Sigil программасында Адам анатомиясынан электронды оқулық құрастыру
Кіріспе . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4
1. Әдебиетке шолу. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ..11
1.1
Электронды оқулық туралы жалпы түсінік . . . . . . . . . . . . .12
1.2.
1.3 Электронды оқулықты пайдалану саласы . . . . . . . .. . . . . . 18
Электронды оқулық және оның құрылымы. . . . . . . . . . . . 22
Электронды оқулыққа қойылатын негізгі талаптар. . . . . . 30
2. Негізгі бөлім. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ... 40
2.1 Зерттеу нысаны, әдістемесі және зерттеу нәтижелері. . . . .50
2.2. Sigil программасында Адам анатомиясынан электронды оқулық құрастыру технологиясы. . . . . . . . . . . ... ... ... ...52
2.3 Зерттеу нәтижелері. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 53
Қорытынды . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 59
Пайдаланылған әдебиеттер. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. .60
1. Әдебиетке шолу. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ..11
1.1
Электронды оқулық туралы жалпы түсінік . . . . . . . . . . . . .12
1.2.
1.3 Электронды оқулықты пайдалану саласы . . . . . . . .. . . . . . 18
Электронды оқулық және оның құрылымы. . . . . . . . . . . . 22
Электронды оқулыққа қойылатын негізгі талаптар. . . . . . 30
2. Негізгі бөлім. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ... 40
2.1 Зерттеу нысаны, әдістемесі және зерттеу нәтижелері. . . . .50
2.2. Sigil программасында Адам анатомиясынан электронды оқулық құрастыру технологиясы. . . . . . . . . . . ... ... ... ...52
2.3 Зерттеу нәтижелері. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 53
Қорытынды . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 59
Пайдаланылған әдебиеттер. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. .60
Қазіргі кезде қоғам әрекеттерінің барлық саласында компьютер көмегімен ақпараттық ресурстар орын алады. Яғни, ХХІ ғасыр бүкіл дүние жүзі ақпараттық қоғамға көшіріле басталды деуге болады. Оған қоғамдағы барлық білім, ғылым, экономика және басқару салалары арқылы ақпараттандыру белгісіне қол жеткізуге болатындығы. Қазіргі таңда негізінен білім жүйесінің барлық сатыларын үшін электрондық оқулықтар жасаумен шұғылданып келеді. Электрондық оқулық студент үшін ақпарат көзі болып, сонымен қоса электрондық оқулықтармен жұмыс істеу әрбір студенттің өз мүмкіндігін есепке ала отырып, оқып үйрену ісін жеке дара жүргізу болып саналады. Ақпараттық көптеген мәселе, әсіресе оның ішінде ең негізгісі білім беру (оқыту) мәселесі болып табылады .
1 Қазақстан Республикасының Президенті – Елбасы Н.Ә.Назарбаевтың «Қазақстан-2050» стратегиясы қалыптасқан мемлекеттің жаңа саяси бағыты» атты Қазақстан халқына Жолдауы. 2012 жылдың 14 желтоқсаны. [Электронды ресурс]. – 2012. – URL: http://www.mod.gov.kz (ақпарат алған мерзімі: 12.03.2013)
2 Абрамов С.А., Зима Е.В. Начала информатики. – М.: Наука, 1989. – 256 с.
3 Есекеев К.Б., Нұрғалиеваның Г.Қ. редакциясымен. ҚР ақпараттық теңсіздікті төмендету бағдарламасы бойынша халықты компьютерлік сауаттылыққа оқыту жөніндегі оқу-әдістемелік құрал. – Алматы: 2007. – 136 б.
4 Наурызова М. Қашықтан оқытудың құралы электрондық оқулық. Начальная школа Казахстана – 2007. – №7. – 12 б.
5 Бейсенова Г. Жаңа ақпараттық технологиялардың тиімділігі. Қазақстан мектебі – 2006. – №6. – 23 б.
6 Бөрібаев Б. «HTML тілінде web-құжаттар жасау негіздері». – Алматы: ҚБТУ, 2004. – 88 б.
7 Н.Мұратәлиева Жаңа формациядағы ұстаз, оның кәсіби мәдениеті. Мектеп директоры – 2006. – №3. – 30 б.
8 Дузбаева Р.М. Формирование готовности студентов к интерактивному обучению. – Алматы: Улагат, 2002. – 200 c.
9 Шоқыбаев С. Электрондық оқулық – оқыту үрдісінде. Қазақстан мектебі – 2006. – №7/8. – 28-30 б.
10 Полат Е.С. Дистанционное обучение. Учебное пособие для вузов. – М.: 1998. – 17 с.
11 Полат Е.С., Петров А.Е. Дистанционное обучение: Каким ему быть. – М.: 1999. – 34 с.
12 Дузбаева Р.М. Основы создания HTML-документов. Уч. пособ. для студентов. – Алматы: КБТУ, 2003. – 152 с.
13 Дузбаева Р.М. Формирование готовности студентов к интерактивному обучению. – Алматы: Улагат, 2002. – 200 c.
14 Қатаев Н. Электрондық оқулықтың ерекшеліктері және оның оқыту үрдісіне тигізетін пайдасы. Білім берудегі менеджмент. – ¬2007. – №3. – 148 б.
15 Николенко Д. Практические занятия по JavaScript.СПб.: БХВ-Петербург, 2005. – 264 с.
16 Поленская Е.Л. Язык HTML.Самоучитель-М.Вильямс, 2003. – 356 с.
17 Андриенко Г.Л., Андриенко Н.В. Интеллектуальная гипер-текстовая сис¬¬¬тема. M.: Наука, 2001. – 512 c.
18 Симонович С., Евсеев Г., Алексеев А. Специальная информатика: Уч. пособ. – М.: АСТ-ПРЕСС: Инфорком-Пресс, 1998. – 480 с.
19 Қазақстан Республикасының «Білім туралы заңы»
2 Абрамов С.А., Зима Е.В. Начала информатики. – М.: Наука, 1989. – 256 с.
3 Есекеев К.Б., Нұрғалиеваның Г.Қ. редакциясымен. ҚР ақпараттық теңсіздікті төмендету бағдарламасы бойынша халықты компьютерлік сауаттылыққа оқыту жөніндегі оқу-әдістемелік құрал. – Алматы: 2007. – 136 б.
4 Наурызова М. Қашықтан оқытудың құралы электрондық оқулық. Начальная школа Казахстана – 2007. – №7. – 12 б.
5 Бейсенова Г. Жаңа ақпараттық технологиялардың тиімділігі. Қазақстан мектебі – 2006. – №6. – 23 б.
6 Бөрібаев Б. «HTML тілінде web-құжаттар жасау негіздері». – Алматы: ҚБТУ, 2004. – 88 б.
7 Н.Мұратәлиева Жаңа формациядағы ұстаз, оның кәсіби мәдениеті. Мектеп директоры – 2006. – №3. – 30 б.
8 Дузбаева Р.М. Формирование готовности студентов к интерактивному обучению. – Алматы: Улагат, 2002. – 200 c.
9 Шоқыбаев С. Электрондық оқулық – оқыту үрдісінде. Қазақстан мектебі – 2006. – №7/8. – 28-30 б.
10 Полат Е.С. Дистанционное обучение. Учебное пособие для вузов. – М.: 1998. – 17 с.
11 Полат Е.С., Петров А.Е. Дистанционное обучение: Каким ему быть. – М.: 1999. – 34 с.
12 Дузбаева Р.М. Основы создания HTML-документов. Уч. пособ. для студентов. – Алматы: КБТУ, 2003. – 152 с.
13 Дузбаева Р.М. Формирование готовности студентов к интерактивному обучению. – Алматы: Улагат, 2002. – 200 c.
14 Қатаев Н. Электрондық оқулықтың ерекшеліктері және оның оқыту үрдісіне тигізетін пайдасы. Білім берудегі менеджмент. – ¬2007. – №3. – 148 б.
15 Николенко Д. Практические занятия по JavaScript.СПб.: БХВ-Петербург, 2005. – 264 с.
16 Поленская Е.Л. Язык HTML.Самоучитель-М.Вильямс, 2003. – 356 с.
17 Андриенко Г.Л., Андриенко Н.В. Интеллектуальная гипер-текстовая сис¬¬¬тема. M.: Наука, 2001. – 512 c.
18 Симонович С., Евсеев Г., Алексеев А. Специальная информатика: Уч. пособ. – М.: АСТ-ПРЕСС: Инфорком-Пресс, 1998. – 480 с.
19 Қазақстан Республикасының «Білім туралы заңы»
Пән: Информатика, Программалау, Мәліметтер қоры
Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 63 бет
Таңдаулыға:
Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 63 бет
Таңдаулыға:
МАЗМҰНЫ
Кіріспе . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4
1.
Әдебиетке шолу. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ..11
1.1
Электронды оқулық туралы жалпы түсінік . . . . . . . . . . . . .12
1.2.
1.3
Электронды оқулықты пайдалану саласы . . . . . . . .. . . . . . 18
Электронды оқулық және оның құрылымы. . . . . . . . . . . . 22
Электронды оқулыққа қойылатын негізгі талаптар. . . . . . 30
2.
Негізгі бөлім. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ... 40
2.1
Зерттеу нысаны, әдістемесі және зерттеу нәтижелері. . . . .50
2.2.
Sigil программасында Адам анатомиясынан электронды оқулық құрастыру технологиясы. . . . . . . . . . . ... ... ... ...52
2.3
Зерттеу нәтижелері. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 53
Қорытынды . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 59
Пайдаланылған әдебиеттер. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. .60
1. КІРІСПЕ
Қазіргі кезде қоғам әрекеттерінің барлық саласында компьютер көмегімен ақпараттық ресурстар орын алады. Яғни, ХХІ ғасыр бүкіл дүние жүзі ақпараттық қоғамға көшіріле басталды деуге болады. Оған қоғамдағы барлық білім, ғылым, экономика және басқару салалары арқылы ақпараттандыру белгісіне қол жеткізуге болатындығы. Қазіргі таңда негізінен білім жүйесінің барлық сатыларын үшін электрондық оқулықтар жасаумен шұғылданып келеді. Электрондық оқулық студент үшін ақпарат көзі болып, сонымен қоса электрондық оқулықтармен жұмыс істеу әрбір студенттің өз мүмкіндігін есепке ала отырып, оқып үйрену ісін жеке дара жүргізу болып саналады. Ақпараттық көптеген мәселе, әсіресе оның ішінде ең негізгісі білім беру (оқыту) мәселесі болып табылады . Демек білім беру мен пайдаланушы білімінің бақылау сұрағына қажетті нәтижелерді өңдеуі үшін қолданады. Білім беру компьютерлік техналогиямен жүзеге асыру ақпарат алушының сұранысын қанағаттандыратын оқу құралының басылымымен қатар тұрады. Мұндағы негізгі таралымдар оқулық шығару, оқу процестерінің бірігуін қамтамасыз ету және жоғарғы сапалы, инновациялық ғылыми зерттеулердің, яғни жаңа ақпараттық технологиялардың қолданылу мақсатында оқу процестеріне және сонымен қатар, әртүрлі электрондық оқулықтардың түбі бір дәл осылай аталатындығы. Компьютерлік техникалар құралдарын қолданудың жақсы тиімділігіне маман иесі пәндік облыста ақпаратты ұсынулардың құралдарын шектемей, коммуникациялардың және жұмыстың базалары мен білімдердің нәтижесінде қол жеткізуі мүмкін.
Білім беру үрдісін ақпараттандыру- жаңа ақпараттық технологияларды пайдалану арқылы дамыта оқыту, жеке тұлғаны бағыттап оқыту мақсаттарын жүзеге асыра отырып, оқу-тәрбие үрдісінің барлық деңгейлерінің тиімділігі мен сапасын жоғарлатуды көздейді. Бұл негізінен адамдардың білім көкжиегін кеңейтіп, олардың техникалық және әлеуметтік үрдістерін басқару мүмкіндігін дамытатын, ақпаратты жинау, ұйымдастыру, сақтау, өңдеу, сұрыптау болып отыр. XXI ғасыр - бәсеке ғасыры, олай болса, ұлттық тарихымызды, мәдениетімізді қастерлейтін, ертеңгі Қазақстанның тізгінін ұстайтын, өмірдің әр түрлі мәселелерінен хабардар, кез келген тапсырманы орындауға қабілетті, қолынан іс келетін құзырлы азаматтарды осы бастан тәрбиелеуіміз керек. Әр қырлы оқытушы - тәрбиеші мұғалім даярлау күрделі үрдіс. Ал оған бағыт беруші, жол сілтеуші - білікті, шебер, парасатты ұстаздар. Мұғалім - бала бойына білім нәрін себетін басты тұлға. Яғни, балаларды тәрбиелеуде тиімді жағдайлар жасау көбіне мұғалімге тікелей байланысты. Сондықтан жаңашыл мұғалім даярлауға қойылатын талаптар - ертеңгі күні оқытудың жаңа түрлерімен қаруландыра отырып, қазіргі уақыттағы дағдыларды игеруге бағытталған оқытудың жаңа жолдарын енгізуді көздейді. Кез келген жаңа ақпараттық технологияның мақсаты - әрбір оқушының іскерлігі мен мүмкіндігін дамытуға жағдай жасау. Оқуға қызықтырудың басты элементтерінің бірі - нәтижеге жетуге ынталандыру.
