Былғары және мехтың сапасы мен оны басқару

Жоспар
Кіріспе

Былғары мен мехтың сапасы
Былғары мен мехтың микро құрылымының сипаттамасы

Бұлғары деп маталар дайындауда колданылатын малдың түк жабындыларын айтамыз. Малдың табиғи бұлғарынан жасалған заттардың түрі өте әдемі, мықты болады және өте жоғары жылу өткізгіштілігі қасиетімен сипатталады. Қой бұлғары өзінің теңдесі жоқ қасиетімен және басқа да материалдармен сәйкестендіріледі, қолдан және синтетикалық жолмен алынған талшықтарды өндірісте көп өндіру кезеңінде болса да, оларды артқа қалдырады, болашақта тігін өнеркәсібінің таптырмайтын қоры болып қызмет жасайды. Барлық малдың түрінің ішінен негізгі көлемді бұлғарды қойдан алады. Жылқының және ірі караның бұлғары түгі мал өлген немесе сойылған кезінде алынса, ол тек лайықты техникалық заттар (киіз) жасау үшін жүнді кайта өңдейтін өндірісте пайдаланылады, бұл шикізаттың техникалық қасиеті жоғары емес.

Пән: Өнеркәсіп, Өндіріс
Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 7 бет
Таңдаулыға:

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ
СЕМЕЙ ҚАЛАСЫНЫҢ ШӘКӘРІМ АТЫНДАҒЫ МЕМЛЕКЕТТІК УНИВЕРСИТЕТІ

БӨЖ
Тақырып: Былғары және мехтың сапасы мен оны басқару

Дайындаған: Касиева А. М.
Тексерген: Муслимова Н.Р

Семей 2015ж.

Бұлғары және мехтің сапасымен оны басқару
Бұлғары деп маталар дайындауда колданылатын малдың түк жабындыларын айтамыз. Малдың табиғи бұлғарынан жасалған заттардың түрі өте әдемі, мықты болады және өте жоғары жылу өткізгіштілігі қасиетімен сипатталады. Қой бұлғары өзінің теңдесі жоқ қасиетімен және басқа да материалдармен сәйкестендіріледі, қолдан және синтетикалық жолмен алынған талшықтарды өндірісте көп өндіру кезеңінде болса да, оларды артқа қалдырады, болашақта тігін өнеркәсібінің таптырмайтын қоры болып қызмет жасайды. Барлық малдың түрінің ішінен негізгі көлемді бұлғарды қойдан алады. Жылқының және ірі караның бұлғары түгі мал өлген немесе сойылған кезінде алынса, ол тек лайықты техникалық заттар (киіз) жасау үшін жүнді кайта өңдейтін өндірісте пайдаланылады, бұл шикізаттың техникалық қасиеті жоғары емес.

Былғары мен мехтың сапасы
Былғары мен мехтың сапасын анықтайтын қасиеттері төмендегі талаптарға сай болуы керек:
1. Өнімді дайындаған кезде қазіргі заманғы жеңіл өнеркәсіп салалары: тігін, аяқ киім, былғары, былғары галантерея өнімдеріне беріктік термошыдамдылық, белгілі қалыңдық және тығыздық беру керек.
2. Былғары мен мех өндірісінде технологиялық жағынан материал және еңбек, энергия шығындары аз жұмсалуы керек. Тұтынымдық сапасының қасиеттері өнімнің комфорттылығын, эстетиқалық әдемілігін сақтауға және беріктігін қамтамасыз етуі тиіс.

Қырқылып алынғаннан кейінгі табиғи жағдайындағы бұлғардың массасын, яғни барлық қоспаларымен оның ішінде шайырмен қоса алғандағы физикалық деп атайды. Бұлғары шайылғаннан кейін оны таза немесе жуылған деп, ал оның массасын жуылған (таза) бұлғары немесе таза талшық массалары деп атайды.
Бұлғары құрамы бойынша біркелкі және біркелкі емес болып бөлінеді. Біркелкі бұлғары, сыртқы түрі, бірдей талшықтардан тұрады. Оған биязы және жартылай биязы бұлғарды қой тұқымының және кейбір будандардың жүндері жатады. Біркелкі емес бұлғары: сыртқы түрі, қалыңдығы, иірілімі және т.б. белгілері айырмашылықта болатын аралас талшықтардан тұрады. Мұндай бұлғарды қылшық жүнді қой тұқымынан алады.
Бұлғардың қалыңдығы бойынша мынадай түрлерге бөледі: биязы, биязылау, жартылай қылшық және қылшық. Технологиялық жағынан биязы бұлғары - өте бағалы шикізат. Олардан өте жоғары сападағы тоқыма заттарын дайындайды. 1 кг биязы бұлғардан қылшық жүнге қарағанда шамамен 3 есе артық мата жасайды. Биязы бұлғалдырға, қалыңдығы орташа есеппен 25 мкм-нен аспайтын немесе 60 сападан ожар болмайтын талшықтар жатады. Биязылау бұлғары шұға жасап шығаруға пайдаланылады. Биязылау бұлғалрдардың құнды түрі болып бұлғардардың кроссбредтік түрі болуында. Биязы бұлғалдарға 48-ші сападан ожар болмайтын, қалыңдығы орташа есеппен 31 мкм болатындар жатады, мұнда кейбір тұқымнан басқасы (цигай қойының сапасы - 44 сападан ожар болмайтын, талшық қалыңдығы 36 мкм болады). Қылшық бұлғары техникалық қасиеттері бойынша, биязы, жартылай биязы және қылшық жүндерден біраз қалыс калады.
Бұлғардың қалыңдығынан басқа тағыда мынадай физикалық және техникалық қасиеттері: ирелеңдеу, ұзындық, беріктілігі, керілуі, жылтырлығы, иілгіштігі, бұлғардың түсі, ылғалдылығы, жұмсақтылығы маңызды болып есептеледі. Бұлғардың осы аталған физика-техникалық қасиеттеріне селекциялық, асыл тұқымдылық жұмыста көп көңіл бөлінеді. Мысалға, бұлғардың калыңдығы осыдан басқа қойлардың конституииялық ерекшеліктерінің көрсеткіштерінің қызметін атқара алады, себебі шектен тыс қалың болу конституциясының әлсіздігін білдіреді. Сонымен бірге бұлғардың біркелкі қалың болуы кезіңде жүннің ұзындығының 1 см-ге ұзаруы жүннің қырқылуының 14-15%-ке көбейуіне және т.с.с. әкеледі.
Бұлғары өнімділігінің әділ көрсеткіші жүннің қырқылуының көлемі. Бұл оның құрамындағы компоненттердің (ұзындығы, қалыңдығы, қоюлық және т.б.) интегрирленген мәні. Бұлғардың қырқылу деңгейін және оның практикалық селекциядағы бағасы мына жағдайларға қарап құрайды: қойларға көзбен шолу жасауда, қырқылғаннан кейін қойдың бұлғарын жеке өлшеуде және зертханалық әдіспен. Биязы бұлғарды және биязылау бұлғарды қойларды жылына 1 рет қырқады, қылшық бұлғалдарды екі рет - көктемде және күзде қырқады.
Былғарының, мехтың, және тондық қой терісінің химиялық құрамы мен қасиеттері. Былғары, мех және тонға арналған қой терісінің химиялық құрамын талдау кезінде оның ылғалдылығы, минералды, белокты, майлы және органиқалық заттары, қышқылдылығы, негізділігі, хлорлы натрий мен ауыр металдар тұздарының құрамы анықталады.
Былғары және мехты химиялық талдау нәтижесіндегі шыққан зат мөлшерін пайызбен (%) белгілейді. Есептеудің екі түрі бар:
1. Заттың мөлшерін былғарының немесе мехтың шартты түрде алынған салмағына шағады, 18%-ды ылғалдылығы бар.
2. Зат мөлшерін былғары немесе мехтың абсолютті құрғақ массасына шағады.

Ылғалдылық. Былғары мен мехтың ылғалдылығын 105-130°С-та кептіргіш шкафта анықтайды. Сол сияқты рентгендік әдіс арқылы, жоғары жиіліктегі электр тоғынын көмегімен де анықтауға болады. Былғары мен мехтың ылғалдылығына ауаның салысырмалы ылғалдылығы әсер етеді және ол былғары мен мехтың табиғатына байланысты болады. Былғарыдағы ылғалдылықтың мөлшеріне илеудің түрі, толықтыру әдістері, минералдық тұздар мен кышқылдар әсер етеді. Ылғалдылық, былғары мен мехтың физиқалық-механиқалық қасиеттеріне, атап айтқанда оның қалындығына, тығыздығына, ауданына, созған кездегі беріктігі мен созылғыштығына әсер етеді. Негізінен былғары мен мехтың құрамындағы ылғалдылық стандартқа сәйкес болу керек, ол 16%-дан аспауы тиіс. Бұл көрсеткіш ауаның салыстырмалы ылғалдылығы 80% болған кезде сақталады.

Белокты заттар (көн заты). Көн (гольевое вещество) заты былғары мен мехтың және тондық қой терісінің маңызды құрамдас бөлігі, олар шикізаттан өнімге көшкен белокты заттың мөлшерін сипаттайды. Неғұрлым көн затының мөлшері көп болса, соғұрлым өнім сапалы деп есептелінеді. Бірақ, бұл пікір тек талшықтары бұзылмаған, дұрыс сақталмаған шикізатқа ғана тән нәрсе. Көн затының мөлшері барлық өнімде бірдей болмайды. Мысалы, 18%-ды ылғалдылықта аяқ киімнің төменгі бөлігіне арналған былғарыда көн заты 40-50%, аяқ киімнің жоғарғы бөлігіне арналған былғарыда 50-70%, қоян терісінде 61-66%, тон терісінде 62-63% аралығында болады. Көн затының мөлшерін Кьелдаль әдісі арқылы анықтайды, сондай-ақ оксипролин мөлшерімен және амин қышқылдарының жалпы санын табу арқылы да анықтайды.

Майлы заттар (жировые вещества). Былғары мен мехтың және тондық қой терісінің құрамында шикізаттан өткен табиғи май және өңдеу барысында енгізілген майлар болады. Олардың мөлшері өңделу әдісіне және өнімнің түріне байланысты өзгеріп отырады, кебінесе ол 5-30% аралығында болады. Былғарыда майлы заттардың мөлшері көбейгенде оның бу, ауа, су өткізгіштігі азаяды да, беріктігі артып, жұмсарып, иілгіш қасиетке ие болады.
Былғарыдағы байланыспаған май мөлшерін органиқалық еріткіштермен экстракциялау арқылы анықтайды. Ал, байланысқан майлы заттар тек күшті сілтілермен гидролизденгенде ғана босайды. Майлы заттар терінің топографиялық бөлімдеріне және өзең қабаттарына біркелкі таралмайды, терінің бос, жұқа жақтарын және сыртқы қабатын көбірек, ал тығыз ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.