Коммерциялық банктердің лизингтік операциялары туралы

Пән: Қаржы
Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 80 бет
Таңдаулыға:

Мазмұны

Кіріспе . . .

Кіріспе . . .:

: 1

Кіріспе . . .: Коммерциялық банктердің лизингтік операцияларының теориялық негізі . . .

: 1. 1

Кіріспе . . .: Банктің лизингтік операцияларының экономикалық мазмұны және түрлері . . .

: 1. 2

Кіріспе . . .: Лизингтік операциялардың қаржылық-несиелік аспектілері . . .

: 1. 3

Кіріспе . . .: Шетел тәжірибесіндегі лизингтік операциялардың даму ерекшеліктері . . .

Кіріспе . . .:

: 2

Кіріспе . . .: «Евразия Банкі» АҚ лизингтік қызметіне талдау . . .

: 2. 1

Кіріспе . . .: Қазақстандағы лизингтік бизнесінің қазіргі даму жағдайы . . .

: 2. 2

Кіріспе . . .: «Евразия Банкі» АҚ-ның несиелік операцияларына баға беру . . .

: 2. 3

Кіріспе . . .: «Евразиялизинг» АҚ-ның лизигтік қаржыландыру қызметін талдау . . .

Кіріспе . . .:

: 3

Кіріспе . . .: Қазақстан Республикасындағы лизингтік қатынастар механизмін жетілдіру жолдары . . .

: 3. 1

Кіріспе . . .: Банктердің лизингтік қызметін дамуын тежеуші факторлар . . .

: 3. 2

Кіріспе . . .: Банктік лизинг тәуекелін басқару әдістерін жетілдіру . . .

Кіріспе . . .:

Кіріспе . . .: Қорытынды . . .

Кіріспе . . .: Пайдаланылған әдебиеттер тізімі . . .

Кіріспе . . .: Қосымшалар . . .

Кіріспе

Зерттеу тақырыбының өзектілігі. Қазақстан Республикасы Президентінің жолдауындағы негізгі міндеттердің бірі - Қазақстан экономикасын әрі қарай жаңарту және диверсификациялаудың тұрақты экономикалық өсудің негізгі ірге тасы ретінде көзделуі де жай емес. Бұл стратегия Қазақстан экономикасының тек шикізат бағытында дамуының жеткіліксіздігін, яғни шикізат емес сектордың дамуына көңіл бөлу қажеттігін айқындады.

Қазақстан экономикасының шикізаттық бағытта дамып отырғандығын ескеріп, ҚР Үкіметі оның бағытын өзгерту жолында республикамыздың 2007-2015 жылдарға арналған индустриалды-инновациялық стратегиясында еліміздің өндірістік секторындағы қызмет ететін негізгі құралдарды жаңарту міндетін белгілеген болатын.

Кеңес одағының тұсында қызмет етіп отырған кейбір құрал-жабдықтардың отандық өндіріс орындарында қолданылып келуі, бүгінгі қазақстандық өнімдердің әлемдік нарықтағы бәсеке қабілеттілігін арттыруға кері ықпал етіп отырғаны жасырын емес. Нақтырақ айтсақ бүгінгі отандық өндірістегі негізгі құралдардың 60-70 % ескі немесе тозған негізгі құралдар.

Өндірістік сектордағы құрал-жабдықтарды жаңартудың негізгі қаржыландыру түрі лизинг екендігін әлемдік тәжірибе дәлелдеп берді.

Сонымен қатар Қазақстан Республикасының Президенті Н. Ә. Назарбаев ұлттық экономиканы көтерудің басымды шаралардың біріне инвестицияларды пайдалану жатады және бұл орайда экономиканы құрылымды өзгертуде сонымен қатар көп жылдық дағдарыстан шығуда лизинг алдыңғы қатарлы және тиімді қаржыландыру түріне айналады деген болатын.