Мектептің оқу үрдісіне ақпараттық технологияларды енгізуде мектеп басшысының бірінші мақсаты - мұғалімнің инновацияға қатынасын және жаңа пікірлерді сауалнамалар арқылы жинақтау, құрастыру. Мұнымен қатар жаңаруға көзқарас мұғалімінің жеке бас ерекшеліктеріне де байланысты болады, әсіресе жеке тұлғаның жүйке жүйесі жұмысының: үрейлену, белсенділік, білімдарлығы, өзін-өзі баға беру дәрежесі және т.б. түрлеріне тікелей байланысты. Сондықтан жаңалық енгізуде жариялылық пен нұсқау беру басты орын алады. Әрбір мұғалім бұл үрдісте өз орнын білуі керек. Егер мұғалім өзі атқаратын міндетін жетік білсе, онда оның санасында өзін-өзі басқару, жаңа іске бет бұру, өзіндік белсенділігі мен өзіндік дамуы пайда болады. Қазіргі заманғы ақпараттық ортада қашықтан білім беруде интернет мүмкіндіктері мен сервисті толық пайдаланылуына байланысты жаңа ерекше-ліктерге ие болуда. Электрондық оқулықпен оқыту студенттің дербес жұмысын әдістемелік түрде дұрыс ұйымдастыруға және олардың үйренгені мен іскерлігін дамытуға рұқсат беретін қосымша ғылыми-методикалық құрал ретінде қарас-тыруға болады. Электрондық оқулықтың дұрыс жасалуын, айқын логикалық құрылымды болуын, зерттеліп жатқан материалдың базалық көлемін, ғылым-дағы жаңа тенденцияны және жақын болашақтағы технологияларды ескеру керек. Осыған байланысты техника ғылымының перспективті даму бағытын талдау негізінде электрондық оқулыққа материалдар таңдалуы қажет.
Қашықтан оқыту жүйесінің ең негізгі құрамдас бөлігі болып осы немесе басқа пәндерді табысты игеруге жағдай жасайтын материалдық базаның болуы болып саналады. Бұлар әр түрлі электрондық оқу құралдары, өз бетімен жұмыс жасауға арналған блоктар және осы электрондық оқулықтар құрамына кіретін немесе кірмейтін өзін-өзі басқаруға арналған блоктар [4].
Электрондық, қашықтан оқыту құралдарын енгізу мен пайдаланудың өзектілігі бүгінгі күні жоғары басымдылыққа ие болып отыр. Батыс елдерінде көптеген университеттер студенттерінің көпшілігін қашықтан білім беру жүйесінің көмегімен оқытады. Көптеген әдістемелік құралдар, дәрістер элек-тронды түрге ауыстырылған. Қазіргі заманғы технология бүкіл әлемдік желіге қосылған барлық пайдаланушыларға виртуалды тестілеу жүйесін құруға мүмкіндік береді. Бүкіл әлемді қамтыған осындай ақпараттандыру жүйесі Қазақстанды қоспағанда, студенттерді қарапайым электрондық құжаттармен ғана қамтамасыз етіп қана қоймай, сонымен бірге білім беруде жаңа техно-логияларды қолдану есебінен олардың танымын едәуір мөлшерде ұлғайтатын білім берудің басқа деңгейіне көшуді талап етеді [5].
Елімізде компьютерлік оқыту бағдарламалары және электрондық оқулықтар арқылы білім берудің жаңа ақпараттық технологиясына ауысу маңызды мәселе екендігі мәлім. Оқу жүйесіне компьютерлік оқыту бағдарламаларын енгізу сабақтың көрнектілігін кеңейтеді, көзге көрінбейтін құбылыстар көрсетіліп, студенттердің өзіндік талаптары бойынша оқыту жүзеге асырылады. Компьютерлік график пен анимацияның мүмкіндіктері көптеген пәндерді оқытуды жеңілдетеді. Жаңа ақпараттық технологияның көмегімен студенттің оқу материалын қабылдау процесін тереңдету үшін сынақ өткізу бағдарла-масын жүйелі түрде енгізуге болады. Электрондық оқулықпен оқытудың негізгі мақсаты: оқыту үрдісін үздіксіз және толық деңгейде бақылау, сонымен қатар ақпараттық ізденіс қабілетін дамыту. Білім берудің кез келген саласында электрондық оқулықтарды пайдалану оқушының танымдық балсенділігін арттырып қана қоймай ойлау жүйесін қалыптастыруға, шығармашылықпен еңбек етуіне жағдай жасайды.
Еліміздің саяси, әлеуметтік- экономикалық өзгерістерге сай білім беруді жетілдіру бағыттарының бірі-білім беруді ақпараттандыру. Бүгінгі таңдағы біртұтас ақпараттық ортаны құру. Бүгінгі таңда білім саласында ақпараттық технологияларды пайдалану, ақпараттық кеңістікпен сабақтастыру болып отыр. Қазіргі кезеңдегі негізгі мәселелердің бірі - оқыту үрдісінде де білім, тәрбие берудің пәрменділігін, білімнің тәрбиелік, тәрбиенің білімділік мәнін жоғары дәрежеге жеткізу болып отыр. Білім беруде мұғалім құзырлығы ақпараттық-технология құралдарын игерумен тығыз байланысты. Қазіргі ақпараттық технологияларды қолдану кезінде әр ұстаз шебер әрі мазмұнды яғни нәтижеге қол жеткізетіндей қолдана білуі керек. Білім беруге жаңа ақпараттық технологияны қолдану мұғалімге бүгінгі таңдағы адамзаттық ақпаратттық жетістіктерінің алуан түрінде жол таба алатын, өз бетінше ойлай білетін жаңа адамды қалыптастыруға септігін тигізеді.
Компьютерлік технологияны қолдану- оқыту үрдісін тиімді ұйымдастырудың бір жолы. Бұл технология мұғалімнің өздігінен үздіксіз жетілуді, оқытудың заманауи құралдарын қолдануда педагогтың кәсіби құзыреттілігін дамытуды талап етеді.
Оқушы үшін кез келген сабақта қабылдайтын ақпараттың көлемі өте ауқымды. Сондықтанда сынып оқушыларымен жұмыс жасауда мультимедиялық кешендер, ғаламтор ресурстарын қолдану кеңінен қарастырылады. Жаңа бетбұрысқа аяқ басқанда мұғалімнің айтқаны, ізденісі аздық етеді, заман ағымына сай электрондық оқулықтарды пайдалану өте
тиімді. Ол ақпараттық белсенділікті арттырып қана қоймай, логикалық ойлау жүйесін қалыптастыруға, шығармашылықпен ізденуге, алынған ақпарат көздерін сұрыптауға зор ықпал етеді. Электрондық оқулықтарды пайдаланудың негізгі мақсаты білім беру, білімді пысықтау, бекіту, бақылау, ақпараттық ізденіс жұмыстарын қалыптастыру, ойлау қабілетін дамыту, таным көкжиегін кеңейту. Электронды оқулықтар уақытты ұтымды пайдаланып, үнемдейді.
Электрондық оқулық - бұл дидактикалық әдіс-тәсілдер мен ақпараттық технологияны қолдануға негіздеген жүйе болып табылады.
Электронды оқулықпен оқыту мұғалімнің оқушымен жеке шығармашылықпен жұмыс істегенімен пара-пар. Ал, электрондық оқулықтар білім беру үдерісін ақпараттандыру құралының бірі деп айтуға болады. Бұл жерде тек оқушы үшін ғана емес, ұстаз қауымы үшін де әдістемелік құрал болып табылады. Компьютерлерге арнайы орналастырылып оқу үрдісінде автоматтандырылған жүйе болып отыр. Бүгінгі таңда бірнеше пәндер бойынша электронды оқулықтар жасалып, кеңінен қолданысқа ие. Электронды оқулықтың тиімділігі суретінің тартымдылығы, мазмұны, құрылымы, бірізділік жүйесімен баурап алады. Осындай оқулықтар барлық пәндерден түбегейлі қолданылса нұр үстіне нұр болары хақ. Бүгінгі таңда ғаламтормен, компьютермен жұмыс жасау өміріміздің мәніне айналды.
Электронды оқулықтағы сан алуан қызықты материалдар, тест түрлері, диалогтық оқу түрлері, кестелер, сәйкестендіру тапсырмалары, мәтін түрлері және құрылымына байланысты тапсырмалар оқушының пәнге деген қызығушылығын арттыра түседі, шығармашылыққа жетелейді, өз бетінше ізденіп, көш озық болуына итермелейтіні анық.
Мультимедиялық технологиялармен жұмыс істеу кезінде оқушылар басынан бастап, қызықты танымдық әрекеттерге араласа алады. Жаңа сабақ барысында қосымша қызықты материалдарды ұсынуға, көлемді қиын тақырыптарды тірек-сызбалар арқылы жеткізуге, өзінің жаңа идеяларын әсерлі, тартымды етіп көрсетуге болады. Топпен, жекелей жұмыс жасауға зор ықпалын тигізеді. Алдын-ала дайындалған презентациялар, графикалық сызбалар, мәтіндік ақпараттар, бейне және аудио материалдар, алдын ала үйлестірілген жаңа сабақты меңгертуге арналған ойындар, гиперсілтемелер арқылы сабақтың оқушы үшін қызықты да, тартымды өтуіне көмегін тигізеді.
Ақпараттың қажетін сезіну, тиімді қолдану ең бастысы шығармашылыққа жетелеуде электронды оқулықтардың орны ерекше. Адамзат баласының алға қарай сатылай өркениет өріне жетуі әр оқушының дұрыс ой түюіне, өнегеге жол сілтеуі, ғылым жетістіктерін терең меңгертіп оқыту, білімге деген мәңгілік құштарлық та ұстаз парыздылығының кемел көрінісі болмақ. Мұғалімнің өз жұмыстарының әдістері мен ұйымдастыру түрлерін түбегейлі өзгертуге, оқушылардың жеке қабілеттілігін дамытуға, оқудағы пәнаралық байланысты күшейтуге, оқу процесін ұйымдастырудағы бір бағыты электронды оқулықтар үнемі жаңадан жаңа дүние жасауға мүмкіндік береді. Ақпараттандырылған қоғамның талабына сай мұғалім де, оқушы да жаңаша көзқарасты, терең ойлы болуы керек. Сондықтан заман талабына сай жас ұрпақты көкірегі ояу, ізденімпаз, өзіндік шығармашылық жұмыспен айналыса алатын дәрежеге жеткізу жолында бірқатар жұмыстар өз нәтижесін береріне сеніміміз мол.
Қазіргі замандағы білім беру жүйесі ақпараттық технологиялар және компьютерлік телебайланыстарды белсене пайдалануда. Қашықтан білім беру жүйесі ерекше қарқынды даму үстінде. Бұл жағдай себепкер ретінде әсер етуде, бәрінен бұрын білім беру мекемелерін қуатты компьютерлік техникамен жабдықтауға және Интернет жүйесімен қамтамасыз етуге.
Дәрісті-семинарлы оқыту түрі әлдеқашан өзінің өнімділігін жоғалтқаны практикада дәлелденіп, 50%-дай оқу уақыты босқа өтетіні белгілі болды. Шет елдер тәжірибесін зерт-тей отырып, келесі маңызды аспектіні бөліп алуға болады: оқытушы ақпаратты таратушы рөлінде емес, кеңесші немесе ақылшы, кейбір кезде білім алушының әріптесі ретінде болады.
Мұндай жағдайдың кейбір оң жақтары бар: студенттер оқу процесі кезінде белсенді қатысады, ешкімнің көмегінсіз ойлануға, өзінің көзқарасын алға тартуға, нақты жағдайларды модельдеуге үйренеді.
Ақпараттық техологиялардың дамуы жаңа дәріс берудің таптырмайтын мүмкіндігі - қашықтықтан оқыту түрін енгізуді берді. Бұл жүйенің артықшы-лықтарын төменде көрсетуге болады:
+ ол студентке өзіне оқудың уақытын және орнын таңдауға мүмкіндік береді;
+ әйтеуір бір жағдайлармен дәстүрлі білім ала алмай қалған адамдарға мүмкіндік береді;
+ оқыту саласында жаңа ақпараттық технологиялар қолданылады;
+ белгілі бір дәрежеде оқуға кететін шығынды қысқартады.
Басқа жақтан қарасаң, қашықтықтан білім беру өзіндік мүмкіндіктерін күшейте түседі. Қашықтықтан білім беру түрінде заң бойынша электрондық оқулықтар қолданылады. Бұл оқулықтардың артықшылығы:
+ олардың ықшамдылығы;
+ компьютерлік жүйелердің дамуына байланысты қол жеткізуге ыңғайлы;
+ қазіргі заманғы ғылыми білімнің даму дәрежесінің шапшаңдығы.
Басқа жақтан алғанда, электрондық оқулықтардың жасалуы ақпараттық материалдарды тұрақты түрде жаңарту сияқты мәселені шешуге көмектеседі. Олардың құрамында көптеген жаттығулар мен мысалдардың болуы, әртүрлі ақпараттарды егжей-тегжейлі бейнелеуі мүмкін. Сонымен қатар, электрондық оқулықтағы компьютерлік тестілеу көмегі арқылы білім дәрежесін тексеру жүргізіледі.
Қазіргі заманда қашықтықтан оқыту дүние жүзіндегі білім берудің кең таралған түріне айналуда. Университеттер және колледждер желілерінде алыстан білім беру әдісімен оқитын студенттер бес континенттен сабағын оқи алады. Электрондық оқулықтарды практика жүзінде қолдану, студенттердің берілген матриалдарды сапалы түрде қабылдауына себеп болады, оған дәлел ретінде тестілеу нәтижелерінің көрсеткішін атап айтуға болады. Ақпараттық технологиялардың дамуы білім саласында жаңа әдістер ашу үшін кең мүмкіндіктер береді және соған қоса оның сапасын арттырады [8].
Қазіргі заман - ғылыми және ақпараттық технологиялар заманы. Ақпараттық технологиялардың білім беру жүйесінде белсенді пайдаланылуы оның нақты педагогикалық есептерді шешуге арналған кұралы қызметін атқаруымен қатар, оқыту мен білім берудің жаңа әдіс-тәсілдерін, формаларын құруға алып келеді. Мысалы, Internet технологияларының кеңінен таралуы қашықтықтан оқыту әдісінің жедел дамуына мүмкіндік туғызуда.
Сондықтан олар қашықтықтан оқыту түріне негiзделiп, қазіргі талаптарға сай келуі керек, яғни интерактивті және алшақ рұқсат етілген мүмкіншілігі үшін серверде орналасуы қажет.
