Педагогика оқыту принциптері

Кіріспе

Оқыту принциптері туралы тусінік
Принцип (латын сөзі) - басшылыққа алатын идея, негізгі талап, қағида. Дидактикалық принциптер -оқытудың мазмұнын, ұйымдастыру түрлерін, әдістерін оқытудың мақсаты мен заңдылықтарына сай анықтайтын қағидалар жүйесі. Оқыту принциптері дидактиканың категорияларына жатады. Олар оқыту заңдарын және заңдылықтарын пайдалану әдістерін сипаттайды.
Дидактика тарихында зерттеушілер оқыту принциптерін, негізгі қағидаларды белгілеуге көп күш салды.
Дидактикалық приндиптер нақтылы тарихи-әлеуметтік жағдайларға байланысты. Қоғамның оқытуға қойылатын талаптары өзгеріп отырғандықтан, кейбір принциптер секіріп (табиғатқа сәйкестік, партиялылық), кейбіреулері жаңадан пайда болады (кіріктіру, ізгілендіру). Кейбір авторлар оқыту принциптерінің санын қысқартуды ұсынса, басқалары, керісінше, кеңейтуді ұсынып келеді. Заманауи принциптер оқу процесінің барлық құрамдас бөліктеріне (логикасына, мақсатына, міндеттеріне, мазмұнын қалыптастыруға, түрлері мен әдістерін таңдауға, ынталандыруға, нәтижелерді жоспарлау мен талдауға) өз талаптарын ұсынады.
(Оқыту процесінде кез келген мұғалім дидактиканың принциптерін басшылыққа ала отырып оқытудың мазмұнын, амал-тәсілдерін және ұйымдастыру формаларын таңдап, шәкірттерін жоғары нәтижелерге жеткізуі шарт. Мұғалім дидактикалық принциптерді дұрыс таңдаса, оқытуды дұрыс ұйымдастырса сабақ тиімді және нәтижелі болары даусыз.
Дидактикалық принциптердің қызметі: олардың негізінде оқушыларда оқытудың мақсатына сәйкес берілетін білім мазмұнын жүйелі, саналылықпен белсенді түрде меңгеруге деген қызығушылықтар пайда болады. Дидактика принциптері оқыту процесінің негізгі буыны ретінде бірімен-бірі логикалық өзара байланыста болады.
Сонымен - ең негізгі, ғасырлар бойы педагогтар қауымы мойындаған дидактикалық принциптер жүйесі:
- ғылымилық,
- саналылық пен белсенділік,
- көрнекілік,
- жүйелілік пен бірізділік,
- беріктілік,
- тиімділік,
- теория мен тәжірибенің байланыстылығы.
Осы принциптерді талдаудан алдын принциптер мен ережелер байланысына тоқталайық. Педагогикалық ереже
- жалпы приңциптерге негізделген белгілі жағдайдағы белгілі мақсаттағы педагогтық қызметтің бейнсленуі. Ережелер оқыту принциптерін қолданудың

Пән: Педагогика
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 7 бет
Таңдаулыға:

Педагогика оқыту принциптері
Оқыту принциптері туралы тусінік
Принцип (латын сөзі) - басшылыққа алатын идея, негізгі талап, қағида.
Дидактикалық принциптер -оқытудың мазмұнын, ұйымдастыру түрлерін, әдістерін
оқытудың мақсаты мен заңдылықтарына сай анықтайтын қағидалар жүйесі. Оқыту
принциптері дидактиканың категорияларына жатады. Олар оқыту заңдарын және
заңдылықтарын пайдалану әдістерін сипаттайды.
Дидактика тарихында зерттеушілер оқыту принциптерін, негізгі
қағидаларды белгілеуге көп күш салды.
