Отбасы жағдайын әлеуметтік - психологиялық анықтау
Жоспар
1. Кіріспе:
2. Негізгі бөлім:
1. Отбасымен жүргізілетін әлеуметтік жұмыстың отандық тарихы
2. Отбасы жағдайын әлеуметтік . психологиялық анықтау
3. Отбасының заман талабына сай мәселелері
4. Қорытынды:
Қолданылған әдебиеттер тізімі.
1. Кіріспе:
2. Негізгі бөлім:
1. Отбасымен жүргізілетін әлеуметтік жұмыстың отандық тарихы
2. Отбасы жағдайын әлеуметтік . психологиялық анықтау
3. Отбасының заман талабына сай мәселелері
4. Қорытынды:
Қолданылған әдебиеттер тізімі.
Кіріспе
Қазақстан өзінің дамуының қиын сәттерін бастан кешірді. Өтіп жатқан жағдайлардың нақтылығын бағалай отырып, Қазақстан Республикасындағы әлеуметтік қамсыздандыру жүйесі мен оның элементтерінің:білім беру, әлеуметтік қорғау, тұрғын–үй және денсаулығын қорғаумен қамтамасыз етудің мазмұнын ашу өте қиын. Қазіргі кезде журнал, мақала сипатындағы әлеуметтік жұмыстар өте көп, бірақ осы ғылыми пәннің даму тарихын, қалыптасуын және күйін қарастыратын теориялық жұмыстар жаңадан қалыптасып жатыр. Әрине, отбасымен жүргізілетін әлеуметтік жұмыстардың өз тарихы, өз бастауы бар. Шетел және Ресей зерттеушілері әлеуметтік жұмыстардың дүнижүзілік ағымдағы жүз жылдықтағы 90- жылдардың екінші жартысында басталғандығын айтады, бірақ бұл мүлдем дұрыс емес. Әлеуметтік жұмыстар қиын жағдайда қалған адамдарға қолдау көрсету, оларды қорғауға бағытталған іс-әрекет түрі ретінде адамдық қоғам пайда болып, дамыған сәтінен бастап пайда болды.Әр кезеңде кем бағал, мүгедек жандарға көмек, қайырымдылық көрсету, үнемі орын алып отырды. Қазақ халқының салт -дәстүрі, рулық қауым, туыстары жоқ кедей жандардың басқалардан қайыр көмек сұрауына жол бермедi.
Ресейде әлеуметтік жұмыстар 19 ғасырдың аяғы 20 ғасырдың басынан бастап қана кәсіби қызмет түрі ретінде қалыптасты. Әлеуметтік қызметкерді- кәсіп, маман ретінде ресми таңып, отбасымен жұмыс жүргізетін әлеуметтік қызметкер лауазымын мемлекеттік ресми құжаттарға енгізу дүниежүзінің әр түрлі елінде әр уақытта іске асырылды.
Отбасымен жүргізілетін әлеуметтік -педагогикалық жұмыс осы қызметтің құрамдас бір бөлігі болып табылады. Бұл көбінесе жеке адамдардың кейбір категорияларына материалдық көмек көрсетуге саяды. Сонымен қатар әр елдегі зерттеулер кірістің азаюы мен кедейліктің салдарынан отбасының бұзылу жағдайы ушығып, көбейіп кеткенін көрсетті. Кейде отбасындағы проблемалардың негізгісі –жұмысыздық, отбасы қатынастарының бұзылуы, ажырасулар мен толық емес отбасыларының көбеюі, инцест, нашақорлық, қаржылық күйзелістердің себебі кедейлік деп есептелінеді. Отбасымен жүргізілетін әлеуметтік –педагогикалық жұмыс қоғам, ел ауыр кезеңді бастан өткізіп, отбасының әлеуметтік проблемалары шұғыл көбейіп жатқан кезде айқын көрінеді.
Осындай кезде күрделі мәселелерді шешу кезінде отбасының өзінің шамасын белсендіру идеалынан туған отбасымен жүргізілетін әлеуметтік жұмыстардың бағдары қандай екенін айтуымыз маңызды.