Электрондық оқулықты құрғанда келесі негізгі нұсқаулар жетекшілікке алынды:
* * навигациалау жүйесінің жақсы дамуы;
* * барлық теориялық материалды меңгеруге және есте сақтауға ыңғайлы түрде ұсынуы;
* * әрбір меңгерілген дәрістен кейін тест болу қажет;
* * әрбір тестілеуден кейін алынған білімге баға мен пәннің ары қарай меңгерілуіне ұсыныстар берілуі тиіс.
Әрине, электрондық оқулық студент үшін дайын материал, сондықтан қазіргі таңда білім жүйесінің барлық сатыларында электронды оқулықтар жасаумен шұғылданып келеді.
Тақырыптың өзектілігі. Қазіргі кезде негізінен білім жүйесінің барлық сатылары үшін электронды оқулықтар жасаумен шүғылданып келеді. Электронды оқулық студент үшін дайын материал. Студенттер үшін электрондық оқулық- ЖОО-да оқыған жылдардың барлығында да өздері толықтырып отыра алатын және нәтижелік емтиханға дайындалуға көмектесетін мәліметтер базасы болып келеді. Электронды оқулықтармен жұмыс істеу әрбір студенттің өз мүмкіндігін есепке ала отырып, оқып үйрену ісін жеке дара жүргізу болып саналады.
Мұғалім үшін электронды оқулық бұл күнбе-күн дамытылып отыратын ашық түрдегі әдістемелік жүйе, оны әрбір оқытушы өз педагогикалық тәжірибесіндегі материалдармен толықтыра отырып, ары қарай жетілдіре алады.
Зерттеудің мақсаты:Адам анатомиясынан Sigil программасында электрондық оқулық құрастырудың технологиялық схемасын жасау және студенттер үшін қолданып оның әсерін бақылап зерттеу.
Зертеудің міндеттері:
Электрондық оқулықтардың пайда болу себептері және оның студенттер үшін маңызына сипаттама беру;
Sigil программасын пайдалану;
Студенттер үшін Sigil программасының тиімділігін анықтау;
Sigil программасында Адам анатомиясынан электрондық оқулық құрастыру және технологиялық схемасын жасау.
Жұмыстың ғылыми жаңалығы: Адам анатомиясын Sigil программасының әсерінен электронды оқулықтың студенттер үшін ыңғайлы әрі тиімді болғаны анықталды.
Практикалық маңызы. Электрондық оқулықтарды пайдалану студенттердің оқуға қабілеттілігін және білім сапасының жоғарлауын қамтамасыз ететіні белгілі. Сондықтан да оқу үдерісінің мәселелерін кешенді зерттеу барлық уақытта маңызды.
2. ӘДЕБИЕТКЕ ШОЛУ
2.1.Электронды оқулық туралы жалпы түсінік
Электронды оқулық деп өз бетiмен немесе оқытушының қатысуымен оқу курсын немесе оның бiр бөлiмiн компьютердiң көмегiмен меңгерудi қамтамасыз ететiн программалық - әдiстемелiк кешендi айтады. Электрондық оқулықтар барынша ыңғайлы және көрнекті дидактикалық материал беруге немесе оқуға назар аударылады және білім алуда қиындықтарды жоюға мүмкіндік береді. Сондай - ақ, оларға ұқсас оқулықтарды бағалау, нәтижелі құралдарымен, тиісті жабдықталу және білімдердің бақылау процесін меңгеру және дағдыларды қалыптастыруды қамтамасыз етеді. Соңғы жылдары біз білім беру жүйесі алдында тұрған мәселелерді шешуде ақпараттық-коммуникациялық технологияларды қолданудың мүмкіндіктері жайлы жиі айтып жүрміз [9].
Ақпараттық технологияны білім беру жүйесіне енгізу жаңа ғасырдағы ақпараттық қоғамда толықтай өмір сүре алатын және қызмет етуге дарынды бітірушіні дайындап шығуға мүмкіндік береді. Қазіргі кезде ақпараттың көздері өте көп болғанына қарамастан электрондық оқулық-тардың орны ерекше. Электрондық оқу құралдары ақпараттық білімді жетіл-діріп қана қоймайды, сонымен бірге оқу материалын жалпыға бірдей қол жетер-ліктей етеді, ол ақпаратты толықтырады және білім алушыны ақпараттық қоғамда өмір сүруге тәрбиелейді.
Енді қашықтықтан білім беру дегеніміз не деген сұраққа жауап беретін кез келді. Яғни қашықтықтан білім беруді үйренуші және үйретуші уақытқа немесе кеңістікке қарамай кез келген білімді бере алады деп түсінеміз. Егер осы анықтамамен келісетін болсақ, онда қазіргі заманғы қашықтықтан білім беру бұрынғы сырттай оқудың түрі болып қалады.
Қазіргі компьютерлер осы уақытқа дейінгі бізге белгілі барлық ақпаратты беру түрлерін өте жоғары тиімділікпен жасай алатындықтан және де бізге өте маңыздысы - олар білім берудегі алгоритмдерді нақтылайды және оқытушыны білім беру материалымен қамту процесін объективті және оперативті түрде қамтамасыз ету мүмкіндігін беретін болғандықтан, қашықтықтан білім берудің әдеттегі сырттай оқудан принципиалды айырмашылығы қалам мен қағазды - компьютер, көгершіндік поштаны - Интернет ауыстыратынын байқаймыз.
Мультимедиялық компьютер - бұл тек жаңа интегралданған ақпаратты тасы-малдағыш емес, бұл - face to face моделін өте толық және біркелкі көрсететін құрылғы болып отыр. Бұдан басқа, компьютерлерде ғана гипермедиалық сілтемелер негізінде жасалынатын ақпараттық-ізденгіш жүйелер нақтылана алады, бұл оқытудың жекеленуінің маңызды бір құраушысы екенін білеміз[15].
Электрондық оқулық дегеніміз қолданушыға көптеген материалдарды оқып үйренуге, мысалы, электр тогы желі арқылы қалай қозғалады деген немесе тағы сол сияқты сұрақтарды ұғынуға көмектесетін компьютерлік прог-раммалық кешен. Кітаптар осы жұмыстардың мағынасын көрнекі түрде түсі-нуге көмектеседі және де бұл процесстерді қолданушының өзі басқаруына мүмкіндік береді. Сонымен қатар электрондық оқулықтарда пайдалануға ыңғайлы тестілеу жұмыстары және тағы да басқа көптеген қызықтар бар.
Электрондық оқулық термині бір-бірін алмастыра алатын басқа көптеген: ППҚ (педагогикалық программалық құрал), БББПҚ (білім беруге бағытталған программалық құрал), АББЖ(автоматтандырылған білім беру жүйесі) және тағы басқалай айтуға болатын терминдердің орнын басады.
Электрондық оқулықтар - педагогикалық және ақпараттық-коммуника - циялық мультимедиалық технологиялық интеграциялар негізінде құрылады.
Электрондық оқулықтар - бұл пән бойынша методикалық және ақпараттық-анықтамалық материалдардан тұратын автоматтандырылған білім беру жүйесі, сонымен қатар білімді өзіндік алу үшін кешенді түрде қолдануға мүмкіндік беретін программалық жабдық болып табылады.
Электрондық оқулық пен кәдімгі оқулықтың айырмашылығына келетін болсақ, әдетте, электрондық оқулық оқу пәнінің негізгі ғылыми мазмұны бейнеленген ДЭЕМ-дердің магнитті тасымалдағыштарында (қатты немесе жұмсақ дискілерде) болатын білім беру, бақылау, модельдеу және басқа да программалардан тұратын кешен ретінде қарастырылады. Электрондық оқулық мына кездерде ерекше тиімді:
oo жылдам кері байланысты қамтамасыз етеді;
oo әдеттегі оқулықта қажетті мәліметті іздеу қиын болса, мұнда қажет ақпаратты тез табуға болады;
oo гипермәтіндік түсіндірулерге көп бағытталу кезінде уақытты үнемдейді;
oo қысқа мәтін түрінде көрсетеді, модельдейді және т.б. (дәл осы жерде мультимедиалық технологиялардың мүмкіндіктері мен артықшылықтары көрінеді) нақты жеке тұлға үшін анықталған бөлімдегі білімін тексереді.
Мультимедиялық қосымшалар жасаудың қуатты авторлық құралдардың шығуына байланысты программалау тілдерінен жеткілікті дәрежеде қарапайым скрипттік жүйелерге өту басталды, программалық құралдарды жөндеу үрдісі оңайлатылды. Енді мультимедиялық өнімдер құру көп пайдаланушыға мүмкін болды. Қарапайым оқулықты қолданудың тиімсіздігінен, электрондық оқулықтың кейбір жаңа мүмкіндіктерін түсіну үшін мысалдар келтіруге тырысайық [13].
Электрондық оқулық шындыққа жақын мүмкіндіктер болуы керек. Жай оқулыққа қарағанда онда көбірек иллюстрация пайдалануға болады, бей - нефильмдер фрагменттері, және де виртуалдық шындық панорамасын пайда - лануға мұның көмегімен қоршаған ортаның толық бейнесін алуға, нақты заттардың анықтамасын тыңдауға болады.
Сонымен, электрондық оқулық жай оқулықтың барлық мүмкіндіктерін сақтай отырып, осылармен салыстырғанда көрікті ететін гипермедиа мен виртуалды шындық, интерактивтілік, өте жоғарғы ақпарат іздеу элементтерін ала отырып жаңалануы қажет.
Сондықтан, электрондық оқулықты әр пәнге арнап шығаруды бастауы-мыз керек. Электрондық оқулықтың жақсы жасалуы өзінен өзі білім беруді жақсартпайды, сондықтан, осы оқулықтарды пайдаланатын оқытушылардың, жасалған құралдарды жемісті пайдалануы мен олардың сапалы дайындалуына байланысты. Электрондық оқулықтың кемшілігіне дисплейден ақпаратты қабылдауды, экраннан мәтіндік ақпаратты оқыған кітапты оқудан қолайсыз және тиімсіз сонымен қоса кітапқа қарағанда қымбат екенін жатқызуға болады [14].
Электрондық оқулықтарды жасаудағы маңызды ролі оқулықты әдістемелік қамтамасыз етуді жобалау алады. Электрондық оқулықтармен оқытудың (білім берудің) барлық негізгі кезеңдерін автоматтандыру - оқу материалдарының мазмұнын бақылауға және қорытынды бағалаулардың ұсынысын жасауға дейін көздеген . Соның арқасында барлық міндетті оқулық материалдары жарқын, қызықты, ақылдың үлесімен ойындық жүріске ,яғни кең қолданысқа ие мультимедиалық түрін графиктерде, соның ішінде интерактивтік және дауыс жүргізу арқылы ауыстырылады.
Сондықтан, тиімді оқулықтан электрондық оқулық жасауға оның жабдықталуымен ( гипермәтінін жасау) және көрнекілік жағынан жақсы материалмен (мультимедиалық құралмен қоса) және компьютер экранында іске асыру жеткіліксіз. Электрондық оқулықты мәтіндік суреттерге, анықтамаға айналдыру емес, оның негізгі принципіне мән беріледі.
Электрондық оқулық өз кезегінде оқытушыларға, бақылаушыларға, үлгі жасаушыларға және тағы басқаларға бағдарламалардың жинағының ПЭВМ магниттік сақтаушыларда (қатты немесе жұмсақ дискілерде)қондырылуын, мазмұны негізгі ғылыми оқулық тәртібін ұстауды ұсынады. Әдеттегі электрондық оқулық жиі толықтырылады, ал егер неғұрлым нәтижелі болсын десек,онда ол: практикалық кері байланысты шапшаң қамсыздандырады; қажетті хабарды жылдам табуға көмектеседі (соған қоса контекстік іздеу), әдеттегі күрделі оқулықтан қайсысын іздеуді; маңызды гипермәтіндік түсіндірулерге аз сұрай беріп уақытты үнемдейді, сонымен қатар қысқаша мәтінмен - көрсетеді, айтып береді, үлгі жасайды және т.б. оның түсініктемесі жеке адамға лайықтап жасалған, білімдерді тексеру арнайы бөлімде қарастырылады [1].
Электрондық оқулықтың жұмыс тәртіптері
Электрондық оқулықтардың жұмыс тәртібінің ерекшелеп көрсетуге болады:
* бақылаусыз оқыту;
* бақылаумен оқыту, оқытылған әрбір тарау (параграфтың) бойынша арнайы бақылау сұрақтарымен қортылады;
* қорытынды бақылау тест арқылы бітеді.
Оқулықтың электрондық нұсқасы бақылау құралдарына кедергі келтіруде, дәл осы бақылау сияқты оқуда білімдерді бақылау негізгі мәселе болып келеді. Ұзақ уақыт бойы білім берудің дәстүрлі жүйесінде білім бақылауы ереже сияқты, ауызша түрде өткізілген еді. Қазіргі кезеңде тестілеудің әртүрлі әдістері қолданылуда. Көбісі, бұл позицияларды бөлмейді, сондай тесттер қажетті дағдыларды қалай талдау керектігін және мәселенің шешімін табуды шектейді. Жаңа технологияларды қолдану арқылы қашықтықтан оқыту жүйелерінде сапалы және жаңаша мүмкіндікпен шешуге болады. Біз электрондық оқулық түрін құрдық, сайып келгенде жаңа ақпараттық технологияларды қолдану оқу нәтижелілігін жоғарылауына жағдай жасайтындығына үміттенуге болады, сонымен қатар білім алушының дербес дайындалуына таптырмас құралы деуге болады.
Электрондық оқулық білім алушының дербес жұмысы үшін, күндізгі оқуда және әсіресе қашықтықтан оқытуда қажетті:
* оқулық баспа әдебиеттері болғандықтан, материалдардың қарқында дамуы, есту және оның жадымызға әсері және т.б. оқулық материалдарды түсіну жеңіл түседі;
* дайындаудың оның білім алушының қажеттіліктерімен, деңгейімен сәйкес бейімделуді, ойдың мүмкіндіктеріне және шымдануға рұқсат етеді;
* көптеген есептеулерден және өзгертулерден азат етеді, пәннің мәніне оймен шоғырлануға, үлгілердің үлкен санын қарап шығуға және көбірек тапсырмаларды шешуге рұқсат ете білу;
* барлық жұмыс кезеңдерінде өзін-өзі тексеруге арналған өте кең мүмкіншіліктерді пайдалануыға мүмкіндік беру;
* жұмысты көрнекі және ұқыпты формаға келтіруге және файлдық немесе баспадан шығару (распечатка) түрінде оқытушыға тапсыруға мүмкіндік туғызады;
* шексіз шыдамды жетекшінің рөлін атқарады, түсіндірулердің практикалық шектелмеген санын береді, қайталанатын және қайталанатын басқа да сөздерді пайдалану.
Мұндай жетістікке жету үшін студент өз білімін жетік игере білу қажет.
Электрондық оқулық оқытушы үшін ыңғайлы, себебі ол :
* лекцияларға және практикалық жұмыстары өзінің қалауына бағытталады, яғни аз көлемді, бірақ ең мазмұнын есепке алу және ЭО-мен дәрісханалық жұмыстардың дербес жұмысы үшін рұқсат етеді;
арақатынастардың мөлшерін үнемдеуді, үлгілерін ұстауы және мақсаттарды ықшамдауға, дәрісханада қарастырылатын және үйге берілген тапсырманы нәтижелеуге рұқсат етеді; студенттермен жұмыс жасағанда, әсіресе үй тапсырмалардың және бақылау іс-шараларына тиісті бөлімінде дербестікке мүмкіндік береді.
2006 жылдың 1 наурызындағы Қазақстан Республикасының Президенті Н.Назарбаевтың халыққа жолдауында Электрондық үкімет жүйесін шұғыл енгізу қажеттілігін әдейі басқа көрсеткім келеді деп нақты атап көрсеткен. Біз электрондық үкіметпен ел басқарамыз, мемлекеттік органдарды тиімді пайдаланамыз. Электрондық оқулық пен оқытудың негізгі мақсаты: Оқыту процесін үздіксіз және толық деңгейін бақылау, сонымен қатар ақпараттық ізденіс қабілетін дамыту. Білім берудің кез келген саласында ойлау жүйесін қалыптастыруға шығармашылықпен еңбек етуіне жағдай жасайды.
Қазіргі уақытта электрондық WEB оқулықтың қандай екендігі туралы біртұтас ой жоқ. Электрондық оқулық дегеніміз- мултимедиялық оқулық, сондықтан электрондық оқулықтың құрылымы сапалы жаңа деңгейде болуға тиіс. Электрондық оқулық оқушының уақытын үнемдейді, оқу материалдарын іздеп отырмай, өтілген және оқушының ұмытып қалған материалдарын еске түсіруге зор ықпал етеді. Себебі, оқушының өзіне көрнекілік қолданған тиімді қажет элементінің жанында жазуы болады.мазмұны қиындау бір үлкен тақырыптың бөліктерін өткенде қосымша бейнехабар және клиптер қажетті элемент болып табылады. Бейнеклиптер уақыт масштабын өзгертуге және көріністерді тез немесе жәй түрде көрсетуге пайдалы. Электрондық оқулық таңдап алынған хабарды көшіруге мүмкіншілік туғызады. Электрондық оқулықтың ең қажет элементі-аудиохабарлар. Мысалы: құстардың дауыстарына қарай құс екенін ажырата білу,жүрек қағысын байқау. Бір жағынан, электрондық оқулықтың келеңсіз жақтарыда бар. Бұл психология- педагогикалық талаптардың, пәнаралық байланыстардың жоқтығы сияқты. Тағы да бір ең үлкен кемшілігі - фрагменттік бағдарлама. Ол материалды толық қамтуы немесе оқулықтарды толық аудару, берілген материалдағы санитарлық, гигеналық нормалардың сақталмауы, компьютердің графикалық мүмкіншілігінің қолданылуының нашарлығы және әлсіздігі [2].Электрондық оқулықтарды қолданылу барысында оқушылардың сабаққа деген қызығушылығының күрт артқандығы байқалады. Сондай-ақ мұғалімдерге де өздеріне қажетті әдістемелік, дидактикалық көмекші құралдарды молынан ала алады. Заман талабына сай жас ұрпаққа сапалы білім беруде элекрондық оқулықтарды сабаққа пайдалану-оқытудың жаңа технологиясының бір түрі ретінде қарастыруға болады.
Электрондық оқулықтарды дайындаудың бір жүйеге келтірілген зандылығы болуы керек. Осыған байланысты электрондық оқулықтарды дайындауда мынадай дидактикалық шарттарды ескеру керек секілді.
- белгілі бір пәнге байланысты дайындалған электрондық оқулықгың сол пәннің типтік бағдарламасына сәйкес болуын;
- электрондық оқулықтар курста оқытылатын тараулар мен тақырыптарға қатысты лекция конспектісін қамтитын негізгі; зертханалық және практикалық тапсырмаларды орындауға арналған қосымша; материалға қатысты анықгама, библиографиядан тұратын көмекші; аралық және қорытынды бақылау сұрақтарынан тұратын тест; материалды дайындауда пайдаланылған әдебиеттер тізімдері бөлімдерін камтуын;
- электрондық оқулықгың кәдімгі оқулықтар мазмұнын қайталамауын яғни, берілетін тақырыпқа қатысты ақпараттың нақты әрі қысқа берілуін ескеру керек;
- белгілі бір тақырыпқа катысты материал 2-3 экрандық беттен артық болмауы тиіс. Егер мәтін көлемі бірнеше экрандық бетті қамтитын болса онда экранда пайда болатын он жақ тік төменгі көлденеңінен жылжыту сызықгарын электрондық оқулықгы пайдаланушының көп пайдалануына тура келеді [3].
Мұның өзі пайдаланушының материалға қатысты ойын бөледі және мәтінді жоғары-төмен оңға -солға жылжыта беру пайдаланушының шыдамдылығына да әсер етеді.
- бір қатардағы мәтін 62-65 таңбадан аспауы тиіс. Себебі материалды баспаға шығару кажет болса, ол А4 көлемді параққа дұрыс түсетіндей болуы керек.
оқулықты шектен тыс иллюстрациялық анимациялық тұрғыдан көркемдеу пайдаланушыға кері әсерін тигізуі мүмкін, бірақ кейбір пәндерге атап айтқанда физика, химия, биология секілді пәндерге қатысты процестерді анимациялап көрсету, тіпті кинофильмдер мен диафильмдер үзінділерін MPEG, AVI типті файлдар ретінде сақгап, оларды гипермәтінді формат арқылы электрондық оқулықа кірістіру оқулықтың көркемдік әдістемелік деңгейін арттырады.
2.2. Электронды оқулықты пайдалану саласы
Компьютерлік оқу кұралы деп білім берудің компьютерлік технологиясын кеңінен пайдалануға негізделген электрондық оқып-үйрену құралдарын айтады. Өз функционалдық мүмкіндіктеріне қарай компьютер қазіргі кезде оқытудың ең керекті жабдығына айналды, бірақ оны тиімді түрде пайдалану жолдарының әлі ашылмаған тәсілдері, күнделікті сабақгарға қолдану үшін әлі де айқындалатын жақтары көп екенін ғалымдар да, мүғалімдер де жиі айтып келеді. Соңғы кездегі компьютерлердің көптеп қолданысқа енуі бұл проблеманың өте өзекті мәселеге айналғанын тағы да дәлелдеп отыр [4].
Компьютермен оқыту әдісін жүзеге асыру жалпы білім беру ісін жетілдіру тәсіддерімен бірге сонымен тығыз байланысты белгілі бір пәннің өз ерекшеліктерін де есепке алуды талап етеді. мұнда бірнеше мәселені қатар шешуге тура келеді, олар:
компьютерді оқыту ісінің қай жақтарын жетілдіру үшін баса пайдалануға болатынын анықтау;
- оқу процесіне компьютерлендірудің қажетті деңгейін анықтау;
- компьютерге жүктелетін функциялар (іс-әрекеттер) тізбегін анықтау;
- әр пән мұғалімдері мен әдіскерлерінің талап-тілектеріне сәйкес келетін компьютерлік оқу кұралын жасау.
Компьютерлік технологияны қолдану кезінде оқу материалының негізгі көлемі мүғалім емес, компьютер арқылы беріледі. Оқыту процесін жүргізіп отырған мүғалім көбінесе компьютерлік оқу құралын жасауға қатыспайды. Сондықтан мұндай компьютер арқылы оқытуда арналған ақпараттық-оқу материалдарын жасауда оның авторы мен оқыту процесінің "алшақтығы" білім берудің негізігі принципі деп айтуға болады. Бүл принциптің негізінде берілген материадцарды оқып-үйрену процесі оның авторының кеңесі қажет етілмейтіндей болып ұйымдастырылуы жатады, яғни оқу кұралы жаңа материал беріп қана қоймай, оны толық түсіндіре алатындай дәрежеде жасалуы тиіс. Оқу кұралын жасауға берілген техникалық тапсырмада осындай әдістемелік жағына баса көңіл аудару ісі алдын - ала анықталады.
Сонымен компьютер арқылы беруге арналған ақпараттық-оқыту және әдістемелік құралдар құрамына төмендегідей материалдар кіруі тиіс:
- таратылып берілетін оқу материалдары;
- бақылау жөне тестен өткізу материалдары;
- жаттығулар;
- сыныппен (топпен) немесе жекелеп оқытуға және өздігінен оқып-үйренуге арналтан әдістемелер;
әрбір материалды немесе олардың бірнешеуін катарластыра пайдалану тәсілі, яғни оның стратегиясы мен тактикасы және оларды бір-бірімен алмастыру жолдары;
- экранная берілетін барлық ақпараттық-оқу материалдарын компыотердің мультимедиалық мүмкіндігіне жөне сабақтарды сол арқылы беру тәсілдеріне қарай бейімдеу[5].
Компьютерлік оқу кұралы жалпы оқу жүйесіне қойылатын талаптарға сәйкес жасалады, ал оның ақпараттық-әдістемелік негізін жоғарыда айтылған материалдар кұрайды. Ол алдын -ала жоба бойынша анықталган компыотерлік технология негізінде жасалған білім беру мәселелерін шешіп, оқыгу-үйрету функциялары мен оқу процесін басқару істерін жүзеге асыруы тиіс.
Оқыту жүйесіне арналған программалық жабдықтама ретінде жасалатын компьютерлік оқу кұралын даярлау көпжакты мәселе болып саналады, оны жүзеге асыру үшін әр түрлі салаларда істейтін мамандарды пайдалана білу қажет 5.
Білім берудің саласында " Электрондық оқулықтарды" пайдалану оқушылардың, танымдық белсенділігін арттырып кана қоймай, логикалық ойлау жүйесін қалыптастыруға шығармашылыкпен еңбек етуіне жағдай жасайды.
Осы уақытка дейінгі білім беру саласында тек мұғалімнің айтқандарын немесе оқулықгы пайдалану казіргі заман талабын канағаттандырмайды. Сондықтан казіргі ақпараттандыру қоғамында бұл оқулықтарды пайдаланбай алға жылжу мүмкін емес.
Соның нәтижесінде оқушылардың пәнге деген қызығушылығы артып, шығармашылықпен жұмыс жасауына кең мүмкіндік ашылды.
Оқу материалдарын ұтымды игерудегі электронды оқу кұралдарының атқаратын рөлі зор. Онда пәндегі теориялық тақырыптар кеңінен беріліп түсіндіріледі. Теориялық материалдарды графикалық иллюстрация түріндегі әртүрлі суреттер,сұлба тәсілдер арқылыт олыктырып отырса, онда теориялық білімді оқып, көзбен көріп, түйсініп және оны мида бекіту үрдістері бір уақытта өтіп отырады да материалды қорыту үрдісі ұғымды болады.
Электрондық оқулықтар ғылыми негізде дайындалған педагогикалық ақпараттық өнім. Электрондық оқулық дайындаудың концептуальдық негізі модульдық оқытудың педагогикалық теориясы болып табылады. Сонымен қатар электрондық оқулық дайындаудың педагогикалық принциптер жүйесі оқытудың дидактикалық жүйесіне сәйкес келеді. Яғни, процесінің автоматтандырылған формасы іспетті. "Электрондық практикум" берілген. Оқушы оқулықгы қажет етпей-ақ информатика негіздерінен кез-келген мәліметті тауып алып, оқып-ақ үйренуіне болады. Лабораториялық, практикалық жұмыстар компьютер көмегімен тез, жылдам түсіндіріледі. Бағдарламаны меңгеруге арналған тест сұрақтарымен қамтамасыз етілген.
Қазіргі кезде негізінен білім жүйесінің барлық сатылары үшін электронды оқулықтар жасаумен шұғылданып келеді. Электронды оқулық оқушы үшін дайын материал. Оқушылар үшін электрондық оқулық- мектепте оқыған жылдардың барлығында да өздері толықгырып отыра алатын және нәтижелік эмтиханға дайындалуға көмектесетін мәліметтер базасы болып келеді. Электронды оқулықтармен жұмыс істеу әрбір оқушының өз мүмкіндігін есепке ала отырып, оқып үйрену ісін жеке дара жүргізу болып саналады.
Мұғалім үшін электронды оқулық бұл күнбе-күн дамытылып отыратын ашық түрдегі әдістемелік жүйе, оны әрбір оқытушы өз педагогикалық тәжірибесіндегі материалдармен толықтыра отырып, ары қарай жетілдіре алады.
Электрондық оқулықтарды дайындаудың бір жүйеге келтірілген зандылығы болуы керек.
Қоғамның дамуы бүгінгі таңдағы білім беру процесінде дамыған елдер стандартына деген ұмтылысты қажет етуде. Ал әлемдік білім кеңістігіне ену, әрине, бәсекеге қабілеттілік ұғымымен байланысты. Қажеттілік, қабілет, мүмкіндіктен туындайтын нәтиже даму мен ұмтылыс арқылы жүзеге асады. Осыған орай, жаңа қабылданған Білім беруді дамытудың мемлекеттік бағдарламасы - Қазақстан Республикасының 2020 жылға дейінгі стратегиялық даму жоспарын жүзеге асырудың өзекті бағыттарының бірі. Жаңа бағдарламаның ерекшелігі - жаңашылдығы. Атап айтсақ, Бағдарламада білім беру саласына электрондық оқыту жүйесін енгізу жеке бір бағыт ретінде қарастырылған.Бұл жүйені ұйымдастыру жағынан қамтамасыз етуді Білім берудегі жаңа ақпараттық технологиялар орталықтары жүзеге асыратын болады. Электрондық оқыту жүйесін білім саласына енгізудегі басты мақсат - білім беру үрдісінің барлық қатысушыларының үздік білім беру ресурстары мен технологияларына тең қол жеткізуін қамтамасыз ету. Ал бұл мақсатты жүзеге асыру үшін оқу үрдісін автоматтандыруды енгізуге жағдай жасау қажет. Мақсатқа қол жеткізу оқу сапасын, білімді басқарудың тиімділігін, сыртқы ортамен ақпараттық кірігуін арттырады. Білім беру жүйесін басқаруды қолдаудағы басты құрал болуы себепті электрондық оқыту жүйесі білім беру ортасы жайлы барлық қажетті мәліметтерді сақтауы тиіс. Сондай-ақ, ол - білімді дамытудың ақпараттық және ғылыми-әдістемелік қамтамасыз ету құралы, екіншіден, электрондық оқыту жүйесінің кез келген түйінінен мәліметтерді орталықтандырып жинақтау арқылы білім беру жүйесінің мониторингін жасау құралы, үшіншіден, білім беру жүйесі туралы қажетті статистикалық мәліметтерді және түрлі аспектілер бойынша есеп беруді қалыптастыруды қамтамасыз ететін шешім қабылдау құралы ретінде әрекет етуі тиіс.
Электрондық оқыту жүйесі барлық білім беру мекемелері, мұғалім, оқушы және олардың білім беру ортасында ауысып отыруы туралы мәліметтерді сақтайды.
Қорыта айтқанда, электронды оқыту жүйесі төмендегідей ішкі жүйелерден тұрады:
Ұлттық білімдік мәліметтер қоры;
Мектептерді басқарудың ішкі жүйесі(мектеп іс қағаздарын жүргізу,т.с.с)
Электрондық оқулықтар ішкі жүйесі-e-Book;
Оқыту үрдісін басқару ішкі жүйесі-LMS;
Оқу мазмұнын басқару ішкі жүйесі-LCMS;
Тестіні басқарудың ішкі жүйесі-TMS;
Дамытуды басқару ішкі жүйесі-DM;
Мониторинг және талдау ішкі жүйесі,
Сыртқы ақпараттық жүйелермен біріктіру модулі.
Жаңа мемлекеттік бағдарламаның негізгі бағыттарының бірі - электрондық оқыту жүйесін іске асыру қандай мүмкіндіктер береді?
Таратып айтсақ, электрондық оқыту жүйесінде әкімші, директордың орынбасары, мұғалім, оқушы, медициналық қызметкер, кітапханашы үшін функционалдар әзірленетін болады.
Оқушы автоматтандырылған жүйеде өзінің жеке портфолиосын, күнтізбесін, күнделігін жүргізеді. Ал мұғалім күнтізбелік-тақырыптық жоспары бар электрондық дәптерді, сынып журналын, хабарландыру қызметін (алда болатын жоспарлы және жоспардан тыс жиналыстар мен кездесулер туралы оқушылардың ата-аналарына e-mail немесе sms-хабарламалар, есептелік және т.б. жіберу) толтыратын болады. Ата-аналар қауымы тәрбие мәселелері бойынша кеңестер алу, сондай-ақ қашықтықтан баласының сапалы орта білім алуы мен жетістіктері туралы ақпараттық хабарлама алу мүмкіндігіне ие болады.
Оқытушылық жүктемені, сабақ кестесін, үлгерім мониторингі мен оқушылардың сабаққа келуін, педагогтің қызметін, есептілікті директордың орынбасары жүзеге асырады. Жүйе әкімшісі жергілікті және ғаламдық есептеу желісін, телефон жүйесін немесе дауыс поштасы жүйесін қоса алғанда, көп қолданыстағы компьютерлік жүйенің жұмыс істеп тұруына жауапты болады. Міне, жоғарыда атап көрсетілгендей, біздің алдымызда осындай келелі міндеттер тұр. Мемлекет өз кезегінде ақпараттық технологиялардың дамуына, білім беру мекемелерінің компьютерлік, интерактивті техникамен, ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Кіріспе . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4
1.
Әдебиетке шолу. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ..11
1.1
Электронды оқулық туралы жалпы түсінік . . . . . . . . . . . . .12
1.2.
1.3
Электронды оқулықты пайдалану саласы . . . . . . . .. . . . . . 18
Электронды оқулық және оның құрылымы. . . . . . . . . . . . 22
Электронды оқулыққа қойылатын негізгі талаптар. . . . . . 30
2.
Негізгі бөлім. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ... 40
2.1
Зерттеу нысаны, әдістемесі және зерттеу нәтижелері. . . . .50
2.2.
Sigil программасында Адам анатомиясынан электронды оқулық құрастыру технологиясы. . . . . . . . . . . ... ... ... ...52
2.3
Зерттеу нәтижелері. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 53
Қорытынды . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 59
Пайдаланылған әдебиеттер. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. .60
1. КІРІСПЕ
Қазіргі кезде қоғам әрекеттерінің барлық саласында компьютер көмегімен ақпараттық ресурстар орын алады. Яғни, ХХІ ғасыр бүкіл дүние жүзі ақпараттық қоғамға көшіріле басталды деуге болады. Оған қоғамдағы барлық білім, ғылым, экономика және басқару салалары арқылы ақпараттандыру белгісіне қол жеткізуге болатындығы. Қазіргі таңда негізінен білім жүйесінің барлық сатыларын үшін электрондық оқулықтар жасаумен шұғылданып келеді. Электрондық оқулық студент үшін ақпарат көзі болып, сонымен қоса электрондық оқулықтармен жұмыс істеу әрбір студенттің өз мүмкіндігін есепке ала отырып, оқып үйрену ісін жеке дара жүргізу болып саналады. Ақпараттық көптеген мәселе, әсіресе оның ішінде ең негізгісі білім беру (оқыту) мәселесі болып табылады . Демек білім беру мен пайдаланушы білімінің бақылау сұрағына қажетті нәтижелерді өңдеуі үшін қолданады. Білім беру компьютерлік техналогиямен жүзеге асыру ақпарат алушының сұранысын қанағаттандыратын оқу құралының басылымымен қатар тұрады. Мұндағы негізгі таралымдар оқулық шығару, оқу процестерінің бірігуін қамтамасыз ету және жоғарғы сапалы, инновациялық ғылыми зерттеулердің, яғни жаңа ақпараттық технологиялардың қолданылу мақсатында оқу процестеріне және сонымен қатар, әртүрлі электрондық оқулықтардың түбі бір дәл осылай аталатындығы. Компьютерлік техникалар құралдарын қолданудың жақсы тиімділігіне маман иесі пәндік облыста ақпаратты ұсынулардың құралдарын шектемей, коммуникациялардың және жұмыстың базалары мен білімдердің нәтижесінде қол жеткізуі мүмкін.
Білім беру үрдісін ақпараттандыру- жаңа ақпараттық технологияларды пайдалану арқылы дамыта оқыту, жеке тұлғаны бағыттап оқыту мақсаттарын жүзеге асыра отырып, оқу-тәрбие үрдісінің барлық деңгейлерінің тиімділігі мен сапасын жоғарлатуды көздейді. Бұл негізінен адамдардың білім көкжиегін кеңейтіп, олардың техникалық және әлеуметтік үрдістерін басқару мүмкіндігін дамытатын, ақпаратты жинау, ұйымдастыру, сақтау, өңдеу, сұрыптау болып отыр. XXI ғасыр - бәсеке ғасыры, олай болса, ұлттық тарихымызды, мәдениетімізді қастерлейтін, ертеңгі Қазақстанның тізгінін ұстайтын, өмірдің әр түрлі мәселелерінен хабардар, кез келген тапсырманы орындауға қабілетті, қолынан іс келетін құзырлы азаматтарды осы бастан тәрбиелеуіміз керек. Әр қырлы оқытушы - тәрбиеші мұғалім даярлау күрделі үрдіс. Ал оған бағыт беруші, жол сілтеуші - білікті, шебер, парасатты ұстаздар. Мұғалім - бала бойына білім нәрін себетін басты тұлға. Яғни, балаларды тәрбиелеуде тиімді жағдайлар жасау көбіне мұғалімге тікелей байланысты. Сондықтан жаңашыл мұғалім даярлауға қойылатын талаптар - ертеңгі күні оқытудың жаңа түрлерімен қаруландыра отырып, қазіргі уақыттағы дағдыларды игеруге бағытталған оқытудың жаңа жолдарын енгізуді көздейді. Кез келген жаңа ақпараттық технологияның мақсаты - әрбір оқушының іскерлігі мен мүмкіндігін дамытуға жағдай жасау. Оқуға қызықтырудың басты элементтерінің бірі - нәтижеге жетуге ынталандыру.
Мектептің оқу үрдісіне ақпараттық технологияларды енгізуде мектеп басшысының бірінші мақсаты - мұғалімнің инновацияға қатынасын және жаңа пікірлерді сауалнамалар арқылы жинақтау, құрастыру. Мұнымен қатар жаңаруға көзқарас мұғалімінің жеке бас ерекшеліктеріне де байланысты болады, әсіресе жеке тұлғаның жүйке жүйесі жұмысының: үрейлену, белсенділік, білімдарлығы, өзін-өзі баға беру дәрежесі және т.б. түрлеріне тікелей байланысты. Сондықтан жаңалық енгізуде жариялылық пен нұсқау беру басты орын алады. Әрбір мұғалім бұл үрдісте өз орнын білуі керек. Егер мұғалім өзі атқаратын міндетін жетік білсе, онда оның санасында өзін-өзі басқару, жаңа іске бет бұру, өзіндік белсенділігі мен өзіндік дамуы пайда болады. Қазіргі заманғы ақпараттық ортада қашықтан білім беруде интернет мүмкіндіктері мен сервисті толық пайдаланылуына байланысты жаңа ерекше-ліктерге ие болуда. Электрондық оқулықпен оқыту студенттің дербес жұмысын әдістемелік түрде дұрыс ұйымдастыруға және олардың үйренгені мен іскерлігін дамытуға рұқсат беретін қосымша ғылыми-методикалық құрал ретінде қарас-тыруға болады. Электрондық оқулықтың дұрыс жасалуын, айқын логикалық құрылымды болуын, зерттеліп жатқан материалдың базалық көлемін, ғылым-дағы жаңа тенденцияны және жақын болашақтағы технологияларды ескеру керек. Осыған байланысты техника ғылымының перспективті даму бағытын талдау негізінде электрондық оқулыққа материалдар таңдалуы қажет.
Қашықтан оқыту жүйесінің ең негізгі құрамдас бөлігі болып осы немесе басқа пәндерді табысты игеруге жағдай жасайтын материалдық базаның болуы болып саналады. Бұлар әр түрлі электрондық оқу құралдары, өз бетімен жұмыс жасауға арналған блоктар және осы электрондық оқулықтар құрамына кіретін немесе кірмейтін өзін-өзі басқаруға арналған блоктар [4].
Электрондық, қашықтан оқыту құралдарын енгізу мен пайдаланудың өзектілігі бүгінгі күні жоғары басымдылыққа ие болып отыр. Батыс елдерінде көптеген университеттер студенттерінің көпшілігін қашықтан білім беру жүйесінің көмегімен оқытады. Көптеген әдістемелік құралдар, дәрістер элек-тронды түрге ауыстырылған. Қазіргі заманғы технология бүкіл әлемдік желіге қосылған барлық пайдаланушыларға виртуалды тестілеу жүйесін құруға мүмкіндік береді. Бүкіл әлемді қамтыған осындай ақпараттандыру жүйесі Қазақстанды қоспағанда, студенттерді қарапайым электрондық құжаттармен ғана қамтамасыз етіп қана қоймай, сонымен бірге білім беруде жаңа техно-логияларды қолдану есебінен олардың танымын едәуір мөлшерде ұлғайтатын білім берудің басқа деңгейіне көшуді талап етеді [5].
Елімізде компьютерлік оқыту бағдарламалары және электрондық оқулықтар арқылы білім берудің жаңа ақпараттық технологиясына ауысу маңызды мәселе екендігі мәлім. Оқу жүйесіне компьютерлік оқыту бағдарламаларын енгізу сабақтың көрнектілігін кеңейтеді, көзге көрінбейтін құбылыстар көрсетіліп, студенттердің өзіндік талаптары бойынша оқыту жүзеге асырылады. Компьютерлік график пен анимацияның мүмкіндіктері көптеген пәндерді оқытуды жеңілдетеді. Жаңа ақпараттық технологияның көмегімен студенттің оқу материалын қабылдау процесін тереңдету үшін сынақ өткізу бағдарла-масын жүйелі түрде енгізуге болады. Электрондық оқулықпен оқытудың негізгі мақсаты: оқыту үрдісін үздіксіз және толық деңгейде бақылау, сонымен қатар ақпараттық ізденіс қабілетін дамыту. Білім берудің кез келген саласында электрондық оқулықтарды пайдалану оқушының танымдық балсенділігін арттырып қана қоймай ойлау жүйесін қалыптастыруға, шығармашылықпен еңбек етуіне жағдай жасайды.
Еліміздің саяси, әлеуметтік- экономикалық өзгерістерге сай білім беруді жетілдіру бағыттарының бірі-білім беруді ақпараттандыру. Бүгінгі таңдағы біртұтас ақпараттық ортаны құру. Бүгінгі таңда білім саласында ақпараттық технологияларды пайдалану, ақпараттық кеңістікпен сабақтастыру болып отыр. Қазіргі кезеңдегі негізгі мәселелердің бірі - оқыту үрдісінде де білім, тәрбие берудің пәрменділігін, білімнің тәрбиелік, тәрбиенің білімділік мәнін жоғары дәрежеге жеткізу болып отыр. Білім беруде мұғалім құзырлығы ақпараттық-технология құралдарын игерумен тығыз байланысты. Қазіргі ақпараттық технологияларды қолдану кезінде әр ұстаз шебер әрі мазмұнды яғни нәтижеге қол жеткізетіндей қолдана білуі керек. Білім беруге жаңа ақпараттық технологияны қолдану мұғалімге бүгінгі таңдағы адамзаттық ақпаратттық жетістіктерінің алуан түрінде жол таба алатын, өз бетінше ойлай білетін жаңа адамды қалыптастыруға септігін тигізеді.
