Түркі тілдерінің дамуы мен қалыптасу кезеңдері туралы

1.Түркі тілдерінің дамуы мен қалыптасу кезеңдері.
2.Алтай, Хұн дәуірлері

1.Жеке түркі тілдерінің қалыптасуына көп ғасырға созылған көші қон (миграция)әсер етті.4ғ қазіргі батыс Моңғолиядан Донға,Қара теңіз жағалауына дейін көшіп қонған түркі тайпасы,Ғұн одағы ыдыраған соң,тарих сахнасына бұлғарлар мен хазарларды, 9ғ печенектер мен оғыздарды алып келді.Түркі тайпаларының ішінде ең күштісі де,ықпалдысы болған қыпшақтар 11ғ Балқаш пен Ертістен бастап,Прут өзеніне дейінгі ұлан байтақ өлкеде көшіп қонған.Түркі ру тайпалары тураы алғашқы мәлімет біздің жыл санауымызға дейінгі дәуірде жазылған қытай жылнамаларында берілген.Одан кейінгі көне армян,көне еврей,көне грузин,араб жаылнамалары мен тарихи жазбаларында ертедегі түркі тайпалары туралы дерек табылады.10ғ бастап түркә тайпалары туралы мәлімер орыс жылнамасы мен жазбаларында кездесе бастайды.Алайда,түркі тайпаларының тілі,әдебиеті,тарихы туралы толығырақ мәліметті Орхон Енисей жазба ескерткіші материалына,әсіресе 11ғ атақты ғалымы М.Қашқаридың «Диуани лұғат ит түрк» атты кітабынан аламыз.Түркі тілдері де басқа тілдер сияқты өзінің басынан пайда болу және қалыптасу кезеңдерін өткізді.

Ә.Қайдар, М.Оразов. Түркітануға кіріспе. Алм.: Арыс, 2004ж.
Отар Әлі Бүркіт. Түркітану.

Пән: Жалпы тарих
Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 5 бет
Таңдаулыға:

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ
СЕМЕЙ ҚАЛАСЫНЫҢ ШӘКӘРІМ АТЫНДАҒЫ МЕМЛЕКЕТТІК УНИВЕРСИТЕТІ

СӨЖ
Тақырыбы: Түркі тілдерінің дамуы мен қалыптасу кезеңдері. Алтай, Хұн дәуірлері.

Орындаған: Қабылхан Миргүл
Топ: КЯ-413
Тексерген: Қинаят Шаяметұлы

Семей-2015

Жоспар:
1.Түркі тілдерінің дамуы мен қалыптасу кезеңдері.
2.Алтай, Хұн дәуірлері.

1.Жеке түркі тілдерінің қалыптасуына көп ғасырға созылған көші қон (миграция)әсер етті.4ғ қазіргі батыс Моңғолиядан Донға,Қара теңіз жағалауына дейін көшіп қонған түркі тайпасы,Ғұн одағы ыдыраған соң,тарих сахнасына бұлғарлар мен хазарларды, 9ғ печенектер мен оғыздарды алып келді.Түркі тайпаларының ішінде ең күштісі де,ықпалдысы болған қыпшақтар 11ғ Балқаш пен Ертістен бастап,Прут өзеніне дейінгі ұлан байтақ өлкеде көшіп қонған.Түркі ру тайпалары тураы алғашқы мәлімет біздің жыл санауымызға дейінгі дәуірде жазылған қытай жылнамаларында берілген.Одан кейінгі көне армян,көне еврей,көне грузин,араб жаылнамалары мен тарихи жазбаларында ертедегі түркі тайпалары туралы дерек табылады.10ғ бастап түркә тайпалары туралы мәлімер орыс жылнамасы мен жазбаларында кездесе бастайды.Алайда,түркі тайпаларының тілі,әдебиеті,тарихы туралы толығырақ мәліметті Орхон Енисей жазба ескерткіші материалына,әсіресе 11ғ атақты ғалымы М.Қашқаридың Диуани лұғат ит түрк атты кітабынан аламыз.Түркі тілдері де басқа тілдер сияқты өзінің басынан пайда болу және қалыптасу кезеңдерін өткізді.Түркі тілдес тайпалардың,тайпа одақтарының жазба ескерткіштері біздің заманымыздың 5-6 ғ басталады.Мұндай жазба ескерткіштер Қазақстан жерінде де болған.Көрнекті түркітанушы Н.А.Баскаков Түркі тілдерінің даму тарихын мынадай кезеңдерге бөледі:1)алтай д,;2)ғұн д,;3)көне түркі д,;4)орта түркі д немесе түркі тайпаларының дамуы мен қалыптасу дәуірі;5)жаңа түркі дәуірі немесе түркі халықтарының қалыптасуы мен даму дәуірі;6)ең жаңа дәуір немесе түркі тілдерінің Қазан төңкерісіне дейінгі дәне одан кейінгі даму д,; Түркі тіллдері дамуының Алтай дәуірі уақытын дәл айту мүмкін емес,белгісіз уақыттан б.з.д. 3 ғ дейінгі кезеңді қамтиды.Алтайтанушы ғалымдар бұл кезеңді екі дәуірге бөледі:1)Орал Алтай тілдерінің ортақ дәуірі, бұл көптеген ру мен тайпа тілдерінің бөленбеген кезеңі;2)Орал және Алтай семьяларының бір бірінен бөліну кезеңі,бұдан соқ түркі,моңғол,тұңғыс манчжур және корей жапон тілдері тармақтарына бөліну дәуірі.
2. Түркологияда Алтай дәуірі алтай тілдері теориясы өткен ғасырдың орта кезінен бастап қалыптасты. Оны қалыптастырушылар неміс ғалымдары В. Шотт және М.А. Кастрен. Бірақ бұл екеуінің теориясына түрткі болған тұжырым әріректен, ХVІІІ ғасырдан басталады. І-Петр заманында болған Швед соғысында тұтқындалып, ұзақ жылдар Сібір өлкесінде Швед армиясының офицері Ф.Ю.фон Страленберг 1730-жылы Стокгольмде Еуропа мен Азияның солтүстік және шығыс бөлігі атты еңбек жариялайды. Осы еңбегінде Ф.Ю.фон Страленберг түркі, монғол, тұңғыс-манчжұр тілдері о баста бір негізден тараған туыстас, төркіндес тілдер дейді де, оларды Алтай тілдері деген атаумен атайды. Жоғарыда аталған неміс ғалымдары Ф.Ю.фон Страленбергтің осы пікірін теориялық жақтан тереңдете түсіп және аталған тілдер құрамына угро-фин, самоди тілдерін де қосып, оларға Орал-алтай тілдері деген ат береді. Кейініректегі зерттеушілер бұл топқа, семьяға жататын тілдер үстіне корей, жапон тілдерін де қосып жүр (Е.Д. Поливанов, Г.Й. Рамстедт т.б.). Өз дәуірінде де, қазірде де бұл теорияға қарсы шығушылар да оны жақтаушылар да біраз бар. Әсіресе Орал-Алтай теориясын мақұлдамаушылар тым көп.Қазіргі уақытта Алтай тілі теориясы Алтаистика деген атпен көптеген елдерге тараған. Оның мақсаты - тіл біліміндегі тарихи салыстырмалы әдісті қолдана отырып Алтай семьясына жататын тілдердің бір-бірімен туыстық жақындықтарын айқындау.Алтаистиканың халықаралық комитеті бар. Бұл комитет жыл сайын Тұрақты интернационалдық алтаистика конференциясы атты кеңес өткізіп тұрады. Алтаистика - Алтай тілдерінің және фин-угор, жапон, корей т.б. тілдердің шығу тегін, туыстық қатынасын, даму барысын, байланыс-қатыстылығын кең көлемде зерттейтін жалпы тіл білімінің салыстырмалы дербес саласы. XVIII ғасырдан Орал-Алтай тілдерінің төркіндестігі туралы алғашқы болжамдар, пікір-ұсыныстар Ф.Ю.фон Страленберг, В. Шотт, Ф.Е. Вилеман, О.фон Бетлингк, Г. Винклер,Араб тіл біліміндегі жаңа теориялық тұжырымды қазақ ғалымы проф. Б. Базылхан ұсынды. Оның өзек тіл деп атаған түркі, моңғол (қазақ, моңғол) тілдерін және тұңғыс-манчжұр, жапон, корей тілдерін тарихи-салыстырмалы ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.