Лоббизм

Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..3
1 бөлім ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
Лоббизм мәні ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...4
Лоббистік қызметтің мәні және оның әдістері ... ... ... ... ... ... ... ... ...5
Лоббизмнің саяси мәні ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 6
2 бөлім ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
Қызығушылық тобы түсінігі және оның пайда болу тарихы ... ... ... .8
Қызығушылық тобының атқаратын функциялары ... ... ... ... ... ... ...9
Қызығушылық тобының қазіргі уақыттағы типологиясы ... ... ... ... .13
Қорытынды ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..15
Пайдаланылған әдебиеттер ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...17

Лоббизм - (ағылш. ’lobby’ - мәжілістен тыс жерлердегі күңкіл сөздер) – билік институттары ресми қызметінен тысқары жүзеге асырылатын, ықпалды іскерлер мен саясаткерлердің – лоббистердің – нақтылы бір топтардың мүдделерін қорғайтын заңжобасын жақтап, талап етілетін үкімет шешімін қабылдауға немесе өздеріне пайдалы мемлекеттік тапсырысты алу үшін талаптануы. Осы мақсатпен жеке кездесулер, байланыстар, келіссөздер ұйымдастырылады, ғылыми зерттеулердің нәтижесі баяндалған, қоғамдық пікірді зерттеу қорытындылары көрсетілген хат жәнетелеграммалар табысталады. Әдетте, лоббистер өз мақсаттарына жету жолында ештеңеден тайынбайды: “ауыз бастырық”, пара беру, қызмет көрсету, қоқан-лоқы жасау, арандату және т.б. әрекеттерге дейін барады.

В.А. Ачкасов В.А.Гуторов “Политология” Москва 2007жыл (орыс тілінде)
«Казахская советская энциклопедия»

Пән: Саясаттану
Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 14 бет
Таңдаулыға:

Жоспары
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 3
1 бөлім ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
Лоббизм мәні ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .4
Лоббистік қызметтің мәні және оның әдістері ... ... ... ... ... ... ... ... ... 5
Лоббизмнің саяси мәні ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..6
2 бөлім ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
Қызығушылық тобы түсінігі және оның пайда болу тарихы ... ... ... .8
Қызығушылық тобының атқаратын функциялары ... ... ... ... ... ... ...9
Қызығушылық тобының қазіргі уақыттағы типологиясы ... ... ... ... .13
Қорытынды ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .15
Пайдаланылған әдебиеттер ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...17

Кіріспе
Лоббизм - (ағылш. 'lobby' - мәжілістен тыс жерлердегі күңкіл сөздер) - билік институттары ресми қызметінен тысқары жүзеге асырылатын, ықпалды іскерлер мен саясаткерлердің - лоббистердің - нақтылы бір топтардың мүдделерін қорғайтын заңжобасын жақтап, талап етілетін үкімет шешімін қабылдауға немесе өздеріне пайдалы мемлекеттік тапсырысты алу үшін талаптануы. Осы мақсатпен жеке кездесулер, байланыстар, келіссөздер ұйымдастырылады, ғылыми зерттеулердің нәтижесі баяндалған, қоғамдық пікірді зерттеу қорытындылары көрсетілген хат жәнетелеграммалар табысталады. Әдетте, лоббистер өз мақсаттарына жету жолында ештеңеден тайынбайды: "ауыз бастырық", пара беру, қызмет көрсету, қоқан-лоқы жасау, арандату және т.б. әрекеттерге дейін барады.
Лобби, лоббизм (алғылшын тілінен lobby - кулуарлар) - АҚШ заң шығарушы органдарында кеңсе және ірі монополия агенттер жүйесі.Лоббизм АҚШ-қа ғана емес басқа елдерге де тән құбылыс.Лоббировандық бағдарламалар арқылы топтар мүшелері басқа ұжым топтар шығыны арқылы ұлкен пайда алады. Буған лоббирование процесінің даму деңгейі жетілдіреді. Лоббисттер - кәсіби негізде ұйымдастырылып саясатшылар және чиновниктер арқылы әсер етуші жаңа саяси институт.
Керекті заң шығарушы басқада өкімет шаралар арқылы тиімділік және әділетті көз қарастан ақталмаған. Лоббированиенің мысалдары көп: шетел товарларына тарифтерді еңгізу, салық жеңілдіктерін еңгізу, салық төлеушілер арқылы ұлкен субсидиялар беру, т.б.

Лоббизм мәні
Лоббизм АҚШ саяси өміріне анағұрлым жақын. Алайда, мұнда лоббизм - тек мәжілістен тыс жерлерде уағдаласу (ол да кеңінен таралған) ғана емес, сонымен қатар, заң жобаларын, биліктік-нұсқаулық актілерді сарапшылар, кеңесшілер ретінде дайындап, қабылдауға қатысудан көрініс табады. Лоббизмді заңды және заңсыз деп бөлуге болады. Екеуінің аражігін ажырату қиынға соғатындықтан, оған саяси құбылыс ретінде қарау да біржақты емес. Лоббизмге екі тәсіл қолдану қалыптасқан: тыйым салушы және құқықтық-реттеушілік. Бірінші тәсілді жақтаушылар лоббизмді қылмыстық әрекетпен теңестіреді және осы негізде заңнамалық санкциялар енгізу арқылы оны жоюға талпынады. Екінші тәсілдің жақтаушылары лоббистік белсенділікті құқықтық шеңбермен шектеуді ұсынады. Мысалы, Францияда лоббистік әрекет заңсыз болып танылса, Үндістандасыбайлас жемқорлыққа теңдестірілген, АҚШ пен Канадада заңмен реттеледі.
Парламент депутаттарына, үкімет мүшелеріне әлдебір не басқа әлеуметтік немесе саяси күштердің пайдасы үшін әлдебір не басқа шешімдердің пайдасына (ресми емес кездесулер, пікір алмасулар, құлағдар қоғамдық аялардағы ресми емес әңгімелер мәжіліс залынан тыс жерде) ұйымдастырылған қысым көрсетулер тобы. Кәсіподақтардың, соғысқа қарсы қозғалыстардың, кәсіпорын директорларының, экономиканың аграрлық секторы өкілдерінің және т.б. парламентте өз лоббилары болуы мүмкін; осы топтардың агенттері -- лоббистер.

Лоббистік қызметтің мәні және оның әдістері
Әкімшілік проблемаларды шешу кезінде ұйымдасқан топтардың ұжымдық әрекеттеріне көңіл бөлу қажет. Лоббизм - бұл социалистік шаруашылық жүргізу тәжірибесінде бұрыннан танымал құбылыс. Ұжымдық әрекеттер уақыт пен күштің көптеп жұмсалуын талап етеді. Кеңес экономикасында басқа қысым жасау топтарына қарағанда ұжымдық әрекеттерді жүзеге асыру үшін мемлекеттік кәсіпорындар директорлары бұрынырақ тағайындалады, себебі олардың саны аз, елеулі экономикалық қуаты бар және ұжымдық әрекеттерді жүзеге асырудан көп пайда алуы мүмкін.
Олар биліктегілерге өздерінің потенциалды өндірістік мүмкіндіктері туралы толық ақпарат бермеу туралы үнсіз келісімге келеді және материалдық және қаржылық ресурстарды үйлестіру барысында мемлекетке қысым жасай алады. Мұндай ұжымдық әрекеттер, біріншіден, орталық органдарға кәсіпорындар арасында бәсекелестік ұйымдастыруға, толық ақпарат алуға, нақты орындалатын жоспарларды құруға мүмкіндік бермейді. Екіншіден, әрбір жеке кәспіорын жоспарлы тапсырмаларға қол жеткізуге және ресурстық талаптарды аса көтеруге қызығушылық білдіреді, бірақ кәсіпорындар бірлестіктері (монополистік одақ та) ұжымдық әрекеттерді жүзеге асыру арқылы оған тезірек қол жеткізуге қабілетті. Ұжымдық әрекеттер тұжырымдамасын М.Олсон өзінің Ұжымдық әрекеттер қисыны: қоғамдық игіліктер мен топтар теориясы кітабында келтірген.
Лоббизм - бұл саяси мәні мен құқықтық дәлелі бар және демократиялық саяси жүйенің интегралды элементі болып табылатын жоғары білікті қызмет. Лобби, лоббизм - бұл әртүрлі азаматтық топтар мүдделерін мемлекеттік органдардың заң шығарушы дәне әкімшілік қызметіне ұйымдасып әсер ету арқылы іске асыру жүйесі мен тәжірибесі болып табылады.

Лоббизмнің саяси мәні мынада:
1. Лоббистік топтар азаматтар мен мемлекеттің арасында делдалдық қызметін атқарады. Делдалдық ең алдымен ақпарат алмасу саласында орын алады.
2. Лоббизм қоғамдық мүдделер плюрализмінің қызметін атқарады. Лоббирлеу процестерін әрдайым адамдар тобы орындайды, бірақ лоббирлеу нәтижелерінің салдары елеулі болады және жекелеген жағдайларда мемлекеттің қалың топтарына әсерін тигізеді.
3. Лоббизм басқа мүмкіндіктері жоқ топтарға саяси шешімдерді қабылдау мен іске асыруға қатысуға мүмкіндік бере отырып, демократиялық өкілдіктің конституциялық жүйесін толықтырады.
Лоббирлеу әдістерінің ішінде ықпалды адамдармен жеке байланыс арналарын пайдалану басты орын алады (80%). Ол үшін өз мүдделерін табыспен лоббирлеу үшін негізгі қызметтерде өз адамдарының болуы және оларды қолдау маңызды. Белгілі-бір азаматтардың өз корпоративтік мүдделерін лоббирлеудің екінші маңызды әдісі бұл белгілі-бір лауазымды тұлғаларға пара беру болып табылады (43%). Бұл қауіпсіздендіру құрылымдарының сыбайлас жемқорлықпен айналысуымен қатар мемлекеттік шенеуніктердің уақытша билікшілерінің психологиясына жағдай туғызады. Қазақстанда танымалдығы бойынша үшінші орын алатын лоббирлеу әдісі бұл лоббистік топ мүшесі ретінде БАҚ және ғылыми конференцияларда сөз алу болып табылады (26%). Қазақстанда ең көп таралған әдіс бұл лоббистердің әлеуметтік-конституциялық актілерді дайындап қабылдауы болып саналады (24%). Өзінің маңыздылығы жағынан келесі орынды алып отырған әдіс - бұл митингілер мен ереуілдер, саяси партиялар мен қоғамдық қозғалыстар арқылы әсер ету болып табылады (18 және 16%). Бірақ біздің мемлекетімізде бұл әдіс жаппай сипатқа еи болған жоқ. Қазақстанда соңғы және ең көп таралған лоббирлеу әдістері - бұл аналитикалық және ақпараттық құрылымдарды пайдалану, лауазымды тұлғаның аймақтар мен кәсіпорындарға баруын ұйымдастыру болып табылады (10 және 6%). Қазақстанда жергілікті ерекшелікті қолданатын лоббизмді толық пайдалану үшін мыналар қажет:
қажетті заң шығару базасын құру, яғни ҚР Парламентінің лоббистік қызмет туралы заңды қабылдауы, бұл оны заң шеңберінде ресмилендіріп, саяси процесті жария етеді;
парламенттік қызмет тәжірибесін арттыру, яғни парламенттік қызмет тәжірибесіне әртүрлі лоббистік командалары бар заң шығару органының әсер ету механизмін жасап енгізу;
құрылымдық оппозицияны қалыптастыру. Бұл күшті атқару билігіне қажетті қарсы салмақ болады;
лоббизм процесін реттеу әдістері мен құралдарына өңдеу. Бұл бүкіл лоббизм институты үшін оның қайта шырқы бұзылмауына дейін аса келеңсіз салдарына жол бермеуге мүмкіндік береді;
мемлекеттік және жеке ақпараттық-саяси құрылымдар арқылы ми орталықтарының шамасын белсенді және барабар қолдану.

Қызығушылық тобы түсінігі және оның пайда болу тарихы
Әлеуметтік, экономикалық, функциялық топтар мен мемлекеттің өзара әсер проблемасы саяси теорияларда ерекше орын алған, әсіресе саяси субъектілерді жекелеме талдау кезінде, қазіргі демократиялардың функционалының зерттеуде, азаматтық қоғам мен мемлекеттің өзара байланысу. Дәл осы азаматтық қоғам құрылымдарының қиындауы мен оның мемлекетпен байланысы ХІХ және ХХ ғасырларда шекарада (шетел) өзекті мәселе болған. Сол кезде ғылыми ой - пікір белсенді түрде халықтың (елдің) басқада қатпарлары мен жұмысшы топтардың қызығушылықтарын арттыруға тырысатын, әртүрлі бағыттағы қоғамдық - саяси қозғалыстардың идеологиялық күресімен қарама - қайшы келген. ХХ ғасырың басында мемлекет пен топтардың өзара әсерлеудің үш теориялық үлгісі құрылды. Синдикализм, корпоративизм және плюрализм.
Қызығушылық топтары. Қызығушылық топтары: түсінігі, типология, функциясы, саясаттанудағы шешім қабылдаудағы рөлі.

Қызығушылық тобының атқаратын функциялары
Кез келген қоғам өзіне пайда келтеру үшін бір-бірімен күрделі қарам-қатынаста болып, бір бірімен бәсекелесудің әртүрлі формаларын қолданады. (экономикалық, саяси кәсiби, этникалық және тағы басқалар), мұның барлығы азды көпті болсын қызығушылық топтардың көрінісі ретінде бағаланады. Бүгінгі күні саяси жүйенің маңызды функция келмейтiндей етiп бүгiн жақсы (демократиялар үшiн - бұл орталық мәселе) саяси жүйелерiнiң жұмыс жасауының маңызды мәселелерiнiң бiрi белгiлi топтық және мемлекет аралық мүдделердiң келiсуi. Оның жасаудың негізгі топнұсқасы корпоратизм (корпорация сөзінен шыққан) болып табалады.
Коғамда саяси ғылым кызығушылык топтарға өткен жузжылдықта мән бере бастаған.Американдық саяси ғылымда қызығушылық туралы (қысым тобы)концепцияны американдық ғалым А.Бентли басқару процессы атты кітабында негізін салған. Ол қоғамдық қысым атты кітабында (1908 жылы) саяси процесске қоғамдық қызығушылық топтардың күресі негізінде қарады: "мемлекеттік басқару бір-біріне қысым көрсететін және қоғамдық келісім ушін жаңа топтармен оның өкілдерін ашатын қоғамдық топтардың әрекеттері." Заңды мекемелердегі дауыс беру процессі куресуші топтардың арасындағы дауыс беру кезіндегі текетірестікті ғана көрсетеді.
Европада қызығушылық топтар туралы түсінік тек екінші дүние жүзілік соғыстан кейін ғана пайда бола бастады. "Неокорпоративизм" немесе " либералдық корпоративизм"осы ұғымдыға сай тек 70-ші жылдары пайда бола бастады.Г.Лембрух либералды корпоративизм ұғымын"экономика саласындағы ұйымдастырушы топ арасындағы мемлекеттік саясатты құрушы қатысушылар тобы деп атаған .
Осы концепция негізінде қызығушылық топ деп саяси басқаруға таласпайтын, бірақ оған әсер ететін әртүрлі типтер (кәсіпкерлік , профсоюздық, діндік, этникалық, мәдени және т.б.) арасындағы институционалды құрылымды айтады.Дж.М.Берри қызығушылық топтар - ортақ мақсаттары бар индивидумдер ассоциациясы және оны саяси шешім қабылдауға әсер ету арқылы іске асыратын топтар.Кең ұғымды швед политологы Н.Андрен ұсынған : материалдық қызығушылықты көрсететін ұйымдар тобы .Бірдей позиция және қызығушылық негізінде қоғамға немесе онын институттарына немесе басқа да ұйымдастыру топтарына талап қоятын топтар.Негізгі критерийі - бір негіздегі қызығушылық басқа топтар арасында беделді роль ойнайды.
Қызығушылық топ арасындағы типологияны анықтау көптігіне және әр түрлігіне байланысты қиынға соғады. (әдебиеттердегі көп түрлі типологиясына байланысты). Бірақ барлық зерттеушілер бір негізде қызығушылық топ деп -азаматтық қоғамның өзіндік ұйымдастырылу нәтижесі деп түсінеді.
Американдық ғалымдар Г. Алмонд және Дж. Пауэлл қызығушылық топтың төрт тобын бөліп көрсетеді:
Спонтанды,яғни тез арада ұйымдастырылған және куш көрсетуге негізделген топтар (манифестация, ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.