Осы жерде кәсіпорындарды орта және ұзақ мерзімді қаржыландырудың қазіргідей тиімді формасы лизинг бола алады. Лизинг қазіргі кезде қызмет жасайтын және жаңадан құрылатын лизинг алушылардың активтерін ұлғайтудың ең тиімді құралы болып саналады.

Әлемдік тәжірибеде бұл құрал шағын және орта бизнестің қолжетімді қаржыландыру көзіне айналған. Бастапқы кезде лизингтің дамуы үшін мемлекеттің қолдауы қажет екендігі белгілі. Мемлекет лизингтің дамуы үшін жасайтын қадамдарына салықтық жеңілдіктер және кеден бажынан босату сияқты шаралары бәсекеге қабілетті өндірісті дамытуға ықпал етері сөзсіз.

Қазақстандағы лизингтік қызметтер нарығы 2008 жылдан бастап қана белсенді дами бастады. Бұл жерде лизингтік мәмілелердің басым бөлігі Қазақстандағы ауылдағы әлеуметтік мәселелерді шешуге арналған агроазық-түлік бағдарламасы төңірегінде үкіметтің бастамасымен 100 пайыз мемлекеттің қатысуымен құрылған лизингтік компанияларға тиесілі. Қазіргі кезде Қазақстанда қаржылық лизинг сияқты қаржы нарығының бір секторы қалыптасып дамып отыр десе болады.

Коммерциялық банктерде бүгінгі күні өздерінің лизингтік компанияларын құру арқылы және лизингтік операцияларды жүзеге асыру арқылы мұндай үрдістің дамуына біршама өз үлестерін қосуда. Қазіргі кездегі Қазақстандағы жұмыс жасайтын 20-дан астам лизингтік компаниялардың 8-і отандық коммерциялық банктердің еншілес компаниялары болып саналады.

Лизинг бүгінгі әлемдік экономикалық дағдарыс жағдайында маңызы бар инвестициялық саясаттың құралы болып табылады. Лизингті дамытудың өзектілігі қазіргі кезде отандық кәсіпорындарды қаржыландырудың балама көзіне айналуымен сипатталады. Сондықтан да бұл қызмет түрі өзінің экономикалық табиғаты жағынан ұлттық экономикамыздың сауығуына және әрі қарай өркендеуіне үлкен үлес қосатын, ал екінші жағынан халықаралық деңгейде отандық өндірушілердің шетелдік серіктестермен жаңа байланыстар орнатуға, оны нығайтуға ықпал ететін қаржылық қызмет түріне жатады.

Таќырыптың зерттелу деңгейі.

Қазақстан Республикасында лизингтік операцияларының дамуының теориясы мен тәжірибесіне қатысты мәселелер осы күнге дейін шетелдік ғалымдардың еңбектерінде басты орын алуда, атап айтсақ, Т. Кларк, В. Хойер, М. Гордон, В. Д. Газман, В. М. Джуха, Е. Кабатов, Е. Н. Чекмарев, В. А Перов, П. А. Анреев, О. И. Лаврушин, К. Р. Тагирбеков, Г. Г. Коробовой, В. И. Колесников, О. М. Марков, В. М. Усоскин, Е. Ф. Жуков, Е. Б. Ширинская және өзгелер.

Қазақстанның қазіргі экономикалық дамуы банктердің лизингтік операцияларының дамуының теориялық және тәжірибелік аспектілері отандық экономист-ғалымдардың: К. Ә. Сағадиев, Қ. О. Оқаев, Ғ. С. Сейітқасымов, У. М. Искаков, Н. Н. Хамитов, Ж. О. Ихданов, А. С. Смағұлов, Т. Ә. Есіркепов, С. Б. Мақыш және т. б. еңбектерінде кездеседі.

Дипломдық жұмыстың мақсаты -екінші деңгейдегі банктердің лизингтік қызмет көрсету нарығындағы тәжірибелеріне талдау жасау, сондай-ақ коммерциялық банктердің лизингтік операцияларын дамыту және жетілдіру жолдарын іздестіру болып табылады.

