Кәсіпорындағы салықтық жоспарлау, оның қажеттілігі мен даму перспективалары



Кіріспе 3

І тарау. Салықтық жоспарлаудың теориялық . әдістемелік мәні
1.1. Салықтық жоспарлаудың әлеуметтік . экономикалық мәні және мақсаты 5

1.2. Салықтық жоспарлау мақсаты үшін салық түрлерінің классификациясы және халықаралық салықтық жоспарлау 9

II . тарау. Кәсіпорынның қаржылық жағдайын талдау
2.1. « ДМД Групп » ЖШС.нің ұйымдық . құқықтық формасы 13

2.2. « ДМД Групп » ЖШС . ін қаржылық жағдайын талдау 14

ІІІ тарау. Қазақстан кәсіпорындарындағы салықтық жоспарлауды жетілдіру перспективалары
3.1. Кәсіпорындағы салықтық жоспарлауды тиімді пайдалану және оны дамыту жолдары 18

Қорытынды 22

Қолданылған әдебиеттер 23

Қосымшалар
Қазіргі таңда бюджет кірісінің бірден – бір бөлігін құрап тұрған корпорациялық ұйымдар болып табылады. Корпорациялық ұйымдар, яғни онда өнім өндіретін, қызмет көрсететін және басқа да операциялар жүргізетін ұйымдар жатады, олар өз қызметін жүргізе отыра, тапқан табысының белгілі бір мөлшерде көлемін салық ретінде аудара отырып, сол арқылы бюджет кірісін толықтырып отырады. Сол себепті корпорациялық ұйымдар бюджет кірісінің бірден – бір көзі. Ал бұл кейбір кәсіпорындарға ауыр соғатыны белгілі. Сондықтан да кәсіпорындар өз қызметтерін жүргізуден тапқан табыстарынан алынатын салықты қысқарту немесе минимизациялау мақсатында салықтық жоспарлау жүргізеді.
1. М. В. Романовский, О. В. Врублевский “ Налоги и налогооблажения ”, Санкт-Петербург , “ПИТЕР”, 2000 – 528 с.
2. И. Г. Русакова, В.А. Колшина “Налоги и налогооблажения”, Москва, “ЮНИТИ”, 2000 – 495 с.
3. Д. С. Моляков, Е. И. Шохин, “ Теория финансов предприятия”, Москва, “Ф и С”, 2000 – 112 с.
4. П. Н. Шуляк, “Финансы предприятия”, М: “Дашков и Ко”, 2000 – 752 с.
5. А. И. Ковалев, Привалов В., “Анализ финансового состояния предприятия”. Москва, 2001-256 с.
6. А. Нұғманова, “Кәсіпорынның қаржылық жағдайын талдауды жетілдіру жолдары”// “Қазақстан мен Ресей экономикасы сапалық өсу жолында”, Конференция материалдары. Ақтөбе – Оренбург – 2004-956 с.
7. // Қаржы – қаражат. Садыкова Р. «Налоговое планирование как финансовое деятельность предприятия» 2003 №1 – 96 с.
8. // Қаржы – қаражат.Садыкова Р. «Как дальше использовать налогового планирования в свойх целях» 2002 №7 – 98 с.
9. М. С. Абрютина, А. В. Грачев, “ Анализ финансово – экономической деятельности предприятия”, М: “Дело и сервис”, 2001-256 с.
10. Бочарев В. В., Леонтьев В. Е., “Корпоративные финансы”, Москва, 2002-544.
11. Н. В. Колчина, “ Финансы предприятия”, М: “Дашков и Ко”, 2000-447 с.
12. М. В. Романовский, “ Финансы предприятий”, С. – Петербург: “Бизнес-пресса”,2000 – 528 с.
13. Н. Г. Иванова, Е. А. Вайс “Налоги и налогооблажения в схемах и таблицах”, СПб., “ПИТЕР”, 2001-304
14. Шеремет А. Д.., Сайфуллин Р. С., «Финансы предприятий», Москва, 1999 – 343 с.

Пән: Қаржы
Жұмыс түрі:  Курстық жұмыс
Тегін:  Антиплагиат
Көлемі: 27 бет
Таңдаулыға:   
'' Казтранссервис'' ААҚ-ның несие қабілетіе талдау.

Орындаған: Бермуханова А. А.

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ

С.БәЙІШЕВ АТЫНДАҒЫ АҚТӨБЕ МЕМЛЕКЕТТІК УНИВЕРСИТЕТІ

ФАКУЛЬТЕТІ: Экономика және қаржы

КАФЕДРАСЫ: Есеп жәнеь қаржы

КУРСТЫҚ ЖҰМЫС

Тақырыбы: Кәсіпорындағы салықтық жоспарлау, оның қажеттілігі мен даму
перспективалары

Дайындаған:

Тексерген:

Ақтөбе –2005

Жоспары:

Кіріспе 3

І тарау. Салықтық жоспарлаудың теориялық - әдістемелік мәні
1.1. Салықтық жоспарлаудың әлеуметтік – экономикалық мәні және мақсаты
5

1.2. Салықтық жоспарлау мақсаты үшін салық түрлерінің классификациясы және
халықаралық салықтық жоспарлау
9

II - тарау. Кәсіпорынның қаржылық жағдайын талдау
2.1. ДМД Групп ЖШС-нің ұйымдық – құқықтық формасы
13

2.2. ДМД Групп ЖШС – ін қаржылық жағдайын талдау
14

ІІІ тарау. Қазақстан кәсіпорындарындағы салықтық жоспарлауды жетілдіру
перспективалары
3.1. Кәсіпорындағы салықтық жоспарлауды тиімді пайдалану және оны дамыту
жолдары
18

Қорытынды
22

Қолданылған әдебиеттер
23

Қосымшалар

Кіріспе

Қазіргі таңда бюджет кірісінің бірден – бір бөлігін құрап
тұрған корпорациялық ұйымдар болып табылады. Корпорациялық ұйымдар,
яғни онда өнім өндіретін, қызмет көрсететін және басқа да
операциялар жүргізетін ұйымдар жатады, олар өз қызметін жүргізе
отыра, тапқан табысының белгілі бір мөлшерде көлемін салық ретінде
аудара отырып, сол арқылы бюджет кірісін толықтырып отырады. Сол
себепті корпорациялық ұйымдар бюджет кірісінің бірден – бір көзі. Ал
бұл кейбір кәсіпорындарға ауыр соғатыны белгілі. Сондықтан да
кәсіпорындар өз қызметтерін жүргізуден тапқан табыстарынан алынатын
салықты қысқарту немесе минимизациялау мақсатында салықтық жоспарлау
жүргізеді.
Салықтық жоспарлау дегеніміз – бұл жеке және заңды тұлғалардың
салықтық төлемдерді минимизациялау мақсатында коммерциялық және
инвестициялық қызметтері жоспарлау. Салықтық жоспарлаудың мақсаты
минималды салықтық төлемдер төлеу жолы болып табылады. Салықтық
төлемдер кәсіпорынның шығысының бір бөлігін көрсетсе, онда салықтық
жоспарлау сол шығыстарды оптималдаудың жалпы стратегиясының құрамдас
элементі болып табылады.
Бұл курстық жұмыстың тақырыбы Кәсіпорындағы салықтық
жоспарлау, оның қажеттілігі мен даму перспективалары деп аталады.
Курстық жұмыстың мақсаты осы салықтық жоспарлаудың кәсіпорынға
қажеттілігін, оны құру мен пайдалану жолдары мен әдістерін
қарастыру болып табылады.
Курстық жұмыстың бірінші тарауында жалпы салықтық жоспарлауға
түсінік беріліп, оның пайда болуы мен кәсіпорындағы ролі жөнінде
қарастырылады. Және сонымен қатар, салықтық жоспарлаудың тәжірибе
жүзінде Батыс елдерінде қолданылуы мен халықаралық салықтық
жоспарлулар қарастырылады. Батыс елдеріндегі салықтық жоспарлаудың
мәні барлық заңды түрдегі құралдарды қолдана отырып, өзінің
салықтық міндеттемелерін максималды түрде қысқарту.
Курстық жұмыстың екінші тарауында белгілі бір кәсіпорын алынып,
оның атқаратын қызметі мен қаржылық жағдайы талданады. Кәсіпорынның
қаржылық жағдайын талдай отырып, оның қызметінің қалай жүріп
жатқанын, салықтық және тағы да басқа төлемдерді төлеу қабілеттігін
байқауға болады.
Ал курстық жұмыстың үшінші тарауында осы салықтық жоспарлаудың
кәсіпорынғы қажеттілігі, кәсіпорынның салық төлеу кезінде қандай
роль атқаратындығы және оны дамыту жолдары туралы сөз қозғалады.
Қазақстан экономикасының дамуы кезінде кәсіпорындар өздерінің
қызметін әрі қарай жалғастырып, дамытуы үшін анық және нақты
салықтық жоспарлауды қолдануы керек. Кәсіпорынның қаржылық саясаты
экономикалық реалдылық есебімен ұзақ мерзімді перспективаға өңделуі
керек.
Сонымен, бұл курстық жұмыстың өзектілігі кәсіпорындарға өзінің
қызметін жалғастыру үшін бұл салықтық жоспарлаудың қажеттілігін және
оны тек заңды жолдармен жүзеге асыру қажеттігін түсіндіріп, оны
қолдану жолдарын көрсетеді.
Курстық жұмыста негізінен Салық және салық салу ,
Кәсіпорын қаржысы тағы да басқа сол сияқты әдебиеттер
және мерзімдік басылымдар қолданылды. Осы жоғарыда аталғандардың
барлығын жұмыс барысында көруге болады.

І тарау. Салықтық жоспарлаудың теориялық - әдістемелік мәні
1.1. Салықтық жоспарлаудың әлеуметтік – экономикалық мәні және мақсаты

Салықтық жоспарлау дегеніміз – бұл жеке және заңды тұлғалардың
салықтық төлемдеріді минимизациялау мақсатында коммерциялық және
инвестициялық қызметтерін жоспарлау.
Ережеге сай, қандай да бір іскерлік немесе коммерциялық мақсатқа әр
түрлі жолдармен жетуге болады. Салықтық жоспарлаудың мақсаты болып
минималды салықтық төлемдер төлеу жолы табылады. Салықтық төлемдер
шығыстың бір бабын көрсетсе, онда салықтарды жоспарлау шығысты
оптималдаудың жалпы стратгиясының құрамдас элементі болып табылады. Сонымен
қатар салықты төлеу және ақша есептеу функционалды түрде кәсіпорынмен
байланысты емес, салықтар өзімен бірге барлық жағдайда кәсіпкердің
табысынан қарапайым шегерімді көрсетеді. Бұдан кәсіпкердің қашқысы келетіні
айдан анық. Мұндайға екі жолмен жетуге болады:
1. Барлық өзінің салықтық төлемдерін төмендетудегі жария мүмкіндігін
пайдалана отырып және өзінің қызметін пайда болатын салықтық
міндеттемелердің минималды түрде болуына бағыттау арқылы;
2. Салықтық биліктерден өзінің , қызметі мен табысын жасыру арқылы.
Бірінші жол салықтан қашу деп аталады, ол билік органдарына көңіл
толтырарлықтай күйде болмауы мүмкін, бірақ ол заңды түрде болады, бірақ ол
кейбір шекаралық жағдайларда салықтық органдардағы жанжалдың басталуында
толықтай сенімділікпен жоспарлана алмайды. Екінші жол салықтық заңдарды
бұзумен байланысты және салықтан бас тарту деп аталады.
Салықтық жоспарлаудың қажеттілігі әртүрлі жағдайлар үшін әр түрлі
салықтық режимдерді қарастыратын қазіргі салық жөніндегі заңдарда қаралады,
салықтық базаны есептеу үшін әр түрлі әдістерді шығарады және салық
төлеушілерге әр түрлі салықтық жеңілдіктер ұсынады, егер де олар биліктің
берген бағыттарына және олардың ұсынған әдістерінің көлемінде қызмет етсе.
Бұрын, яғни салық төлеу объектілерінен қатаң ставка белгіленген түрдегі
акциздер мен жан басылық салықтар жан – жақты тараған уақытта салықтық
жоспарлауға көп қажеттілік туған жоқ. Тек салық жинаушыдан жасырынып қалуға
болды. Қазіргі кезде салықтар тек қана салық алу ролін емес, сонымен бірге
мемлекет салық төлеушілерді салық төлеуге (тартуға) ынталандырады
(жеңілдіктер арқылы).
Сонымен бірге салықтық жоспарлау бірнеше шығыстармен байланысты
екенін ұмытпау керек. Оларға салық жөніндегі әдебиеттер алуға,
консультацияға, қаржылық ағындарды қайта бағдарлауға, салықты экономдау
мақсатында қолдануға міндетті жаңа фирма тіркеуге және т.б. Сондықтан
салықтық жоспарлаудан, яғни салықты экономдағаннан түскен қаражаттарды
оған дейін кеткен шығындармен салыстыру керек, егер таза әсері көп емес
болса, онда күрделі схемалар мен қайта құруларға бас тікпеген жөн. Салықтық
жоспарлаудың мақсаттары кәсіпорынның жалпы коммерциялық приоритетіне қайшы
келуі мүмкін. Мысалы, кәсіпорынға жаңа акция шығару орнына жоғары табысын
көрсете қою тиімдірек, ол инвестор үшін акцияның тартымдылығын өсіреді және
ол курстық үстеме түрінде қосымша табыс алуға мүмкіндік береді (бұл
жағдайда жоғары табыс үшін жоғары салық төлеуге тура келеді). Ұсақ және ірі
фирмалар салықтық жоспарлау үшін әр түрлі мүмкіндіктерді пайдаланады. Көп
ұлтты корпорациялар мен концердер корпорацияның бірден – бір вице –
президентіне бағынатын салықтық жоспарлаудың арнайы қызметін қамтиды.
Сонымен, салықтық жоспарлаудың қажеттілігі сол және басқа елдегі
салықтық ауыртпалықтардың ауырлығынан тәуелді болады. Егер елдегі
салықтық ауыртпалықтар 10 – 15 % ЖҰӨ ( немесе жалпы таза табыс, егер бұл
критериді жеке кәсіпорын және кәсіпкерлікке қолданса) көтерілмесе, онда
салықтық жоспарлауға қажеттілік минималды түрде, ал ұсақ кәсіпкерге бұл
сұрақтармен бас қатырмауына да болады. Бұл жағдайда салықтық төлемдермен
негізгі бухгалтер немесе оның бір орынбасары айналысуына болады.
Салықтық ауыртпалықтың 20 – 35 % деңгейінде болған кезде ұсақ және
орта фирмаларға міндетті түрде арнайы жұмысшы, ал ірі фирмаларда –
кәсіпорынның салықтық міндеттемелеріне бақылау жасаумен айналысатын
жұмысшылар тобын қолдануы керек. Бұл жұмыс кәсіпорынның қаржылық директор
немесе негізгі бухгалтердің тұрақты бақылауында жүруі керек. Салықтар
ағымдық қаржылық бақылаудың жалпы жүйесінің объектісі болып барады және
қаржылық бақылаудың жалпы жүйесінің объектісі болып барады және
қаржылық бақылаудың ықтималды элементі іске қосылады (кәсіпорынның салықтық
төлемінің қысқа және ұзақ мерзімді болжамы түрінде). Жаңа жобалар мен жаңа
инвестициялар үшін міндетті түрде салықтық жоспарлаудағы әккі ішкі
консультанттарды тарту қажет [1. 94 бет].
ЖҰӨ-нің 40 – 50 % салық алатын елдерде салықтық жоспарлау барлық
көлемдегі кәсіпорындардың қаржылық – жоспарлы жұмысында негізгі элементі
болып табылады. Ірі және орта фирмаларда топтың болуы немесе салықтық
жоспарлау бөлімінің болуы міндетті, бірден – бір маңызды жоба ішкі салықтық
консультанттардың тексеруінсіз іске қосылмауы тиіс.
Салықтық жоспарлау түрлеріне байланысты корпоративтік (кәсіпорынның
салықтық жоспарлауы) және жанұялық немесе жеке (жеке тұлғалардың салықтық
жоспарлауы) болып бөлінеді. Біріншісі – кәсіпорынның өмір сүруін қамтамсыз
ету. Екіншісі – азаматтардың қал – жағдайын сақтауды мақсат етеді.
Салықтық жоспарлау үш формада жүзеге асады.
□ Кәсіпорынның қаржылық бөлімі немесе бухгалтерияның жұмысшыларға
бөлінген салықтық сұрақтар мониторингі.
□ Күшпен арнайыланған бөлімнің салықтық жоспарлау және ағымдық қаржылық
бақылау
□ Ішкі консультанттарды, не жаңа жобаларды салықтық экспертиздеуге, не
фирманың ағымда салықтық төлемдеріне бақылау жасау үшін ынталандыру.
Корпоративтік салықтық жоспарлау негізінен корпорацияның мүлкімен
табысқа салынатын салықпен айналысады. Жеке салықтық жоспарлау да
негізінен азаматтардың табысына салынатын салыққа және мұрагерлікке
салынатын салыққа көңіл бөлінеді.
Қойылған мақсаттардан тәуелді салықтық жоспарлау әр түрлі әдістермен
жүзеге аса алады.
Салықтық төлемдердің кезеңдік уақыт ішінде құрылған болжамы, оның
өзгеруі мен осы кезеңдегі нақты салықтық төлемдердің бағдарының сәйкестігін
бақылаудағы қарапайым әдістің бірі болып ағымдық қаржылық бақылау болжам
мен нақты төлемдер арасындағы маңызды сәйкессіздік (алшақтау) жағдайында
сәйкессіздіктің себебін анықтау жүргізіледі. Бұл әдісті қолданудың базасы
болып нормативтік салықтық құжат табылады.
Келесі бір қиындау әдіс болып маңызды басқарушылық шешімдер мен жаңа
жобаларды алдын ала салықтық экспертиздеу әдісі саналады. Бұл әдіс салықтан
кәсіпорындағы салмақты ақпараттық - талдаулық базаның болуын талап етеді [
2. 146 бет ].
Айтарлықтай күрделірек болып жаңа жобалар мен тұтастай кәсіпорын
қызметін вариациялық - салыстырмалы талдауы табылады. Өзгерімдердің үлкен
көлемде екенін ескере отырып, бұл әдісті қолдану тек тез қызметті
компьютерлермен және сәйкесінше программамен қамтылудың болуымен жүзеге
асады.
Батыс елдерінде салықтық сұрақтар кәсіпорынды қаржылық жоспарлауда
маңызды орын алады. Шынымен де, жоғары салықтық ставка шартында дұрыс
есептелмеген салықтық факторлар есебі барынша жағымсыз қаржылық
жағдайларға және тіпті кәсіпорынның банкротқа тап болуына әкеледі.
Салықтық жоспарлауда тек қана салықтық ставкалар мөлшеріне ғана
бағдарлануға болмайды. Кейбір тұрақты салықтың ставкалары бар елдер де
салықтық жоспарлауды жақсы бекіткен компаниялар да 20 – 25% көп емес
ставкада төлейді, ал халықаралық масштабтағы жоспарларды қолданатын
компаниялар 10 – 15 % - тен көп емес. Ал бұл ставкалар салықтық аймақ
елдеріндегі салық салу деңгейімен тең келеді. Тәжірибе жүзінде бұл елдердің
барлығында да салықтық жеңілдіктер қызмет етеді, яғни экспорттық қызмет
үшін, жаңа өндірістік қуаттарға және жаңа жұмыс орнын ұйымдастыруға
инвестициялар үшін, қатысты түрдегі дамыған аудандардағы құрылған
кәсіпорындар үшін және тағы басқа [ 3. 76 бет ].
Батыс елдеріндегі салықтық жоспарлаудың мәні барлық заңды түрдегі
құралдарды қолдана отырып өзінің салықтық міндеттемелерін максималды түрде
қысқарту. Салықтық жоспарлаудың қажеттілігі кең таралған сфералар, батыс
елдерінде болуымен шартталған. Бұл сфераларды экономды салықты таңдау
жолы мақсатты, дұрыс жоспарлауды легальды сферасы шегінде салықтардан
қашудың заңға қайшы бөлігі бар, яғни салықтық қылмыстар ретінде заңдылықпен
қаралған залал келтірулер мен әр түрлі махинациялар.
Салыққа экономдау - бұл кәсіпорынның негізгі тапсырмасы болып
саналмайды. Кейбір кәсіпорындар оларды тек өзіне ешқандай пайда әкелмей заң
күшімен оның табысының бір бөлігінен айыратын кейбір ішкі фактор ретінде
қарайды.
Кәсіпкердің таза табысы жоғары есептелген факторлардың барлығына
төлеумен азайтылған жалпы табысымен есептеледі. Егер таза табыс берсе,
кәсіпкер өзінің шығыстарын экономдай бастайды. Оған: жұмысшылардың бір
бөлігін жұмыстан шығарады, арендаға алған жер көлемінің мөлшерін
қысқартады, заемдық капитал көлемін азайтады. Егер өндірістің қандайда бір
факторына шығыс өсе бастаса, онда кәсіпкер ішкі құрылымдық өзгерістердің
есебінен жол іздейді. Мысалға, еңбекақысының өсуі кезінде ол роботтарды
сатып алу арқылы жұмысшыларды қысқартады, жерге төлемақының өсуі кезінде ол
өз ақшасын көп қабатты құрылысқа салу арқылы жер көлемін қысқартады.
Дәл осы сияқты кәсіпкер салыққа да осылай қарайды. Егер салықтар оның
барлық табысын алатын болса, онда ол кәсіпорынды қорғау үшін шешім
қабылдауына тура келеді. Бұл жағдайда салықтарды минималдау оның
кәсіпорынның әрі қарай өмір сүруі үшін оған маңызды тапсырма болып
саналады. Кәсіпкер мемлекетті қуып жібере алмайды, бірақ ол басқа елге
көшіруіне болады. Бірақ, бұл – тығырыққа тірелгендегі шешім және ол
көптеген шығындарды талап етеді. Сондықтан кәсіпкер алдымен өзінің
салықтық төлемдерін азайту мақсатымен барлық мүмкіндіктерді қарастырады.
Егер дамыған елдерде саудалы - өнеркәсіптік капитал және оның табысы салық
салуға жатса, онда тәжірибе жүзінде салықтық жоспарын дұрыс құруда жақсы
жұмыс жасап жатқан кәсіпорын салықты, шын мәнінде, минималды көлемде
төлеуіне болады.

1.2. Салықтық жоспарлау мақсаты үшін салық түрлерінің классификациясы
және халықаралық салықтық жоспарлау

Салықтың жалпы теориясы көзқарасынан қарағанда, барлық салықтар үш
топқа бөлінеді: шығыстарға салынатын салықтар (және мекемелерге салынатын
салықтар), табысқа салынатын салықтар және мүлікке салынатын салық . Бұл
кезде экономикалық мәнде мүлікке салынатын салық табысқа салынатын салыққа
сәйкес келеді, бірақ та салықтық жоспарлау кезінде оларды маңызды топқа
бөліп қарау жеңілдеу болады.
Шығыстарға салынатын салықтың табысқа салынатын салықтан айырмашылығы
сол, біріншісі келісімнің жалпы соммасынан шегеріледі (яғни сатып
алушының алған тауарлары мен көрсетілген қызметтері үшін төлейтін барлық
суммасынан), ал екіншісі – келісімнен түскен немесе таза табыстан алынады.
Шығыстарға салынатын салықтың салықтық органдар үшін негізі болып
келісімнің жүргізілу фактісі табылса, онда салықтық жоспарлау кезінде тек
қана келісімнің жүргізілген орны мен уақытымен ғана маневрлеуге болады
(яғни, салықты төлеудің орны мен уақыты). Келісімнің көлемі (яғни салық
салушы база) өзгеріссіз түрде қалада және сатып алушы жеткізілген тауарлар
мен көрсетілген қызметі үшін төлеуге дайын ақша сомасымен анықталады.
Табысқа салынатын салық үшін шешуші болып келісімнен (сатудан) , яғни
осы табысты алумен байланысты кеткен шығындар мен шығыстарды осы жалпы
табыстан шегеру көмегімен алынған жалпы табыстың тауарын қарастыратын
таза табысты анықтау тәсілі табылады.
Мүлікке салынатын салықтар (мүлік бірлігінің қатаң ставкасы түрінде
немесе мүліктің сатылу бағасынан процент түрінде фиксирленуі) мүмкін.
Егер нақты кәсіпорын алсақ, онда оған тұтынушыға салық салу мүмкіндігі
және мүмкін еместігі туралы сұрақ жалпы түрде абстрактылы қызығушылық
көрсетеді. Әрбір кәсіпорын нарыққа белгіленген бағамен шығады немесе олар
нарықтық бағаға өзінің барлықұсталымдарымен (салықты қосқанда) немесе
сіңісіп кете алады немесе қалады [ 1. 101 бет ].
Сондықтан салықтық жоспарлаудың мақсаты үшін қызмет жүргізуіндегі
кәсіпорындардың төлейтін көптеген салықтарды ұсталымдардың есебінен
төлейтін салықтар мен кіріс пен зиян есебіне қатысты салықтар деп бөлуге
болады. Мұнда бірінші топта басқа бір тұлғаның атымен төлейтін
кәсіпорындардың салығы және кәсіпорын мен басқа да тұлғалар арасындағы
бөлінуге жататын салықтар деп бөлуге болады. Бірақ, бұл салықтық форманың
заңдылықпен негізделе отыра, тәжірибе жүзінде көрінеді. Басқа тұлға атынан
төленетін кәсіпорындардың салықтары арасынан еңбекақы төлеуге салықты бөліп
көрсетуге болады.
Салықтық жоспарлау кәсіпорынның ішкі жоспарлау компоненті болып
табылады. Баланстық кірістің көлемі кәсіпорынның қызметінің мақсаты болып
табылмайды және болып табыла алмайды да. Шынында да кәсіпорынның
балансындағы көрсетілген сандар тек қана кәсіпорынның мемлекет пен
акционерлер арасындағы бөлініс үшін жеткізуге дайын нақты жинақтар үлесін
ғана көрсетеді. Егер акционерлер жайында айтсақ, онда баланстық кіріс
негізінен ұсақ акционерлердің қанағаттандыру құралы болып табылады, ал
капиталистік кәсіпорындардың ірі салымшылары өздерінің жинақ үлесін басқа
қалалырақ тәсілмен жүзеге асырады. Кәсіпорын өзінің ішкі жоспарлауында
баланстық кіріске емес, баланстық кірістен басқа, өзге де формаларды
қамтитын қандай да бір жинақтау көрсеткішіне бағдарланады. Бұл біріншіден,
баланста ұстаным түрінде көрсетілетін ақшалай жинақтың нақты бөлігі. Оған:
амортизациялық қорларға төлем, ұсталымдарға шегерім есебінен құрамдалған
әр түрлі резервтер және т.б. Екіншіден, бұл кәсіпорынға бағынышты
активтердің құнының өсіп кетуі, яғни қозғалмайтын мүліктік, тауарлық
запастардың, акция пакетінің және т.б. Үшіншіден, бұл басқа тұлғанын
пайдасына берілетін кәсіпорынның айналысында жүрген қаражат ұзақ мерзімге
ұсталып қалуы мүмкін: мемлекетке мерзімі ұзартылған берілген салықтардың
суммасы; капитал салудағы уақытша салықтан босатылған құралдардың жинақтық
қоры және т.б. Бұл барлық формалар бірдей деңгейде кәсіпорынның айқын
жинағын бейнелейтіні анық, сондықтан соңғы екі топтағы қайта есептелген
қорлар мен суммалар сәйкес түзетушілік коэффициенттерімен керек.
Мұндай ішкі жоспарлаудың көзқарасы бойынша кәсіпорынның төлейтін
барлық салықтары өзінің ұсталымдағы түрінде қаралады. Мүлікпен және
кәсіпорынның капиталынан төленетін салықтар алдын ала анықталған болуы
мүмкін [ 4. 46 бет ].
Салықтық жоспарлауды өте төмен деңгейде пайда болған салықтық
міндеттемелерге қол жеткізуге бағытталған активтердің таратылуы және
қызметін жүзеге асырудың әддістерінің әр түрлі варианттарын таңдау түрінде
анықтауға болады. Мұндай жоспарлау өте перспертивалы, ұзақ мерзімді болуы
керек. Көптеген іскерлік шешімдер, соның ішінде капитал салу объектісі
қатынасында айтарлықтай қымбатырақ және қайта құрулар өзімен бірге ірі
жоғалтулар әкелуі мүмкін.
Сондықтан салықтық жоспарлау тек қана қызмет ететін салықтық заңдар
мен инструкцияларды білуге ғана емес, ол сонымен бірге сол және басқа да
сұрақтармен алынған салықтық биліктің жалпы позициясын, салықтың биліктің
жалпы позициясын, салықтық реформаға дайындаудағы салықтық заңдар
жобасына, және де осы елдегі үкіметтің жүргізген салықтық саясаттың жалпы
бағытының талдауына негізделуі керек. Бұл сұрақтарға ақпараттарды
прессадан жарық көрген материалдардан, парламенттік отырыстың есеп
беруінен, салықтық кезеңді шығарылымдардан алуға болады [ 1. 112 бет ].
Салықтық жоспарлау процесінің өзін төрт стадияға бөлуге болады:
Бірінші стадия – бұл салықтық көзқараспен қарағанда, компанияның
өзінің, оның басқару органының, негізгі өндірістік және коммерциялық
бөлімдерінің айтарлықтай тиімді орналасқан жері туралы сұрақтар шешімі.
Екінші стадия – оның қызмет ету мақсаты мен мінездемесі есебінен
компания құрылымын немесе заңды форманы таңдаудағы сұрақтарды қосады.
Үшінші стадия – ағымда салықтық жоспарлауға қатысты және салықтық
міндеттемелердегі және қол жеткен табысты анықтаудағы салықтық
жеңілдіктердің толықтай және дұрыс қолдануы туралы сұрақтарды қамтиды.
Төртінші стадия – олардың шығыстану әдісі мен жолдарын таңдау туралы
алынған кірістер мен басқа да жинақтардың таратылуы айтарлықтай рационалды
түрде болуы туралы сұрақтар шешіледі.
Салықтық жоспарлаудың бірінші стадиясындағы негізгі тапсырма болып
қызмет етуінің айқындалған сферасынан шыға отырып, компания үшін, елді
таңдау табылады.
Екінші стадияның тапсырмасы, айтылып кеткендей, біріншімен тығыз
байланысты. Шынында да компания үшін шешіп алу керек, бұл не болады:
әрбір елдерде бөлімшелері бар бір корпорация. Бұл жерде варианттар саны
немесе қойылған мақсаттардан тәуелді кез келген – шешімдер мүмкін.
Үшінші стадия нақты тапсырмаларға қатысты және берілген елдің
заңдылықтарды терең білуін талап етеді.
Төртінші стадияда қол жеткен табыстың есептесуі мен мүмкін болатын
салықтық төлемдерде салықтық жоспарлау біте қойған жоқ. Көптеген
жағдайларда алынған табыстарды дұрыс қолдану қосымша салықтық
жеңілдіктерді қамтамасыз етуі мүмкін, және де тіпті төленген салықтардың
бір бөлігін қайтарып алуы мүмкін.
Халықаралық салықтық – қолдану сұрағы – бұл бөлек үлкен тақырып.
Көптеген өнеркәсібі дамыған елдерде тәжірибе жүзінде түгелдей екі жақты
келісіммен қамтылған , мұндай келісіммен енгізілген нормалар олардың ішкі
салықтық құқығының , нормасын өзгертеді немесе толықтырады.
Мұндай жағдай да, салықтық жоспарлау инвесторлар үшін берілген
салықтық ережелер кезіндегі оптималды формалар мен капиталды
инвестициялау әдісін және қызметін жүзеге асыруға таңдау ұсынады. Кейбір
жеңілдіктер кезінде салықтық жоспарлауды бес түрлі негізгі ереже түрінде
көрсетуге болады:
Біріншісі: мүмкіндікке сәйкес әрқашан индивидуальды табыстарға салық
салу режиміне корпорациялық салық салу режимін ескеру керек.
Екіншісі: елде көбірек табыс алуда резидент статусынан оған сол елде
көздерден алынатын салықтар салу режимін ескере отырып бас тарту керек.
Үшіншісі: табыстар инкассациясына және пайда репатриациясына асықпау
керек – салықты төлеудің кейінге қалдырылуы көбіне одан толық бастаумен
теңестіріледі.
Төртіншісі: активтерді орналастыруды табыс не пайда формасында емес,
капитал формасында жүзеге асырған әлқайда тиімді.
Бесіншісі: әр түрлі елдердің салық режимдерін салыстыру кезінде басты
назарды салық ставкасына емес, салық салатын табысты есептеу ережелеріне
аудару қажет.

II - тарау. Кәсіпорынның қаржылық жағдайын талдау
2.1. ДМД Групп ЖШС-нің ұйымдық – құқықтық формасы

Корпорацияның экономикалық мақсаты қоғамдық қажеттіліктерді
қанағаттандыру, пайда табу болып табылатын және кәсіпкерлік іс - әрекетті
ұйымдастыру үшін құрылған шаруашылық субъект.
Корпорациялық ұйымдар кәсіпкерлік іс -әрекет мазмұнында өнім - өндіру
, жұмысты орындау мен қызмет көрсету тағы басқа операциялар мен айналысуы
мүмкін корпорацияның жоғарғы көрсеткіші іс -әрекеттердің бірін немесе
барлығын бір уақытта орындай алады.
Осындай белгігі бір операцияларды жүргізетін кәсіпорындардың бірі
болып және Ақтөбе қаласынының бюджетінің кірісін толықтырудың бірден
– бір көзі болып ДМД Групп ЖШС табылады. Бұл кәсіпорын негізі 2000
жылы құрылған. Бірақ жақын арада құрылғандығына қарамастан бұл
кәсіпорынның жеткен жетістіктері айтарлықтай.
Бұл кәсіпорын негізінен компьютер сатумен айналысады және
қаламыздағы беделді бір кәсіпорындардың бірі болып табылады. Бұл
кәсіпорынның жүргізетін операциясы жоғарыда айтылып өткендей,
компьютер құралдарын , оған керек құрал – жабдықтарды басқа жерден
алып біздің нарықта сатумен айналысады.
Кәсіпорынның әкеліп - сатып жатқан тауарлары сапалы
болғандықтан, басқа бәсекелес кәсіпорындарды басып озып алға қарыштап
дамуының нәтижесін көруге болады.
Кәсіпорынның алға қарай дамып, көркеюі оның кәсіби білімді
маман кадрларының болуына да байланысты. Бұл кәсіпорында көптеген
қызметкерлер және жоғары білімді маман кадрлар жұмыс жасайды.
Кәсіпорын шетел тәжірибесіне сүйене отырып қызмет етуде.
Кәсіпорынның жағдайын және салықтық және тағыда басқа
төлемдерді төлей алатыны екендігін кәсіпорынның бухгалтерлік
балансынан көруге болады. Өйткені кезең басы мен кезең соңын
салыстыра келе, олардың арасындағы айтарлықтай өзгерісті байқауға
болады. Соңғы кездері кәсіпорын көптеген жетістіктерге жеткен.

2. ДМД Групп ЖШС – ін қаржылық жағдайын талдау

Кәсіпорынның қаржылық жығдайын талдау кезінде бухгалтерлік балансқа
жүгінеміз. Бухгалтерлік баланста көрсетілген мәліметтер арқылы біз
кәсіпорынның қандай жағдайда екенін көре аламыз. Сондай-ақ оның
алдыңғы кезеңге қарағанда қарағандағы жағдайын қазіргі кезбен
салыстыра отырып, оның ақша құралдарының аз-көптігін, қарыздарының және
тағы басқа құралдарын бағалай аламыз.
Сонымен, кәсіпорынның қаржылық жағдайын талдау үшін белгілі бір
әдістер мен құралдар қолданылады. Ең қарапайым әдіс – салыстыру
болып табылады. Бұл кезде есептік кезеңнің қаржылық көрсеткіштері
немесе жоспарлық көрсеткіштермен немесе өткен екөеңдегі базистік
көрсеткіштермен салыстырылады.
Енді кәсіпорынға осындай бір салыстырмалы талдау жасап көрсек.

Кәсіпорынның қаржылық жағдайын талдау кезеңдері

талдау Мәні Кезең басыКезең
соңы
1.Кәсіпорынның негізгі кәсіпорын мүлкінің құны
қаржылық көрсеткішінің негізгі құралдарының құны 790238 1214893
сипаттамасы айналым құралдарының
көлемі 353061 1039377
меншік құралдарының көлемі
заемдық құралдарының 353061 1039377
көлемі
462584 373740

327654 84113
2. Кәсіпорын төлем D ≥ М+Н 450448 ≥ 1390409 ≥
қабілеттілігін анықтау 298018 808205
3. Кәсіпорынның қаржылық 1. меншік айналым Ес = Ес =
тұрақтылығын анықтау құралдарының жеткіліктігі 406939 244223

(Ес =K+Пд - АВ)
2. запастар мен шығындардыЕо = Ео =
қалыптастыру көздері мен 704957 1052428
жалпы көлемі
(Е0 = Ес+М )
3. Меншікті айналым
құралының артықшылығы мен + Ес = + Ес =
жетіспеушілігі 3126 -3545852
(+Ес = Ес – З)
4. Запастар мен шығыстарды
қалыптастыру үшін қажетті +Ео = +Ео =
негізгі көздердің жалпы 301144 13051
көлемі
(+Ео = Ео – З)

4.Кәсіпорынның қаржылық 1. Абсолютті бекемдік 1039377
бекемділігі немесе тұрақтылық 838352
З Ес + М
2. Қалыпты бекемдік немесе
тұрақтылық.
З = Ес + М
3. Тұрақсыз қаржылық
жағдайда төлем қабілетінің
бұзылу себебі
З = Ес + М+И
4.Дағдарыстың долларлық 403813
жағдайы 561270
З Ес + М
5. Автономия коэффициентіКа = КБ 0,59 0,55
6. Заемдық және меншік Кз = Пд + М К 0,9 1
құралдарының ара –
қатынас коэффициенті
7. Меншік құралдарымен Ко = Ес З 0,09 0,1
қарыздық коэффициенті
8. Моневрлеу коэффициентіКм = Ес К 0,6 0,63
9. Қаржыландыру Кф = К Пд + М 1,3 1,4
коэффициенті
10. Кәсіпорынның Активтерді топтау :
несиелік қабілетін және
оның балансының А1 – ең өтімді активтер
өтімділігін ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Еңбек ақы бойынша диплом алды іс – тәжірибе
Кәсіпорынның жалпы және өндірістік құрылымы
БУХГАЛТЕРЛІК ЕСЕПТІҢ ТЕОРИЯЛЫҚ НЕГІЗІ
Құрылыс өндірісіндегі бухгалтерлік есептің міндеттері
ҚАРЖЫЛЫҚ ЕСЕПТІЛІК ҚАРЖЫЛЫҚ МЕНЕДЖМЕНТТІҢ АҚПАРАТТЫҚ БАЗАСЫ РЕТІНДЕ
ҚАРЖЫЛЫҚ ЕСЕП БЕРУ ЖҮЙЕСІНІҢ ХАЛЫҚАРАЛЫҚ АУДИТТІҢ СТАНДАРТТАРЫНА КӨШУ КЕЗЕҢДЕРІ
Қазақстандағы шағын кәсіпкерліктің экономикалық әлеуеті
ҚАРЖЫЛЫҚ ЕСЕП БЕРУ ЖҮЙЕСІНІҢ ХАЛЫҚАРАЛЫҚ ҚАРЖЫЛЫҚ ЕСЕПТІЛІКТІҢ СТАНДАРТТАРЫНА КӨШУ КЕЗЕҢДЕРІ
ҚАРЖЫЛЫҚ ЕСЕП БЕРУ ЖҮЙЕСІНІҢ ХАЛЫҚАРАЛЫҚ ҚАРЖЫЛЫҚ ЕСЕПТІҢ СТАНДАРТТАРЫНА КӨШУ КЕЗЕҢДЕРІ
Салық салуды басқару қаржылық менеджмент бөлігі ретінде
Пәндер