Қазақтың ұлттық киіміндегі ою-өрнек элементтерін оқыту

Пән: Педагогика
Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 44 бет
Таңдаулыға:

МАЗМҰНЫ

Кіріспе . . . 4

1. Қазақтың ұлттық киіміндегі ою-өрнек элементтерін оқытудың теориялық негіздері

1. 1 Қазақтың ұлттық ою-өрнек өнері - тәрбие құралы . . . . . . 5

1. 2 Ұлттық киімдердегі ою-өрнек элементтерін оқыту мүмкіндіктері

Ою-өрнек түрлері . . . 11

1. 3 Ою-өрнектер арқылы эстетикалық талғамды қалыптастыру . . . 17

2. 7-сынып оқушыларына қазақ ұлттық киіміндегі ою-өрнек өнерін оқытудың әдістемесі

2. 1 Технология пәнінде «Сәндік-қолданбалы өнер элементтері негізіндегі көркем қолөнер технологиясын» оқыту мазмұны . . . 22

2. 2 Ою-өрнек өнерін оқытудың әдістері мен формалары . . . 27

2. 3 Көркем қолөнерге оқытуда оқу - материалдық базаның рөлі . . . 33

Қорытынды . . . 38

Пайдаланылған әдебиеттер . . . 40

Қосымша . . .

Кіріспе

Зерттеудің көкейтестілігі . Бүгінгі нарықтық қатынас жағдайда жарық көрген тұжырымдамалар мен заңдар мазмұнында да, атап айтқанда Қазақстан Республикасының тәлім тәрбие тұжырымдамасында, ''Мәдени-этникалық мінез-құлықты қалыптастыру'' тұжырымдамасында жастарды жан-жақты жарасымды мінез-құлық пен іс-әрекетке тәрбиелеу мақсат етіледі.

ҚР президентінің халыққа жолдауында, ХХІ ғасыр деңгейінде білім беру мен кәсіптік даярлау қажет. Біздің болашақтың жоғары технологиялық және ғылыми қарқынды өндірістері үшін кадрлар қорын жақсартуымыз қажет. Осы заманғы білім беру жүйесінсіз әрі алысты барлап, кең ауқымда ойлай білетін осы заманғы басқарушыларсыз біз инновациялық экономика құра алмаймыз делінген.

Ұлттық ою-өрнегіміз - бай тарихи - мәдени мұра, оны зерттеу бізді өткен ғасырлардағы әдет - ғұрып, салт - дәстүр, халықтың хал - ахуалынан кең көлемде жан - жақты хабардар етеді. Қазақ халқының ою-өрнегі басқа ұлттардан өзгеше өзіндік қасиетке толы. Мұның басты себебі: казақ халқының табиғат төсінде өсіп, еркін ғұмыр кешуімен байланысты. Қазақтың киіміндегі оюлар негізінен ертедегі көшпенділер киімдерін еске түсіреді. Қазір өзіміз күнделікті киіп жүрген бірқатар киім үлгілері сақ дәуірінен бастау алады. Қазақтардың киімді солға қаусыратыны сақ киімдерінде, орта ғасырларда түріктерде кездеседі. Көшпенділердің киім үлгілерінің тігілу мен пішілу тәсілінде сабақтастық сақталған. Көшпенділер адамзат тарихында атқа отыруға қолайлы болу үшін ойлап тапқан кең шалбар мен екі өңірі ашық, қаусырылатын кеуде киімі - шапанды адамзат өркениетіне қосқан. XX ғасырдың 20-шы жылдары Ойыл мен Сағыз бойын мекендеген казақтардың киім - кешегін палеоэтнологиялық деректермен салыстыра зерттеген С. И. Руденко, күпінің қазаққа, оның ата - бабасына кем дегенде бұдан екі мың жыл бұрын белгілі болған киім үлгісі екенін дәлелдеген.

Киімдердің етек - жеңіне рәміздік ұғымды тұспалдайтын ою - өрнек элементтерін салу, үкі тағу, жын - перілерден, пәле - жаладан, ауру - сырқаудан қорғайды, магиялық күш әсер етеді деген сенімнен туған. Осындай сақтар дәуірінен қалған киімдер қазір стилизацияланған түрінде бүгінгі күнге дейін қолданылып жүр.

Бертін келе, адамзат қоғамы дамыған сайын қолөнердің біразы жаңа әдіс тауып, жаңа түрге ие болды, дегенмен сол тамыры терең ұлттық сән өнері үлгілерінің кейбіреулері әлі де қолданыста бар дәстүрлі түр - формасын, қасиетін жоғалтқан жоқ.

Ұлттық оюымыз қашанда тарихшылардың, этнографтардың, өнертанушылардың назарында болды. Суретшілер, әдебиетшілер, театр және кино қайраткерлері, сәнгерлер дәуірлер бойы сақталған ұлттық киімдер арқылы өздері жасаған бейнелерін қорландырып отырды.

Қазақ киімдерін зерттеу Қазан революциясынан кейін ғана кеңінен колға алына бастады. 1922 - 1926 жылдары Қазақ республикасының астанасы Орынбор қаласының музейі Ақтөбе, Торғай, Қостанай, Орал, Атырау, Семей, Павлодар аймақтарын аралап, көптеген ұлт киімдері мен өрнектердің, алтын-күмістен жасалған бұйымдардың экспонаттарын жинап, әр облыстағы әртүрлі киім үлгілерін зерттеп қағаз бетіне түсірген. Көптеген киім үлгілері Абай атындағы Опера және балет театры мен М. Әуезов атындағы Қазақ Академиялық драма театрларының эпостық, тарихи шығармаларды сахнаға шығарудағы ізденістері, архив материалдарымен жұмыс істеу нәтижесінде қалпына келтірілді.

1930 жылдары Қазақ ССР Орталық музейі қызметкерлері С. Омаров пен В. Куж Алматы қаласынан және Алматы облысы, Еңбекшіқазақ ауданынан қазақтың ұлттық ою-өрнек түрлерін жинаған. Қазақстан суретшісі Е. Клодт қазақ киімдерінің, ұлттық оюдағы киім киіп тұрған казақтардың бейнелерін суретке түсірген. Осы саланы зерттеген Ә. Марғұлан, Т. Басенов, X. Арғынбаев т. б. еңбектерін айтуға болады.

Ескі қорымдар мен қоныстардан табылған археологиялық олжалар баға жетпес дереккөздері негізінде халықтардың «жоғалған» киім үлгілерін қалпына келтірген суретші М. В. Басттың суреттері мен замандастарымыз М. Жұмағалиев, Қ. Ахметжан, Қ. Алтынбеков, Ә. Малаевтар («Шежіре» галереясы) қалпына келтірген оюлы костюм реконстукциялары арқылы ежелгі бабаларымыздың киімі туралы жан - жақты мағлұматқа көз жеткізе аламыз. Көшпелі халықтардың киімдерін зерттеушілердің ішінде М. В. Гореликтің еңбегі зор. Ол өз еңбектерінде ертедегі Қазақстан территориясын мекен еткен сақ, түркі, қыпшақ, қимақтардың киімдерін зерттеп, сызбаларын жасаған. Осы зерттеулер қазақ киімінің дамуын, эволюциясын анықтаудың ғылыми негізі болады.

Қазақ халқының ою-өрнектерінің тарихын қазақ ғалымдарының ғылыми түрде саралай бастағанына небәрі елу жылдың жүзі болыпты. Төл өнерімізді зерттеуге Еуропа ғалымдары мен жиһангездері елеулі үлес қосты. Мысалға айтсақ, В. Вопсалов, А. Хедона, саятшы Дженкинсон, Р. Карутц, С. Дудин, В. Радлов, М. В. Рындин т. б. . Олар қазақтың ою-өрнектерін ғылыми тұрғыдан талдап, шығу тегіне сипаттама беруге тырысқанымен, олардың жасаған тұжырымдарының бәріде қазақ ою-өрнектерінің ішкі ұлттық табиғатын, мазмұнын аша алмаған еді. Бұл орайда қазақ ою-өрнегін алғашқы рет зерттеген қазақ ғалымы Т. Бәсенов былай дейді: «Қазақ ою-өрнегін зерттеуде әр уақыттың, әр саланың ғалымдары көп еңбек етті. Бірақ бұл зерттеулер халық ою-өрнегінің жұмбақ тілін жете түсіне, шынайы сырына үңіле алмады. Олар өз ойларын халқымыздың өнер кілтін ашатын тума тілде емес, шетелдік жат тілде, өзге халыққа деген астамшылық көзқараспен саралады. Өнерін зерттеп отырған халықтың тілімен зерттеушінің ойы мен тілінің үндестік таппауы көптеген бұрмалаушылыққа, тіпті елеулі ағаттықтарға әкеп соқтырды». Осыған қарағанда осы өнердің зерттелмеген қырлары мен қайта қарастырылатын мәселелері бар екенін аңғартады. Әрине, тәуелсіздік алғаннан бері халқымыздың жанашыр ғалымдары көп еңбектер жасай бастады.

Осы тұрғыда біз технология пәнінің негізінде ұлттық киімдердегі ою-өрнекті оқытудың тиімділігін жан-жақты ашу мақсатында зерттеу жұмысымыздың тақырыбын: « Қазақтың ұлттық киіміндегі ою-өрнек элементтерін оқыту әдістемесі (жоғары сыныпта) » - деп алдық.

Зерттеу жұмысының обьектісі: Қазақтың ұлттық киіміндегі ою-өрнек элементтерін оқыту әдістемесі

Зерттеу пәні: Технология пәні барысында оқушыларға ұлттық киімдерде кездесетін ою-өрнектерді оқыту үдерісі

Зерттеудің мақсаты: Технология пәні барысында жоғары сынып оқушыларын ұлттық киімдердегі ою-өрнектермен таныстыру арқылы оның әдістемесін жасау.

Зерттеу міндеттері:

Ұлттық киімдердің жасалу мәнін ашу

Технология пәні барысында ұлттық ұлттық киімдердің тігілуі мен ою-өрнектердің жасалу мүмкіндіктерін айқындау.

3. Технология пәні оқытуда барысында ұлттық киімдермен таныстыру арқылы қазақтың ұлттық киіміндегі ою-өрнек элементтерін оқыту әдістемесін ұсыну

Көркемдік талғамға сай ұлттық киім үлгісін ұсыну

Зерттеудің ғылыми жаңалығы:

-Технология пәні барысында ұлттық киімдердегі ою-өрнек элементтерін оқыту мүмкіндіктері айқындалды.

-Технология пәні барысында ұлттық киімдермен таныстыру арқылы ою-өрнек элементтерін оқыту әдістемесі жасалынды.

Зерттеудің практикалық мәнділігі: Технология пәні барысында ұлттық киімдердегі ою-өрнек элементтерін оқыту әдістемесі жасалады. Бұл әдістемені және зерттеу жұмысының нәтижелерін жалпы білім беретін орта мектептердің практикасында пайдалануға болады.

Курстық жұмыстың құрылымы: Жұмыс кіріспеден, үш тараудан, қорытындыдан, әдебиеттер тізімінен және қосымшадан тұрады.

1. Қазақтың ұлттық киіміндегі ою-өрнек элементтерін оқытудың теориялық негіздері

Қазақтың ұлттық ою-өрнек өнері - тәрбие құралы

Қазақ халқының өмірінде ою-өрнек өнері - басты тәрбие құрамының бірі, оның бүгінгі таңдағы тәлім-тәрбиеге әсері басым. Тілімізде ою - өрнек деп қосарлана айтылатын сөз бар. Ол тұрмыста бір бұйымның бетін әшекейлеу үшін қолданылатын өрнек. Ою-өрнек ісі ерте заманнан бастап - ақ қолөнердің барлық түріне бірдей ортақ әсемдеп әшекейлеудің негізі болып келді. Ою мен өрнек деген сөздің мағынасы бір. Бұл сөздің ұғымында бір нәрсені ойып, кесіп алып жасау немесе екі затты оя кесіп қиюластырып жасау, бір нәрсенің бетіне ойып бедер түсіру деген мағынаны береді. Сонымен, ою-өрнек дегеніміз- әдемі ырғақ арнаулы жүйемен құрылған өрнек бөлшектері.

Ұлы бабамыз Әбу Насыр әл - Фараби «Адамға ең алдымен бірінші білім емес, тәрбие керек, тәрбиесіз берілген білім адамзаттың қас жауы, ол келешекте оның өміріне апат әкеледі» деген.

Ою-өрнек өнерін ұрпақ тәрбиесіне пайдалануда қолданылатын тәсілдер:

теориялық,
практикалық,
әдебиеттік,
этнографиялық,
математикалық,
жұмыс формасына, олар жеке орындау,
топтасып орындау,
жарыс, көрме ұйымдастыру.

Зерттеу барысында ғылыми педагогикалық әдебиеттерді саралау қазақ халқының сәндік-қолданбалы өнерінің этнографиялық, өнертанымдық негіздері Ә. Марғұлан, Ә. Тәжімұратов, М. Мұханов, М. Сейсенұлы, М. Әлімбаев сынды ғалымдар мен өнертанушылардың еңбектерінде көрініс тапқанын көрсетеді.

Қазақ этнопедагогикасының негізін қалаған ғалымдар С. Қалиев, Қ. Жарықбаев, А. Қалыбекова, С. Ұзақбаева, К. Қожахметова, Қ. Ералин, Қ. Бөлеев және т. б. халықтық тәрбие үлгілерін зерттеуге үлес қосып, оның теориясын практикасымен ұштастырған, Б. Әлмұханбетов, Ә. Қамақов, Ж. Балкенов, И. Сманов, Д. Кемешов, А. Павловский, Б. Ижанов, С. Жолдасбекова т. б. ғалымдар жалпы халықтық қолөнерді қолдану арқылы оқу-тәрбие жұмыстарының сапасын арттыру мәселелерін зерттеген.

Қазақ халқының ою-өрнектерін белгілі ғалымдар Ә. Марғұлан, Т. Бәсенов, Е. Масанов, С. Қасиманов, Ө. Жәнібеков, В. Куррер, С. В. Иванов, Б. Т. Тұяқбаева, Б. Әлмұқанметов, Б. Ибраев және т. б. зерттеген. Ал, білімгерлерді күрделі педагогикалық іс-әрекетке ою-өрнек өнері арқылы арнайы дидактикалық дайындау әлі шешімін тапқан мәселе емес. Сондықтан бірінші кезекте мектеп оқушыларына ұлттық тәрбие беруде ою-өрнек өнерінің мәдени мұра ретіндегі тәлім-тәрбиелік мүмкіндіктерін айқындау қажеттігі туындайды.

Балаларды қолөнер кәсібіне тәжірибелі қарттар және қолынан өнер тамған шеберлер үйреткен. Сонымен бірге өз тәжірибелерін түсіндіру, ақыл-кеңес беріп әрдайым қолдау көрсету, мақтап-марапаттау тәсілдерін қолдана отырып, ер баланың тәрбиесіне әкелері, қыз баланың тәрбиесіне аналары көп көңіл бөлген. Ұл атадан үйренбей сапар шекпес, қыз анадан үйренбей өнеге алмас» дегендей балаға қолөнер кәсібінің бір саласын меңгерту өздеріне байланысты екенін түсінген ата-ана барлық жақсы қасиеттерді балаларының бойына сіңіруге тырысады. Қолөнері арқылы балаларының бойына эстетикалық талғамның қалыптасуы, шығармашылық іс-әрекетінің дамуы ата-анасының іскерлігінен, жауапкершілігінен туындайды. Қыз балаларды аналары қолөнердің кең тараған түрлері - кілем тоқуға, сырмақ сыруға, құрақ құрауға, кесте тоқуға, тұрмысқа қажетті бұйымдар жасап, киім тігуге баулып отырған. Бұндай өнер туындыларын жасау ерекше талғампаздықты, нәзік икемділікті жоғары эстетикалық талғамды талап етеді. Ана балаға өмір сыйлаумен ғана емес ол өзінің бар білгенін абзал, адамгершілік қасиеттерге баули отырып, ұстамдылықты, сабырлылықты, төзімділікті, өмірде кездесетін қиыншылық атаулыны қажырлылықпен жеңе білуге баулыған. Арғы ата-бабаларымыз жігіттердің бойына өнер мен еңбекті адамгершілік қасиеттерімен ұштастырып, ағаштан, темірден, теріден тұрмысқа қажетті түрлі бұйымдар жасауға, яғни қолөнер кәсібіне, шеберлікке баулыған.

Қазақ ұлттық ою-өрнек өнерінің тәрбиелік мүмкіндіктерін ұлттық киімдерде, киіз үйдің ішкі жасауларында, зергерлік бұйымдарда, киіз басу, текемет ойыстыру, кілем тоқу, қолөнер түрлерінің т. б. технологиялық процестерінде баяндайды (1-сурет) .

Қазақ ұлттық ою-өрнек өнері - мектеп оқушылары үшін тәрбиенің бір құрама бөлігі ретінде адамгершілік, ақыл-ой, эстетикалық, еңбек, экономикалық және экологиялық тәрбиені біріктіретін мәні басым.

Қолөнеріне қатысты этнографиялық, өнертанымдық, педагогикалық еңбектерді саралау қазақ ою-өрнектерінің қоғамдық қажеттілігіне қарай мынандай тәрбиелік мүмкіндіктерін айқындауға ықпал етеді:

1. Ұлттық ою-өрнектердің халық тұрмысында тәрбиелік мақсатта жиі пайдалануы балалардың бойларында қажетті сапаның дамуына, әсемдік талғамын қалыптастыруға ықпал етіп, олардың дүниетанымын дамытқан;

2. Баланың бұйымдарды ою-өрнекпен әсемдеу үрдісін өз апа әжесінен көруі, оның танымдық қызығушылығын туғызып, белсенді шығармашылық іс-әрекетке жол ашып отырған;

3. Жеткіншектердің қолөнер бұйымдарының түрлерін көруі, оларды бір-бірінен ажырата білуі, түрлері мен түстерін, композициясы мен ою-өрнектерін салыстыру олардың әсемдік талғамын арттырған;

4. Қазақ балаларының ою-өрнек өнерін, оның жасалу технологиясын отбасында көріп өскені олардың сәндік-қолданбалы өнері туралы белгілі дәрежеде түсініктері болғандығын көрсетеді;

5. Ою-өрнек жасау өнерін анасы-қызына үйрету, ұстазы шәкіртіне үйрету арқылы оның көркемдік дәстүрі жалғасқан, ұрпақтан-ұрпаққа беріліп отырған, тәрбиелік функциясы артып отырған;

6. Ою-өрнектің әлеуметтік тұрмыстағы қолдануы жан-жақты үйлесімді дамыған жеке тұлғаны тәрбиелеудің қозғаушы күші ретінде танылады.

1-сурет. Қазақ ұлттық ою-өрнек өнерінің тәрбиелік мүмкіндіктерін

Басқа өнер түрлеріне қарағанда кілемге, киізге, ұлттық киімдерге ою-өрнек салу өнері әлеуметтік тұрмыста кең көлемде қолданылуымен балаға жақын, оларды бала күніге көріп, көңіл бөліп көркемдік қасиеттеріне назар аударады. Олардың формасы, түрлі түсі бала үшін көңіл аударатын басты тәрбиелік нысана. Бірақ, бала оның салыну технологиясын, композициясын, түстердің үйлесімділігін, көркемдік мәнін өз бетінше түсінуге шамасы жете бермейді. Бұл іс әрекетті меңгеру үшін, балаға ою-өрнекті құрастыру жолдарын үйретіп, таныстыру қажеттігі оқушыларды іс-әрекетке ою-өрнек өнері арқылы дайындау қажеттігін туындатады.

Ғасырлар сынынан еленіп, ұрпақтан ұрпаққа ежелден келе жатқан қолданбалы өнердің озық үлгілері жеке тұлғаның қалыптасуына, дамуына, ұлттық тәрбиесіне ықпалын тигізері сөзсіз. Сондықтан, жас ұрпақ тәрбиесінде жалпы білім беру саласында тәлім-тәрбиелік мәні зор сәндік-қолданбалы өнер туындыларын оқу-тәрбие үрдісінде қолдану жағдайлары қолға алынуда.

Кілем бетінде бейнеленетін әрбір ою-орнек нақыштарына қарасақ онда үлкен философиялық ой жатқанын көреміз, яғни, өзінің терең тарихи мағлуматтарды паш ететін ерекшеліктері бар. Олар бұдан сан жылдар бойы өмір сүріп келе жатқан ата- бабаларымыздың салт-дәстүрін, әдет-ғұрпын, сан ғасырлар мәдениетін, тұрмыс-тіршілігін бейнелейді.

Эстетикалық дүниетаным бұрын да, қазір де өзіндік ерекше тұрақты сипаттың белгісін сұлұлық әсемдік көркемдік сипатын кілем тоқу өнерінен жоғалтқан жоқ. .

Кілем бетіндегі түсірілген өрнектердің бірнешеуіне тоқтала кетейік. Кілемнің шеткі жиегіндегі шалуларды «су» өрнегі деп атауға болады. Су ертедегі ұғымда киелі жаратушы аналардың бірі.

Қазақ халқы дәстүрлі мәдениетінде жастарға өзінің тұрмыс жағдайын, ақыл - парасаттық, әдептілік, адамгершік, мейірімділік, тәлім- тәрбие ұғымдарын, кілем бетіне түсірілген ою-өрнек нақыштарының мағыналық ерекшеліктерімен жеткізіп отырған. Сондықтан қазақтың кілем тоқу өнерін көңіл-күй мен сезім тереңдігін арттыратын, ұлттық мәдениетімізді дамытатын, эстетикалық дүниетанымдық және ұлттық тәлім- тәрбиенің даңғыл жолын ашуға табиғи - рухани жағдай жасайтын мәдени мұрамыз ретінде қарастырамыз.

Кілем бетіндегі түсірілген өрнектердің бірнешеуіне тоқтала кетейік. Кілемнің шеткі жиегіндегі шалуларды «су» өрнегі деп атауға болады. Су ертедегі ұғымда киелі жаратушы аналардың бірі. Ауырған адамдарды сумен ұшықтайды. Қазақтар арасында «Суға түкірме» деген қағида да бекер айтылмаған. Сонымен бірге «Өзен жағалағанның өзегі талмайды» дегендей көшпелі халқымыздың тұрмыс-тіршілігін көруге болады. Су өрнегінің негізінде «ирек», тасқын, «дария» өрнектері қалыптасатындығын ескерсең зәулім күмбезді тас қамалды қоршап жатқан өзен-көлдерді елестетуге болады.

Келесі өрнек «түйе табан» өрнегі ауыр да алыс сапар белгісі. Отсыз, сусыз, шөл- шөлейт, құм-құмайт жолдармен тек шөлге, отқа төзімді түйе ғана жүре алады. Мұны:

Түйе табан өрнегімен жүк артсаң,

Тоқтамассың шын- Мәшінге жол тартсаң,

деген сөздер де нақтылай түседі. «Түйе табан» өрнегінің ырғақты қайталанып келуі көш басынан шығып кетпеуі үшін бір-бірімен есілген

ала арқандармен тізбектеп орналасуында. Бұл көштің қауіпсіздігін сақтап отырған.

Келесі өрнек жануар тектес «қошқар мүйіз» өрнегі негізінде қатар қосарланып бір-бірімен қолтықтасып айқасып түседі. Бұл өрнек ата-бабаларымыздың атамекенімізде «Найзаның ұшымен, қылыштың жүзімен» қорғап келген батыр сарбаздарымыздың бірлескен жорықтарының ізі деп білеміз. Олар өз ұрпақтарының тыныш, алаңсыз өмір сүруін әрдайым қырағылықпен күзетіп келген.

Кілемнің қолтықшасындағы «мүйіз өрнегі» өте ескі өрнек және ол көбінесе көшпелі немесе жартылай көшпелі елдердің қолөнерінде жиі кездеседі. Бұл өрнектен хош келдіңіз, өз үйіңіздей көріп, жантая отырып, дем алыңыз деген қонақжайлылық белгісін көреміз.

Оңтүстік аймақта кілемнің ортасында кеңінен пайдаланатын өрнектерлің бірі «Шатыргүл» деп аталады. Бұл өрнекте қиық пен төртбұрыштар өзара байланысып орналасады. «Шатыргүл» - бұл сөзден шатыр - баспана мағынаны ұғуға болады. Қазақ халқының негізгі баспанасы киіз үй, яғни шаңырақ. Ал, екіншіден, ұлттық сана-сезім, дүниетаным, тәлім жағынан келгенде шаңырақ «үй», «отбасы», «әулет» одан жоғары халық ұғымын беретін, қазақ жұртының өсіп-өну ұйытқысын, дәстүр тәрбиесін, біртұтас бірлік-тірлігін білдіретін рухани философиялық көркем балама, қасиетті, кең ұғым. Халқымыздың тарихы, өсіп-өну шежіресі, яғни, қазақ шаңырағы - қазақ елі деген мағынаны береді. Осы шатыргүлдің үшкір қия беткейлеріне қыз баланың орны тәрізді құс қанат өрнегі тоқылады. Бұдан қанатын жайып жайлы өңірге ұшатын құстар сияқты немесе бұталы бәйтеректің гүл ашып жеміс беретіні тәрізді қыз баласының тұрмыс құрып, жат жұрттық болатындығын, оның ұясы биік қиялардың басында орналасатынын білдіреді. Шатыргүлдің дәл ортасында көлемді тұтас алынған ою- өрнек бар. Бұл өрнек қазақ халқындағы «Үлкен үй» яғни, қара шаңырақ іспеттес. Бұл өрнектен саналы өмірін ұл-қыздарының болашағына арнаған ата-аналар немесе қарт аталар мен әжелердің орнын көреміз. Бұл тектен тек емес, түркі тілдес халықтар дүниенің иесі -тек Алла деп білген. Бар жақсылық, игі тілектерді көк иесі - Алладан тілеген. Сол себептен бұл өрнекті «Аспан әлемі» немесе «Ғарыштық» өрнектер тобына жатқызамыз. Шатыргүл өрнегінен халқымыздың тұрмыс - салт, әдет - ғұрып және тәрбиелік өнегесінің маңызы өте үлкен өмір мектебін, ұлттық салт-дәстүрімізді көреміз. Шатыргүлді айнала жан-жануарлар мен хайуанаттар бейнесін сипаттап, тұспалдайтын өрнектер қоршап тұрады. Ата - бабаларымыздың негізгі кәсібі төрт- түлік мал болғандықтан бұл өрнектердің орналасуы шартты заңдылық. Бұл өрнектерден отар-отар қой айдаған, үйір-үйір жылқы ұстаған халқымыздың өмір бейнесін көруге болады, ал шатыргүлдің қолтықшаларына сұлу да әсем табиғаттың аясында өмір сүріп жатқан аң-құс кейіпкерлерін орналастыруға болады.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.