Көзделген мақсатқа жетуде мынадай міндеттерді шешуді қажет етеді:

«банктердің лизингтік операциялары» ұғымын нақтылау;
банктердің лизингтік қызмет көрсетулердің ерекшеліктерін көрсету;
шетел тәжірибесіндегі коммерциялық банктердің лизингтік операцияларын зерделеу;
ҚР-ғы лизингтік қызметтер нарығындағы коммерциялық банктер қызметтерінің жағдайына талдау жасау және проблемаларды айқындау;
«Евразия Банкі» АҚ лизингтік қызметін талдау;

коммерциялық банктер қызметіндегі лизингтік тәуекелді басқару әдістерін қарастыру.

Зерттеу жұмысының әдістемелік және теориялық негізіне қазіргі кездегі отандық және шетелдік экономистердің екінші денгейлі банктердің лизингтік операцияларын дамытудағы орын алатын мәселелері туралы және оның тиімді қызмет етуінің экономиканы модернизациялау мен диверсификациялаудағы рөлін сипаттайтын зерттеулері пайдаланылды.

Статистикалық және ақпараттар базасы ретінде статистикалық және есептік деректері, нормативтік құжаттары, «Евразиz Банкі» АҚ жылдық есеп деректері, түрлі деңгейдегі ғылыми-тәжірибелік конференция материалдары және т. с. с. пайдаланылды.

Зерттеу пәні коммерциялық банктердің лизингтік операцияларының аясында қалыптасатын экономикалық қатынастар.

Зерттеу объектісіне . «Евразия Банкі» АҚ лизингтік операциялары.

Жұмыстың тәжірибелік маңызы. Диплом жұмысында жасалған қорытындылар мен ұсыныстар екінші деңгейдегі банктердің лизингтік компанияларының несиелік қызметтерінде болашақта пайдалануы мүмкін.

Диплом жұмысының құрылымы кіріспеден, үш бөлімнен, қорытындыдан, пайдаланылған әдебиеттер тізімінен және қосымшалардан тұрады.

1 Коммерциялық банктердің лизингтік операцияларының теориялық негізі

1. 2 Банктің лизингтік операцияларының экономикалық мәні және түрлері

Көптеген экономикалық әдебиеттерде лизинг ұғымы туралы ғылыми негізделген пікірлердің болғанымен де, оның банк қызметімен байланысты зерттелген тұстары сирек кездеседі. Сондықтан да зерттеуімізді ең әуелі «лизинг» сөзінің шығуы мен оның ұғымына қатысты қалыптасқан экономист-ғалымдардың пікірлерін зерделеуден бастау қажет.

Лизинг идеясы бұл бүгінгі ғылым үшін жаңалық емес. Тарихшылар мен экономистердің пікірлерінше лизингтік мәмілелер біздің эрамызға дейінгі ежелгі Шумер мемлекетінде жасалған. Тарихышылар Аристотельдің 350 жыл бұрын жазылған еңбегінде лизинг туралы айтылғандығын айтады .

ХVІІІ ғасырда Венецияда лизингтік операцияларға ұқсас операциялардың жасалғандығын венециялықтардың саудагерлерге және сауда кемелерінің иелеріне якорларды қымбат бағамен жалға бергендігі куәландырады. Сөйтіп, сауда кемелері сауда жасап қайтып келгенен кейін шойыннан жасалған якорларды иелеріне қайтарып, оны әрі қарай жалға беру үдерісі жалғасып отырған [1] .

Лизинг сөзінің тәжірибеге енуін 1877 жылы «Белл» деген американдық телефон компаниясының басшыларының шешімімен телефон аппаратын сатудың орнына жалға бергендігімен де тығыз байланыстырады. Бірақ, лизинг операцияларымен байланысты алғашқы ұйым бұл «Юнайтед Стейтс лизинг корпорейшн» деген американдық лизингтік компаниясы болатын және ол 1952 жылы АҚШ-тың Сан-Франциско қаласында құрылған. Демек, бұл жерде АҚШ-тың жаңа лизингтік бизнестің отанына айналуымен қатар, банктік лизингтік операциялардың қалыптасуына зор ықпал еткендігін айта кету қажет. Кейіннен Еуропада 1962 жылы Германияның Дюссельдорф қаласында «Дойче лизинг» деген алғашқы лизингтік компания пайда болады [2] .