Компьютерлік технологияны қолдану- оқыту үрдісін тиімді ұйымдастырудың бір жолы. Бұл технология мұғалімнің өздігінен үздіксіз жетілуді, оқытудың заманауи құралдарын қолдануда педагогтың кәсіби құзыреттілігін дамытуды талап етеді.
Оқушы үшін кез келген сабақта қабылдайтын ақпараттың көлемі өте ауқымды. Сондықтанда сынып оқушыларымен жұмыс жасауда мультимедиялық кешендер, ғаламтор ресурстарын қолдану кеңінен қарастырылады. Жаңа бетбұрысқа аяқ басқанда мұғалімнің айтқаны, ізденісі аздық етеді, заман ағымына сай электрондық оқулықтарды пайдалану өте
тиімді. Ол ақпараттық белсенділікті арттырып қана қоймай, логикалық ойлау жүйесін қалыптастыруға, шығармашылықпен ізденуге, алынған ақпарат көздерін сұрыптауға зор ықпал етеді. Электрондық оқулықтарды пайдаланудың негізгі мақсаты білім беру, білімді пысықтау, бекіту, бақылау, ақпараттық ізденіс жұмыстарын қалыптастыру, ойлау қабілетін дамыту, таным көкжиегін кеңейту. Электронды оқулықтар уақытты ұтымды пайдаланып, үнемдейді.
Электрондық оқулық - бұл дидактикалық әдіс-тәсілдер мен ақпараттық технологияны қолдануға негіздеген жүйе болып табылады.
Электронды оқулықпен оқыту мұғалімнің оқушымен жеке шығармашылықпен жұмыс істегенімен пара-пар. Ал, электрондық оқулықтар білім беру үдерісін ақпараттандыру құралының бірі деп айтуға болады. Бұл жерде тек оқушы үшін ғана емес, ұстаз қауымы үшін де әдістемелік құрал болып табылады. Компьютерлерге арнайы орналастырылып оқу үрдісінде автоматтандырылған жүйе болып отыр. Бүгінгі таңда бірнеше пәндер бойынша электронды оқулықтар жасалып, кеңінен қолданысқа ие. Электронды оқулықтың тиімділігі суретінің тартымдылығы, мазмұны, құрылымы, бірізділік жүйесімен баурап алады. Осындай оқулықтар барлық пәндерден түбегейлі қолданылса нұр үстіне нұр болары хақ. Бүгінгі таңда ғаламтормен, компьютермен жұмыс жасау өміріміздің мәніне айналды.
Электронды оқулықтағы сан алуан қызықты материалдар, тест түрлері, диалогтық оқу түрлері, кестелер, сәйкестендіру тапсырмалары, мәтін түрлері және құрылымына байланысты тапсырмалар оқушының пәнге деген қызығушылығын арттыра түседі, шығармашылыққа жетелейді, өз бетінше ізденіп, көш озық болуына итермелейтіні анық.
Мультимедиялық технологиялармен жұмыс істеу кезінде оқушылар басынан бастап, қызықты танымдық әрекеттерге араласа алады. Жаңа сабақ барысында қосымша қызықты материалдарды ұсынуға, көлемді қиын тақырыптарды тірек-сызбалар арқылы жеткізуге, өзінің жаңа идеяларын әсерлі, тартымды етіп көрсетуге болады. Топпен, жекелей жұмыс жасауға зор ықпалын тигізеді. Алдын-ала дайындалған презентациялар, графикалық сызбалар, мәтіндік ақпараттар, бейне және аудио материалдар, алдын ала үйлестірілген жаңа сабақты меңгертуге арналған ойындар, гиперсілтемелер арқылы сабақтың оқушы үшін қызықты да, тартымды өтуіне көмегін тигізеді.
Ақпараттың қажетін сезіну, тиімді қолдану ең бастысы шығармашылыққа жетелеуде электронды оқулықтардың орны ерекше. Адамзат баласының алға қарай сатылай өркениет өріне жетуі әр оқушының дұрыс ой түюіне, өнегеге жол сілтеуі, ғылым жетістіктерін терең меңгертіп оқыту, білімге деген мәңгілік құштарлық та ұстаз парыздылығының кемел көрінісі болмақ. Мұғалімнің өз жұмыстарының әдістері мен ұйымдастыру түрлерін түбегейлі өзгертуге, оқушылардың жеке қабілеттілігін дамытуға, оқудағы пәнаралық байланысты күшейтуге, оқу процесін ұйымдастырудағы бір бағыты электронды оқулықтар үнемі жаңадан жаңа дүние жасауға мүмкіндік береді. Ақпараттандырылған қоғамның талабына сай мұғалім де, оқушы да жаңаша көзқарасты, терең ойлы болуы керек. Сондықтан заман талабына сай жас ұрпақты көкірегі ояу, ізденімпаз, өзіндік шығармашылық жұмыспен айналыса алатын дәрежеге жеткізу жолында бірқатар жұмыстар өз нәтижесін береріне сеніміміз мол.
Қазіргі замандағы білім беру жүйесі ақпараттық технологиялар және компьютерлік телебайланыстарды белсене пайдалануда. Қашықтан білім беру жүйесі ерекше қарқынды даму үстінде. Бұл жағдай себепкер ретінде әсер етуде, бәрінен бұрын білім беру мекемелерін қуатты компьютерлік техникамен жабдықтауға және Интернет жүйесімен қамтамасыз етуге.
Дәрісті-семинарлы оқыту түрі әлдеқашан өзінің өнімділігін жоғалтқаны практикада дәлелденіп, 50%-дай оқу уақыты босқа өтетіні белгілі болды. Шет елдер тәжірибесін зерт-тей отырып, келесі маңызды аспектіні бөліп алуға болады: оқытушы ақпаратты таратушы рөлінде емес, кеңесші немесе ақылшы, кейбір кезде білім алушының әріптесі ретінде болады.
Мұндай жағдайдың кейбір оң жақтары бар: студенттер оқу процесі кезінде белсенді қатысады, ешкімнің көмегінсіз ойлануға, өзінің көзқарасын алға тартуға, нақты жағдайларды модельдеуге үйренеді.
Ақпараттық техологиялардың дамуы жаңа дәріс берудің таптырмайтын мүмкіндігі - қашықтықтан оқыту түрін енгізуді берді. Бұл жүйенің артықшы-лықтарын төменде көрсетуге болады:
+ ол студентке өзіне оқудың уақытын және орнын таңдауға мүмкіндік береді;
+ әйтеуір бір жағдайлармен дәстүрлі білім ала алмай қалған адамдарға мүмкіндік береді;
+ оқыту саласында жаңа ақпараттық технологиялар қолданылады;
+ белгілі бір дәрежеде оқуға кететін шығынды қысқартады.
Басқа жақтан қарасаң, қашықтықтан білім беру өзіндік мүмкіндіктерін күшейте түседі. Қашықтықтан білім беру түрінде заң бойынша электрондық оқулықтар қолданылады. Бұл оқулықтардың артықшылығы:
+ олардың ықшамдылығы;
+ компьютерлік жүйелердің дамуына байланысты қол жеткізуге ыңғайлы;
+ қазіргі заманғы ғылыми білімнің даму дәрежесінің шапшаңдығы.
Басқа жақтан алғанда, электрондық оқулықтардың жасалуы ақпараттық материалдарды тұрақты түрде жаңарту сияқты мәселені шешуге көмектеседі. Олардың құрамында көптеген жаттығулар мен мысалдардың болуы, әртүрлі ақпараттарды егжей-тегжейлі бейнелеуі мүмкін. Сонымен қатар, электрондық оқулықтағы компьютерлік тестілеу көмегі арқылы білім дәрежесін тексеру жүргізіледі.
Қазіргі заманда қашықтықтан оқыту дүние жүзіндегі білім берудің кең таралған түріне айналуда. Университеттер және колледждер желілерінде алыстан білім беру әдісімен оқитын студенттер бес континенттен сабағын оқи алады. Электрондық оқулықтарды практика жүзінде қолдану, студенттердің берілген матриалдарды сапалы түрде қабылдауына себеп болады, оған дәлел ретінде тестілеу нәтижелерінің көрсеткішін атап айтуға болады. Ақпараттық технологиялардың дамуы білім саласында жаңа әдістер ашу үшін кең мүмкіндіктер береді және соған қоса оның сапасын арттырады [8].
Қазіргі заман - ғылыми және ақпараттық технологиялар заманы. Ақпараттық технологиялардың білім беру жүйесінде белсенді пайдаланылуы оның нақты педагогикалық есептерді шешуге арналған кұралы қызметін атқаруымен қатар, оқыту мен білім берудің жаңа әдіс-тәсілдерін, формаларын құруға алып келеді. Мысалы, Internet технологияларының кеңінен таралуы қашықтықтан оқыту әдісінің жедел дамуына мүмкіндік туғызуда.
Сондықтан олар қашықтықтан оқыту түріне негiзделiп, қазіргі талаптарға сай келуі керек, яғни интерактивті және алшақ рұқсат етілген мүмкіншілігі үшін серверде орналасуы қажет.
Электрондық оқулықты құрғанда келесі негізгі нұсқаулар жетекшілікке алынды:
* * навигациалау жүйесінің жақсы дамуы;
* * барлық теориялық материалды меңгеруге және есте сақтауға ыңғайлы түрде ұсынуы;
* * әрбір меңгерілген дәрістен кейін тест болу қажет;
* * әрбір тестілеуден кейін алынған білімге баға мен пәннің ары қарай меңгерілуіне ұсыныстар берілуі тиіс.
Әрине, электрондық оқулық студент үшін дайын материал, сондықтан қазіргі таңда білім жүйесінің барлық сатыларында электронды оқулықтар жасаумен шұғылданып келеді.
Тақырыптың өзектілігі. Қазіргі кезде негізінен білім жүйесінің барлық сатылары үшін электронды оқулықтар жасаумен шүғылданып келеді. Электронды оқулық студент үшін дайын материал. Студенттер үшін электрондық оқулық- ЖОО-да оқыған жылдардың барлығында да өздері толықтырып отыра алатын және нәтижелік емтиханға дайындалуға көмектесетін мәліметтер базасы болып келеді. Электронды оқулықтармен жұмыс істеу әрбір студенттің өз мүмкіндігін есепке ала отырып, оқып үйрену ісін жеке дара жүргізу болып саналады.
Мұғалім үшін электронды оқулық бұл күнбе-күн дамытылып отыратын ашық түрдегі әдістемелік жүйе, оны әрбір оқытушы өз педагогикалық тәжірибесіндегі материалдармен толықтыра отырып, ары қарай жетілдіре алады.
Зерттеудің мақсаты:Адам анатомиясынан Sigil программасында электрондық оқулық құрастырудың технологиялық схемасын жасау және студенттер үшін қолданып оның әсерін бақылап зерттеу.
Зертеудің міндеттері:
Электрондық оқулықтардың пайда болу себептері және оның студенттер үшін маңызына сипаттама беру;
Sigil программасын пайдалану;
Студенттер үшін Sigil программасының тиімділігін анықтау;
Sigil программасында Адам анатомиясынан электрондық оқулық құрастыру және технологиялық схемасын жасау.
Жұмыстың ғылыми жаңалығы: Адам анатомиясын Sigil программасының әсерінен электронды оқулықтың студенттер үшін ыңғайлы әрі тиімді болғаны анықталды.
Практикалық маңызы. Электрондық оқулықтарды пайдалану студенттердің оқуға қабілеттілігін және білім сапасының жоғарлауын қамтамасыз ететіні белгілі. Сондықтан да оқу үдерісінің мәселелерін кешенді зерттеу барлық уақытта маңызды.
2. ӘДЕБИЕТКЕ ШОЛУ
2.1.Электронды оқулық туралы жалпы түсінік
Электронды оқулық деп өз бетiмен немесе оқытушының қатысуымен оқу курсын немесе оның бiр бөлiмiн компьютердiң көмегiмен меңгерудi қамтамасыз ететiн программалық - әдiстемелiк кешендi айтады. Электрондық оқулықтар барынша ыңғайлы және көрнекті дидактикалық материал беруге немесе оқуға назар аударылады және білім алуда қиындықтарды жоюға мүмкіндік береді. Сондай - ақ, оларға ұқсас оқулықтарды бағалау, нәтижелі құралдарымен, тиісті жабдықталу және білімдердің бақылау процесін меңгеру және дағдыларды қалыптастыруды қамтамасыз етеді. Соңғы жылдары біз білім беру жүйесі алдында тұрған мәселелерді шешуде ақпараттық-коммуникациялық технологияларды қолданудың мүмкіндіктері жайлы жиі айтып жүрміз [9].
Ақпараттық технологияны білім беру жүйесіне енгізу жаңа ғасырдағы ақпараттық қоғамда толықтай өмір сүре алатын және қызмет етуге дарынды бітірушіні дайындап шығуға мүмкіндік береді. Қазіргі кезде ақпараттың көздері өте көп болғанына қарамастан электрондық оқулық-тардың орны ерекше. Электрондық оқу құралдары ақпараттық білімді жетіл-діріп қана қоймайды, сонымен бірге оқу материалын жалпыға бірдей қол жетер-ліктей етеді, ол ақпаратты толықтырады және білім алушыны ақпараттық қоғамда өмір сүруге тәрбиелейді.
Енді қашықтықтан білім беру дегеніміз не деген сұраққа жауап беретін кез келді. Яғни қашықтықтан білім беруді үйренуші және үйретуші уақытқа немесе кеңістікке қарамай кез келген білімді бере алады деп түсінеміз. Егер осы анықтамамен келісетін болсақ, онда қазіргі заманғы қашықтықтан білім беру бұрынғы сырттай оқудың түрі болып қалады.
Қазіргі компьютерлер осы уақытқа дейінгі бізге белгілі барлық ақпаратты беру түрлерін өте жоғары тиімділікпен жасай алатындықтан және де бізге өте маңыздысы - олар білім берудегі алгоритмдерді нақтылайды және оқытушыны білім беру материалымен қамту процесін объективті және оперативті түрде қамтамасыз ету мүмкіндігін беретін болғандықтан, қашықтықтан білім берудің әдеттегі сырттай оқудан принципиалды айырмашылығы қалам мен қағазды - компьютер, көгершіндік поштаны - Интернет ауыстыратынын байқаймыз.
Мультимедиялық компьютер - бұл тек жаңа интегралданған ақпаратты тасы-малдағыш емес, бұл - face to face моделін өте толық және біркелкі көрсететін құрылғы болып отыр. Бұдан басқа, компьютерлерде ғана гипермедиалық сілтемелер негізінде жасалынатын ақпараттық-ізденгіш жүйелер нақтылана алады, бұл оқытудың жекеленуінің маңызды бір құраушысы екенін білеміз[15].
Электрондық оқулық дегеніміз қолданушыға көптеген материалдарды оқып үйренуге, мысалы, электр тогы желі арқылы қалай қозғалады деген немесе тағы сол сияқты сұрақтарды ұғынуға көмектесетін компьютерлік прог-раммалық кешен. Кітаптар осы жұмыстардың мағынасын көрнекі түрде түсі-нуге көмектеседі және де бұл процесстерді қолданушының өзі басқаруына мүмкіндік береді. Сонымен қатар электрондық оқулықтарда пайдалануға ыңғайлы тестілеу жұмыстары және тағы да басқа көптеген қызықтар бар.
Электрондық оқулық термині бір-бірін алмастыра алатын басқа көптеген: ППҚ (педагогикалық программалық құрал), БББПҚ (білім беруге бағытталған программалық құрал), АББЖ(автоматтандырылған білім беру жүйесі) және тағы басқалай айтуға болатын терминдердің орнын басады.
Электрондық оқулықтар - педагогикалық және ақпараттық-коммуника - циялық мультимедиалық технологиялық интеграциялар негізінде құрылады.
Электрондық оқулықтар - бұл пән бойынша методикалық және ақпараттық-анықтамалық материалдардан тұратын автоматтандырылған білім беру жүйесі, сонымен қатар білімді өзіндік алу үшін кешенді түрде қолдануға мүмкіндік беретін программалық жабдық болып табылады.
Электрондық оқулық пен кәдімгі оқулықтың айырмашылығына келетін болсақ, әдетте, электрондық оқулық оқу пәнінің негізгі ғылыми мазмұны бейнеленген ДЭЕМ-дердің магнитті тасымалдағыштарында (қатты немесе жұмсақ дискілерде) болатын білім беру, бақылау, модельдеу және басқа да программалардан тұратын кешен ретінде қарастырылады. Электрондық оқулық мына кездерде ерекше тиімді:
oo жылдам кері байланысты қамтамасыз етеді;
oo әдеттегі оқулықта қажетті мәліметті іздеу қиын болса, мұнда қажет ақпаратты тез табуға болады;
oo гипермәтіндік түсіндірулерге көп бағытталу кезінде уақытты үнемдейді;
oo қысқа мәтін түрінде көрсетеді, модельдейді және т.б. (дәл осы жерде мультимедиалық технологиялардың мүмкіндіктері мен артықшылықтары көрінеді) нақты жеке тұлға үшін анықталған бөлімдегі білімін тексереді.
Мультимедиялық қосымшалар жасаудың қуатты авторлық құралдардың шығуына байланысты программалау тілдерінен жеткілікті дәрежеде қарапайым скрипттік жүйелерге өту басталды, программалық құралдарды жөндеу үрдісі оңайлатылды. Енді мультимедиялық өнімдер құру көп пайдаланушыға мүмкін болды. Қарапайым оқулықты қолданудың тиімсіздігінен, электрондық оқулықтың кейбір жаңа мүмкіндіктерін түсіну үшін мысалдар келтіруге тырысайық [13].
Электрондық оқулық шындыққа жақын мүмкіндіктер болуы керек. Жай оқулыққа қарағанда онда көбірек иллюстрация пайдалануға болады, бей - нефильмдер фрагменттері, және де виртуалдық шындық панорамасын пайда - лануға мұның көмегімен қоршаған ортаның толық бейнесін алуға, нақты заттардың анықтамасын тыңдауға болады.
Сонымен, электрондық оқулық жай оқулықтың барлық мүмкіндіктерін сақтай отырып, осылармен салыстырғанда көрікті ететін гипермедиа мен виртуалды шындық, интерактивтілік, өте жоғарғы ақпарат іздеу элементтерін ала отырып жаңалануы қажет.
Сондықтан, электрондық оқулықты әр пәнге арнап шығаруды бастауы-мыз керек. Электрондық оқулықтың жақсы жасалуы өзінен өзі білім беруді жақсартпайды, сондықтан, осы оқулықтарды пайдаланатын оқытушылардың, жасалған құралдарды жемісті пайдалануы мен олардың сапалы дайындалуына байланысты. Электрондық оқулықтың кемшілігіне дисплейден ақпаратты қабылдауды, экраннан мәтіндік ақпаратты оқыған кітапты оқудан қолайсыз және тиімсіз сонымен қоса кітапқа қарағанда қымбат екенін жатқызуға болады [14].
Электрондық оқулықтарды жасаудағы маңызды ролі оқулықты әдістемелік қамтамасыз етуді жобалау алады. Электрондық оқулықтармен оқытудың (білім берудің) барлық негізгі кезеңдерін автоматтандыру - оқу материалдарының мазмұнын бақылауға және қорытынды бағалаулардың ұсынысын жасауға дейін көздеген . Соның арқасында барлық міндетті оқулық материалдары жарқын, қызықты, ақылдың үлесімен ойындық жүріске ,яғни кең қолданысқа ие мультимедиалық түрін графиктерде, соның ішінде интерактивтік және дауыс жүргізу арқылы ауыстырылады.
Сондықтан, тиімді оқулықтан электрондық оқулық жасауға оның жабдықталуымен ( гипермәтінін жасау) және көрнекілік жағынан жақсы материалмен (мультимедиалық құралмен қоса) және компьютер экранында іске асыру жеткіліксіз. Электрондық оқулықты мәтіндік суреттерге, анықтамаға айналдыру емес, оның негізгі принципіне мән беріледі.
Электрондық оқулық өз кезегінде оқытушыларға, бақылаушыларға, үлгі жасаушыларға және тағы басқаларға бағдарламалардың жинағының ПЭВМ магниттік сақтаушыларда (қатты немесе жұмсақ дискілерде)қондырылуын, мазмұны негізгі ғылыми оқулық тәртібін ұстауды ұсынады. Әдеттегі электрондық оқулық жиі толықтырылады, ал егер неғұрлым нәтижелі болсын десек,онда ол: практикалық кері байланысты шапшаң қамсыздандырады; қажетті хабарды жылдам табуға көмектеседі (соған қоса контекстік іздеу), әдеттегі күрделі оқулықтан қайсысын іздеуді; маңызды гипермәтіндік түсіндірулерге аз сұрай беріп уақытты үнемдейді, сонымен қатар қысқаша мәтінмен - көрсетеді, айтып береді, үлгі жасайды және т.б. оның түсініктемесі жеке адамға лайықтап жасалған, білімдерді тексеру арнайы бөлімде қарастырылады [1].
Электрондық оқулықтың жұмыс тәртіптері
Электрондық оқулықтардың жұмыс тәртібінің ерекшелеп көрсетуге болады:
* бақылаусыз оқыту;
* бақылаумен оқыту, оқытылған әрбір тарау (параграфтың) бойынша арнайы бақылау сұрақтарымен қортылады;
* қорытынды бақылау тест арқылы бітеді.
Оқулықтың электрондық нұсқасы бақылау құралдарына кедергі келтіруде, дәл осы бақылау сияқты оқуда білімдерді бақылау негізгі мәселе болып келеді. Ұзақ уақыт бойы білім берудің дәстүрлі жүйесінде білім бақылауы ереже сияқты, ауызша түрде өткізілген еді. Қазіргі кезеңде тестілеудің әртүрлі әдістері қолданылуда. Көбісі, бұл позицияларды бөлмейді, сондай тесттер қажетті дағдыларды қалай талдау керектігін және мәселенің шешімін табуды шектейді. Жаңа технологияларды қолдану арқылы қашықтықтан оқыту жүйелерінде сапалы және жаңаша мүмкіндікпен шешуге болады. Біз электрондық оқулық түрін құрдық, сайып келгенде жаңа ақпараттық технологияларды қолдану оқу нәтижелілігін жоғарылауына жағдай жасайтындығына үміттенуге болады, сонымен қатар білім алушының дербес дайындалуына таптырмас құралы деуге болады.
Электрондық оқулық білім алушының дербес жұмысы үшін, күндізгі оқуда және әсіресе қашықтықтан оқытуда қажетті:
* оқулық баспа әдебиеттері болғандықтан, материалдардың қарқында дамуы, есту және оның жадымызға әсері және т.б. оқулық материалдарды түсіну жеңіл түседі;
* дайындаудың оның білім алушының қажеттіліктерімен, деңгейімен сәйкес бейімделуді, ойдың мүмкіндіктеріне және шымдануға рұқсат етеді;
* көптеген есептеулерден және өзгертулерден азат етеді, пәннің мәніне оймен шоғырлануға, үлгілердің үлкен санын қарап шығуға және көбірек тапсырмаларды шешуге рұқсат ете білу;
* барлық жұмыс кезеңдерінде өзін-өзі тексеруге арналған өте кең мүмкіншіліктерді пайдалануыға мүмкіндік беру;
* жұмысты көрнекі және ұқыпты формаға келтіруге және файлдық немесе баспадан шығару (распечатка) түрінде оқытушыға тапсыруға мүмкіндік туғызады;
* шексіз шыдамды жетекшінің рөлін атқарады, түсіндірулердің практикалық шектелмеген санын береді, қайталанатын және қайталанатын басқа да сөздерді пайдалану.
Мұндай жетістікке жету үшін студент өз білімін жетік игере білу қажет.
Электрондық оқулық оқытушы үшін ыңғайлы, себебі ол :
* лекцияларға және практикалық жұмыстары өзінің қалауына бағытталады, яғни аз көлемді, бірақ ең мазмұнын есепке алу және ЭО-мен дәрісханалық жұмыстардың дербес жұмысы үшін рұқсат етеді;
арақатынастардың мөлшерін үнемдеуді, үлгілерін ұстауы және мақсаттарды ықшамдауға, дәрісханада қарастырылатын және үйге берілген тапсырманы нәтижелеуге рұқсат етеді; студенттермен жұмыс жасағанда, әсіресе үй тапсырмалардың және бақылау іс-шараларына тиісті бөлімінде дербестікке мүмкіндік береді.
2006 жылдың 1 наурызындағы Қазақстан Республикасының Президенті Н.Назарбаевтың халыққа жолдауында Электрондық үкімет жүйесін шұғыл енгізу қажеттілігін әдейі басқа көрсеткім келеді деп нақты атап көрсеткен. Біз электрондық үкіметпен ел басқарамыз, мемлекеттік органдарды тиімді пайдаланамыз. Электрондық оқулық пен оқытудың негізгі мақсаты: Оқыту процесін үздіксіз және толық деңгейін бақылау, сонымен қатар ақпараттық ізденіс қабілетін дамыту. Білім берудің кез келген саласында ойлау жүйесін қалыптастыруға шығармашылықпен еңбек етуіне жағдай жасайды.
Қазіргі уақытта электрондық WEB оқулықтың қандай екендігі туралы біртұтас ой жоқ. Электрондық оқулық дегеніміз- мултимедиялық оқулық, сондықтан электрондық оқулықтың құрылымы сапалы жаңа деңгейде болуға тиіс. Электрондық оқулық оқушының уақытын үнемдейді, оқу материалдарын іздеп отырмай, өтілген және оқушының ұмытып қалған материалдарын еске түсіруге зор ықпал етеді. Себебі, оқушының өзіне көрнекілік қолданған тиімді қажет элементінің жанында жазуы болады.мазмұны қиындау бір үлкен тақырыптың бөліктерін өткенде қосымша бейнехабар және клиптер қажетті элемент болып табылады. Бейнеклиптер уақыт масштабын өзгертуге және көріністерді тез немесе жәй түрде көрсетуге пайдалы. Электрондық оқулық таңдап алынған хабарды көшіруге мүмкіншілік туғызады. Электрондық оқулықтың ең қажет элементі-аудиохабарлар. Мысалы: құстардың дауыстарына қарай құс екенін ажырата білу,жүрек қағысын байқау. Бір жағынан, электрондық оқулықтың келеңсіз жақтарыда бар. Бұл психология- педагогикалық талаптардың, пәнаралық байланыстардың жоқтығы сияқты. Тағы да бір ең үлкен кемшілігі - фрагменттік бағдарлама. Ол материалды толық қамтуы немесе оқулықтарды толық аудару, берілген материалдағы санитарлық, гигеналық нормалардың сақталмауы, компьютердің графикалық мүмкіншілігінің қолданылуының нашарлығы және әлсіздігі [2].Электрондық оқулықтарды қолданылу барысында оқушылардың сабаққа деген қызығушылығының күрт артқандығы байқалады. Сондай-ақ мұғалімдерге де өздеріне қажетті әдістемелік, дидактикалық көмекші құралдарды молынан ала алады. Заман талабына сай жас ұрпаққа сапалы білім беруде элекрондық оқулықтарды сабаққа пайдалану-оқытудың жаңа технологиясының бір түрі ретінде қарастыруға болады.
Электрондық оқулықтарды дайындаудың бір жүйеге келтірілген зандылығы болуы керек. Осыған байланысты электрондық оқулықтарды дайындауда мынадай дидактикалық шарттарды ескеру керек секілді.