Дидактикалық приндиптер нақтылы тарихи-әлеуметтік жағдайларға
байланысты. Қоғамның оқытуға қойылатын талаптары өзгеріп отырғандықтан,
кейбір принциптер секіріп (табиғатқа сәйкестік, партиялылық), кейбіреулері
жаңадан пайда болады (кіріктіру, ізгілендіру). Кейбір авторлар оқыту
принциптерінің санын қысқартуды ұсынса, басқалары, керісінше, кеңейтуді
ұсынып келеді. Заманауи принциптер оқу процесінің барлық құрамдас
бөліктеріне (логикасына, мақсатына, міндеттеріне, мазмұнын қалыптастыруға,
түрлері мен әдістерін таңдауға, ынталандыруға, нәтижелерді жоспарлау мен
талдауға) өз талаптарын ұсынады.
(Оқыту процесінде кез келген мұғалім дидактиканың принциптерін
басшылыққа ала отырып оқытудың мазмұнын, амал-тәсілдерін және ұйымдастыру
формаларын таңдап, шәкірттерін жоғары нәтижелерге жеткізуі шарт. Мұғалім
дидактикалық принциптерді дұрыс таңдаса, оқытуды дұрыс ұйымдастырса сабақ
тиімді және нәтижелі болары даусыз.
Дидактикалық принциптердің қызметі: олардың негізінде оқушыларда
оқытудың мақсатына сәйкес берілетін білім мазмұнын жүйелі, саналылықпен
белсенді түрде меңгеруге деген қызығушылықтар пайда болады. Дидактика
принциптері оқыту процесінің негізгі буыны ретінде бірімен-бірі логикалық
өзара байланыста болады.
Сонымен - ең негізгі, ғасырлар бойы педагогтар қауымы мойындаған
дидактикалық принциптер жүйесі:
- ғылымилық,
- саналылық пен белсенділік,
- көрнекілік,
- жүйелілік пен бірізділік,
- беріктілік,
- тиімділік,
- теория мен тәжірибенің байланыстылығы.
Осы принциптерді талдаудан алдын принциптер мен ережелер байланысына
тоқталайық. Педагогикалық ереже
- жалпы приңциптерге негізделген белгілі жағдайдағы белгілі мақсаттағы
педагогтық қызметтің бейнсленуі. Ережелер оқыту принциптерін қолданудың
тәжірибелік жақтарын көрсетеді, теориядан тәжірибеге көшу жолдарын
айқындайды. Заңдылықтармен, принциптермен салыстырғанда ережелер мұғалімге
нақты педагогтық жағдайда қандай нақты шараларды пайдалану қажеттілігін
ұсынады.
Осы жерде айта кететін жайт: ережелерді қатаң, мүлтіксіз орындау
ұстаздың қолын байлап қояды; ережелерге немқұрайлы қарау оқыту сапасын
төмендетеді. Сондықтан, әрбір мұғалім дидактикалық ережелерді типтік,
стандарттық жағдайларда тиімді пайдаланса, күрделі педагогтық жағдайларда
дидактикалық принциптерге сүйеніп шығармашылық танытса қойылған мақсатына
жетері сөзсіз.
Ережелер принциптерге сүйенеді, принциптер ережелер арқылы жүзеге
асады. Ережелер педагогтық тәжірибенің қорытындысы ретінде дидактика
принциптерін қолдану құралы болады. Сонымен, педагогтар оқытудың
принциптеріне сай қалыптасқан белгілі ережелерге сүйеніп мақсат-міндеттерін
іске асырады.
Біздің оқулықта арнайы қарастырылмаған принциптер көп, мысалы,
мұғалімнің басшылық ролі; ынталандыру; проблемалық оқыту; дамыту, оқыту
және тәрбиелеу бірлігі; ізгілендіру; жас және дара ерекшеліктерін назарға
алу; кіріктіру принциптері.
Енді принциптер мен ережелердің мәнін ашу жолдарын қарастырайық.
Ғылымилық принципі
Оқытудың ғылымилық принципіне орай оқушыларға ғылыми білімдер мен
ғылыми әдістерді меңгерту керек. Бұл принциптің астарында жатқан
заңдылықтар: дүниені танып білуге болады, адам өмірінде ғылымның рөлі
күннен күнге өсуде, оқытудың ғылымилығы оқытушы мазмұны және мұғалімнің іс-
әрекеті арқылы жүзеге асады. Мысалы, педагог ғылым жаңалықтарын адам үшін
қызмет ететінін түсіндіре отырып, оқушыларда дүниеге диалектикалық, ғылыми-
материалистік көзқарас қалыптастырады.
Аталмыш принципті іске асыру үшін педагог орындайтын негізгі
талаптар:
- Білім мазмұнын педагогика, психология ғылымдарыңың қазіргі даму
дәрежесіне сөйкестендіру, жаңа әдістемелер мен жаңашыл ұстаздардың
тәжірибесін қолдану.
- Оқушылардың ғылыми диалектикалық ойлау қабілетін дамыту, бастауыш
мектептің өзінде тек индукциялық ғана емес, дедукциялық оқытуды енгізу.
-Шәкірттерге жаңа ғылыми ұғымдарды түсіндіру, жүйелі түрде қайталау,
пайдалану, қолдану, іске асыру.
Оқыту әдістері арқылы оқушыларды ғылыми әдістермен таныстыру, оларды
ізденушілікке, шығармашылыққа баулу, зерттеу тәсілдерін пайдалану үшін
кітаппен, анықтамалармен жұмыс істеуге ынталандыру.
- Әрбір ғылымның ашқан жаңалықтарын оқушылар санасына жүйелі түрде
қарапайым ұғымдармен берік түрде жеткізу мұғалімнің негізгі міңдеті.
- Ғылымдағы жаңалықтардың жан-жақты байланыстарын көрсетіп оқушылардың
білім деңгейімен ұштастыру, жаңа пән сөздерді қолдану.
- Белгілі ғалымдардың өмірбаянымен, олардың қосқан үлесімен оқушыларды
таныстыру.
Жүйелілік пен бірізділік принципі
Бұл принциптің өзекті негіздері: адам миында сыртқы дүниені
бейнелейтін өзара байланысты түсініктер жүйесі қалыптасқанда ғана, оның
бІлімі толық жәңе шынайы болады; оқылатын оқу материалын белгілі
реттілікпен оқушыларға жеткізгенде, олардың санасыңца ғылыми білімдер
жүйесі қамтамасыз етіледі; ғылыми білімдер жүйесі оқу материалының ішкі
логикасына және әрбір оқушының таным мүмкіндіктеріне бағынышты; оқушыларды
логикалық ойлауға үйрету, дағдыларын жүйелі түрде шынықтыру, олардың
тұлғасын үзіліссіз, кедергісіз дамыту. Бұл принцип оқытудың ғылымилығы
принципімен тығыз байланыста болғаңдықтан, ғылыми білімдер негізін
оқушылардың жүйелі түрде және реттілікпен ұғынуы сабақтардың мазмұнының
негізгі өзегі болуы тиіс. Әрбір мұғалім сабаққа әзірлену барысында не сабақ
барысында жүйелілік пен бірізділік принципін жүзеге асыру үшін келесі
ережелерді назарға алады.
- Оқу міндеттерін оқушылар түсініп, оқу материалын логикалық тұрғыда
жүйелі қабылдауы мақсатында кесте, сызба, жоспарларды қолдану.
- Оқу мазмұны мен әдістерінің жүйелілігін сақтау, бастауыш пен орта,
орта мен жоғары сыныптардағы оқу мазмұны мен әдістерінің бірізділігін
қамтамасыз ету.
- Оқу пәні - ғылымның көшірмесі болғандыктан оқушыларға ғылымның жүйесін
көрсетіп, пәнаралық байданыстарды пайдалану.
- ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.