Лизинг сөзі «to lease» ағылшын етістігінен аударғанда «жалға беру» дегенді білдіреді [3] .

В. Перовтың ойынша «лизинг феномены 80 жылдары болашағы бар дәстүрлі емес, арнайы қосымша қаржыландыру жүйесі ретінде және ұзақмерзімді жалға алу ретінде анықталды, онда кепіл, міндеттеме бойынша есеп айрысу несиелік қаржыландырудың және қаржылық механизмнің өзге де элементтері қамтылған» [4] .

Бұл түсінік кеңірек «Сыртқы экономикалық білім негіздері» деген сөздік - анықтамада беріледі: «Лизинг - машина және жабдықтарды ұзақ мерзімге жалға алу, жалға берушінің тауарға жеке меншік құқығын сақтап қалуға негізделген, инвестицияны қаржыландырудың және өтімді активизациялаудың салыстырмалы жаңа тәсілі. Лизингті компаниялар машиналарды, жабдықтарды, компьютерлерді, көлік түрлерін сатып алып жалға берушілерге өндіріс мақсатында қолдануға береді, сонымен бірге келісім біткенге дейін оларға меншік қаржы ресурстарын қолдануға альтернативті. Ол өндірістік компанияларға тауарды ешқандай шығынсыз алуға, өнімнің ескіруінен пайда олатын шығыннан құтылуға мүмкіндік береді [5] .

Соңғы он жыл ішінде лизинг экономикадағы реттеуші іс-әрекеттің жаңа түрі болып қалыптасты. Әлі күнге «лизинг» мағынасы толығымен ашылған жоқ, сондықтан оның дамуы мен қазіргі жағдайын талдау отандық экономист мамандардың басты тапсырмасы.

В. А. Горемыкин лизинг ұғымын екі жақты қарастырады: «Лизинг - бұл өзара тығыз байланыстағы өндірістік күш пен өндірістік қатынастың анықталған жағдайында көрінетін, меншікті қатынасты тарату әдісі. Лизинг - бұл өзімен бірге үш түрлі ұйымдық-экономикалық қатынасты көрсететін кәсіпкерлік іс-әрекет: жалға алу, инвестициялық және саудалық. Әрқайсысы жеке-жеке мүліктік-қаржылық лизинг операциясының мәнін анықтайды» [6] .

В. Д. Газман пікірі бойынша: «Лизинг, құқықтық-экономикалық категория ретінде өзімен бірге қаржылық жалға алу шартын орындайтын уақытша, бос кәсіпкерлікті инвестициялауға бағытталған кәсіпкерлік іс-әрекеттің ерекше түрін көрсетеді. Қаржылық жалға алу (лизинг) шарты бойынша: лизинг беруші анықталған сатушыдан мүлікті иемденуге міндеттенеді және лизинг алушыға өзінің кәсіпкерлік мақсатын орындауы үшін оған арнайы төлеммен жалға береді» [7] .

Е. В. Кабатова пікірінше: «Лизингтен қандай да бір ұйымның (лизинг алушының) қажетті құрал-жабдықты уақытша қолдануы үшін белгілі бір ұйымға (лизинг берушіге) көңіл аударуын және сату-сатып алу мен уақытша құрал-жабдықты қолдану жөнінде келісімшарт жасауды түсінуге болады» [8] .

Барлық лизингтік қатынастар екі түрлі келісімшарт көмегімен жүзеге асады: мүлікті сату сатып-алу келісімшарты және қаржылық лизинг келісімшарты. Анықтаушы болып қаржылық лизинг келісімшартын жүзеге асыратын, лизингтік төлеммен мүлікті уақытша қолдануға жалға беру табылады. Сату-сатып алу келісімшартын жүзеге асыратын қатынас екінші деңгейде қалады.

Осындай пікірді К. К. Филиппов және Б. С. Мигалатай да ұстанады: «Лизинг өзімен бірге мүлік меншігі мен (лизинг беруші) ай немесе тоқсан мен жыл кезеңі бойынша төлем төлейтін лизинг алушы арасындағы қарым-қатынасты көрсетеді» [9] .

Е. Чекмареванің пікірінше: «мүлікті уақытша пайдалануға берумен байланысты қатынастар лизингті білдіреді. Мүлікті сатып алу сатумен байланысты қатынастар көмекші ролді атқарады. Бұл қатынас мүлікті жалға алудан бүрын емес лизинг келісім шарты мерзімінің аяқталуына және пайдаланушының мүлікті меншігіне сатып алуымен байланысты жүзеге асады [10] .

Осындай пікір 1988 жылы Оттавада қабылданған «Халықаралық қаржылық лизинг туралы» Конвенцияда былай бектілген: «Халықаралық тәжірибеде лизинг деп үш жақты кешенді қатынастарды, яғни лизингтік компаниясы (лизинг беруші) өндірушіден сатып алған өндірістік құрал жабдығын пайдаланушының өтініші бойынша оған уаықтша пайдалуға береді, келісімшар т мерзімінің аяқталуына қарай пайдалушы оны меншігіне сатып алады» [11] .

Малявина А. В. және өзгелердің еңбектерінде «лизинг - өндіргіш күштер мен өндірістік қатынастардың белгілі бір жағдайын айқындайтын меншікті қатынастарды іске асыру тәсілін білдіреді. Лизинг жалпы меншік және инвестициялау қатынастарын бейнелейтін, кәсіпкерлік қызметтік ұйымдастырушылық нысаны [12] .

А. Смағұлов өз еңбегінде «лизингтің экономикалық мағынасын айқындай келе оны анықтамасын мүлікті уақытша пайдалануға берумен байланыстымүліктік қатынастыр кешіні деп береді. Бұл кешен мүлікті жалға алу келісім-шартынан басқа, сатып алу-сату және заум туралы келісім-шартты да қамтиды. Лизингке тән бір нәрсе осы келісім шарттарды жасау барысының күрделілігі мен олардың өзара байланыстылығы делінген» [13] .

С. Б. Мақыштың еңбегінде былай түсіндіреді «лизинг - бұл лизинг берушінің өзіне тиесілі құрал-жабдықтарды, машиналарды, ЭЕМ, ұйымдастыру техникаларды, өндіріске, сауда-саттыққа және қоймаға арналған кұрылғыларды лизинг алушыға лизингтік төлем төлеу шартымен, белгіленген мерзімге пайдалануға беруін қарастыратын жалға беру шарты »

Ұлттық экономиканың әр түрлі секторларында лизингтік опреациялармен байланысты мәселелермен айналысантын қазақстандық ғылымдар арасында, соның ішінде Т. Иссык, Л. Исабаева, Р. А. Камшибаев, А. Омарова, И. Тагашев, Т. Таипов, Ж. Абыдгалиев, Р. К. Сатова сияқты ғалымдардың пікірінше «лизинг сатып алу-сату, аренда және несиемен байланысты экономикалық және заңи қатынастар кешенін білдіреді.

Лизинг мәні оның атқаратын функциясымен көрінеді, дегенмен оған қатысты да экономист мамандарының біржақты пікірі жоқ. Лизингтің функциялары туралы 1-суреттен келесі беттен көруге болады.

Е. Н. Чекмарева лизинг функциялары деп қаржылық, өндірістік, өткізу функциясын және алынатын салық пен амортизациялық жеңілдік функцияларын атап көрсетеді.

Лизингтің қаржылық функциясы экономист мамандарының пікірінше негізгі функция болып танылады, себебі лизинг кәсіпорынның инвестициялық қажеттілігін қанағаттандыру үшін негізгі қорды қаржыландыру формасы болып табылады. Лизинг алушы қаржылық мүддемен лизингке көңіл аудара отырып өзінің қаражатынсыз немесе банктік несие көмегінсіз мүлікті пайдалануға ие бола алады.