- белгілі бір пәнге байланысты дайындалған электрондық оқулықгың сол пәннің типтік бағдарламасына сәйкес болуын;
- электрондық оқулықтар курста оқытылатын тараулар мен тақырыптарға қатысты лекция конспектісін қамтитын негізгі; зертханалық және практикалық тапсырмаларды орындауға арналған қосымша; материалға қатысты анықгама, библиографиядан тұратын көмекші; аралық және қорытынды бақылау сұрақтарынан тұратын тест; материалды дайындауда пайдаланылған әдебиеттер тізімдері бөлімдерін камтуын;
- электрондық оқулықгың кәдімгі оқулықтар мазмұнын қайталамауын яғни, берілетін тақырыпқа қатысты ақпараттың нақты әрі қысқа берілуін ескеру керек;
- белгілі бір тақырыпқа катысты материал 2-3 экрандық беттен артық болмауы тиіс. Егер мәтін көлемі бірнеше экрандық бетті қамтитын болса онда экранда пайда болатын он жақ тік төменгі көлденеңінен жылжыту сызықгарын электрондық оқулықгы пайдаланушының көп пайдалануына тура келеді [3].
Мұның өзі пайдаланушының материалға қатысты ойын бөледі және мәтінді жоғары-төмен оңға -солға жылжыта беру пайдаланушының шыдамдылығына да әсер етеді.
- бір қатардағы мәтін 62-65 таңбадан аспауы тиіс. Себебі материалды баспаға шығару кажет болса, ол А4 көлемді параққа дұрыс түсетіндей болуы керек.
оқулықты шектен тыс иллюстрациялық анимациялық тұрғыдан көркемдеу пайдаланушыға кері әсерін тигізуі мүмкін, бірақ кейбір пәндерге атап айтқанда физика, химия, биология секілді пәндерге қатысты процестерді анимациялап көрсету, тіпті кинофильмдер мен диафильмдер үзінділерін MPEG, AVI типті файлдар ретінде сақгап, оларды гипермәтінді формат арқылы электрондық оқулықа кірістіру оқулықтың көркемдік әдістемелік деңгейін арттырады.
2.2. Электронды оқулықты пайдалану саласы
Компьютерлік оқу кұралы деп білім берудің компьютерлік технологиясын кеңінен пайдалануға негізделген электрондық оқып-үйрену құралдарын айтады. Өз функционалдық мүмкіндіктеріне қарай компьютер қазіргі кезде оқытудың ең керекті жабдығына айналды, бірақ оны тиімді түрде пайдалану жолдарының әлі ашылмаған тәсілдері, күнделікті сабақгарға қолдану үшін әлі де айқындалатын жақтары көп екенін ғалымдар да, мүғалімдер де жиі айтып келеді. Соңғы кездегі компьютерлердің көптеп қолданысқа енуі бұл проблеманың өте өзекті мәселеге айналғанын тағы да дәлелдеп отыр [4].
Компьютермен оқыту әдісін жүзеге асыру жалпы білім беру ісін жетілдіру тәсіддерімен бірге сонымен тығыз байланысты белгілі бір пәннің өз ерекшеліктерін де есепке алуды талап етеді. мұнда бірнеше мәселені қатар шешуге тура келеді, олар:
компьютерді оқыту ісінің қай жақтарын жетілдіру үшін баса пайдалануға болатынын анықтау;
- оқу процесіне компьютерлендірудің қажетті деңгейін анықтау;
- компьютерге жүктелетін функциялар (іс-әрекеттер) тізбегін анықтау;
- әр пән мұғалімдері мен әдіскерлерінің талап-тілектеріне сәйкес келетін компьютерлік оқу кұралын жасау.
Компьютерлік технологияны қолдану кезінде оқу материалының негізгі көлемі мүғалім емес, компьютер арқылы беріледі. Оқыту процесін жүргізіп отырған мүғалім көбінесе компьютерлік оқу құралын жасауға қатыспайды. Сондықтан мұндай компьютер арқылы оқытуда арналған ақпараттық-оқу материалдарын жасауда оның авторы мен оқыту процесінің "алшақтығы" білім берудің негізігі принципі деп айтуға болады. Бүл принциптің негізінде берілген материадцарды оқып-үйрену процесі оның авторының кеңесі қажет етілмейтіндей болып ұйымдастырылуы жатады, яғни оқу кұралы жаңа материал беріп қана қоймай, оны толық түсіндіре алатындай дәрежеде жасалуы тиіс. Оқу кұралын жасауға берілген техникалық тапсырмада осындай әдістемелік жағына баса көңіл аудару ісі алдын - ала анықталады.
Сонымен компьютер арқылы беруге арналған ақпараттық-оқыту және әдістемелік құралдар құрамына төмендегідей материалдар кіруі тиіс:
- таратылып берілетін оқу материалдары;
- бақылау жөне тестен өткізу материалдары;
- жаттығулар;
- сыныппен (топпен) немесе жекелеп оқытуға және өздігінен оқып-үйренуге арналтан әдістемелер;
әрбір материалды немесе олардың бірнешеуін катарластыра пайдалану тәсілі, яғни оның стратегиясы мен тактикасы және оларды бір-бірімен алмастыру жолдары;
- экранная берілетін барлық ақпараттық-оқу материалдарын компыотердің мультимедиалық мүмкіндігіне жөне сабақтарды сол арқылы беру тәсілдеріне қарай бейімдеу[5].
Компьютерлік оқу кұралы жалпы оқу жүйесіне қойылатын талаптарға сәйкес жасалады, ал оның ақпараттық-әдістемелік негізін жоғарыда айтылған материалдар кұрайды. Ол алдын -ала жоба бойынша анықталган компыотерлік технология негізінде жасалған білім беру мәселелерін шешіп, оқыгу-үйрету функциялары мен оқу процесін басқару істерін жүзеге асыруы тиіс.
Оқыту жүйесіне арналған программалық жабдықтама ретінде жасалатын компьютерлік оқу кұралын даярлау көпжакты мәселе болып саналады, оны жүзеге асыру үшін әр түрлі салаларда істейтін мамандарды пайдалана білу қажет 5.
Білім берудің саласында " Электрондық оқулықтарды" пайдалану оқушылардың, танымдық белсенділігін арттырып кана қоймай, логикалық ойлау жүйесін қалыптастыруға шығармашылыкпен еңбек етуіне жағдай жасайды.
Осы уақытка дейінгі білім беру саласында тек мұғалімнің айтқандарын немесе оқулықгы пайдалану казіргі заман талабын канағаттандырмайды. Сондықтан казіргі ақпараттандыру қоғамында бұл оқулықтарды пайдаланбай алға жылжу мүмкін емес.
Соның нәтижесінде оқушылардың пәнге деген қызығушылығы артып, шығармашылықпен жұмыс жасауына кең мүмкіндік ашылды.
Оқу материалдарын ұтымды игерудегі электронды оқу кұралдарының атқаратын рөлі зор. Онда пәндегі теориялық тақырыптар кеңінен беріліп түсіндіріледі. Теориялық материалдарды графикалық иллюстрация түріндегі әртүрлі суреттер,сұлба тәсілдер арқылыт олыктырып отырса, онда теориялық білімді оқып, көзбен көріп, түйсініп және оны мида бекіту үрдістері бір уақытта өтіп отырады да материалды қорыту үрдісі ұғымды болады.
Электрондық оқулықтар ғылыми негізде дайындалған педагогикалық ақпараттық өнім. Электрондық оқулық дайындаудың концептуальдық негізі модульдық оқытудың педагогикалық теориясы болып табылады. Сонымен қатар электрондық оқулық дайындаудың педагогикалық принциптер жүйесі оқытудың дидактикалық жүйесіне сәйкес келеді. Яғни, процесінің автоматтандырылған формасы іспетті. "Электрондық практикум" берілген. Оқушы оқулықгы қажет етпей-ақ информатика негіздерінен кез-келген мәліметті тауып алып, оқып-ақ үйренуіне болады. Лабораториялық, практикалық жұмыстар компьютер көмегімен тез, жылдам түсіндіріледі. Бағдарламаны меңгеруге арналған тест сұрақтарымен қамтамасыз етілген.
Қазіргі кезде негізінен білім жүйесінің барлық сатылары үшін электронды оқулықтар жасаумен шұғылданып келеді. Электронды оқулық оқушы үшін дайын материал. Оқушылар үшін электрондық оқулық- мектепте оқыған жылдардың барлығында да өздері толықгырып отыра алатын және нәтижелік эмтиханға дайындалуға көмектесетін мәліметтер базасы болып келеді. Электронды оқулықтармен жұмыс істеу әрбір оқушының өз мүмкіндігін есепке ала отырып, оқып үйрену ісін жеке дара жүргізу болып саналады.
Мұғалім үшін электронды оқулық бұл күнбе-күн дамытылып отыратын ашық түрдегі әдістемелік жүйе, оны әрбір оқытушы өз педагогикалық тәжірибесіндегі материалдармен толықтыра отырып, ары қарай жетілдіре алады.
Электрондық оқулықтарды дайындаудың бір жүйеге келтірілген зандылығы болуы керек.
Қоғамның дамуы бүгінгі таңдағы білім беру процесінде дамыған елдер стандартына деген ұмтылысты қажет етуде. Ал әлемдік білім кеңістігіне ену, әрине, бәсекеге қабілеттілік ұғымымен байланысты. Қажеттілік, қабілет, мүмкіндіктен туындайтын нәтиже даму мен ұмтылыс арқылы жүзеге асады. Осыған орай, жаңа қабылданған Білім беруді дамытудың мемлекеттік бағдарламасы - Қазақстан Республикасының 2020 жылға дейінгі стратегиялық даму жоспарын жүзеге асырудың өзекті бағыттарының бірі. Жаңа бағдарламаның ерекшелігі - жаңашылдығы. Атап айтсақ, Бағдарламада білім беру саласына электрондық оқыту жүйесін енгізу жеке бір бағыт ретінде қарастырылған.Бұл жүйені ұйымдастыру жағынан қамтамасыз етуді Білім берудегі жаңа ақпараттық технологиялар орталықтары жүзеге асыратын болады. Электрондық оқыту жүйесін білім саласына енгізудегі басты мақсат - білім беру үрдісінің барлық қатысушыларының үздік білім беру ресурстары мен технологияларына тең қол жеткізуін қамтамасыз ету. Ал бұл мақсатты жүзеге асыру үшін оқу үрдісін автоматтандыруды енгізуге жағдай жасау қажет. Мақсатқа қол жеткізу оқу сапасын, білімді басқарудың тиімділігін, сыртқы ортамен ақпараттық кірігуін арттырады. Білім беру жүйесін басқаруды қолдаудағы басты құрал болуы себепті электрондық оқыту жүйесі білім беру ортасы жайлы барлық қажетті мәліметтерді сақтауы тиіс. Сондай-ақ, ол - білімді дамытудың ақпараттық және ғылыми-әдістемелік қамтамасыз ету құралы, екіншіден, электрондық оқыту жүйесінің кез келген түйінінен мәліметтерді орталықтандырып жинақтау арқылы білім беру жүйесінің мониторингін жасау құралы, үшіншіден, білім беру жүйесі туралы қажетті статистикалық мәліметтерді және түрлі аспектілер бойынша есеп беруді қалыптастыруды қамтамасыз ететін шешім қабылдау құралы ретінде әрекет етуі тиіс.
Электрондық оқыту жүйесі барлық білім беру мекемелері, мұғалім, оқушы және олардың білім беру ортасында ауысып отыруы туралы мәліметтерді сақтайды.
Қорыта айтқанда, электронды оқыту жүйесі төмендегідей ішкі жүйелерден тұрады:
Ұлттық білімдік мәліметтер қоры;
Мектептерді басқарудың ішкі жүйесі(мектеп іс қағаздарын жүргізу,т.с.с)
Электрондық оқулықтар ішкі жүйесі-e-Book;
Оқыту үрдісін басқару ішкі жүйесі-LMS;
Оқу мазмұнын басқару ішкі жүйесі-LCMS;
Тестіні басқарудың ішкі жүйесі-TMS;
Дамытуды басқару ішкі жүйесі-DM;
Мониторинг және талдау ішкі жүйесі,
Сыртқы ақпараттық жүйелермен біріктіру модулі.
Жаңа мемлекеттік бағдарламаның негізгі бағыттарының бірі - электрондық оқыту жүйесін іске асыру қандай мүмкіндіктер береді?
Таратып айтсақ, электрондық оқыту жүйесінде әкімші, директордың орынбасары, мұғалім, оқушы, медициналық қызметкер, кітапханашы үшін функционалдар әзірленетін болады.
Оқушы автоматтандырылған жүйеде өзінің жеке портфолиосын, күнтізбесін, күнделігін жүргізеді. Ал мұғалім күнтізбелік-тақырыптық жоспары бар электрондық дәптерді, сынып журналын, хабарландыру қызметін (алда болатын жоспарлы және жоспардан тыс жиналыстар мен кездесулер туралы оқушылардың ата-аналарына e-mail немесе sms-хабарламалар, есептелік және т.б. жіберу) толтыратын болады. Ата-аналар қауымы тәрбие мәселелері бойынша кеңестер алу, сондай-ақ қашықтықтан баласының сапалы орта білім алуы мен жетістіктері туралы ақпараттық хабарлама алу мүмкіндігіне ие болады.
Оқытушылық жүктемені, сабақ кестесін, үлгерім мониторингі мен оқушылардың сабаққа келуін, педагогтің қызметін, есептілікті директордың орынбасары жүзеге асырады. Жүйе әкімшісі жергілікті және ғаламдық есептеу желісін, телефон жүйесін немесе дауыс поштасы жүйесін қоса алғанда, көп қолданыстағы компьютерлік жүйенің жұмыс істеп тұруына жауапты болады. Міне, жоғарыда атап көрсетілгендей, біздің алдымызда осындай келелі міндеттер тұр. Мемлекет өз кезегінде ақпараттық технологиялардың дамуына, білім беру мекемелерінің компьютерлік, интерактивті техникамен, ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz