Мүмкіндігі шектеулі балаларды мектепке оқытуға дайындау

Жоспар
Кіріспе

Кіріспе

1. Мүмкіндігі шектеулі балаларға инклюзивті білім беру
2. Жаңа құралдарды қолдану қызметімен балаларды үйрету
3. Мектепке дайындық. Оқыту кешенінің жалпы сипаттамасы

Қорытынды
Пайдаланған әдебиеттер

Инклюзивті (франц. inclusif – өзіне енгізетін, лат. include – ішіне аламын, енгіземін) немесе енгізілген білім беру – жалпы білім беру мектептерінде ерекше қажеттіліктері бар балаларды оқыту үрдісін сипаттау үшін пайдаланылатын термин. Инклюзивті білім берудің негізіне балалардың кез келген кемсітушілігін болдырмайтын, барлық адамдарға тең қарым-қатынасты қамтамасыз етиетін, бірақ ерекше білім алу қажеттіліктері бар балалар үшін ерекше жағдай жасайтын идеология жатады.
Инклюзивті білім беру- мүгедек пен дамуында сәл бұзушылығы мен ауытқулары бар балалардың дені сау балалармен бірге олардың әлеуметтендіру және интеграция процестерін жеңілдету мақсатындағы бірлескен оқыту. Инклюзивті оқыту біріктірілген (оқушы дені сау балалар сыныбында/тобында оқиды және дефектолог-мұғалімнің жүйелі көмегін алады), жартылай (жеке балалар күннің бір бөлігін арнайы топтарда, ал екінші қарапайым топтарда өткізеді), уақытша (арнайы топтардағы балалар және қарапайым топтардың оқушылары бірлескен серуендерді, мерекелерді, сайыстарды, жеке істерді өткізу үшін біріктіріледі), толық (дамуда ауытқулары бар 1-2 бала бала бақшаның, сыныптың, мектептің қарапайым топтарына енгізіледі, мамандардың бақылауы бойынша түзету көмегін ата-аналар көрсетеді) болады.

Пән: Педагогика
Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 25 бет
Таңдаулыға:

Қазақстан Республикасының Білім және Ғылым министрлігі

Реферат

Тақырыбы

Мүмкіндігі шектеулі балаларды мектепке оқытуға дайындау

Орындаған:
Тексерген:
Топ:

Алматы 2015ж
Жоспар

Кіріспе

1. Мүмкіндігі шектеулі балаларға инклюзивті білім беру
2. Жаңа құралдарды қолдану қызметімен балаларды үйрету
3. Мектепке дайындық. Оқыту кешенінің жалпы сипаттамасы

Қорытынды
Пайдаланған әдебиеттер

Мүмкіндігі шектеулі балаларға инклюзивті білім беру

Инклюзивті (франц. inclusif - өзіне енгізетін, лат. include - ішіне аламын, енгіземін) немесе енгізілген білім беру - жалпы білім беру мектептерінде ерекше қажеттіліктері бар балаларды оқыту үрдісін сипаттау үшін пайдаланылатын термин. Инклюзивті білім берудің негізіне балалардың кез келген кемсітушілігін болдырмайтын, барлық адамдарға тең қарым-қатынасты қамтамасыз етиетін, бірақ ерекше білім алу қажеттіліктері бар балалар үшін ерекше жағдай жасайтын идеология жатады.
Инклюзивті білім беру- мүгедек пен дамуында сәл бұзушылығы мен ауытқулары бар балалардың дені сау балалармен бірге олардың әлеуметтендіру және интеграция процестерін жеңілдету мақсатындағы бірлескен оқыту. Инклюзивті оқыту біріктірілген (оқушы дені сау балалар сыныбындатобында оқиды және дефектолог-мұғалімнің жүйелі көмегін алады), жартылай (жеке балалар күннің бір бөлігін арнайы топтарда, ал екінші қарапайым топтарда өткізеді), уақытша (арнайы топтардағы балалар және қарапайым топтардың оқушылары бірлескен серуендерді, мерекелерді, сайыстарды, жеке істерді өткізу үшін біріктіріледі), толық (дамуда ауытқулары бар 1-2 бала бала бақшаның, сыныптың, мектептің қарапайым топтарына енгізіледі, мамандардың бақылауы бойынша түзету көмегін ата-аналар көрсетеді) болады.
Инклюзивті оқыту- барлық кемтар балаларға мектепке дейінгі оқу орындарында, мектепте және мектеп өміріне белсене қатысуға мүмкіндік береді, оқушылардың тең құқығын анықтайды, адамдармен қарым-қатынасына қажетті қабілеттілікті дамытуға мүмкіндік береді, барлық балаларды жалпы білім үрдісіне толық енгізу және әлеуметтік бейімдеуге, жынысына, шығу тегіне, дініне, жағдайына қарамай, балаларды айыратын кедергілерді жоюға, ата-аналарын белсенділікке шақыруға, балалардың білімділік қажеттіліктеріне бейімделуіне жағдай қалыптастыру, яғни жалпы білім беру сапасы сақталған тиімді оқытуға бағытталған мемлекеттік саясат.
Педагогика тарихында Европалық білім беру тәжірибесіне бірге оқыту феномені деген педагогикалық идеяны енгізген педагог И.Г.Песталоцци (1746-1827) болды. Көру, есту, зият кемістігі бар балаларды сау балалармен бірге оқыту идеясы XIX ғ. бірінші жартысында европалық мұғалімдердің ойын жайлаған идея болды (Франция, Германия, Австрия т.б.).
Бұл бағдарлама БҰҰ-ның Бас Ассамблеясы мақұлдап, БҰҰ-нң Конвенциясында 2006 жылдың 13 желтоқсанында енгізілген болатын. Инклюзивті білі беру мәселесі шкет елдерде 1970 жылдан бастау алады, ал 90 жылға қарай АҚШ пен Еуропа өздернің білім беру саясатына осы бағдарламны толық енгізді. Ал, біздің елімізде инклюзивті білім беру жүйесінің дамуы ресми дерек Қазақстан Республикасында білім беруді дамытудың 2011-2020 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарламасында көрсетілді. Инклюзивті білім жүйесін дамыту: 2015 жылға қарай мүмкіндігі шектеулі балаларды біріктіріп оқытудың модульдік бағдарламалары; мүмкіндігі шектеулі балалардыжалпы білім беретін ортада біріктіріп оқыту ережесі әзірленеді, түрлі кемістігі бар балалар үшін бірігу нысандары анықталады,; 2020 жылға қарай мектептерде мүгедек балалар үшін қөтергіш жабдықтар, пандустар,, санитарлық бөлмелерде арнайы құралдар орнату, тұтқалармен арнайы парталар, арнайы үстелдер және басқа да компенсаторлық құралдармен жарақтандыру арқылы кедергісіз аймақтар құрылады делінген. Сондай-ақ аталмыш бағдарламада мүмкіндігі шектеулі балаларды оқытып- тәрбиелеуге тең қол жеткізу үшін жағдайлар жасалмақ. Бүгінгі таңда үйден оқып білім алатын мүмкіндігі шектеулі балалардың бірлі - жарымы компьютерлік техникамен қамтамасыз етіліп отыр. Арнайы оқытуда компьютерлік технологияны қолданудың екі жұмыс істейтін міндеттің шешіміне байланысты:

Жаңа құралдарды қолдану қызметімен балаларды үйрету

Ерекше білім беру қажеттілігі бар балалардың жалпы дамуы және бұзылысын түзету мақсатында жаңа компьютерлік технологияны қолдану.
Оқытуда басқа құралдармен салыстыру бойынша компьютерлік технологиянының артықшылығы:
Жеке түзетумен оқыту мүмкіншілігі; білімді меңгеру тәсілімен тек қана оның теңдестік темпі үшін әр балалға қамтамасыз ету мүмкіншілігі;
Дербес өнімді қызметтер мүмкіншілігін ұсынуда;
Кепілденген жүйелік көмекті қамтамасыз ету;
Біздің елімізде инклюзивті білім идеясына қоғамның қатынасы әлі де болса төмендігі байқалады. Бұқаралық ақпарат құралдары (газет, журнал,теледидар, радио) арқылы инклюзив идеясын халыққа жеткізу жеткілікті дамымаған десе де болады.Көп жағдайда бұқаралық ақпарат құралдары мүмкіндігі шектеулі балалар кейпін кемтар, мүгедек, әрдайым материалдық жәрдемді қажет ететін қоғам мүшесі ретінде көрсетеді.Инклюзивті білім беру проблемасын жүйелі түрде шешу қажет , яғни тікелей немесе жанама қатысты барлық ішкі жүйені (білім беру, әлеуметтік, нормативті-құқықтық, экономикалық) мемлекеттік, аумақтық деңгейде келтіріп шешім қабылдау. Жалпы білім беретін орта мектептерде олардың оқып, білім алуына жағдай жасау енді-енді қолға алына бастады. Инклюзивті білім берудің негізі мектептегі барлық балаға олардың ерекшеліктерінен тыс сапалы білім беру болып табылады. Мүмкіндігі шектеулі балаларды жалпыға білім беру ортасына қарай бейімдеу 2002 жылдан басталды. Сол жылы Қазақстан ТМД елдерінің арасында алғаш рет Мүмкіндігі шектеулі балаларды әлеуметтік және медика-педагогикалық тұрғыдан қолдау туралы заңды қабылдады. Осы заң аясында жарымжан балаларға ерте бастан білім беру мәселесіне мән берілген. Оларды білім беру, әлеуметтік, медициналық тұрғыда қамтамасыз ету қарастырылған. Ең бастысы, аталмыш заңда инклюзивті білім берудің негізгі принциптері айқындалды. 2004 жылы зерттеу жүргізілген кезде, орта мектеп педагогтарының 80 пайызы бұл жүйеге қарсы болса, 2007 жылы 49 пайызы ғана қолдамаған. Яғни педагогтардың басым көпшілігі мұндай балаларды мектепке қабылдауға дайын болды. Ал ата-аналардың 79 пайызы түсінбей, неге менің баламның қасында мүгедек бала отыруы керек? деп наразылық білдірсе, қазір олардың көпшілігі бұл идеяны қолдайды. Бұл инклюзивтік білім берудің дамып жатқанын көрсетеді. Бірақ шешімін таппаған мәселелер көп. Орта білім беретін мектептерде педагогтарды дайындау, мектептердің ондай балаларды қабылдауға дайын болуы секілді мәселелер шешілу керек. Елімізде инклюзивті білімнің нашар дамуы ҚР-да білім беруді дамытудың 2011-2020 жылдарға арналған мемлекеттік білім бағдарламасында сипатталып, оның жоспарлы дамуына әсер ететін қауіп-қатер ретінде елімізде мүмкіндігі шектеулі балалар мен мүгедек балалардың көбеюі атап көрсетілді және 2 кезеңге белгіленген инклюзивті білімді жүзеге асыруға мақсаттар мен міндеттер айқындалды. Республиканың мектепке дейінгі және бастауыш білім беру жүйесінде ерекше қажеттілікті балаларды оқыту мен тәрбиелеу қазіргі заманғы қазақстандық әлеуметтік экономикалық жағдайларды, ұлттық білім беру жүйесінің ерекшеліктерін ескеруі тиіс. Оның үстіне, инклюзивті оқыту мектепке дейінгі білім беру мекемелерінде сезімтал бағдарлама мен кадрлық базамен қамтамасыз етілген жағдайда жүзеге асуы қажет, ал әдістемелер баланың ерекше мүмкіндіктері мен қабілетіне, сонымен қатар оның дамуындағы ерекше қиындықтар сипатына сәйкес болғаны жөн.
Кемтар балаларды әлеуметтiк және медициналық-педагогикалық түзеу арқылы қолдау туралы Қазақстан Республикасының 2002 жылғы 11 шілдедегі заңында даму мүмкіндігі шектелген барлық балалар психологиялық-медицина-педагогикалы қ кеңестің қортындысына сәйкес арнайы түзету мекемелерінде және мемлекеттік білім жалпы беретін мектептерде тегін оқуға құқылы делінген.
Инклюзивті білім беру оқыту процессінде балаға жеке көмек көрсету мен психологиялық-педогогикалық қолдауды қамтамасыз етеді, жалпы білім беретін мектепте мүмкіндігі шектеулі балаларға кедергісіз аймақ құру ғана емес, баланың психофизикалық мүмкіндігін ескере отырып құрылатын оқу-тәрбие процесінің ерекшілігінде ескерген жөн.Жалпы инклюзивті білім беру - мүміндігі шектеулі балаларды оқытып-үйретудін бір формасы. Нағыз инклюзия білім берудің 2 жүйесін : жалпы және арнаулы жүйелерді бір-біріне қарама-қайшы қоймай, қайта жақындатады.
Инклюзивті оқыту- негізгі принцептері:
1. Адам құндылығы оның мүмкіндігіне қарай қабілеттілігімен, жеткен жетістіктермен анықталады.
2. Әрбір адам сезуге және ойлауға қабілетті.
3. Әрбір адам қарым қатынасқа құқылы.
4. Барлық адам бір-біріне қажет.
5. Білім шынайы қарым-қатынас шеңберінде жүзеге асады.
6. барлық адамдар құрбы-құрдастарының қолдауы мен достығын қажет етеді.
7. Әрбір оқушы үшін жетістікке жету-өзінің мүмкіндігіне қарай орындай алатын әрекетін жүзеге асыру.
8. Жан-жақтылық адам өмірінің даму аясын кеңейтеді.
Инклюзивті бағыт кемтар балаларды оқуда жетістікке жетуге ықпал етіп, жақсы өмір сүру мүмкіншілігін қалыптастырады.
Инклюзивті білім берудін мазмұны:Инклюзивті білім беретін мектептерде білім мазмұны 3 түрлі бағдарлама бойынша реттеген абзал:
* жалпы мектептерге арналған типтік оқу бағдарламалары:
* мүмкіндігі шектеулі балалардың ақаулық типтеріне сәйкес арнаулы білім беру бағытындағы оқу бағдарламалары
мүмкіндігі шектеулі балалардың психофизикалық ерекшіліктерін есепке ала отырып әзірлентін оқытудың жеке бағдарламасы

Мектепке дайындық. Оқыту кешенінің жалпы сипаттамасы

Назарларыңызға білім беруге арналған, технологиялар саласындағы халықаралық ең жоғары бағаға ие болған мектеп жасына дейінгі және арнайы көмекке зәру балаларға арналған интерактивті оқыту курсын ұсынамыз.
Мамандардың оң бағасына ие болған және түрлі конкурстарда жеңімпаз атанған аталмыш сандық мультимедиалық кешен мектепке дейінгі жастағы балаларды оқытуға, балаларды мектептке дайындауға, сонымен қатар мүмкіндігі шектеулі балалармен терапевттік сабақтар өткізуге арналған.
Кешен бірі-бірімен байланысқан, білім беру мекемесінің қабырғасында (тәрбие берудамыту) және үйде қолдануға бағытталған курстардың жиынтығынан тұрады. Аталмыш курста баланың мектепке дейінгі дамуындағы маңызды тұстарына кешенді түрде қолдау көрсету, сонымен қатар мүмкіндігі шектеулі балалар мен мектеп жасына дейінгі балалардың өсуіндегі кешеуілдеу мен ауытқулардың алдын алу арналған терапевттік компонент қарастырылған.
Кешен балаларға қоршаған ортамен танысуға көмектесетін 4000 аса түрлі ресурстан тұрады.

Кешеннің құрылымы

Тәй-тәй
Бөлім бойынша жаттығулар
- Себеп-салдарлық байланыстарды орнату қабілеті
- Көру арқылы қабылдау, визуалды моторика және координация
- Есту арқылы қабылдау, есту моторикасы және координация
- Аудио-визуалды моторика және координация
- Графомоторика қабілеті
- Математикалық қабілеттер
- Табиғатпен танысу
- Кеңістіктік қабылдау
- Ойлай алу қабілеті
- Әлеуметтік қабілет
- Моторика және қосымша жаттығулар

Қосымша материалдар

Сөйлейтін суреттер
Жаттығулар
- Сөздер, дыбыстар және ономатопеи
- Ойындар және жаттығулар

Қосымша материалдар

Сөз ойындары
Жаттығулар
- Сөйлеуді дамыту
- Сөйлесу қабілеті (коммуникации)

Қосымша материалдар

Қара да айт
1-қадам
Жаттығулар
- Ойыншықтар
- Құралдар
- Дене бөліктері
- Түстер
- Үй жануарлары
- Хайуанаттар бағындағы жануарлар
- Ормандағы жануарлар
- Үй
- Жиһаз
- Тұрмыстық заттар
- Тұрмыстық техника
- Киім-кешек
- Мектепке арналған құралдар
- Отбасы
- Эмоциялар

Қосымша материалдар

Қара да айт
2-қадам
Жаттығулар
- Көкөністер
- Жемістер
- Тәттілер
- Тағамдар және сусындар
- Ауа-райы
- Транспорттық құралдар
- Уақыт
- Мамандықтар
- Спорт
- Көмексі сөздер
- Есімдіктер
- Сын есім
- Үстеу
- Етістік
- Сөздердің тематикалық тізімдері

Қосымша материалдар

Логоритмика
Бөлім бойынша жаттығулар
- Айтылатын дыбыстар және сөздер
- Дауыстың қаттылығы
- Төменгі және жоғары тондағы дыбыстар

Қосымша материалдар

Мектепке дайындық
Бөлім бойынша жаттығулар
- Бағалау
- Есту және тілдік қабілеттер
- Қозғалыстық қабілеттер
- Көру арқылы қабылдау
- Математикалық қабілеттер

Қосымша материалдар

МЕКТЕПКЕ ДАЙЫНДЫҚ бұл - бала бойындағы себеп-салдарлық байланысты орнату, көру, есту және кеңістік арқылы қабылдау, математикалық ойлану, әлеуметтік жүріс-тұрыс және ойлану секілді негізгі қабілеттерді дамытуға арналған қызықты, заманауи оқыту кешені.
Тәй-тәй - баланың қабылдау қабілетін ой-өрісін кеңейтіп, қабылданған білімдері мен әсерлерін реттеуге және топтауға мүмкіндік бере отырып стимуляциялау. Сонымен қатар, ресурс логикалық ойлау және өзге де практикалық қабілеттерді, зейінді, сөйлеуді және дыбыстарды тануға көмектеседі.
Лого-ойындар - интерактивті әрі қызықты жаттығулардың жиынтығы балалардың дыбыстарды шығару, дыбыстарға деген сезімталдықты арттыру, ритмді, жылдамдықты, дыбыстың қаттылығын, интонацияны, модуляцияны және сөйлеу тонын қадағалау секілді сөйлеудің маңызды бөліктерін дамытуға мүмкіндік береді. Сондай-ақ бағдарлама баланың есту қабілетін, көру-моторлы және есту-моторлы координациясын дамытады.
Сөйлейтін суреттер. Бағдарламаның мақсаты балаларды қызықты оқу процесіне тарта отырып, баланың сөйлеу мүшелерінің дамуы мен тілдік дамуына табиғатта кездесетін түрлі дыбыстар мен сол дыбыстарға сәйкес иллюстрациялардың ассациациялары арқылы көмектесу. Балаларды суреттерді бір-бірінен ажырата алуды үйреніп, фонетикалық қабілеттерін иммитация арқылы қалыптастырады. Сөйлейтін суреттер бағдарламасы дауысқа еліктеу сөздері мен сөз тіркестерін қолдану арқылы тыныс алу, дыбыс шығару, интонация, фонематикалық қабылдау және сөйлем мүшесінің координациялық артикуляциясы сияқты сөйлеу мүшесінің барлық функцияларын дамытуға арналған.
Сонымен қатар ол антонимдер, түстердің, музыкалық аспаптардың, жануарлардың және табиғат құбылыстарының атауы секілді лингвистикалық санаттарды оңай әрі қиындықсыз жаттауға мүмкіндік береді.
Сөз ойындары -- тіл үйренудің лексикалық, грамматикалық, экспрессивтік және прагматикалық аспектілерін дамытуға бағытталған қосымша. Қосымша қоршаған әлемді түсінуді және қабылдауды, сонымен қатар өзінің әлеуметтік деңгейінде ойын және көргенін жеткізуді жеңілдететін интерактивті сценарийлерден тұрады. Бұл бағдарлама тілді үйренуде тиімді құрал бола алады. Бұдан өзге, Сөз ойындары әлеуметтік және тілдік, ойлану қабілеттерін, сондақ-ақ кеңістік, есту және фонологиялық қабылдауларын дамытуға ықпал етеді.
Қара да айт - балалардың сөздік қорын және коммуникативті қабілеттерін дамытуға арналған бағдарлама. Балалар интерактивті аудио- және видеоматериалды қолданудың және оқып үйренудің арқасында дыбыстарды бөлек бір әріптермен ассоциация жасауды емес, тұтас сөздерді тануды және жаттауды үйренеді.
Бағдарлама балаларды жаңа сөздермен қызықты әрі интерактивті аудиоматериалдар мен суреттердің көмегімен таныстыруға бірегей мүмкіндік береді.
Логоритмика - балаларға музыканың көмегімен ойнауға және оқуға мүмкіндік беретін бірегей курс. Курс балаларды музыка шығарудың шығармашылық процесіне еліктерді.
Логоритмика баланың сөйлеу қабілеттерін дамытуда және сөйлеудің көшеуілдеуін алдын алуда музыкалық терапияның элементтерін қолданады.
Бағдарлама есту-моторлы координацияны және дыбысқа деген сезімталдықты дамыту мен сөйлеу жылдамдығымен жұмыс істеуге көмектеседі. Сонымен қатар бағдарлама моторлы, есту және музыкалы-сөйлеу қабілеттерін стимуляциялау арқылы баланың жан-жақты дамуын қамтамасыз етіп, бастапқы музыкалық білім беруге қосымша материал бола алады.
Мектепке дайындық - бағдарлама мұғалімдер мен ата-аналарға балаларды мектепке дайындауға арналған. Сонымен қатар бағдарламны бірінші сыныпқа енді ғана барған балалар қолдана алады. Бағдарлама төрт пен алты жастаға балаларға есептелген. Бағдарламаға енген материалдар баланың мектепке дейінгі дауына қажет барлық қабілеттері мен дисциплиналарын қамтиды. Тәрбиешілер және ата-аналар бағдарламаны баланың тілдік пен моторлы қабілеттерін, есту мен көру арқылы қабылдау қабілеттерін дамыту мен жаттықтыруға, сондай-ақ бастапқы математиканы үйретуге қолданса болады.

Қорытынды

Сөзімді қорыта келе айтатыным, инклюзивті оқыту- барлық балаларға мектепке дейінгі оқу орындарында мектеп және мектепке өміріне белсене қатысуға мүмкіндік береді. Инклюзивті оқыту-оқушылардың тең құқығын анықтайды және ұжым іс-әрекетіне қатысуға мүмкіндік береді. Адамдармен қарым-қатынасына қажетті қабілеттілікті дамытуға мүмкіндік береді. Инклюзивті оқыту-барлық балалардың мұқтаждығын ескеретін ерекше қажеттілігі бар балалардың білім алуын қамтамасыз ететін жалпы білім үрдісінің дамуы. Инклюзивті білім беру балалардың оқу үрдісіндегі қажеттіліктерін қанағаттандырып, оқыту мен сабақ берудің жаңа бағытын өңдеуге талпынады. Егер инклюзивті оқытудың оқыту мен сабақ беруге енгізілген өзгерістері тиімді болса, онда ерекше қажеттіліктері бар балалардың жағдйын да өзгереді. Инклюзивті білім беруді ашқан мектептерде оқыған балалар адам құқығы туралы білім алуға мүмкіндік алады. Инклюзивті оқыту балаларды жалпы білім беру үрдісіне толық енгізу және әлеуметтік бейімделуге, жынысына, шығу тегіне, дініне қарамай балаларды айыратын кедергілерді жоюға ата-аналарын белсенділікке шақыруға балалардың түзеу-педагогикалық және әлеуметтік қажеттіліктерін арнайы қолдау, қоршаған ортаның балаларды жас ерекшеліктеріне бейімделуіне жағдай қалыптастыру, яғни жалпы білім беру сапасы сақталған тиімді саясат.
Қорыта айтқанда,қазіргі таңда әр оқушыға жеке тұлға ретінде қарап, саналы тәрбие сапалы білім беру өмір талабы болып табылады. Бәріне бірдей мүмкіндік, Сапалы білім -барлығы үшіндеген ұстанымды қолдаймын.

Пайдаланылған әдебиеттер

1. Қазақстан Республикасының білім беруді дамытудың 2011-2020 жылға арналған Мемлекеттік бағдарламасы Астана, 2010 ж
2. А. А. Байтұрсынова Арнайы педагогика: проблемалары мен даму болашағы Алматы, 2008 ж
3. Кемтар балаларды әлеуметтік және медициналық педагогикалық түзету арқылы қолдау туралы. ҚР 2002ж №343 заңы
4. Дефектологиялық сөздік .

Қазақстан Республикасының Білім және Ғылым министрлігі

Реферат

Тақырыбы

Мектепке дейінгі мүмкіндігі шектеулі балалардың сөйлеутілін дамыту

Орындаған:
Тексерген:
Топ:

Алматы 2015ж

Жоспар

Кіріспе

1. Сөйлеу тілінің фонетикалық-фонематикалық дамымауы
2. Ойын арқылы сөйлеу тілін дамыту жолдары
Қорытынды
Пайдаланған әдебиеттер тізімі

Кіріспе

Қазақстан Республикасының 2011-2020 жылдарға білім беру дамытудың мемлекеттік бағдарламасынада мүмкіндігі шектеулі балаларға көп көңіл бөлінген. Аталған құжатта белгіленгендей, түрлі кемістіктері бар балаларға сонымен бірге жалпы дамымаушылығы бар балаларға түзету-педагогикалық көмек көрсетудің маңызды міндеттері көрсетілген.
Қазіргі заманғы логопедияда баланың сөйлеу тіліндегі кемшілікті неғұрлым ерте жастан түзету принципі жиі көрінеді, өйткені кез-келген сөйлеу тілінің бұзылысы қандай деңгейде болмасын баланың іс-әрекеті мен мінез-құлқына сондай-ақ сөйлеу тілінің ары қарайғы дамуына әсер етеді. Сөйлеу тілін естіп ажырата алмаған жағдайда дыбыстық талдау мен жинақтау дағдысын меңгерту, жазуды үйрену мүмкін емес. Мектеп жасында дыбыстық анализ бен синтезді меңгеру кезінде туындайтын қиындықтар жиі дисграфияға алып келеді.
Қазақстандық ғалымдардың зерттеулері дисграфияның сол не басқа түрінің дамуының алғашқы белгілері мектепке дейінгі жастағы балалардың 10,5%-нан 55,5%-на дейін жететінін көрсетті. Балалардың 25%-нда дыбыстық анализ бен синтездің жетілмеуі негізінде дисграфия туындайтын болса, ал 16,7%-ында артикуляциялық-акустикалық дисграфия туындауы мүмкін, яғни ол фонематикалық функцияның жетілмеуінің салдары болып табылады. Сонымен жазу мен оқуға үйретудің сәтті болуы сөйлеудің фонетикалық-фонематикалық жағының дамуы жағдайына да байланысты. Қ.Қ. Өмірбекова, С.Ж. Өмірбекова сөйлеу тілінде дамымаушылығы бар балалардың - сөйлеу тілін тексеру әдістерін жинап ол әдістерге қолданылатын дидактикалық материалдарды ұсынған. Фонематикалық қабылдау және қабілетінің қысқаша сипаттамасы және анықтамасы. Сөйлеу қабілеті сөйлеу жүйесінің басты афферентті бөлімі болып есептеледі. Сөздік және сөздік емес қабілеттер өз бетінше жұмыс жасайтын қабілет жүйесінің формасын ұсынады. Сөйлеу тілі құрылымының негізгі бөліктері, дыбыстар, сөздіктер және грамматикалық құрылысы болады. Сөйлеу қабілеті өмір сүрудің барысында қалыптасады және осы қоршаған ортаның заңдары бойынша құрылады.

Сөйлеу тілінің фонетикалық-фонематикалық дамымауы.

Сөйлеу тілінің фонетикалық- фонематикалық дамымауы-бұл сөйлеу жүйесіндегі дыбыс айту үрдістерінің қалыптасуындағы бұзылыс, ол әртүрлі сөйлеу бұзылыстары бар балаларда дыбыс айту мен қабылдаудың бұзылу салдарынан болады. Сөйлеу тілінің дыбыстық қатарының қалыптасуындағы ауытқушылықтардың барлық түрі екі категорияда біріктіріледі-фонетикалық және фонематикалық (фонологиялық) бұзылыстар.
Сөйлеу тілінің фонетикалық бұзылысы моторлы механизмдермен, ал фонологиялық-сөздің дыбыстық қатарының тілдік бағдарлану операцияларының толық болмауымен байланысты деп саналады. Сөйлеу тілінің дыбыстық қатарының қалыптасуындағы бұзылыстарға себепші механизмдердің 7 түрін қарастыру қабылданған:
1. артикуляциялық мүшелердің бұзылысы (неврологиялық механизм);
2. артикуляциялық праксистің қалыптаспағандығы;
3. сенсорлы (перцептивті) бұзылыстар (көбіне есту);
4. аралас сенсомоторлы механизмдер;
5. артикуляциялық мүшелер мен тісжақ аппаратының анатомиялық аномалиясы;
6. функциональды бұзылыстар;
7.ақыл-ой дамымаушылығы; Фонетикалық-фонематикалық дамымаушылығы бар балаларды түзете оқыту жүйесі мектеп жағдайындағы логопедиялық пункттерде жұмыстағы негізгі бағыттардың бірлігі қарастырылады- жоқ немесе дұрыс айтылмайтын дыбыстарды қою, қойылған дыбыстарды сөзде қолдану және сөздің дыбыстық құрамын талдау мен жинақтау дағдыларын дамыту.
Дыбыс айту мен фонематикалық қабылдаудың қарастырылған ерекшеліктермен қатар, фонетикалық - фонематикалық дамымаушылығы бар балаларда сөздің түсініктілігі мен айқындылығының дамымаушылығы байқалады. Фонематикалық қабылдауды қалыптастыру бойынша жұмыс ең алдымен сөздік емес дыбыстар материалында жүзеге асады. Арнайы ойындар мен жаттығулар үрдісінде балаларда сөздік емес дыбыстарды тану мен ажырату қабілеттілігі дамиды. Балалар ойын кезінде дыбыстық тіркестерді, сөздерді естіп, дауыстың тембрін, күшін және биіктігін ажыратуды үйрене білуі қажет. Осыдан кейін олар дыбыстық құрамы жағынан жақын дыбыстарды, кейінірек-буындарды және қазақ тілінің фонемаларын ажыратуды үйренеді.
Жұмыстың соңғы кезеңінің міндеті балаларды қарапайым дыбыстық талдаудың қалыптасуы- сөздегі буындардың санын анықтай білуі, екпінді буынды бөлу, дауысты және дауыссыз дыбыстарға талдау жасау болып табылады. Фонематикалық дамымаушылығы бар балалар тек дыбыстарды ажыратқанда ғана қиналмайды, сондай-ақ сөздің дыбыстық құрамының анализдерімен бірге сауат ашуды қиындықпен үйренеді. Сөйлеуінде бұзылысы бар балаларда ең көп таралған қателердің қатарына бір әріпті басқасымен ауыстыру жатса, екінші топқа әріптерді тастап кету жатады. Сөйлеудің фонетикалық-фонематикалық дамымаушылығын тексерудің мектепке дейінгі логопедиялық жұмысы бұзылысты түзетумен қатар, сауаттылыққа оқытудың жалпы қабылданған аналитика-синтетикалық әдісін игеруге дайындықты және кейбір сауат ашу элементтерін қарастырады. Фонематикалық қабылдауды дамытуға арнайы уақыт бөлінеді, қойылған дыбысқа байланысты әр түрлі жаттығулар ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.