Лизингтің өндірістік функциясы машина мен өндіріс құралдарын өз меншігіне алумен ғана шектелмей, сонымен қатар мүлікті уақытша қолдану арқылы өзінің өндірістік тапсырмасын орындайды. Лизингке қымбат әрі моральды тозуға тәуекелі жоғары мүлікті алған лизинг алушы үшін әлдеқайда тиімді. Себебі ол өндіріс қызметінде тек қана құрал-жабдық міндетін атқарып қоймай, сонымен қатар өндірісті толығымен техникалық құралдармен қамтамасыз етеді.

1-сурет Лизингтің функциялары мен белгілері

Е. Н. Чекмарева пікірі бойынша шетелде көбінесе Англия мен АҚШ-та салық және амортизациялық жеңілдік функциясы кең ауқымда жоғары рольге ие. Ресейдің лизингтік кәсіпкерлігінде лизингтің қаржы және өндірістік функциясы басты функция болып саналады.

В. А. Горемыкинның айтуынша лизинг бірнеше функцияны қатар атқарады: қаржы, өндіріс, өткізу, салықтық жеңілдік алу, кәсіпкерлік аумағын кеңейту, бәсекелік қатынасты дамыту, мүлікті жекешелендіру [14] .

Қайта өңдеу (қайта өндіріс қалыптастыру) функциясы, нәтижесінде лизинг алушы кредит (несие) негізінде өзіне инвестициялық ресурс таба алатын, лизинг берушінің несие-инвестиция және өткізу қызметі арқылы жүзеге асады. Қайта өңдеу функциясы (қайта өндіріс қалыптастыру) қайта өндіріс үшін негізгі және қосымша қорды сонымен қатар жұмыс күшін қайта қалыптастыруды көздейді. Лизинг арқылы техника мен құрал-жабдықты алу бағасы қымбат тұратын техниканы иемденуді емес, ол өзінің өндірістік қызметін оперативті шешуге көзделеді. Толық лизингте техникалық қызмет көрсету, сақтандыру және қажетті шикізат алу тағы басқа қосымша қызметтерлді пайдалануға болады. Лизингке техника мен құрал-жабдық алу, автокөлік құралдарын алу, мүліктер алу лизинг алушыға еңбек өнімділігін арттырып ғана қоймай, ол жұмыс қабілеттілігін арттыруға, еңбек және демалыс қолайлылығын жоғарылатуға ықпалын тигізеді.

Лизингтің қаржылық функциясы заңды және жеке тұлғалардың инвестициялық қажеттілігін қанағаттандыру үшін, бизнесті ұйымдастырып оны кеңейту үшін меншік капиталын төмендетуге, төлем жүйесін икемдеуге бағытталады.

Салық және амортизациялық жеңілдік алу функциясы лизинг қызметіне қатысқаны үшін лизинг мүшелеріне мемлекеттен жедел амортизацияны қолдану жеңілдігін, табысқа салық салу мөлшерін азайту жеңілдігін, кеден төлемі жеңілдігін, жетістікті ғылым мен техника қолдануды ынталандыру жеңілдігін ұсынады.

Лизингтің ынталандыру функциясы экономикалық өсуді және ғылыми-техникалық прогресті жеделдетуді, өндіріс инвестициясы мен капитал жинауды көздейді. Жоғары өнімді қазіргі заманғы техника мен құрал-жабдықты лизингке алу кәсіпкерлікті дамытуды, еңбекті тиімді ынталандырады.

Лизингтің реттеуші функциясы дамушы және құлдыраушы саланың негізгі қорын жаңалаумен қоса, толығымен ұлттық шаруашылықта салаларды біріктіріп дамытуға жағдай жасау қызметін атқарады. Лизинг механизмі көмегімен макроэкономикалық пропорцияны өзгертуге, халықаралық бірлестік шекарасын және халықаралық экономикалық байланысты кеңейтуге болады.

Лизингтің барлық функциясы өзара байланысты және өзара әсер етеді. Дегенмен, әртүрлі макроэкономикалық факторларға байланысты оларды жүзеге асыру деңгейі өзгереді: не күшейеді, не әлсірейді.

Сол себепті, лизинг негізінің мәні кәсіпкерлік іс-әрекет формасына сай түпкі функция болып табылатын өндірістік, қаржылық, өткізу, инвестициялық және басқа да функциялар негізінде жүзеге асады.

Лизинг мәнін атқаратын функциясына қарай конвергенция ретінде қарастыруға болады, яғни өзара әсерді кеңейту және әрдайым тереңдету негізінде функцияларды жақындату.

Лизингтің барлық жаңа қасиеттері лизингтің жеке элементтерін өзара байланыстыратын жүйе ретінде функция болып саналады. Бір жағынан, барлық функцияларды жеке-жеке қарастыру олардың қызметін жеңілдетеді, екінші жағынан барлық функцияны бір жүйеге енгізу лизинг қызметін толығымен бір мезгілде орындайды.

Лизинг жүйесінің дамуы барысында санды және сапалы ілгерілеу жасайтын бірнеше функциялардың өзара әсер ықпалын тигізеді. Олар лизинг операциясы кезінде барлық құрылымдық міндетін сақтай отырып бірін бірі ауыстарады және толықтырады.

Жоғарыда келтірілген лизинг анықтамалары - лизинг мәніне экономист мамандарының әртүрлі көзқараста екенін көрсетеді, дегенмен «лизинг» түсінігі жеткілікті бір жақты.

Кейбір экономист мамандары лизингті экономикалық категория ретінде қарастырады, меншік қатынасына көп көңіл бөледі, кейбіреулері лизингті кәсіпкерлік іс-әрекеттің ерекше түрі ретінде сипаттайды, ал үшіншілері қаржыландырудың тартымды формасы (нысаны) десе, басқалары оны ұзақ мерзімді аренда (жалға беру) деп түсіндіреді [15] .

Лизингтің жалға беруден (аренда) айырмашылығы - жалға беруде екі тарап қатысса: жалға беруші және алушы болса, ал, лизингте үш қатысушысы: лизинг беруші, лизинг алушы және жабдықтаушы болады.

Іс-жүзінде лизингтік мәмілеге мындай субъектілер қатыса алады [16] :

Лизинг беруші - лизингтік мәмілені іске асыру барысында меншікті немесе тартылған ақша қаражаттары есебінен лизинг объектісін сатып алып, лизинг алушыға белгілі бір төлемге, уақытқа және шарттар негізінде уақыты біткен кезде меншік құнының ауысуымен немесе ауысуынсыз уақытша пайдалануға беретін жеке немесе заңды тұлға.
Лизинг алушы - лизинг келісімшартына сәйкес лизинг объектісін белгілі бір төлемге, уақытқа және шарттар негізінде уақытша пайдалану үшін алуға міндетті жеке немесе заңды тұлға.
Мүлікті сатушы (жабдықтаушы) - лизинг берушімен сату-сатып алу шарты негізінде лизинг берушіге немесе лизинг алушыға белгіленген уақытта лизинг объектісін сатушы жеке немесе заңды тұлға.
Банк (немесе басқа да несиелік мекеме) - лизинг объектісін сатып алуға қажетті қаржы ресурстарын беретін заңды тұлға. Сонымен қатар лизинг нарығындағы арнайы субъектілерді көрсетуге болады, Оларға:
Сақтандыру компаниясы - лизинг мәмілесін іске асыру кезінде пайда болатын әр түрлі тәуекелдерді сақтандыратын заңды түлға.

Лизингтің кез-келген субъектісі Қазақстан Республикасының резидент немесе резидент емес тұлға болуы мүмкін, сонымен бірге ол шетел инвесторларының қатысуымен құрылған кәсіпкерлік қызметтің субъектісі бола алады [17] .

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.