Қазақстан өзінің дамуының қиын сәттерін бастан кешірді. Өтіп жатқан жағдайлардың нақтылығын бағалай отырып, Қазақстан Республикасындағы әлеуметтік қамсыздандыру жүйесі мен оның элементтерінің:білім беру, әлеуметтік қорғау, тұрғын–үй және денсаулығын қорғаумен қамтамасыз етудің мазмұнын ашу өте қиын. Қазіргі кезде журнал, мақала сипатындағы әлеуметтік жұмыстар өте көп, бірақ осы ғылыми пәннің даму тарихын, қалыптасуын және күйін қарастыратын теориялық жұмыстар жаңадан қалыптасып жатыр. Әрине, отбасымен жүргізілетін әлеуметтік жұмыстардың өз тарихы, өз бастауы бар. Шетел және Ресей зерттеушілері әлеуметтік жұмыстардың дүнижүзілік ағымдағы жүз жылдықтағы 90- жылдардың екінші жартысында басталғандығын айтады, бірақ бұл мүлдем дұрыс емес. Әлеуметтік жұмыстар қиын жағдайда қалған адамдарға қолдау көрсету, оларды қорғауға бағытталған іс-әрекет түрі ретінде адамдық қоғам пайда болып, дамыған сәтінен бастап пайда болды.Әр кезеңде кем бағал, мүгедек жандарға көмек, қайырымдылық көрсету, үнемі орын алып отырды. Қазақ халқының салт -дәстүрі, рулық қауым, туыстары жоқ кедей жандардың басқалардан қайыр көмек сұрауына жол бермедi.
Ресейде әлеуметтік жұмыстар 19 ғасырдың аяғы 20 ғасырдың басынан бастап қана кәсіби қызмет түрі ретінде қалыптасты. Әлеуметтік қызметкерді- кәсіп, маман ретінде ресми таңып, отбасымен жұмыс жүргізетін әлеуметтік қызметкер лауазымын мемлекеттік ресми құжаттарға енгізу дүниежүзінің әр түрлі елінде әр уақытта іске асырылды.
Отбасымен жүргізілетін әлеуметтік -педагогикалық жұмыс осы қызметтің құрамдас бір бөлігі болып табылады. Бұл көбінесе жеке адамдардың кейбір категорияларына материалдық көмек көрсетуге саяды. Сонымен қатар әр елдегі зерттеулер кірістің азаюы мен кедейліктің салдарынан отбасының бұзылу жағдайы ушығып, көбейіп кеткенін көрсетті. Кейде отбасындағы проблемалардың негізгісі –жұмысыздық, отбасы қатынастарының бұзылуы, ажырасулар мен толық емес отбасыларының көбеюі, инцест, нашақорлық, қаржылық күйзелістердің себебі кедейлік деп есептелінеді. Отбасымен жүргізілетін әлеуметтік –педагогикалық жұмыс қоғам, ел ауыр кезеңді бастан өткізіп, отбасының әлеуметтік проблемалары шұғыл көбейіп жатқан кезде айқын көрінеді.
Осындай кезде күрделі мәселелерді шешу кезінде отбасының өзінің шамасын белсендіру идеалынан туған отбасымен жүргізілетін әлеуметтік жұмыстардың бағдары қандай екенін айтуымыз маңызды.
1 Арғынбаев Х.А Қазақ халқындағы семья және неке. – Алматы ,1973 жыл.
2 Мацковский М.С Социология семьи: проблемы теорий, методология, методика- Москва ,1989 год.
3 Витек К. Проблемы семейного
блогополучия -Москва, 1988 год.
4 Варга А. Я Системная семейная психотерапия. Курс лекций -СПБ,2001 год.
5 Митоян А.А Потребительское поведение семей – дифференциация, динамика, классификация.Москва 1990 год.
6 Муздыбаев К. Психология ответственности Л..1983 год.
7 Биекенов К.У Отбасымен әлеуметтік жұмыс.-Алматы, 2003 жыл.
2 Мацковский М.С Социология семьи: проблемы теорий, методология, методика- Москва ,1989 год.
3 Витек К. Проблемы семейного
блогополучия -Москва, 1988 год.
4 Варга А. Я Системная семейная психотерапия. Курс лекций -СПБ,2001 год.
5 Митоян А.А Потребительское поведение семей – дифференциация, динамика, классификация.Москва 1990 год.
6 Муздыбаев К. Психология ответственности Л..1983 год.
7 Биекенов К.У Отбасымен әлеуметтік жұмыс.-Алматы, 2003 жыл.
Жоспар
1. Кіріспе:
2. Негізгі бөлім:
1. Отбасымен жүргізілетін әлеуметтік жұмыстың отандық тарихы
2. Отбасы жағдайын әлеуметтік – психологиялық анықтау
3. Отбасының заман талабына сай мәселелері
4. Қорытынды:
Қолданылған әдебиеттер тізімі.
Кіріспе
Қазақстан өзінің дамуының қиын сәттерін бастан кешірді. Өтіп жатқан
жағдайлардың нақтылығын бағалай отырып, Қазақстан Республикасындағы
әлеуметтік қамсыздандыру жүйесі мен оның элементтерінің:білім беру,
әлеуметтік қорғау, тұрғын–үй және денсаулығын қорғаумен қамтамасыз етудің
мазмұнын ашу өте қиын. Қазіргі кезде журнал, мақала сипатындағы әлеуметтік
жұмыстар өте көп, бірақ осы ғылыми пәннің даму тарихын, қалыптасуын және
күйін қарастыратын теориялық жұмыстар жаңадан қалыптасып жатыр. Әрине,
отбасымен жүргізілетін әлеуметтік жұмыстардың өз тарихы, өз бастауы бар.
