Қышқыл мен негіз туралы түсінік



Жоспар:

1.Қышқыл мен негіз туралы түсінік.

2.Қышқыл мен негіз туралы теориялар.

3.Протолиттік теория тұрғысынан қышқылдарға анықтама.

4.Протолиттік теория тұрғысынан негіздерге анықтама.

5.Медико.биологиялық зерттеулер үшін қышқыл мен негіздің маңызы.
Тақырыбы: Протолиттік теория тұрғысынан қышқыл мен негізге анықтама.
Қышқыл дегеніміз- сутегі ионынан және қышқыл қалдығынан тұратын күрделі қосылыс.
Қышқыл дегеніміз- элекролиттік диссоциация процесі кезінде тек сутегі ионына ғана диссоциацияланатын электролит. Мысалы:
HCI H+ +CI-
H2SO4 2H+ + SO42-
H 3PO4 3H+ + PO43-
H2ZnO2 2H+ + ZnO22-

Қышқылдардың аталуы:
1. Оттекті қышқылдарда ең бірінші бейметаллдардың аты, содан кейін қышқыл.
2. Оттегісіз қышқылдарда ең бірінші қышқыл қалдығының аты, содан кейін қышқыл деген сөз .
1. Қышқылдар суда ерігіштігіне байланысты екіге бөлінеді.
А суда еритін
Б суда ерімейтін

1. Қышқылдар
А. Тұз түзетін
Б. Тұз түзбейтін болып бөлінеді.
3. Құрамындағы сутегі атомының санына байланысты : А. Бірнегізді: HCI, HNO3.
Б. Екінегнізді: H2SO4, H2СO3.
В. Үшнегізді: H 3PO4, H2CrO3
4. Қышқылдар:
А. Оттекті қышқылдар
Б. Оттексіз болып бөлінеді.
Оттекті қышқылдарға құрамында оттегі бар қышқылдар жатады:
H2SiO3, H2SO3, HNO3.
Оттексіз қышқылдардың құрамы тек сутегі атомынан және қышқыл қалдығынан тұрады. Оларға негізінен галогендердің қышқылдары жатады:
HCI, HBr, HI ,HF , H2S.
Қышқылдардың алыну жолдары:
1. Қышқылдық оксидтердің сумен реакциясы:
P 2O5 + 3 H2O 2 H 3PO4,
СO2 + H2O H2СO3.
Суда жақсы еритін қышқылдық оксидтер сол қышқылдардың ангидриді деп аталады.
2. Оттексіз қышқылдар сутегі атомымен галогендердің тікелей қосылуы арқылы алынады.

Пән: Химия
Жұмыс түрі:  Реферат
Тегін:  Антиплагиат
Көлемі: 10 бет
Таңдаулыға:   
Жоспар:

1.Қышқыл мен негіз туралы түсінік.

2.Қышқыл мен негіз туралы теориялар.

3.Протолиттік теория тұрғысынан қышқылдарға анықтама.

4.Протолиттік теория тұрғысынан негіздерге анықтама.

5.Медико-биологиялық зерттеулер үшін қышқыл мен негіздің маңызы.

Тақырыбы: Протолиттік теория тұрғысынан қышқыл мен негізге анықтама.
Қышқыл дегеніміз- сутегі ионынан және қышқыл қалдығынан тұратын күрделі
қосылыс.
Қышқыл дегеніміз- элекролиттік диссоциация процесі кезінде тек сутегі
ионына ғана диссоциацияланатын электролит. Мысалы:
HCI H+ +CI-
H2SO4 2H+ + SO42-
H 3PO4 3H+ + PO43-
H2ZnO22H+ + ZnO22-

Қышқылдардың аталуы:
1. Оттекті қышқылдарда ең бірінші бейметаллдардың аты, содан кейін
қышқыл.
2. Оттегісіз қышқылдарда ең бірінші қышқыл қалдығының аты, содан кейін
қышқыл деген сөз .
1. Қышқылдар суда ерігіштігіне байланысты екіге
бөлінеді.
А суда еритін
Б суда ерімейтін

1. Қышқылдар
А. Тұз түзетін
Б. Тұз түзбейтін болып бөлінеді.
3. Құрамындағы сутегі атомының санына байланысты : А. Бірнегізді:
HCI, HNO3.
Б. Екінегнізді: H2SO4, H2СO3.
В. Үшнегізді: H 3PO4, H2CrO3
4. Қышқылдар:
А. Оттекті қышқылдар
Б. Оттексіз болып бөлінеді.
Оттекті қышқылдарға құрамында оттегі бар қышқылдар жатады:
H2SiO3, H2SO3, HNO3.
Оттексіз қышқылдардың құрамы тек сутегі атомынан және қышқыл
қалдығынан тұрады. Оларға негізінен галогендердің қышқылдары жатады:
HCI, HBr, HI ,HF , H2S.
Қышқылдардың алыну жолдары:
1. Қышқылдық оксидтердің сумен реакциясы:
P 2O5 + 3 H2O2 H 3PO4,
СO2 + H2O H2СO3.
Суда жақсы еритін қышқылдық оксидтер сол қышқылдардың ангидриді деп
аталады.
2. Оттексіз қышқылдар сутегі атомымен галогендердің тікелей қосылуы
арқылы алынады.
H2 +CI22 HCI
H2+Br22 HBr
3.Алмасу реакциясы арқылы оксиді суда ерімейтін қышқыл алу.
SiO2 H2SiO3
Суда ерімейтін оксидтердің қышқылын алу үшін сол қышқылдардың суда
жақсы еритін тұзына күшті қышқылының біреуімен әсер ету керек.
Nа2 SiO3+2 HCI=H2SiO3+ 2NаCI
Қышқылдардың ішінде тотығу тотықсыздану реакциясы арқылы өндірісте
H2SO4 алынады.
2FеS2+11О22Fе2О3+8О2+Q
2 SO2 + О2 2 SO3
SO3+ H2O H2SO4
FеS2+ SO2 SO3 H2SO4
Химиялық қасиеттері.
1. Қышқылдар металлдармен реакцияға түседі. Егер ол металлдың активті
қатарында сутегіге дейін орналасса, онда сутегі бөлінеді.
Fе+ H2SO4 Fе SO4+ H2
Сu + 2H2SO4 (конц)= СuSO4+ SO2 +2H2O
2. Қышқылдар негіздік оксидтермен әрекеттесіп, тұз және су түзеді.
H2SO4+ СаO= Са SO4+ H2O
3. Қышқылдар амфотерлі оксидтермен реакцияға түседі.
H2SO4+ ZnO=Zn SO4+ H2O
4. Қышқылдар алмасу реакциясы бойынша тұздармен реакцияға түседі.
СН3СООNa +HCI= СН3СООH+NaCI
Негіздер дегеніміз – құрамында металл ионы мен тек гидроксил тобынан
және ионынан тұратын электролиттер. Мысалы:
Fе(OH)2 Fе2++2ОН-
NH 4OH NH 4+ +OH-
NaOHNa++OH-
РН7 Сн+Cон-
Негіздердің ішінде сілтілік және сілтілік жер металлдардың
гидроксидтері сілті деп аталады. Негіздерді негізінен негіздік оксидтер
түзеді.
Негіздердің алыну жолдары:
Негіздер екі топқа бөлінеді:
1. Суда еритін
2Na+ 2H2O2NaOH+ H2
2. Суда ерімейтін
Сілтілік және сілтілік жер металлдардың гидроксидтері суда жақсы
ериді.
Бұлар күшті электролиттер, иондарға жақсы ыдырайды, бірақ тері мен
киімді күйдіреді. Бұлармен жұмыс істегенде қауіпсіздік ережелерін сақтау
керек. Оны күйдіргіш натрий және калий деп аталады.
Суда ерімейтін негіздер- сол негіздердің суда жақсы еритін тұзына
сілті қосу керек. Мысалы:
Cu SO4+2 NaOH=(CuOH)2+ Na2 SO4
Негіздердің химиялық қасиеттері
Негіздер – күшті электролиттер сондықтан олардың химияық қасиеттір
алуан түрлі.
1. Суда ерімейтін негіздерді қыздырғанда олар суға және оксидке ыдырайды.
Мысалы:
(CuOH)2CuO+ H2O
2. Негіздер қышқылдық оксидтермен реакцияға түсіп тұздар түзеді.
Мысалы: NaOH+ СO2 NaHСO3
Негіздердің ең негізгі қасиеттерінің бірі бейтараптау реакциясы.
Мысалы,
NaOH+HNO3 NaNO3+ H2O
Сн+=Сон-=10-7мольл, РН=7
Амфотерлі негіздер.
Амфотерлі негіздерге жатады: Zn(OH)2, Al(OH)3, Cr(OH)3.
Амфотерлі негіздерге қышқылдық және негіздік қасиеттер тән.

ZnO
Zn(OH)2
H2ZnO2
1. Zn(OH)2+ H2SO4 ZnSO4+ H2O (бейтараптау реакциясы)

Бұл теңдеуде Zn(OH)2 негіздік қасиет көрсетіп тұр.
2. Zn(OH)2+ 2 NaOH= Na2ZnO2+ H 2O

Na2 [ZnOH 4]
Натрий цинкаты.
Бұл теңдеуде Zn(OH)2 қышқылдық қасиет көрсетіп тұр.

ҚЫШҚЫЛ ЖӘНЕ НЕГІЗ ТУРАЛЫ ТЕОРИЯЛАР
АРРЕНИУС ТЕОРИЯСЫ

Швед ғалымы Сванте Аррениус 1887 жылы гипотеза ретінде электролиттік
диссоциациялану теориясын ұсынған. Бұл ең алғашқы қышқыл, негіз және тұз
ерітінділерінде, олардың молекулаларының оң және теріс зарядты иондарға
ыдырайтындығын көрсететін теория болды.
Қышқыл — суға ерігенде сутек иондарына (Н+) ыдырайтын заттар, ал
дәлірек айтсақ кышқылдық дәм, индикаторға әсерін, химиялық касиеттерін
сипаттайтын гидроксоний
ионын (НзО+ ) түзетін заттар.

Мысалы: HNO3 + Н++ NO3-
яғни: HNО3 + Н 2О НзО++ NO3-
Негіз — суда ыдырағанда гидроксил ионын түзетін заттар.
NaOH Na++ОН-
Суда ыдырағанда әрі сутек ионын (Н +), әрі (ОН-) гидроксил ионын
түзетін заттарды амфотерлік заттар не амфолиттер деп атайды
Мысалы: H 2O Н++ OН-
Амфотерлік заттар үшін, қышқылдық ыдырау механизмін:
R-ОН RО-+H+,негіздік ыдырау механизмін:
R - ОН R++ ОН- деп көрсетуге болады.
Аррениус теориясының көптеген кемшіліктері бар:
1) Еріткіш тек су болғанда ғана бұл теория орынды
болады, ал басқа еріткіш алынса, қандай затты қышқыл
не негіз деп алуға болатыны түсініксіз.
2) Көптеген заттар ОН-—ионын түзбей-ақ негіздік
қасиеттер көрсетеді. Мысалы: органикалық амидтер мен
аминдер, аммиак:

R-C =O

NH2 R- NH2 NH3

ҚЫШҚЫЛДАР МЕН НЕГІЗДЕРДІҢ ПРОТОЛИТТІК ТЕОРИЯСЫ.

Жоғарыда көрсетілген Аррениустың электролиттік диссоциация теориясы
түсіндіре алмаған мәселелерді Дания ғалымы Дж. Бренстед пен ағылшын химигі
Т. Лоури ұсынған қышқылдар мен негіздердің протолиттік теориясы түсіндіре
алады. Бүл теория Бренстед-Лоури теориясы деп те аталады. Бұл теория
қышқылдар мен негіздерді, заттар-дың протонға қандай байланысы бар
екендігімен анықтайды.
Қышқылдар мен негіздерді бүл теория бойынша протолиттер деп, ал олардың
бірімен-бірі әрекеттесуін протолиттік тепе-теңдік дейді. Протолиттік, яғни
Бренстед — Лоури теориясы бойынша, қышқылдар дегеніміз сутек ионын (Н+)
беретін молекула не ион (донор).
Сонымен, электролиттік теория түрғысынан қышқылдар қатарына жататын
заттар, Бренстед-Лоури теориясы бойынша да қышқылдар қатарына жатады, тек
соңғы теория бойынша кеңірек мағынада қолданылады, яғни тек қана
молекулалар емес, иондар да қышқыл бола алады.

молекула —
катион —
анион –НСО -3

---------Н++СО2-3
Негіздер дегеніміз сутек ионын Н+ қосып ала алатын молекулалар не
иондар (акцептор).
Мысалы: молекула C 6H5- NH2 + Н+= С6Н5-N+Нз
(амин — анилин)
молекула — :NНз + Н+ NН4+

анион ОН-+ Н+ Н 20

Арреннустың электролиттік теориясынан негізгі ерекшелігі қышқылдар мен
негіздер бірімен-бірі өте тығыз байланысты заттар. Қышқылдан протонның
бөлінуі негіздің түзілуіне әкеп соқтырады. Мысалы:

+

+

+

Әрбір кышқыл протонды ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Қышқыл оксидтермен әрекеттесу
Буферлік жүйелердің биологиялық маңызы
Қышқылдар жайлы теориялар
Тұздар гидролизіне жалпы сипаттама
«Тұздар» тақырыбын оқытуда тәрбиелей оқыту әдісін қолдану
8 – сынып оқушыларын химия пәнінің оқу-әдістемелік кешен арқылы оқыту
Химияның теориялық негіздері
Протолиттік теорияның негізгі қағидалары
Химияны оқыту әдістемесі құрылымы
Химиялық өндірістерді оқыту әдістемесі
Пәндер