Органдар биохимиясы І
1) Қан биохимиясы
І. Қан. Қандағы плазма және плазмаға араласқан пішінді заттар;
ІІ. Қанның организмдегі қызметі;
ІІІ. Қанның ұюы;
ІV. Қан айналымының жас ерекшеліктері;
2) Жүйке ұлпасы биохимиясы
І. Жүйке ұлпасының құрылымы: орталық және шеткері жатқан;
ІІ. Жүйке жүйесінің негізгі қызметі;
ІІІ. Жүйке ұлпаларындағы нуклеин қышқылдары;
ІV. Орталық жүйке жүйесі: жұлын мен мидың қызметі;
V. Нейрондардың құрылымы;
3) Бұлшық ет ұлпасы
І. Бұлшық ет ұлпасының құрылысына қарай жіктелуі;
ІІ. Жүрек бұлшық еті мен тегіс бұлшық еттің жиырылуы;
ІІІ. Бұлшық ет құрамындағы белоктар;
І. Қан. Қандағы плазма және плазмаға араласқан пішінді заттар;
ІІ. Қанның организмдегі қызметі;
ІІІ. Қанның ұюы;
ІV. Қан айналымының жас ерекшеліктері;
2) Жүйке ұлпасы биохимиясы
І. Жүйке ұлпасының құрылымы: орталық және шеткері жатқан;
ІІ. Жүйке жүйесінің негізгі қызметі;
ІІІ. Жүйке ұлпаларындағы нуклеин қышқылдары;
ІV. Орталық жүйке жүйесі: жұлын мен мидың қызметі;
V. Нейрондардың құрылымы;
3) Бұлшық ет ұлпасы
І. Бұлшық ет ұлпасының құрылысына қарай жіктелуі;
ІІ. Жүрек бұлшық еті мен тегіс бұлшық еттің жиырылуы;
ІІІ. Бұлшық ет құрамындағы белоктар;
Қан – омыртқалы организмдердің аса маңызды ұлпасы. Клеткалар өзін қоршаған ортадан тек қанның көмегімен ғана қоректік заттарды алды. Сол сияқты зат алмасудың қажетсіз өнімдері де клеткадан қанмен бөлініп шығады.
Қанның мөлшері дененің 8% шамасындай.Ол плазмадан және плазмаға араласқан пішінді заттардын құралады. Ондай пішінді заттарға эритроциттер (қанның қызыл түйіршіктері), лейкоциттер (қанның ақ түйіршіктері) және тромбоциттер (қан пластикалары) жатады.
Эритроциттер – ядросыз және ішкі мембранасыз ұсақ клеткалар. Оның іші оттегін байланыстырушы белок – гемоглобинге толы. Қан құрамының 1мм3 мөлшерінде 5000000 эритроцит бар. Эритроциттің орташа үлкендігі ересек адамда 7,5 мкм, әдепкі пішіні екі жағы да қушиған дискіге ұқсайды. Осындай пішінінің арқасында, шар тәріздес пішінімен салыстырғанда, сыртқы аумағы үлкен келеді. Эритроциттің осындай ерекше пішіні негізгі қызметін тыныс алуға қажетті газдарды жеткізуге тиімді атқаруға жәрдемдеседі. Эритроциттің мұндай пішіні – газдармен байланысатын аумағын ұлғайтады.
Қанның мөлшері дененің 8% шамасындай.Ол плазмадан және плазмаға араласқан пішінді заттардын құралады. Ондай пішінді заттарға эритроциттер (қанның қызыл түйіршіктері), лейкоциттер (қанның ақ түйіршіктері) және тромбоциттер (қан пластикалары) жатады.
Эритроциттер – ядросыз және ішкі мембранасыз ұсақ клеткалар. Оның іші оттегін байланыстырушы белок – гемоглобинге толы. Қан құрамының 1мм3 мөлшерінде 5000000 эритроцит бар. Эритроциттің орташа үлкендігі ересек адамда 7,5 мкм, әдепкі пішіні екі жағы да қушиған дискіге ұқсайды. Осындай пішінінің арқасында, шар тәріздес пішінімен салыстырғанда, сыртқы аумағы үлкен келеді. Эритроциттің осындай ерекше пішіні негізгі қызметін тыныс алуға қажетті газдарды жеткізуге тиімді атқаруға жәрдемдеседі. Эритроциттің мұндай пішіні – газдармен байланысатын аумағын ұлғайтады.
1.Сапаров Қ.Ә., Цитология және гистология., Оқу құралы.— Алматы: Қазақ университеті, 2009. — 128 бет.
2.Сейітов.З., Биохимиялық химия., - Алматы: Қазақ университеті, 2012.
2.Сейітов.З., Биохимиялық химия., - Алматы: Қазақ университеті, 2012.
Қазақстан Республикасы Білім және Ғылым министрлігі
Семей қаласының Шәкәрім атындағы мемлекеттік университеті
СӨЖ
Тақырыбы: Органдар биохимиясы І
Орындаған: Нұрбекова М.Н
Группа: БТ - 407
Тексерген: Кайырханов К.К
Семей 2015ж
Жоспар:
1) Қан биохимиясы
І. Қан. Қандағы плазма және плазмаға араласқан пішінді заттар;
ІІ. Қанның организмдегі қызметі;
ІІІ. Қанның ұюы;
ІV. Қан айналымының жас ерекшеліктері;
2) Жүйке ұлпасы биохимиясы
І. Жүйке ұлпасының құрылымы: орталық және шеткері жатқан;
ІІ. Жүйке жүйесінің негізгі қызметі;
ІІІ. Жүйке ұлпаларындағы нуклеин қышқылдары;
ІV. Орталық жүйке жүйесі: жұлын мен мидың қызметі;
V. Нейрондардың құрылымы;
3) Бұлшық ет ұлпасы
І. Бұлшық ет ұлпасының құрылысына қарай жіктелуі;
ІІ. Жүрек бұлшық еті мен тегіс бұлшық еттің жиырылуы;
ІІІ. Бұлшық ет құрамындағы белоктар;
Қан - омыртқалы организмдердің аса маңызды ұлпасы. Клеткалар өзін қоршаған ортадан тек қанның көмегімен ғана қоректік заттарды алды. Сол сияқты зат алмасудың қажетсіз өнімдері де клеткадан қанмен бөлініп шығады.
Қанның мөлшері дененің 8% шамасындай.Ол плазмадан және плазмаға араласқан пішінді заттардын құралады. Ондай пішінді заттарға эритроциттер (қанның қызыл түйіршіктері), лейкоциттер (қанның ақ түйіршіктері) және тромбоциттер (қан пластикалары) жатады.
Эритроциттер - ядросыз және ішкі мембранасыз ұсақ клеткалар. Оның іші оттегін байланыстырушы белок - гемоглобинге толы. Қан құрамының 1мм3 мөлшерінде 5000000 эритроцит бар. Эритроциттің орташа үлкендігі ересек адамда 7,5 мкм, әдепкі пішіні екі жағы да қушиған дискіге ұқсайды. Осындай пішінінің арқасында, шар тәріздес пішінімен салыстырғанда, сыртқы аумағы үлкен келеді. Эритроциттің осындай ерекше пішіні негізгі қызметін тыныс алуға қажетті газдарды жеткізуге тиімді атқаруға жәрдемдеседі. Эритроциттің мұндай пішіні - газдармен байланысатын аумағын ұлғайтады.
Лейкоциттер - құрамында ядросы бар, бірақ гемоглобині жоқ клеткалар. Ересек адам қанының 1 мкл мөлшерінде 4000 - 10 000 лейкоцит болады. Дені сау сақа мал мен ересек адам қанындағы эритроциттер саны біршама тұрақты. Ал лейкоциттер саны организм күйіне, тәулік мезгіліне байланысты өзгеріп отырады. Лейкоциттердің бірнеше түрі бар. Олардың ішінде негізгі екі түрі - полиморфты ядролы лейкоциттер мен лимфоциттер организмді табиғаты бөтен, зиянды заттардан орғайды.
Полиморфты ядролы лейкоциттер организмге енген бактерияларды және басқа да зиянды заттарды жояды. Олар активті түрде кез келген микробты ұстап алып, жеп қояды. Ондай микробтардың ыдырап өзгеруіне лизоцим белсенді қызмет атқарады.
Лимфоциттер - антиденелер синтезіне және улы заттарды зиянсыздандыруға қатысады. Лимфоциттер қандағы барлық лейкоциттердің 25-40% мөлшеріндей болады. Қанның 1мкл мөлшерінде 1000 - 3600 шамасындай лимфоцит клеталары бар. Олар лимфа түйіндерінде, жұтқыншақтың бадамша безінде, көкбауыр, тимус безінде және жілік майында түзіледі.
Тромбоциттер - ядросыз жалпақ клеткалар, домаланған пішінді келеді. Олар жілік майында түзіледі де қан құрамында 5 - 11 күн шамасындай болады, одан кейін бауырда, өкпеде, көкбауырда ыдырап бұзылады да, организм қайтадан жаңасы түзіледі. Тромбоциттердің негізгі қызметі - қан ағуын тоқтатуға және ұюына қатысу.
Қан плазмасы және сарысуы. Егер ұйымаған қанды центрифугаға салып, өңдесе, қанның клеткалық бөліктері түбіне шөгеді де, ақшыл сары ашық түсті сұйық зат қалады. Осы қалған сұйықтық қан плазмасы деп аталады. Ұйыған қаннан сарғыштау келген ашық түсті сұйық зат бөлініп шығады. Ол қан сарысуы деп аталады. Қан сарысуының мен қан плазмасының құрамында іс жүзінде бірдей. Тек плазма құрамында фибриноген белогы бар. Ол белок қан ұйыған кезде фибрин түрінде шөгеді.
Қанның химиялық құрамы. Қан құрамында 83% су және 17% құрғақ зат бар. Қанның тығыздығы жануарлар түріне байланысты, 1,041-1,061 аралығында.
Қан организмде түрлі қызмет атқарады. 1)Қанның тыныс алуға қатысты қызметі-негізгі қызметінің бірі. Ол қызметте қан молекулалық оттегін (О2) өкпеден барлық ұлпаларға жеткізеді. Сөйтіп оларды оттегімен қамтамасыз етеді. 2)Қанның тасымалдау қызметі - асқорыту мүшелері қоректік заттарды қорытып, өзіне сіңіргеннен кейін аминқышқылдары, қанттар, май қышқылдары, витаминдер, бейорганикалық қосылыстар, су және басқа да қорктік заттарды қан организмнің ұлпаларына және мүшелеріне жеткізеді. Сол сияқты зат алмасудың ақырғы қалдық өнімдерін бөліп сыртқа шығарушы мүшеге жеткізеді. 3)Қанның жылуға қатысты қызметі-судың жоғары жылу сыйымдылығына байланысты қан энергиялы заттардың тотығуы нәтижесінде пайда болатын жылудың организмге таралуына мүмкіндік жасайды. 4)Қанның реттеушілік қызметі - қан гуморальдық реттеуші қызметін атқарады. Ол гормондарды және басқа да биологиялық активті заттарды, биохимиялық реакция жүретін нысана-мүшелерге жеткізеді. 5)Қанның қорғаныштық қызметі - қан құрамында антиденелер, антитоксин бар. Олар организмге енген зиянды заттардан, улы микроорганизмдерді зиянсыздандырады. Қанның маңызды қорғаныс қызметіне қан тамырлары зақымданған кезде ұю қасиеті жатады. Қанның ұюы нәтижесінде оның ағуы тоқталады.
Плазма - қанның сұйық бөлігі. Оның құрамында 90% шамасындай су, 6-8% белок, 2% шамасындай төменгі заттар молекулалы заттар болады. Плазмадағы фибриноген белогының мөлшері 0,4%. Фибриноген жөнінде төменде, қанның ұю процесінде қарастырған кезде баяндалады.
Қан тамырлары зақымданған жерде қан ұйып, оның ағуы тоқталады. Плазмада еріген белок фибриноген ерімейтін белокқа фибринге айналады. Фибриннің өзі-мономер, кейіннен ол полимерленеді де, жіңішке ұзын жіпке айналады. Фибрин мономерлері арасында коваленттік байланыс қалыптасады. Полимер-фибрин жіптерінен тор пайда болады да,тсол торлар қан клеткаларын (эритроциттер, лейкоциттер, тромбоциттерді) ұстап қалады, сөйтіп қан ұйыиды.
Қанның ұюы күрделі, сатылы механизм бойынша жүреді, оған көптеген ферменттер және белокты заттар қатысады. Сатылымеханизмнің мағынасы мынадай: бірінші фермент екінші ферментті, екінші-үшіншіні активтендіреді. Қан ұюының екі жолы бар-ұюдың ішкі жолы және ұюдың сыртқы жолы. Қан ұюдың ішкі жолы-қан аномальды бетпен түйіскен кезде іске асады, ал сыртқы жолы-зақымданған ұлпаның тромбопластин бөлініп шығуы нәтижесінде іске асады, ал сыртқы жолы-зақымданған ұлпаның тромбопластин бөлініп шығуы нәтижесінде іске асады.
I-фактор - фибриноген. Ол фибриллярлық белок, М 340 000, молекуласы екіден қосақтасқан бір-біріне ұқсас - α, -β,-γ - полипептидтік тізбектен құралады. Құрылымды 28 дисульфидтік көпіршілер ұстап тұрады. Бауырда синтездеделеді, жарты тіршілігінің ұзақтығы 4 күнге созылады.
II-фактор - протромбин. Бұл профермент, М 68 700, К витаминінің қатысуымен бауырда синтезделеді.
III-фактор - немесе ұлпалық фактор - тромбопластин. Қан тамырлары зақымданған кезде зақымданған жерден тромбоциттердің липопротеин тромьопластин бөлініп шығады, ол протромбиназа ферментін активтендіруге қатысады, ол фермент протромбиннің активтендіруші факторы.
IV-фактор - кальций иондары.
V-фактор - проакцелерин, белок, М 300 000-400 000, ол II фактордың активтенуін стимулдейді.
VI-фактор - классификациядан шығарылған.
VII-фактор - проконвертин белок, М 45 000.
VIII-фактор - антигемофильдік глобулин, М 1100 000.
IX-фактор - Кристмасс факторы, белок, М 55 000, бұл Х факторды активтендіру үшін қажет.
Х-фактор - Стюарт факторы, белок, М 55 000, ІІ факторды активтендіреді.
ХІ-фактор - плазма тромбопластині, белок, М 160 000, ІХ факторды активтендіреді.
ХІІ-фактор - Хагеман факторы, белок, М 74 000, ХІ факторды активтендіреді.
ХІІІ-фактор - фибрин қалыптастырушы фактор, белок, М 146 000, фибриндерде көлденең байланыстар түзу арқылы ұйыған қан тығыздалады.
Қан айналымының жас ерекшеліктері
Қанның құрамындағы белоктың түрлерінің бір-біріне қатынасының да жас айырмашылықтары бар. Айталық, жаңа туған сәбидің қанындағы альбумин 57,71 -- 56,78% Қанның құрамындағы белоктың түрлерінің мөлшерінің де жас айырмашылықтары бар: глобулиндері 42,29 -- 43,22%. Альбуминдері 6 айға дейін біртіндеп көбейеді (59,25%), 3 жаста 58,97 %. Ал глобулиндері төмендейді де, 3 жастап аса тұрақталады. 7-15 жаста ересек адамның альбумині мси глобулииінің қатынасындай болады. Қандағы глобулиндер бала туған сәтте жоғары болады да 1 жастан әрі төмендейді. Глобулиндердің түрлерінің мөлшері де осы зандылықта байқалады. Глобулиндер жарты жасқа дейін жоғары (4,23-5,43%) болып, 3 жаста 3,09% болады; ά-глобулиндердің мөлшері алғашқы жарты жылда жоғарырақ (10,73-11,45%), ал 7 жастан аса ересектердегідей (9,20-9,98%) болады. Β-глобулиндер де туған кезде жоғары болып, 7 жастан аса ересек адамдардағы мөлшерге жуықталады. γ-глобулиндер туған кезде көп болады да, алғашқы 3 айда ұрықтық глобулиндер ыдырап 3 жаста ересектердей 17,39 % болады. Минерал тұздарының жалпы мөлшері ересек адамда 0,90-0,95%. Мұның ішінде калий, натрий, кальций, фосфор, мыс, кремний, титан, марганец, темір т. б. көптеген ілементтер бар. 3 жасқа дейін калий, кальций, натрий тұздарының мөлшері аздап жоғары болып, 6 жастан кейін тұрақталады.
Жүйке ұлпасы орталық жүйке жүйесінен және шеткері жатқан жүйке жүйесінен тұрады. Орталық жүйке жүйесінің өзі мидан және жұлыннан құралады. Жүйке жүйесі жүйке клеткаларынан-нейрондардан құралған. Нейронның құрылымы және қызметі басқа клеткалардан өзгеше болады. Жүйке жүйесінің негізгі қызметі-хабарды тез де дәл беру. Оны нейрондар атқарады. Нейрондардың ерекше физиологиялық қасиеттері бар. Олар: тітіркенгіштігі, қозғыштығы және өткізгіштігі. Басқа сөзбен айтқанда нейрондар сыртқы ортаның хабарын қабылдап, оған жауап бере білу.
Табиғатта кездесетін материяның ең жоғары түрі - адам миы. Адам миы аса көп және шырмалған жүйке торынан тұрады. Адам миы құрамындағы нейрондардың саны 1011 шамасына барады. Шеткері жатқан жүйке жүйесінің құрамына 2,5х106 жүйке клеткасы кіреді. Нейрондардың әрқайсысы синапстардың көмегімен көптеген, тіпті мыңдаған басқа нейрондармен байланысады. Жүйке жүйесіндегі әр нейрон белгілі бір қызмет атқарады. Мотопейрондар (қозғағыш заттар) электр хабарын береді. Ол белгілі бір бұлшықеттердің жиырылуы үшін хабар болады. Сенсорлық нейрондар (сезімтал нейрондар) тітіркенгіштер жөнінде хабар береді. Мысалы, жарық, химиялық зат, механикалық әсер сияқты қоздырғыштардың дененің белгілі бір бөлігіне әсерін білдіреді. Интернейрондардың (үстеме нейрондардың) хабарлары әртүрлі жердің информациясын жинақтап, қорытындылау және оған ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Семей қаласының Шәкәрім атындағы мемлекеттік университеті
СӨЖ
Тақырыбы: Органдар биохимиясы І
Орындаған: Нұрбекова М.Н
Группа: БТ - 407
Тексерген: Кайырханов К.К
Семей 2015ж
Жоспар:
1) Қан биохимиясы
І. Қан. Қандағы плазма және плазмаға араласқан пішінді заттар;
ІІ. Қанның организмдегі қызметі;
ІІІ. Қанның ұюы;
ІV. Қан айналымының жас ерекшеліктері;
2) Жүйке ұлпасы биохимиясы
І. Жүйке ұлпасының құрылымы: орталық және шеткері жатқан;
ІІ. Жүйке жүйесінің негізгі қызметі;
ІІІ. Жүйке ұлпаларындағы нуклеин қышқылдары;
ІV. Орталық жүйке жүйесі: жұлын мен мидың қызметі;
V. Нейрондардың құрылымы;
3) Бұлшық ет ұлпасы
І. Бұлшық ет ұлпасының құрылысына қарай жіктелуі;
ІІ. Жүрек бұлшық еті мен тегіс бұлшық еттің жиырылуы;
ІІІ. Бұлшық ет құрамындағы белоктар;
Қан - омыртқалы организмдердің аса маңызды ұлпасы. Клеткалар өзін қоршаған ортадан тек қанның көмегімен ғана қоректік заттарды алды. Сол сияқты зат алмасудың қажетсіз өнімдері де клеткадан қанмен бөлініп шығады.
Қанның мөлшері дененің 8% шамасындай.Ол плазмадан және плазмаға араласқан пішінді заттардын құралады. Ондай пішінді заттарға эритроциттер (қанның қызыл түйіршіктері), лейкоциттер (қанның ақ түйіршіктері) және тромбоциттер (қан пластикалары) жатады.
Эритроциттер - ядросыз және ішкі мембранасыз ұсақ клеткалар. Оның іші оттегін байланыстырушы белок - гемоглобинге толы. Қан құрамының 1мм3 мөлшерінде 5000000 эритроцит бар. Эритроциттің орташа үлкендігі ересек адамда 7,5 мкм, әдепкі пішіні екі жағы да қушиған дискіге ұқсайды. Осындай пішінінің арқасында, шар тәріздес пішінімен салыстырғанда, сыртқы аумағы үлкен келеді. Эритроциттің осындай ерекше пішіні негізгі қызметін тыныс алуға қажетті газдарды жеткізуге тиімді атқаруға жәрдемдеседі. Эритроциттің мұндай пішіні - газдармен байланысатын аумағын ұлғайтады.
Лейкоциттер - құрамында ядросы бар, бірақ гемоглобині жоқ клеткалар. Ересек адам қанының 1 мкл мөлшерінде 4000 - 10 000 лейкоцит болады. Дені сау сақа мал мен ересек адам қанындағы эритроциттер саны біршама тұрақты. Ал лейкоциттер саны организм күйіне, тәулік мезгіліне байланысты өзгеріп отырады. Лейкоциттердің бірнеше түрі бар. Олардың ішінде негізгі екі түрі - полиморфты ядролы лейкоциттер мен лимфоциттер организмді табиғаты бөтен, зиянды заттардан орғайды.
Полиморфты ядролы лейкоциттер организмге енген бактерияларды және басқа да зиянды заттарды жояды. Олар активті түрде кез келген микробты ұстап алып, жеп қояды. Ондай микробтардың ыдырап өзгеруіне лизоцим белсенді қызмет атқарады.
Лимфоциттер - антиденелер синтезіне және улы заттарды зиянсыздандыруға қатысады. Лимфоциттер қандағы барлық лейкоциттердің 25-40% мөлшеріндей болады. Қанның 1мкл мөлшерінде 1000 - 3600 шамасындай лимфоцит клеталары бар. Олар лимфа түйіндерінде, жұтқыншақтың бадамша безінде, көкбауыр, тимус безінде және жілік майында түзіледі.
Тромбоциттер - ядросыз жалпақ клеткалар, домаланған пішінді келеді. Олар жілік майында түзіледі де қан құрамында 5 - 11 күн шамасындай болады, одан кейін бауырда, өкпеде, көкбауырда ыдырап бұзылады да, организм қайтадан жаңасы түзіледі. Тромбоциттердің негізгі қызметі - қан ағуын тоқтатуға және ұюына қатысу.
Қан плазмасы және сарысуы. Егер ұйымаған қанды центрифугаға салып, өңдесе, қанның клеткалық бөліктері түбіне шөгеді де, ақшыл сары ашық түсті сұйық зат қалады. Осы қалған сұйықтық қан плазмасы деп аталады. Ұйыған қаннан сарғыштау келген ашық түсті сұйық зат бөлініп шығады. Ол қан сарысуы деп аталады. Қан сарысуының мен қан плазмасының құрамында іс жүзінде бірдей. Тек плазма құрамында фибриноген белогы бар. Ол белок қан ұйыған кезде фибрин түрінде шөгеді.
Қанның химиялық құрамы. Қан құрамында 83% су және 17% құрғақ зат бар. Қанның тығыздығы жануарлар түріне байланысты, 1,041-1,061 аралығында.
Қан организмде түрлі қызмет атқарады. 1)Қанның тыныс алуға қатысты қызметі-негізгі қызметінің бірі. Ол қызметте қан молекулалық оттегін (О2) өкпеден барлық ұлпаларға жеткізеді. Сөйтіп оларды оттегімен қамтамасыз етеді. 2)Қанның тасымалдау қызметі - асқорыту мүшелері қоректік заттарды қорытып, өзіне сіңіргеннен кейін аминқышқылдары, қанттар, май қышқылдары, витаминдер, бейорганикалық қосылыстар, су және басқа да қорктік заттарды қан организмнің ұлпаларына және мүшелеріне жеткізеді. Сол сияқты зат алмасудың ақырғы қалдық өнімдерін бөліп сыртқа шығарушы мүшеге жеткізеді. 3)Қанның жылуға қатысты қызметі-судың жоғары жылу сыйымдылығына байланысты қан энергиялы заттардың тотығуы нәтижесінде пайда болатын жылудың организмге таралуына мүмкіндік жасайды. 4)Қанның реттеушілік қызметі - қан гуморальдық реттеуші қызметін атқарады. Ол гормондарды және басқа да биологиялық активті заттарды, биохимиялық реакция жүретін нысана-мүшелерге жеткізеді. 5)Қанның қорғаныштық қызметі - қан құрамында антиденелер, антитоксин бар. Олар организмге енген зиянды заттардан, улы микроорганизмдерді зиянсыздандырады. Қанның маңызды қорғаныс қызметіне қан тамырлары зақымданған кезде ұю қасиеті жатады. Қанның ұюы нәтижесінде оның ағуы тоқталады.
Плазма - қанның сұйық бөлігі. Оның құрамында 90% шамасындай су, 6-8% белок, 2% шамасындай төменгі заттар молекулалы заттар болады. Плазмадағы фибриноген белогының мөлшері 0,4%. Фибриноген жөнінде төменде, қанның ұю процесінде қарастырған кезде баяндалады.
Қан тамырлары зақымданған жерде қан ұйып, оның ағуы тоқталады. Плазмада еріген белок фибриноген ерімейтін белокқа фибринге айналады. Фибриннің өзі-мономер, кейіннен ол полимерленеді де, жіңішке ұзын жіпке айналады. Фибрин мономерлері арасында коваленттік байланыс қалыптасады. Полимер-фибрин жіптерінен тор пайда болады да,тсол торлар қан клеткаларын (эритроциттер, лейкоциттер, тромбоциттерді) ұстап қалады, сөйтіп қан ұйыиды.
Қанның ұюы күрделі, сатылы механизм бойынша жүреді, оған көптеген ферменттер және белокты заттар қатысады. Сатылымеханизмнің мағынасы мынадай: бірінші фермент екінші ферментті, екінші-үшіншіні активтендіреді. Қан ұюының екі жолы бар-ұюдың ішкі жолы және ұюдың сыртқы жолы. Қан ұюдың ішкі жолы-қан аномальды бетпен түйіскен кезде іске асады, ал сыртқы жолы-зақымданған ұлпаның тромбопластин бөлініп шығуы нәтижесінде іске асады, ал сыртқы жолы-зақымданған ұлпаның тромбопластин бөлініп шығуы нәтижесінде іске асады.
I-фактор - фибриноген. Ол фибриллярлық белок, М 340 000, молекуласы екіден қосақтасқан бір-біріне ұқсас - α, -β,-γ - полипептидтік тізбектен құралады. Құрылымды 28 дисульфидтік көпіршілер ұстап тұрады. Бауырда синтездеделеді, жарты тіршілігінің ұзақтығы 4 күнге созылады.
II-фактор - протромбин. Бұл профермент, М 68 700, К витаминінің қатысуымен бауырда синтезделеді.
III-фактор - немесе ұлпалық фактор - тромбопластин. Қан тамырлары зақымданған кезде зақымданған жерден тромбоциттердің липопротеин тромьопластин бөлініп шығады, ол протромбиназа ферментін активтендіруге қатысады, ол фермент протромбиннің активтендіруші факторы.
IV-фактор - кальций иондары.
V-фактор - проакцелерин, белок, М 300 000-400 000, ол II фактордың активтенуін стимулдейді.
VI-фактор - классификациядан шығарылған.
VII-фактор - проконвертин белок, М 45 000.
VIII-фактор - антигемофильдік глобулин, М 1100 000.
IX-фактор - Кристмасс факторы, белок, М 55 000, бұл Х факторды активтендіру үшін қажет.
Х-фактор - Стюарт факторы, белок, М 55 000, ІІ факторды активтендіреді.
ХІ-фактор - плазма тромбопластині, белок, М 160 000, ІХ факторды активтендіреді.
ХІІ-фактор - Хагеман факторы, белок, М 74 000, ХІ факторды активтендіреді.
ХІІІ-фактор - фибрин қалыптастырушы фактор, белок, М 146 000, фибриндерде көлденең байланыстар түзу арқылы ұйыған қан тығыздалады.
Қан айналымының жас ерекшеліктері
Қанның құрамындағы белоктың түрлерінің бір-біріне қатынасының да жас айырмашылықтары бар. Айталық, жаңа туған сәбидің қанындағы альбумин 57,71 -- 56,78% Қанның құрамындағы белоктың түрлерінің мөлшерінің де жас айырмашылықтары бар: глобулиндері 42,29 -- 43,22%. Альбуминдері 6 айға дейін біртіндеп көбейеді (59,25%), 3 жаста 58,97 %. Ал глобулиндері төмендейді де, 3 жастап аса тұрақталады. 7-15 жаста ересек адамның альбумині мси глобулииінің қатынасындай болады. Қандағы глобулиндер бала туған сәтте жоғары болады да 1 жастан әрі төмендейді. Глобулиндердің түрлерінің мөлшері де осы зандылықта байқалады. Глобулиндер жарты жасқа дейін жоғары (4,23-5,43%) болып, 3 жаста 3,09% болады; ά-глобулиндердің мөлшері алғашқы жарты жылда жоғарырақ (10,73-11,45%), ал 7 жастан аса ересектердегідей (9,20-9,98%) болады. Β-глобулиндер де туған кезде жоғары болып, 7 жастан аса ересек адамдардағы мөлшерге жуықталады. γ-глобулиндер туған кезде көп болады да, алғашқы 3 айда ұрықтық глобулиндер ыдырап 3 жаста ересектердей 17,39 % болады. Минерал тұздарының жалпы мөлшері ересек адамда 0,90-0,95%. Мұның ішінде калий, натрий, кальций, фосфор, мыс, кремний, титан, марганец, темір т. б. көптеген ілементтер бар. 3 жасқа дейін калий, кальций, натрий тұздарының мөлшері аздап жоғары болып, 6 жастан кейін тұрақталады.
Жүйке ұлпасы орталық жүйке жүйесінен және шеткері жатқан жүйке жүйесінен тұрады. Орталық жүйке жүйесінің өзі мидан және жұлыннан құралады. Жүйке жүйесі жүйке клеткаларынан-нейрондардан құралған. Нейронның құрылымы және қызметі басқа клеткалардан өзгеше болады. Жүйке жүйесінің негізгі қызметі-хабарды тез де дәл беру. Оны нейрондар атқарады. Нейрондардың ерекше физиологиялық қасиеттері бар. Олар: тітіркенгіштігі, қозғыштығы және өткізгіштігі. Басқа сөзбен айтқанда нейрондар сыртқы ортаның хабарын қабылдап, оған жауап бере білу.
Табиғатта кездесетін материяның ең жоғары түрі - адам миы. Адам миы аса көп және шырмалған жүйке торынан тұрады. Адам миы құрамындағы нейрондардың саны 1011 шамасына барады. Шеткері жатқан жүйке жүйесінің құрамына 2,5х106 жүйке клеткасы кіреді. Нейрондардың әрқайсысы синапстардың көмегімен көптеген, тіпті мыңдаған басқа нейрондармен байланысады. Жүйке жүйесіндегі әр нейрон белгілі бір қызмет атқарады. Мотопейрондар (қозғағыш заттар) электр хабарын береді. Ол белгілі бір бұлшықеттердің жиырылуы үшін хабар болады. Сенсорлық нейрондар (сезімтал нейрондар) тітіркенгіштер жөнінде хабар береді. Мысалы, жарық, химиялық зат, механикалық әсер сияқты қоздырғыштардың дененің белгілі бір бөлігіне әсерін білдіреді. Интернейрондардың (үстеме нейрондардың) хабарлары әртүрлі жердің информациясын жинақтап, қорытындылау және оған ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz