каталоги
Пернелер:
Compare directories
Қызметі:
Екі тақтадағы ашылған каталогтар мазмұнын салыстырады, бірінде жоқ файлдар екіншісінде басқа түспен боялады.
Командалар:
Электрондық поштаны қабылдау және жіберу
Прием и посылка электронной почты
Пернелер:
send/Receive mail
Қызметі:
Бұл команда Commander Mail программасын орындайды, жаңа хабарларды МCI Mail арқылы OUT каталогіне жібереді, әрі IN каталогіне көшіреді.
Командалар:
Commander mail
Программасын орындау
Запуск программы
Пернелер:
Commander mail
Қызметі:
Commander mail программасын орындайды, IN каталогіне хабар құруға болады.
Командалар:
Қолданушы менюін құру
Создание меню пользователя
Пернелер:
Menu file edit
Қызметі:
Қолданушы менюін құруға арналған сұхбаттық терезе ашылады.
Келтіру (Options) менюінің командалары
NC-дағы компьютер құрылғылары (экран, тышқан т. б. ) мен командалары режимдерінің тағайындалған жиынтығын
конфигурация
деп атайды.
Файлдарды кеңейтілуі бойынша орындаушы программамен жалғастыратын файлды
кеңейту файлы
деп атайды. Кеңейту файлы файл бойынша орындаушы программаны шақырып, оған файлдарды кеңейтілуі бойынша параметр ретінде тағайындап орындауға мүмкіндік береді.
Командалар:
Командалар
Пернелер:
Пернелер
Қызметі:
Қызметі
Командалар:
Қазақша
Орысша
Пернелер:
Ағылшынша
Командалар:
Конфигурация
Конфигурация
Пернелер:
Configuration
Қызметі:
Конфигурация тағайындай-ды: экран түсін, сөну аралығын, меню көрсету, тышқан пернелерін ауыстыру, Ins пернесін автоматты жылжыту, т. с. с.
Командалар:
Параметрлер тағайындау
Настройка параметров
Пернелер:
Advanced options…
Қызметі:
Конфигурацияның қосымша мүмкіндіктерін тағайындайды.
Командалар:
Кеңейту файлын құру
Создание файла расширение
Пернелер:
Extension file edit…
Қызметі:
Кеңейту файлын түзетуге арналған сұхбаттық редактор ашылады.
Командалар:
Көру файлын құру
Создание файла просмотра
Пернелер:
Viewers…
Қызметі:
Файлдарды көруге арналған NCVIEW. EXT кеңейту файлын түзетуге арналған редактор ашады.
Командалар:
Редактор
Редактор
Пернелер:
Editors…
Қызметі:
Файл кеңейтілуіне байланысты түзету редакторын тағайындайтын NCEDIT. EXT файлын құруға және түзетуге мүмкіндік береді.
Командалар:
Қолданушы менюі
Меню пользователя
Пернелер:
Auto menus
Қызметі:
Қолданушы менюі ондағы программа орындалған соң автоматты түрде қайтадан экранға шығады.
Командалар:
Жол көрсету
Путь в командной строке
Пернелер:
Path prompt
Қызметі:
Dos жолында диск атымен қатар ағымдық каталог жолын көрсетеді немесе көрсетпейді.
Командалар:
Басқару тақтасы
Панель управления
Пернелер:
Key bar
Қызметі:
Ctrl + B
Экранда функционалдық пернелер жолын көрсетеді, бұл режим таңдалмаса көрсетпейді.
Командалар:
Толық экран
Полный экран
Пернелер:
Full screen
Қызметі:
Экранға тақталарды толық, бұл режим таңдамаса жартылай көрсетеді.
Командалар:
Сағат
Часы
Пернелер:
Clock
Қызметі:
Экранның бұрышында жүйелік сағат көрсетеді.
Командалар:
Жады мөлшерін автоесептеу
Автоподсчет размера памяти
Пернелер:
Auto Directory sizes
Қызметі:
Автоматты түрде каталогтағы барлық файлдар мөлшерін экранға шығарады.
Командалар:
Қорытынды жол
Сводная строка
Пернелер:
Mini status
Қызметі:
Тақтадағы қорытынды жолды көрсетеді, бұл режимі таңдалмаса көрсетпейді.
Командалар:
Жады қолдану
Размещение памяти
Пернелер:
Memory allocation
Қызметі:
NC жедел жадыны босатады, тек ең қажетті бөлігі ғана сақталады.
Командалар:
Келтіруді сақтау
Сохранить настройки
Пернелер:
Save setup
Қызметі:
Shift-F9
Тағайындалған конфигурация автоматты түрде сақталады.