Шетел және Ресей зерттеушілері әлеуметтік жұмыстардың дүнижүзілік
ағымдағы жүз жылдықтағы 90- жылдардың екінші жартысында басталғандығын
айтады, бірақ бұл мүлдем дұрыс емес. Әлеуметтік жұмыстар қиын жағдайда
қалған адамдарға қолдау көрсету, оларды қорғауға бағытталған іс-әрекет түрі
ретінде адамдық қоғам пайда болып, дамыған сәтінен бастап пайда болды.Әр
кезеңде кем бағал, мүгедек жандарға көмек, қайырымдылық көрсету, үнемі орын
алып отырды. Қазақ халқының салт -дәстүрі, рулық қауым, туыстары жоқ кедей
жандардың басқалардан қайыр көмек сұрауына жол бермедi.
Ресейде әлеуметтік жұмыстар 19 ғасырдың аяғы 20 ғасырдың басынан
бастап қана кәсіби қызмет түрі ретінде қалыптасты. Әлеуметтік қызметкерді-
кәсіп, маман ретінде ресми таңып, отбасымен жұмыс жүргізетін әлеуметтік
қызметкер лауазымын мемлекеттік ресми құжаттарға енгізу дүниежүзінің әр
түрлі елінде әр уақытта іске асырылды.
Отбасымен жүргізілетін әлеуметтік -педагогикалық жұмыс осы қызметтің
құрамдас бір бөлігі болып табылады. Бұл көбінесе жеке адамдардың кейбір
категорияларына материалдық көмек көрсетуге саяды. Сонымен қатар әр елдегі
зерттеулер кірістің азаюы мен кедейліктің салдарынан отбасының бұзылу
жағдайы ушығып, көбейіп кеткенін көрсетті. Кейде отбасындағы проблемалардың
негізгісі –жұмысыздық, отбасы қатынастарының бұзылуы, ажырасулар мен толық
емес отбасыларының көбеюі, инцест, нашақорлық, қаржылық күйзелістердің
себебі кедейлік деп есептелінеді. Отбасымен жүргізілетін әлеуметтік
–педагогикалық жұмыс қоғам, ел ауыр кезеңді бастан өткізіп, отбасының
әлеуметтік проблемалары шұғыл көбейіп жатқан кезде айқын көрінеді.
Осындай кезде күрделі мәселелерді шешу кезінде отбасының өзінің
шамасын белсендіру идеалынан туған отбасымен жүргізілетін әлеуметтік
жұмыстардың бағдары қандай екенін айтуымыз маңызды.
Отбасымен жүргізілетін әлеуметтік жұмыстың отандық тарихы
Отбасы – адамның өте маңызды, өте жауапты жан ұясы. Себебі отбасы адамға
бақыт,толық мәнді тыныс –тіршілік әкеледі. Отбасы қоғамдық құрылымның кіші
тобы, алғашқы ұясы.
Отбасының дербестігі болғанымен, бірақ отбасылық қатынастар қоғаммен, оның
дамуымен тікелей байланысты.Сондықтан да қоғам некелік – отбасылық
қатынастың нығаюына тікелей ынталы болып, соған қамқорлық жасайды.
Отбасының өмір сүріп, дамуының ерекше жағдайлары да бар. Олар: әлеуметтік,
таптық, ұлттық сипаты, өмір сүру ортасы, материалдық жағдайы, отбасы
мүшелерінің білім дәрежесі, олар сақтайтын әдет – ғұрыптар,әрбір жаңа
отбасының адамдық, экономикалық негізі.
Қазір біздің республикамыздағы әртүрлі саяси - экономикалық жағдайларға
байланысты көптеген ұлттардың өкілдері көшіп келіп жатыр, ал олар
өндірістің шешуші салаларында қызмет атқарады. Сондықтан да жаңа ұрпақтың
көбеюі, яғни бала тууға ынталандыру көлемді әлеуметтік, саяси –
экономикалық проблемаға айналды.
Ерте кездері адамдардың өмірін ретке келтіріп, қылмыскерлерді жазалаған
ереже мен заңдар жинағы қолданылды. Ережелердің бір қатары әлеуметтік
сипатта болды және онда мұсылмандардың отбасындағы өмірі, өскелең ұрпақ
туралы, мұрагерлікті тапсыру туралы қамқорлығы, әкенің балаларды
тәрбиелеудегі орны қаралады. Мұндай маңызды құжаттардың бірі Жеті Жарғы
немесе Тәуке ханның Заңы деп аталды. Бұл бірінші заңдық құжат болып
есептелді. Осы заңдар жинағында адамдардың әлеуметтік орнын ретке
келтірудегі мемлекетің мұрагерлікті тапсыру және бөлу мәселелері шешілген.
Әйелге деген қамқорлық, әйелдің ана, жар ретіндегі орны мен мәртебесі
анықталған бірінші заң. Заңның көптеген баптары неке – отбасылық
қатнастарда, ата-ана құқығын және балаларды қорғау проблемаларын реттеген.
Бұл Қазақстанда одан әрі заң шығаруды анықтаған, заңдар жинағын жасаудың
бірінші әрекеті болды.
Алғаш рет революциядан кейінгі жылдары Кеңес Үкіметінің халық шаруашылығын
қалпына келтірумен өзге қызметі еңбекшілердің тұрмысын көтеруге
бағытталды. Бұрынғы социологтардың көпшілігі қоғамдық жүйенің құрылғанын
ескертіп, өз жұмыстарын арнайы отбасы, неке, туысқандыққа арнады. Бұл
социологтар қатарына Н.К. Михайловский, М.М. Ковалевский, В.М. Бехтерев,
П.А Сорокин және тағы басқалар. Бал туу және тәрбиелеу мәселелері қаралып,
аналарды мемлекеттік қорғау және ұрпақтарды қоғамдық әлеуметтендіру
мәселелері қойылды. Отбасы мәселелерін шешудің жаңа жолдарын іздеді.
20 –шы жүз жылдықтың көрнекті социологы П.А. Сорокин отбасы қызметі арқылы
ата-аналар мен балалар одағының, жұбайлар одағының әлсіреуі, шаруашылық
одақтың әлсіреуі ретінде отбасы күйзелісін анықтады. Отбасын әлеуметтік
айналма және ұтқыр механизм ретінде айта отырып, П.А.Сорокин мемлекттің
отбасы істеріне араласпауы қажеттігін айтады.
Бұл біздің пікірімізше, отбасымен жүргізілетін әлеуметтік жұмыстардың
практикасын ерекше белгілейді. Отбасы қарым- қатынасын жақсарту мақсатында
отбасы ісіне араласудың мәдениет түрі, институт түрі соның ішінде отбасы
түрмен белгіленетін өзіндік шегі бар.
Отбасының құрамы деп олардың мүшелерінің өзара жиынтығын айтамыз, оған
туысқандықтан басқа рухани, азаматтық қатынастар, билік, бедел жатады.
Жұбайлардың өзара билік белесіне сәйкес отбасының екі түрі болады:
• Демократиялық
• Традициялық немесе авторитарлық
Бала санына байланысты 4 түрлі отбасы болады:
• Көп балалы (үш бала, одан көп)
• Орташа (екі балалы)
• Бір баласы бар
• Баласыз отбасылар
Отбасы әртүрлі басқа жағдайларға байланысты да топқа, түрге бөлінеді.
Мысалы, баланы тәрбиелеу әсеріне қарай жайлы және жайсыз отбасы болады.
Отбасында қайшылықтардың тууының негізгі екі себебі бар:
✓ Ішкі
✓ Сыртқы
Сыртқы себептерге- тұрғын –үй, табыс,әдет- ғұрып, ұлттық ерекшеліктер тағы
басқа жатса,
ішкі себептерге – махаббат, эмоциялық- сезімдік, қамқорлық, ауызбіршілік
тағы басқалары.
А .Коллонтай бала тууда және тәрбиелеуде отбасының рөлі жоғалып, қоғамда
ана мен балаларды әлеуметтендіруге деген ынталылық жойылады деп жазады.
Қазір Қазақстан Республикасы аумағында 3527000 отбасы тұрады.Еліміздегі
қазіргі жағдай отбасы жағдайын шиеленістіреді. Отбасының тұрақсыздығы
ажырасуға апарады.
Көптеген отбасыларында әлеуметтік қызметтерді іске асыру шарты-
репродуктивті, экзистенциалды мәндегі және балаларды алғашқы әлеуметтендіру
күрт төмендеді.Аландаушылықтың басқа бір себебі аборт процентінің жоғары
болуы.
Қазіргі кезде Қазақстан әйелдері көпшілік жағдайда, бір, екі бала туумен
ғана шектеледі.
Сондықтан халық санын көбейту үшін отбасы жалпы санының жартысының көбі үш
және одан да көп балалы болуы керек.Осыған байланысты әйелдер мен
балалардың денсаулығы мен өмірін қорғау аса өзекті проблема болып табылады.
Отбасының барынша шиеленіскен әлеуметтік жағдайлары қоғамның әлеуметтік –
экономикалық жағдайының күрт нашарлауынан, жарым жанды отбасы санының
өсуінен, мемлекеттік бюджеттің үнемі тапшылығынан, халықтардың денсаулық
жағдайының төмендеуінен байқалады.
Әлеуметтік қызметкер жекелеген отбасының немесе оның мүшелерінің
барлық мәселесін шешпейді, ол тек туындаған қиыншылықтарды өз бетінше шешу
мақсатында, осы әлеуметтік топты ынталандырады және оңтайландырады. Бұл
жағдайда отбасы мүшелерінің проблемаларды шешуге шын ықыластылығы, сондай-
ақ, әлеуметтік қызметкер қабілетті әсер етуге өз бетінше шешім қабылдауға
дайындығы орасан зор роль атқарады .
Біздің елімізде осындай қызмет түрінің практикасы мүлдем дамымаған.
Сондықтан отбасымен әлеуметтік жұмыс жүргізу мұқтаждығы өсіп отыр. 1998
жылы ҚР Үкіметі белгілі мақсатқа арналған: Ана мен бала денсаулығын
қорғау- Охрана здоровья матери и ребенка, Қазақстан балалары – Дети
Казахстана бағдарламаларды бөле отырып, Халық денсаулығы- Здоровье
народав деген Ұлттық бағдарлама әзірледі.
Қазіргі кезде қорғалмаған отбасылары қайырымдылық қорлары мен ұйымдардан
материалдық,психологиялық, медициналық көмек көріп отырғанын атап өткен
жөн. Отбасы мүдделерін қорғау, әйелдерді қажетті жағдайлармен қамтамасыз
ету үшін 1998 жылы ҚР Үкіметінің жарлығымен отбасы және әйелдер істері
жөніндегі Ұлттық комиссия құрылды.
Комиссияның негізгі міндеттерінің бірі:отбасы, әйел және бала мәселесі
жөнінде ұсыныс енгізіп, басымдылық қалыптастыру, отбасы, әйел және баланы
қорғау жөнінде жиынтық іс- шаралар жүйесін әзірлеу.
Отбасы жағдайын әлеуметтік-психологиялық анықтау.
Басты ұран Адам адамға дос, жолдас және аға болған қоғамдық жүйеден бас
тарту, өмірде тұтынушылық қатынас пен шоғырлану жүйесіне өтуде, қоғаның
эгоистік, өзін -өзі оқшаулау, азғындау, рухсыздық, жалғыздық, отбасының
ажырасу қаупі көбейді. Кедейшілік жағдайында қоршаған адамдардың назар
аудармауы жанға батып, өзін-өзі өлтіруге дейінгі күйзеліске ұшыратады.
Жеке бастың жабырқауы мына жағдайларда көрінеді: жатырқау, даулы
жағдайда қалған адам одан өз бетінше шыға алмайды. Үнемі күйзелісте болу
оның психикасы мен өмір сүруіне қауіп төндіреді. Дегенмен, даулы жағдайдан
шығу адам мен қоршаған ортаның арасында психологиялық алшақтық тудырып, ол
кейін жатырқауға айналады. Жатырқау қоршаған ортамен (отбасы, туысқандар)
байланыстың жоқтығын, жаратымды сезімдердің тапшылығын білдіреді.Қазіргі
заман жағдайында жастар психикасының күйзеліс күйіне жиі шағым жасайды.
Егер осындай жағдай созылатын болса психиатрдың көмегі қажет .
Күйзеліс – бұл теріс эмоционалды белгімен көрінетін аффект күйі. Торығу
сезімі мен рухтың күйзелісі арқылы болатын қатты зарығу сезімі. Жас уақытта
мұндай күй үйреншікті жағдай. Олардың себептері: маскүнемдік, нашақорлық,
жезөкшелік және әлеуметтік патологияның басқа да түрлерінен зиян шеккен
адамдардың девианттық тәртібі.
Арнайы себептерден басқа,қауіп-қатердің әр тобына тән жалпы себептері
де бар:
1. Девианттық тәртіп негізінде ең алдымен әлеуметтік тенсіздік жатыр. Жас
әйелдер мен ерлер үшін жоғарғы жалақы алудың әлеуметтік қолайлы
тәсілдерін шектеуде өзін-өзі дамыту және қоғамдық құптау алуға
талаптану кезінде жастар алдында кездесетін қиыншылықтар, отбасының
көпшілік бөлігінің өмір сүру ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
1. Кіріспе:
2. Негізгі бөлім:
1. Отбасымен жүргізілетін әлеуметтік жұмыстың отандық тарихы
2. Отбасы жағдайын әлеуметтік – психологиялық анықтау
3. Отбасының заман талабына сай мәселелері
4. Қорытынды:
Қолданылған әдебиеттер тізімі.
Кіріспе
Қазақстан өзінің дамуының қиын сәттерін бастан кешірді. Өтіп жатқан
жағдайлардың нақтылығын бағалай отырып, Қазақстан Республикасындағы
әлеуметтік қамсыздандыру жүйесі мен оның элементтерінің:білім беру,
әлеуметтік қорғау, тұрғын–үй және денсаулығын қорғаумен қамтамасыз етудің
мазмұнын ашу өте қиын. Қазіргі кезде журнал, мақала сипатындағы әлеуметтік
жұмыстар өте көп, бірақ осы ғылыми пәннің даму тарихын, қалыптасуын және
күйін қарастыратын теориялық жұмыстар жаңадан қалыптасып жатыр. Әрине,
отбасымен жүргізілетін әлеуметтік жұмыстардың өз тарихы, өз бастауы бар.
Шетел және Ресей зерттеушілері әлеуметтік жұмыстардың дүнижүзілік
ағымдағы жүз жылдықтағы 90- жылдардың екінші жартысында басталғандығын
айтады, бірақ бұл мүлдем дұрыс емес. Әлеуметтік жұмыстар қиын жағдайда
қалған адамдарға қолдау көрсету, оларды қорғауға бағытталған іс-әрекет түрі
ретінде адамдық қоғам пайда болып, дамыған сәтінен бастап пайда болды.Әр
кезеңде кем бағал, мүгедек жандарға көмек, қайырымдылық көрсету, үнемі орын
алып отырды. Қазақ халқының салт -дәстүрі, рулық қауым, туыстары жоқ кедей
жандардың басқалардан қайыр көмек сұрауына жол бермедi.
Ресейде әлеуметтік жұмыстар 19 ғасырдың аяғы 20 ғасырдың басынан
бастап қана кәсіби қызмет түрі ретінде қалыптасты. Әлеуметтік қызметкерді-
кәсіп, маман ретінде ресми таңып, отбасымен жұмыс жүргізетін әлеуметтік
қызметкер лауазымын мемлекеттік ресми құжаттарға енгізу дүниежүзінің әр
түрлі елінде әр уақытта іске асырылды.
Отбасымен жүргізілетін әлеуметтік -педагогикалық жұмыс осы қызметтің
құрамдас бір бөлігі болып табылады. Бұл көбінесе жеке адамдардың кейбір
категорияларына материалдық көмек көрсетуге саяды. Сонымен қатар әр елдегі
зерттеулер кірістің азаюы мен кедейліктің салдарынан отбасының бұзылу
жағдайы ушығып, көбейіп кеткенін көрсетті. Кейде отбасындағы проблемалардың
негізгісі –жұмысыздық, отбасы қатынастарының бұзылуы, ажырасулар мен толық
емес отбасыларының көбеюі, инцест, нашақорлық, қаржылық күйзелістердің
себебі кедейлік деп есептелінеді. Отбасымен жүргізілетін әлеуметтік
–педагогикалық жұмыс қоғам, ел ауыр кезеңді бастан өткізіп, отбасының
әлеуметтік проблемалары шұғыл көбейіп жатқан кезде айқын көрінеді.
Осындай кезде күрделі мәселелерді шешу кезінде отбасының өзінің
шамасын белсендіру идеалынан туған отбасымен жүргізілетін әлеуметтік
жұмыстардың бағдары қандай екенін айтуымыз маңызды.
Отбасымен жүргізілетін әлеуметтік жұмыстың отандық тарихы
Отбасы – адамның өте маңызды, өте жауапты жан ұясы. Себебі отбасы адамға
бақыт,толық мәнді тыныс –тіршілік әкеледі. Отбасы қоғамдық құрылымның кіші
тобы, алғашқы ұясы.
Отбасының дербестігі болғанымен, бірақ отбасылық қатынастар қоғаммен, оның
дамуымен тікелей байланысты.Сондықтан да қоғам некелік – отбасылық
қатынастың нығаюына тікелей ынталы болып, соған қамқорлық жасайды.
Отбасының өмір сүріп, дамуының ерекше жағдайлары да бар. Олар: әлеуметтік,
таптық, ұлттық сипаты, өмір сүру ортасы, материалдық жағдайы, отбасы
мүшелерінің білім дәрежесі, олар сақтайтын әдет – ғұрыптар,әрбір жаңа
отбасының адамдық, экономикалық негізі.
Қазір біздің республикамыздағы әртүрлі саяси - экономикалық жағдайларға
байланысты көптеген ұлттардың өкілдері көшіп келіп жатыр, ал олар
өндірістің шешуші салаларында қызмет атқарады. Сондықтан да жаңа ұрпақтың
көбеюі, яғни бала тууға ынталандыру көлемді әлеуметтік, саяси –
экономикалық проблемаға айналды.
Ерте кездері адамдардың өмірін ретке келтіріп, қылмыскерлерді жазалаған
ереже мен заңдар жинағы қолданылды. Ережелердің бір қатары әлеуметтік
сипатта болды және онда мұсылмандардың отбасындағы өмірі, өскелең ұрпақ
туралы, мұрагерлікті тапсыру туралы қамқорлығы, әкенің балаларды
тәрбиелеудегі орны қаралады. Мұндай маңызды құжаттардың бірі Жеті Жарғы
немесе Тәуке ханның Заңы деп аталды. Бұл бірінші заңдық құжат болып
есептелді. Осы заңдар жинағында адамдардың әлеуметтік орнын ретке
келтірудегі мемлекетің мұрагерлікті тапсыру және бөлу мәселелері шешілген.
Әйелге деген қамқорлық, әйелдің ана, жар ретіндегі орны мен мәртебесі
анықталған бірінші заң. Заңның көптеген баптары неке – отбасылық
қатнастарда, ата-ана құқығын және балаларды қорғау проблемаларын реттеген.
Бұл Қазақстанда одан әрі заң шығаруды анықтаған, заңдар жинағын жасаудың
бірінші әрекеті болды.
Алғаш рет революциядан кейінгі жылдары Кеңес Үкіметінің халық шаруашылығын
қалпына келтірумен өзге қызметі еңбекшілердің тұрмысын көтеруге
бағытталды. Бұрынғы социологтардың көпшілігі қоғамдық жүйенің құрылғанын
ескертіп, өз жұмыстарын арнайы отбасы, неке, туысқандыққа арнады. Бұл
социологтар қатарына Н.К. Михайловский, М.М. Ковалевский, В.М. Бехтерев,
П.А Сорокин және тағы басқалар. Бал туу және тәрбиелеу мәселелері қаралып,
аналарды мемлекеттік қорғау және ұрпақтарды қоғамдық әлеуметтендіру
мәселелері қойылды. Отбасы мәселелерін шешудің жаңа жолдарын іздеді.
20 –шы жүз жылдықтың көрнекті социологы П.А. Сорокин отбасы қызметі арқылы
ата-аналар мен балалар одағының, жұбайлар одағының әлсіреуі, шаруашылық
одақтың әлсіреуі ретінде отбасы күйзелісін анықтады. Отбасын әлеуметтік
айналма және ұтқыр механизм ретінде айта отырып, П.А.Сорокин мемлекттің
отбасы істеріне араласпауы қажеттігін айтады.
Бұл біздің пікірімізше, отбасымен жүргізілетін әлеуметтік жұмыстардың
практикасын ерекше белгілейді. Отбасы қарым- қатынасын жақсарту мақсатында
отбасы ісіне араласудың мәдениет түрі, институт түрі соның ішінде отбасы
түрмен белгіленетін өзіндік шегі бар.
Отбасының құрамы деп олардың мүшелерінің өзара жиынтығын айтамыз, оған
туысқандықтан басқа рухани, азаматтық қатынастар, билік, бедел жатады.
Жұбайлардың өзара билік белесіне сәйкес отбасының екі түрі болады:
• Демократиялық
• Традициялық немесе авторитарлық
Бала санына байланысты 4 түрлі отбасы болады:
• Көп балалы (үш бала, одан көп)
• Орташа (екі балалы)
• Бір баласы бар
• Баласыз отбасылар
Отбасы әртүрлі басқа жағдайларға байланысты да топқа, түрге бөлінеді.
Мысалы, баланы тәрбиелеу әсеріне қарай жайлы және жайсыз отбасы болады.
Отбасында қайшылықтардың тууының негізгі екі себебі бар:
✓ Ішкі
✓ Сыртқы
Сыртқы себептерге- тұрғын –үй, табыс,әдет- ғұрып, ұлттық ерекшеліктер тағы
басқа жатса,
ішкі себептерге – махаббат, эмоциялық- сезімдік, қамқорлық, ауызбіршілік
тағы басқалары.
А .Коллонтай бала тууда және тәрбиелеуде отбасының рөлі жоғалып, қоғамда
ана мен балаларды әлеуметтендіруге деген ынталылық жойылады деп жазады.
Қазір Қазақстан Республикасы аумағында 3527000 отбасы тұрады.Еліміздегі
қазіргі жағдай отбасы жағдайын шиеленістіреді. Отбасының тұрақсыздығы
ажырасуға апарады.
Көптеген отбасыларында әлеуметтік қызметтерді іске асыру шарты-
репродуктивті, экзистенциалды мәндегі және балаларды алғашқы әлеуметтендіру
күрт төмендеді.Аландаушылықтың басқа бір себебі аборт процентінің жоғары
болуы.
Қазіргі кезде Қазақстан әйелдері көпшілік жағдайда, бір, екі бала туумен
ғана шектеледі.
Сондықтан халық санын көбейту үшін отбасы жалпы санының жартысының көбі үш
және одан да көп балалы болуы керек.Осыған байланысты әйелдер мен
балалардың денсаулығы мен өмірін қорғау аса өзекті проблема болып табылады.
Отбасының барынша шиеленіскен әлеуметтік жағдайлары қоғамның әлеуметтік –
экономикалық жағдайының күрт нашарлауынан, жарым жанды отбасы санының
өсуінен, мемлекеттік бюджеттің үнемі тапшылығынан, халықтардың денсаулық
жағдайының төмендеуінен байқалады.
Әлеуметтік қызметкер жекелеген отбасының немесе оның мүшелерінің
барлық мәселесін шешпейді, ол тек туындаған қиыншылықтарды өз бетінше шешу
мақсатында, осы әлеуметтік топты ынталандырады және оңтайландырады. Бұл
жағдайда отбасы мүшелерінің проблемаларды шешуге шын ықыластылығы, сондай-
ақ, әлеуметтік қызметкер қабілетті әсер етуге өз бетінше шешім қабылдауға
дайындығы орасан зор роль атқарады .
Біздің елімізде осындай қызмет түрінің практикасы мүлдем дамымаған.
Сондықтан отбасымен әлеуметтік жұмыс жүргізу мұқтаждығы өсіп отыр. 1998
жылы ҚР Үкіметі белгілі мақсатқа арналған: Ана мен бала денсаулығын
қорғау- Охрана здоровья матери и ребенка, Қазақстан балалары – Дети
Казахстана бағдарламаларды бөле отырып, Халық денсаулығы- Здоровье
народав деген Ұлттық бағдарлама әзірледі.
Қазіргі кезде қорғалмаған отбасылары қайырымдылық қорлары мен ұйымдардан
материалдық,психологиялық, медициналық көмек көріп отырғанын атап өткен
жөн. Отбасы мүдделерін қорғау, әйелдерді қажетті жағдайлармен қамтамасыз
ету үшін 1998 жылы ҚР Үкіметінің жарлығымен отбасы және әйелдер істері
жөніндегі Ұлттық комиссия құрылды.
Комиссияның негізгі міндеттерінің бірі:отбасы, әйел және бала мәселесі
жөнінде ұсыныс енгізіп, басымдылық қалыптастыру, отбасы, әйел және баланы
қорғау жөнінде жиынтық іс- шаралар жүйесін әзірлеу.
Отбасы жағдайын әлеуметтік-психологиялық анықтау.
Басты ұран Адам адамға дос, жолдас және аға болған қоғамдық жүйеден бас
тарту, өмірде тұтынушылық қатынас пен шоғырлану жүйесіне өтуде, қоғаның
эгоистік, өзін -өзі оқшаулау, азғындау, рухсыздық, жалғыздық, отбасының
ажырасу қаупі көбейді. Кедейшілік жағдайында қоршаған адамдардың назар
аудармауы жанға батып, өзін-өзі өлтіруге дейінгі күйзеліске ұшыратады.
Жеке бастың жабырқауы мына жағдайларда көрінеді: жатырқау, даулы
жағдайда қалған адам одан өз бетінше шыға алмайды. Үнемі күйзелісте болу
оның психикасы мен өмір сүруіне қауіп төндіреді. Дегенмен, даулы жағдайдан
шығу адам мен қоршаған ортаның арасында психологиялық алшақтық тудырып, ол
кейін жатырқауға айналады. Жатырқау қоршаған ортамен (отбасы, туысқандар)
байланыстың жоқтығын, жаратымды сезімдердің тапшылығын білдіреді.Қазіргі
заман жағдайында жастар психикасының күйзеліс күйіне жиі шағым жасайды.
Егер осындай жағдай созылатын болса психиатрдың көмегі қажет .
Күйзеліс – бұл теріс эмоционалды белгімен көрінетін аффект күйі. Торығу
сезімі мен рухтың күйзелісі арқылы болатын қатты зарығу сезімі. Жас уақытта
мұндай күй үйреншікті жағдай. Олардың себептері: маскүнемдік, нашақорлық,
жезөкшелік және әлеуметтік патологияның басқа да түрлерінен зиян шеккен
адамдардың девианттық тәртібі.
Арнайы себептерден басқа,қауіп-қатердің әр тобына тән жалпы себептері
де бар:
1. Девианттық тәртіп негізінде ең алдымен әлеуметтік тенсіздік жатыр. Жас
әйелдер мен ерлер үшін жоғарғы жалақы алудың әлеуметтік қолайлы
тәсілдерін шектеуде өзін-өзі дамыту және қоғамдық құптау алуға
талаптану кезінде жастар алдында кездесетін қиыншылықтар, отбасының
көпшілік бөлігінің өмір сүру ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz