Вирустар туралы мәлімет

Пән: Ветеринария
Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 7 бет
Таңдаулыға:

СЕМЕЙ ҚАЛАСЫНЫҢ ШӘКӘРІМ АТЫНДАҒЫ
МЕМЛЕКЕТТІК УНИВЕРСИТЕТІ

БӨЖ

Тақырыбы : 1. Вирустардың жіктелу принциптері. Олардың номенклатурасы.

2. Вирустардың көбеюінің биогенетикалық ерекшеліктері және көбею сатылары.

Орындаған: Мүбарак Дулат. ВМ-305

Тексерген : Омарбеков Е. О.

Семей 2015.

Жоспар

I. Кіріспе

II. Негізгі бөлім

2. 1 Вирустардың тұқымдастығы

2. 2 Вирустардың түрлері. ДНҚ-ды вирустар

2. 3 РНҚ-ды вирустар

2. 4 Вирустардың көбеюі

2. 5 Вирустардың көбею сатылары

III. Қорытынды бөлім

IV. Қолданылған әдебиеттер тізімі

Вирустардың жіктелуі (классификациясы)

Вирустарды жіктеудің алғашқы ұмтылысы ХХ ғасырдың 40-жылдарында болды. Вирусология микробиологияның бір бөлігі деп есептелетіндіктен вирустарды классификациялау да бактериялар үшін критериялар бойынша атқарылды. Бірақ, көп кешікпей бактериялар таксономиясына қарағанда вирустар таксономиясының айырмашылығы болатыны айқын болды. 1966 жылы Мәскеуде вирустар номенклатурасы бойынша Халықаралық комитет құрылды. Әрбір 5 жыл сайын жаңа вирустардың ашылуына немесе белгілі вирустардың жаңа қасиеттерінің анықталуына байланысты вирустар номенклатурасы жаңартылып отырады. Бұл классификация бойынша 4 иерархиялық деңгей қарастырылған: түр, туыстастық, тұқымдастық (кейде тұқымдасша) және қатары. Қатар, тұқымдастық, тұқымдастықша (подсемейство) және туыстастықты -virales, -viridae, -virinae, -virus сөздерін қосып белгілейді. Бүгінгі күнде 3 қатар, 64 тұқымдастық, 9 тұқымдасша, 233 туыстастық және 1550-ден астам түрлер анықталған. Вирустардың қазіргі заманғы классификациясы негізіне мынадай критерийлер жатады:

• нуклеин қышқылының типі (РНҚ немесе ДНҚ), оның құрылымы (тізбекше немесе жіпше саны) ;

• липопротеидті қабатының болуы;

• вирус геномының стратегиясы;

• вирионның морфологиясы және мөлшері, симметрия типі, капсомерлер саны;

• генетикалық өзара әсерлесу феномендері;

• қабылдағыш иелер шеңбері;

• патогенділігі, соның ішінде жасушаларда патологиялық өзгерістер және жасушаішілік қосындылар пайда болуы;

• географиялық таралуы;

• антигендік қасиеттері.

Вирустарды классификациялаудың негізгі критерийлері жасалғанына қарамастан, қандай тұқымдастыққа жатқызуға болатыны анық емес вирустардың түрлері бар. Әсіресе ол өсімдіктердің вирустарына қатысты.

Адамдар мен жануарлар вирустары 19 тұқымдастыққа бөлінеді. Олардың жетеуі ДНҚ-ды, он екісі РНҚ-ды вирустар.

ДНҚ-ды вирустар

Бұл вирустардың геномы бір жіпшелі, екі жіпшелі, сызықшалы, сақиналы ДНҚ-нан тұрады. Қазіргі кезде, жоғары да айтқандай, адамдар мен жануарлар вирустарының ДНҚ-ы бар 7 тұқымдастығы белгілі. Олар:

Poxviriadae
Herpesviriadae
Hepadnaviridae
Iridoviriadae
Adenoviriadae
Papovaviridae
Parvoviridae

РНҚ-ды вирустар

Бұл бір үлкен топтан тұратын вирустар. Оларға 12 тұқымдастық кіреді. Бұлардың құрамындағы кейбір вирустарда бір жіпті РНҚ, басқаларында екі жіпті РНҚ бар. Соңғысында геномы сызықшалы, үзілмелі немесе сақиналы болып келеді. Бұларда мынандай тұқымдастық бар:

Picornaviriadae
Caliciviriadae
Togaviridae
Birnaviridae
Coronaviridae
Paramyxoviridae
Rhabdoviridae
Orthomyxoviridae
Bunyaviridae
Arenaviridae
Retroviridae
Reoviridae

ДНҚ-лы бар вирустардың жіктелуі

Тұқымдастықтар

Тұқымдастықтар: поксвирустар

герпесвирустар

аденовирустар

паповавирустар

гепаднавирустар

иридовирустар

парвовирустар

Тұқымдастықтар: Қоздырылатын аурулар

Тұқымдастықтар:

Ортопоксвирустармен:

Сиырдың шешегі;
Жылқының шешегі;
Адамның шешегң ж. т. б аурулар.

Парапоксвирустармен:

Қойдың қара сүйелі;
Ірі қараның ж. т. б. папулезді стоматиті.

Авипоксивирустармен:

Тауықтың, көгершіннің, күрке тауықтың, канарейка ж. т. б. шешегі.

:

Үй қояндарының миксомасы;
Үй қояндарының фибромасы;
Тиіндердің фирбиромасы.

Суипоксивирустармен:

Шошқаның шешегі;

Каприпоксивирустармен:

Қойдың, ешкінің шешегі;
Ірі қараның дерматиті.

:

Жылқының ринопневмониясы;
Ауески ауруы;
Адамның ветрянка ауруы;
Ірі қараның инфекциялық ринотрахеиті
Құстың инфекциялық ларинготрахеиті

Бетагерпесвирустармен:

Адамның, шошқаның, тышқанның, егеуқұйрықтың, цитомегалиясы.

:

Марек ауруы
Эпштейн-Барр вирусы
Адамның ж. т. б. мононуклеозы;

Тұқымдастық ішіндегі жіктелмеген вирустар.

Мастаденовирустармен:

Ірі қараның, ешкінің, қойдың, шошқаның, жылқының, адамының аденовирустық инфекциясы;

Авиаденовирустармен:

Құстың аденовирустық инфекциялары

Тұқымдастық ішіндегі жіктелмеген вирустар.

Полимавирустармен:

Тышқанның, адамның полиомасы;
Үй қояндарының, маймылдардың күзендердің полиомасы.

Папилломавирустармен:

Үй қояндарының Шоуп папилломасы;
Ірі қараның, ешкінің, жылқының, қойдың, иттің, адамның папилломатозы.

Гепарднавирустамен:

Адамның В гепатиті
Тиіннің, пекин үйрегінің орман суырының гепатиті.

Иридовирустармен:

Шошқаның африкалық обасы;
Құрбақаның иридовирусы

Парвовирустармен

Ірі қараның, шошқаныниттің, адамның, парвовирусты инфекциясы;
Мысықтың панклейкопениясы;
Күзендердің энтериті;
Күзендердің Алеут ауруы
Қаздың гепатиті

РНҚ-лы бар вирустардың жіктелуі

Тұқымдастықтар

Тұқымдастықтар: пикорнавирустар

калицивирустар

тогавирустар

бирнавирустар

коранавирустар

парамиксовирустар

Тұқымдастықтар: Қоздырылатын аурулар

Тұқымдастықтар:

Энтеровирустармен:

Ірі қараның энтеровирустық инфекциясы;
Тешен ауруы;
Шошқаның везикулярлы ауруы;
Үйректің вирустық гепатиті ж. т. б.

Кардиовирустармен:

Тышқанның энцефаломиокардиттері және басқа аурулары

Риновирустармен:

Ірі қарада, жылықыда, адамда риновирустық инфекциялары.

Афтовирустармен:

-аусыл

Коронавирустармен:

Шошқаның везикулярлық экзантемасы;
Мысықтың калицивирустық инфекциясы ж. т. б. аурулары

Тұқымдастық ішіндегі жіктелмеген вирустар.

Альфавирустармен:

Жылқының венесуелді энцефаломиелиті;
Жылқының шығыс американдық энцефаломиелиті;
Жылқының батыс американдық энцефаломиті.

Рубивирустармен:

Адамның қызамығы

Пестивирустармен:

Шошқаның еуропалық обасы

Флавивирустармен:

Сары безгек;
Вессельссборн ауруы;

Тұқымдастық ішіндегі жіктелмеген вирустар.

Бирнавирустармен:

Тауықтың инфекциялық бурситі
Балықтың ұйқы безінің инфекциялық циррозы.

Коронавирустармен:

Құстың инфекциялық бронхиті;
Шошқаның инфекциялық гастроэнтриті
Шошқаның энцефаломиелиті
Жаңа туған бұзаулардың коронавирустық энтериті;

Тұқымдастық ішіндегі жіктелмеген вирустар.

Парамиксовирустармен:

Ірі қараның, қойдың, құстың, иттің, ;
Ньюкасл ауруы

Морбилливирустармен:

Ірі қараның обасы;
Ұсақ күйістілердің обасы
Ет қоректілердің обасы;

Пневмовирустармен:

Ірі қараның респираторлы синцитиалды ауруы ж. т. б. аурулар

Вирустардың көбеюі

Вирустар - адам, жануар, құс, өсімдік және бактериялардың вирус ауруларын қоздырушылары.

Вирустар - тек клетканың ішінде ғана тіршілік ететін тоғышарлар. Себебі олар тек тірі клеткалар немесе организмдер ішінде ғана өсіп жетіледі.

Вирустар жоғары сатыдағы организмдер сияқты жыныстық жолмен де, бактериялар сияқты бөліну жолымен де көбеймейді. Сондықтан да көбею деген сөздің “репродукция” латынның ге - қайталану, ріоducere - өндіру, пайда болу деген сөздерінен шыққан термин қолданылады.

Әлгінде айтып өткендей, вирустарда ерекше дисьюнктивтік көбею жолы кездеседі. Бұл ерекшелікті мынандай жағдайдан байқауға болады: зақымдалған клеткада вирус жоғалып кетеді де, олардың компоненттерінің құралуы біраз уақытқа созылады. Вирус белгілі бір мерзімде және кеңістікте өсіп жетіледі. Мысалы, вирустардың нуклеин қышқылы клетканың ядросында пайда болады, белоктары - цитоплазмада, ал вирус - цитоплазмада мембранасының ішкі жағында жиналады да, қабықшасы вирус клеткадан шыққан кезде бүршіктену жолымен пайда болады. Клетка мен вирустың өзара байланысқа түсуі өте күрделі, көп қырлы процесс. Бұл жағдай көптеген факторларға байланысты:

Вирустың және клетканың түрлеріне байланысты. Организмде клеткалар саны өте көп. Тек жаңа туған жас баланың организмінің өзінде 2 миллиард клетка бар;
Клеткалардың вирустарға сәйкестігіне немесе вирустарға қарсы түрарлық қасиетіне байланысты. Мысалы, орто- миксовирустар тыныс жолдарының эпителиальдық клеткаларына ғана әсер етеді. Себебі бұл вирустарға аталған клеткалар ғана сәйкес келеді. Сондай-ақ осындай клеткаларды ғана зақымдайды;
Вирустардың біркелкі тазалығына және санына да байланысты Демек, вирустар неғүрлым көп болса, соғұрлым вирус пен клетка арасындағы байланыс мүмкіндігі де артады;
Торшаға енген вирустардың бәрі бірдей (100%) клетканы зақымдамайды. Вирустардың белгілі бір бөлігі клеткаға кірер қақпаларда жойылады;
Әр түрлі физикалық, химиялық факторлардың әсеріне де байланысты. Мысалы, вирусқа қарсы тұратын мал организмі қызуының жоғары болуы вирустар үшін қолайсыз жағдай болып есептеледі. Вирустардың көпшілігі үшін қышқылдар, негіздер аса қауіпті;
Организмнің иммунологиялық күйіне де байланысты. Вирусқа қарсы түратын организмде иммунологиялық жауап өте айқын болады. Мүндай организмде вирустар антиденелер арқылы және клеткада вирусқа қарсы пайда болатын заттар арқылы тез жойылады;
Макроорганизмнің генетикалық статусына да байланысты. Вирустар миллиондаған жылдар бойы өздері өсіп-өнетін белгілі бір иелерге бейімделген. Мысалы: адамдарға ірі қара обасының вирусы әсер етпейді. Себебі адамдарда генетикалық қарсы тұрарлық қабілет бар. Вирус пен торша аралығында болатын процесті мынандай түрде көрсетуге болады.

Іфаза

Адсорбция - вирустың клеткаға жабысуы.
Вирустың клеткаға енуі.
Депротеинизация - вирустың клетка ішіндегі бөлінуі (вирус геномы сыртындағы белоктан түратын қабықшадан бөлінеді) .

II фаза

Вирус геномының іске асуы “геномнің экспрессиясы” (латынның ехргевзіо, яғни іске асырамын деген сөзінен шыққан) .

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.