Асептика және Антисептика

Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 1
Асептика терминінің түсінігі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 2
Асептиканың айқынды көріністері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. 5
Антисептика терминінің түсінігі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. 6
Антисептиканың түрлері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 7
Қазіргі заманғы антисептикалық заттар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 12
Пайдаланған әдебиеттер ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... . 13

Әлемнің барлық мемлекеттерінде, оның ішінде экономикасы дамушы елдерде денсаулықты сақтаудың түйінді мәселелерінің бірі болып АІИ-мен (аурухана ішілік инфекциямен) күрес болып табылады. АІИ эпидемиологиялық таралуы мен асқыну қасиеттерімен сипатталады. Аурухана ішілік инфекция әлемнің барлық елдеріндегі емдеу мекемелерінде кеңінен таралған және денсаулық сақтау орнына өте күрделі мәселе болып отыр. Мұның барлығы (яғни осындай инфекциялар) негізгі аурулар ағымын тездетіп, науқас өміріне қауіп тудырып, ауруханадағы науқастардың емделу уақытын ұзартады және үлкен қосымша экономикалық дағдарысқа әкеліп соғады. Ресейде ауруханаішілік инфекциядан 2 млн. адам зардап шегеді, олардан жазылу 15%-ы қөрайды. Әртүрлі Европа елдерінде аурухана инфекция жиілігі 6%-дан 27%-ға дейін құрайды.

1. Покровский В.И., Поздеев О.К. Медицинская мякробиолопи. - М.М., -1998. -1184с.
2. Борисов Л.Б. Медицинская микробиология, вирусология, иммунология-Москва, 2000 г.
3. Воробьев А.А., Быков А.С. Пашков Е.П., Рыбаков А.М. Микробиология. - М.,М.-1998.-33бс.
4. Лабораторные методы исследования в клинике. Справочник (под ред. В.В. Меньшикова). М.М. 1987. - 367 с.
5. СкалаЛ.3., Сидоренко С.В., НемрошсваА.Т., Резван С.П. Практические аспекты современной клинической микробиологии. - М., Лабинформ. - 1997.- 184с.
6. Медицинская микробиология. Под ред. Покровского В.И. // М.: ГЭОТАР Медицина, 1999.
7. Азизов И.С. Основы клинической микробиологии // Караганда, 2006. - 280 с.
8. Клиническая микробиология; Методические указания. Котова А.Л. Алматы 2004.-162с.

Қосымша
1. Определитель бактерий Берджи. - Иац. Мир, - 1997, т. 1-2.- 800 с.
2. Д. Саттон, А.Фотергиля, М.Ринальди. Определитель патогенных и условно-патогенных грибов. - Изд. Мир. -2001. 470 с.
3. Коротяев А.И., Бабичев С.А. Медицинская микробиология, иммунология и вирусология. - С-П. - Спец. литература: - 1998- 592 с.
4. Маянский А. Микробиология для врачей. М.М. - 2000.- 300 с.
5. Райкис Б.Н., Пожарская В.О., Казиев А.Х. Общая микробиология с вирусологией и иммунологией (в графическом изображении). Москва. - Триада-х.- 2002.- 348 с.
6. Амиреев С.А. Эпидемиология. - 1-2 том. - Алматы. - 2002. - 693 с.
7. Руководство по основным клиническим лабораторным исследованиям (Для учреждений первичной медико-санитарной помощи). - Алматы. - 1999. - 209 с.
8. Красильников А.П., Романовская Т.Р. Микробиологический словарь - справочник.// Минск: Асар, 1999. – 398 с.

Пән: Медицина
Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 18 бет
Таңдаулыға:

АЛМАТЫ ЭНЕРГЕТИКА ЖӘНЕ БАЙЛАНЫС УНИВЕРСИТЕТІ
Еңбек және қоршаған ортаны қорғау кафедрасы

Тіршілік қауіпсіздік негіздері
Тақырыбы: Асептика және Антисептика

Орындаған: КТТк-14-1 топ студенті Жақып Б.Қ
Тексерген:

Алматы 2014

Мазмұны
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. 1
Асептика терминінің түсінігі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... . 2
Асептиканың айқынды көріністері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. 5
Антисептика терминінің түсінігі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 6
Антисептиканың түрлері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... . 7
Қазіргі заманғы антисептикалық заттар ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... 12
Пайдаланған әдебиеттер ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... . 13

Кіріспе
Әлемнің барлық мемлекеттерінде, оның ішінде экономикасы дамушы елдерде денсаулықты сақтаудың түйінді мәселелерінің бірі болып АІИ-мен (аурухана ішілік инфекциямен) күрес болып табылады. АІИ эпидемиологиялық таралуы мен асқыну қасиеттерімен сипатталады. Аурухана ішілік инфекция әлемнің барлық елдеріндегі емдеу мекемелерінде кеңінен таралған және денсаулық сақтау орнына өте күрделі мәселе болып отыр. Мұның барлығы (яғни осындай инфекциялар) негізгі аурулар ағымын тездетіп, науқас өміріне қауіп тудырып, ауруханадағы науқастардың емделу уақытын ұзартады және үлкен қосымша экономикалық дағдарысқа әкеліп соғады. Ресейде ауруханаішілік инфекциядан 2 млн. адам зардап шегеді, олардан жазылу 15%-ы қөрайды. Әртүрлі Европа елдерінде аурухана инфекция жиілігі 6%-дан 27%-ға дейін құрайды.
АІИ қоздырғышы болып әртүрлі бактерия, вирустар саңырауқұлақтар және қарапайымдылар өкілдері болып табылады. Алайда жетекші болып патогенді және шартты патогенді есебінде бактериялар табылады. Олардың тізімі өте ауқымды. Олардың ішіне стафилакокктардың бірнеше түрі: микоплазмалар, бактероидтар, фузобактерия, клостридиялар және т.б. Саңырауқұлақтардың ішінде ең жиі кездесетін АІИ қоздырғышы Candida туыстасының өкілі сонымен бірге пневмацистер. Ал вирустардың ішінде: ортомиксовирустар, аденовирустар, В, С, Д гепатит вирустары, энтеровирустар, сонымен қоса АИВ.
Әртүрлі микроорганизмдердің нақты әсер ету ролі әртүрлі себептерге байланысты, ол: бөлме ішіндегі науқас санына, аурухананың орналасу орнына, санитарлық-гигиеналық тәртіпке байланысты. Алайда әртүрлі елдерде көптеген зерттеулер көрсеткіштері бойынша соңғы жылдары АІИ этиологиясында грамм коккпен қоса грамм теріс бактериялар да маңызды рөл атқарады. АІИ шартты-патогенді кейде патогенді емес те түрі болады. Ал энтерококктар жарақат инфекцияларының қоздырғышы болып табылады, ол әртүрлі іріңді хирургиялық аурулар, босанушылар және гинекологиялық науқастарда іріңді асқынуларды тыдырады және энтерококктар сепсис, эндокардит тудырады, бүйрек және несеп жолдарын зақымдайды, жаңа туған нәрестелер ауруларының этиологиясында маңызды роль атқаратын. S.аgalactiae-ң ең жиі тудыратын аурулары: тыныс алу жолдарының ауруларын, септицемияны, менингитті. Жұғу жолының көзі аналары болып табылады, шырышты босану жолында жие табылады, сонымен қатар перзентхананың қызметкері, тұрмыстық-қатынас жолы арқылы жұғуы мүмкін.
АІИ пайда болуы айтарлықтай экономикалық зиян әкеледі, орта есеппен күніне кереуетті 2-3 есе көбейтеді. Ауруханаішілік инфекция түрлерінің ішіндегі жие кездесетіндері: зәр шығару жолдарындағы инфекциясы (40 %), жарақат ( 25%), тыныс алу жүйесінің (16%), септицемия ( 35%).
Ауруханалық инфекциямен күресу шаралары аурудың қоршаған ортасынан басталады: айқасқан контактыны ескертеді. Антибиотиктерді тағайындау олар ағзадағы қалыпты микрофлора балансын бұзады, жоғарғы резистенті микробтардың тууына әкеліп соғады, суперинфекцияға жағдай тудырады. Бұл тұрақты және вирулентті микрофлораның даму процессі, ол патогенді организмдердің антибиотикке деген сезімталдылық қасиетің тежеу нәтижесінде пайда болады. Шаралар ауруларға бағытталған болу қажет; бір рет қолданатын төсек-орындарды, сүлгілерді, қолғаптарды енгізу, іріңді және таза палаталарды, бөлімдерді, операция жасау бөлмелерін бөлу және медициналық құрал-жабдықтарды бөлмелерін залалсыздандыру, науқастармен тікелей байланыс кезінде және одан кейін қызметкерлер мен дәрігерлердің қолын залалсыздандыру;төсек матрастарын, жастықтарды, көрпелерді залалсыздандыру.

1
Асептика
Асептика - хирургиялық инфекцияның алдын алудың қазіргі замаңғы тәсілі. Инфекцияның көзі. Хирургиялық бөлімнің ұйымдастырылуы. Операциялық блок. Әуеден, тамшы арқылы, жанасу арқылы және имплантациялық жолмен түсетін инфекцияның алдын алу. Таңу, тігу материалдарын, киімді, қолғап, резиналық заттарды және аспаптарды залалсыздандыру. Қызметкерлер мен операциялық бұйымдарды операцияға дайындау.
Листер 1867 ж. операция жасау үшін асептикалық тәсіл ұсынып, осы бағытта операциялық бөлменің ауасындағы, заттардағы, ауадағы инфекцияны жою үшін күшті антисептик карбол қышқылын кеңінен тәжірибеде қолдануды ұсынды.
Асептикалық тәсіл ірі жаңалықтардың бірі болып хирургияның дамуына үлкен жол ашты. Карбол қышқылы күшті улы зат болғандықтан, уланған аурулардың да, қызметкерлердің де саны көп болды. Сондықтан, карбол қышқылын алмастыратын заттарды іздестіру басталды. Н.В. Склифосовский сулеманы, иодоформды қолданса, П.П. Полехин трихлорфенолды ұсынды, ал С.П. Колемин салицилат қышқылын қолданды. Асептикалық заттар өте улы болғандықтан көптеген хирургтар одан мүлдем бас тартты.1881 жылы неміс хирургі Бергман антисептикалық дәуірді асептика дәуіріне алмастырды. Дәл осы кезде микробиология да кеңінен дами бастаған еді. Микробиологтар қоздырғыштардың жоғары деңгейдегі қызудың әсерінен өлетінін және бұл әдіс басқа әдістерге қарағанда нәтижелі екендігін дәлелдеп берді.
Луи Пастер өзінің тәжірибелерінде бактериялардың қайнату мен жоғарғы деңгейдегі қызудың әсерінен өлетінін дәлелдеді.
1881 жылы Роберт Кох өсетін орталар мен лабораториялық ыдыстарды заласыздандыру үшін будың ағынын пайдалануды ұсынды.Бұл айтылған тұжырым автоклав жасау үшін кеңінен қолданылды.
Өткен ғасырдың 80-ші жылдарының соңында әр елде әртүрлі ғалымдар бір-біріне байланыссыз асептикалық әдістерді дамыта бастады. Бергман мен Шиммельбуш осы бағытта үлкен жетістіктерге жетті. Бергман аспаптардағы, киімдердегі, таңу, тігу заттарындағы қоздырғыштарды ыстық су мен будың көмегімен жоюды ұсынды. Россияда асептиканың негізін қалыптастырғандар И.В. Склифосовский (Москва), Ф.А. Рейн (Киев), Н.Н. Финоменов пен Л.Л. Левшин (Қазан), В.А. Ратимов, М.С. Субботин (Петербург) болып табылады.
1890 жылы асептика мәселесі Берлиндегі хирургтардың халықаралық конгресінде талқыланды. Осы конгрестен кейін асептика кеңінен қолданыла бастады. Асептиканы енгізу хирургияның жаңа дәуірінің бастамасы болды. Жасалған операциялардың саны арта түсті. Операциядан кейін асқыну аз болғандықтан жедел аппендицит, жедел холецистит, асқазанның, он екі елі ішектің ойық жарасының асқынуы, т.б. ауруларды хирургтар операциялық әдістермен емдейтін болды. Сонымен, асептика деген не?

2
Асептика - физикалық тәсілдер мен химиялық дәрілерді қолдана отырып қоздырғыштардың операциялық жараға түсуінің алдын алатын тәсіл. Бір сөзбен айтқанда, жарамен жанасатын заттардың барлығы қоздырғыштардан таза болуы керек. Енді инфекцияның жараға қайдан түсуі мүмкін екендігін айта кетейік.
Қоздырғыштар табиғатта кең тараған, олар адам терісінде, денеге жанасатын барлық заттарда, суда, ауада, ас қорыту, тыныс алу жолдарында, т.б. кездеседі. Осыған байланысты инфекция сыртқы (экзогенная) және ішкі (эндогенная) болып екіге бөлінеді.
Сыртқы инфекция - қоздырғыштар жараға сыртқы ортадан түседі: ауа арқылы, түкірік (тамшы), жарамен жанасатын заттардан (жанасу) және жарада қалдырылған заттар арқылы (имплантация).
Ішкі инфекция - жараға ағзаның өзіндегі қоздырғыштардың өсіп-өнуіне байланысты түседі. Инфекцияның көзі тері мен кілегейлі қабық (сыздауық, іріңді жаралар, терідегі жарықтар, сызаттар, күстер, коньюктивит, ринит, т.б.) болып табылады. Сонымен бірге қоздырғыштар операциялық жараға одан қашықта орналасқан аймақтардан ығысып түсуі де мүмкін. Олар қан арқылы немесе лимфа жүйесі бойынша түсуі мүмкін.
Ішкі инфекция туралы айтқан жөн. Мысал ретінде, шіріген тістегі, ЛОР - мүшесіндегі, ас қорыту, зәр шығару жүйелеріндегі инфекцияны айтуға болады. Кез-келген операция ағзаға және жүйке жүйесіне үлкен физикалық салмақ түсіреді. Әсіресе жүйке жүйесіне үлкен күш түседі. Осы кезде мүлгіп тыныштықта жатқан инфекция операциядан кейін күш жинап, көптеген асқынулар туғызып, тіпті өмірге қауіп төндіруі мүмкін. Сондықтан да ауруды операцияға дайындағанда оны жақсылап тексеріп, ішкі инфекцияның бар - жоғын анықтау керек. Табыла қалған жағдайда, оларды емдегенше операцияны жасамай, күте тұрған дұрыс.
Мысалы: хирургиялық бөлмеге 18 жасар жігіт түсті. Диагнозы: Кіндік жарығы. Тексере келгенде мойнының артқы жағынан сыздауық табылды. Осындай жағдайда не істеу керек? Екі-үш аптадан немесе 1-2 айдан кейін сыздауық жазылған соң науқасты операцияға алуға болады.
Хирургиялық бөлімді дұрыс ұйымдастыру үшін мынандай жағдайларды ескеруіміз қажет: бір төсек орынға 6,5-7,5 м2 орын бөлінеді. Бөлмелерден бөлек операциялық, таңу, емдеу, жуындыру бөлмелерін, дәретхана, асхана, буфет, дәрігерлер, бөлімше меңгерушісінің, медбике бөлмелерін дұрыс орналастыра білу қажет.
Аурухана орталықтан жылумен және ыстық сумен қамтамасыз етілуі керек. Сонымен бірге ауаны алмастырып, тазартып, жылытып тұратын кондиционер, желдеткіштер, орталық ыстық және суық су құбырлары және канализация, т.б. болуы тиіс. Үлкен ауруханаларда әр бөлімнің өзінің емдейтін ауруларының түріне байланысты арнайы аспаптары, емдеу құралдары болғаны дұрыс.

3
Хирургиялық бөлімнің іріңді, таза, жарақаттық болып бөлінуі - науқастарды әсерлі емдеп, асқынулардың алдын алуға мүмкіндік береді. Егер хирургиялық бөлім бұлай бөлінбеген болса, онда бұл бөлімде таза, іріңді, жарақаттық арнаулы бөлмелер ұйымдастырған дұрыс. Іріңді аурулары бар бөлмелер операциялық блок (ОБ) пен таңу бөлмесіне жақын орналасуы керек.
Оперблокты ұйымдастырғанда сырттан инфекцияны жараға түсірмеуге, операцияны дұрыс орындауға барлық жағдайды ойластырып, ұйымдастырып жасау қажет. Сондықтан да оперблоктың құрылысы, құрал-жабдықтары оларды тазалауға ынғайлы болуы тиіс, терезелері солтүстікке немесе батысқа қарай орналастырылып, көшенің шуынан, шаң-тозаңнан алыс болғаны дұрыс. Мүмкіндігінше терезелер ағаштар өсіп тұрған жаққа қарап тұрғаны дұрыс.
Хирургиялық бөлімдегі оперблок былғанатын, ластанған жерлерден (дәретхана, буфет, асхана, лекция, оқу бөлмелерінен) алыс орналасуы тиіс. Қалыпты жылылық 22-24 болып, ауаның ылғалдығының 500 С жоғары болмауын, ондағы ауаның күніне 3-4 рет тазартылып отырылуын қадағалау қажет.
Оперблокқа мынадай бөлмелер кіреді: операциялық, жуыну, аспаптар тұратын, залалсыздандыру, автоклавтық, жабдықтар қоймасы, қан құю, қызметкерлерге арналған, гипс салатын, операциядан кейінгі бөлмелер. Іріңді жараларға операция жасалатын бөлме бөлек іріңді бөлімде орналасуы тиіс. Ол ешқашанда жалпы операциялық блокта орналаспауы керек.
Операциялық бөлменің едені, қабырғалары, төбесі жууға ыңғайлы бұйымдардан жасалады. Операциялық жиһаздар тот баспайтын құрыштан жасалады немесе су өткізбейтін майлы бояумен сырланады. Операциялық жиһаздар да жуылады. Операциялық бөлмеде заттар мүмкіндігінше аз болуы керек. Жұмыстан тыс уақытта бөлмені жуып қою керек. Бөлмеге тек таза халат, қалпақ, маска, аяққа жеңіл байпақ (бахилл) киіп қана кіруге рұқсат етіледі.
Медициналық қызметкерлер операция кезінде тазалық сақтауы керек: қанмен немесе басқа сұйықтармен ыластанған сүлгілерді, құрал-саймандарды арнаулы тегене-ыдысқа тастау керек. Операция кезінде сорылып алынған қан, әртүрлі сұйықтар, ірің, т.б. жабық жиналады. Операция кезінде сөйлеуге, қажетсіз, әрі - бері жүруге тыйым салынады. Өйткені бұл ауадағы қоздырғыштар санын көбейтеді.
Операциялық бөлмені тазалаудың 4 түрі бар:
1. Операция кезінде санитарка еденге түсіп кеткен әртүрлі заттарды, сүлгіні көтеріп, төгілген қанды, сұйықты т.б. сүртіп алады - бұл операция кезіндегі тазалық сақтау шаралары болып саналады.
2. Операция біткеннен кейін бөлме жақсылап, мұқият жуылып, тазаланады.
3. Операциялық күн біткеннен кейінгі тазалау - соңғы тазалау болады.
4. Жалпы тазалау - аптасына бір рет операция болмайтын күні жасалады.
4
Ауа мен тамшы арқылы тарайтын инфекцияның алдын алу.
Асептикалық тәсілді қолданғанда ауа мен тамшы арқылы тарайтын инфекцияның алдын алуға көп көңіл бөлінеді. Ол сөйлегенде, түкірікпен бірге сөйлегенде, түкіргенде, жөтелгенде, әсіресе баспа, тұмау, тыныс жолдары мен ауыратын адамдардан таратылады, қоршаған кеңістіктен беткейлерге түседі. Сондықтан, операциялық бөлмеде әрбір қызметкерлер өзін-өзі ұстаудың ережелерін білу керек.
Көрнекті ғалым Листердің кезінде-ақ дәрігерлер ауадағы инфекцияға көп көңіл бөліп, ол жараға түспес үшін оны карбол қышқылы арқылы жоюға тырысты. Бактериалдық зерттеулер арқылы операциялық бөлменің ауасындағы қоздырғыштар саны операциялық күннің соңына қарай күрт өсетіні анықталады. Міне, сондықтан да жүргізілетін операцияларды күннің бірінші бөлігінде жасаған дұрыс.
Қоздырғыштар операциялық бөлменің ауасына қандай жолдармен түседі?
Оның екі жолы бар:
1) Бөлмедегі адамдардың ауызынан тамшы арқылы таратылады;
2) Шаң-тозаңмен бірге тарайды;
Аудағы қоздырғыштар саны бөлмедегі адамдардың саны мен олардың асептикалық тұрғыдан өздерін қалай ұстағанына тығыз байланысты келеді. Егер де бөлмеде адам көп болып, олар жөтеліп, түшкіріп, сөйлеп тұрса, ауада қоздырғыштар саны бірден көбейіп, артынан операциялық жараны іріңдетуі мүмкін.
Егер де тұмылдырықты (маска) дұрыс кимесе (мысалы: мұрын жабылмаса) операциялық бөлмеде сөйлеп, түшкіріп, жөтеліп тұрғанда, жарада қауіпті асқынулар болатынын естен шығармау керек. Сондықтан да операциялық бөлмеде мүлдем сөйлеуге болмайды. Тек, операцияға қатысып жатқан қызметкерлерге, оның өзінде тек, іске қатысты сөз айтуға рұқсат етіледі.
Инфекцияның шаң - тозаңмен таралуын айтқанда: оның негізгі себебі операциялық бөлмеде әрі-бері жүру, еденді құрғақ шүберекпен сүрту болып табылатынын айта кеткен жөн. Еденге төгілген ірің немесе тасталған сүлгілер кепкеннен кейін олардағы ірің мен қан шаң-тозаңға айналады, одан жүрген кезде ауаға көтеріліп, жараға түседі. Ең қауіптісі шаңнан түсетіні, одан кейінгісі - тамшы арқылы түсетін инфекция. Бөлмеде адам көп жиналып, жүріс көп болса ауаның ағымы күшті болады да, ондағы қоздырғыштардың жараға түсуі күшті болады. Сондықтан да операциялық бөлмеде әрі - бері жүруді азайту қажет. Бұл туралы әр уақытта лекцияда да, сабақта да, оперблокта да, таңу бөлмесінде де қайталап айтып отыру қажет.

5

Антисептика.
ХІХ ғасырдың бірінші жартысында хирургияның өркендеуіне тежеуші себептердің бірі болып операциядан кейінгі жаралардың іріңдеуі болды. Жаралар күрделі және өте қарапайым операциялардан соң да іріңдеді.
Сепсис, күйдіргі, тілме (рожа), шіру (гангрена), сіреспе (столбняк) сияқты қауіпті асқынулар операциядан соң жиі кездесіп, сырқаттар мен жараланғандардың өлімдеріне себеп болды. Мұның барлығы сол уақыттағы хирургтардың іріңдеген жараның емделу тәсілдерінен бейхабар болғандықтарынан болса керек.
Антисептика ұғымын хирургияға 1760 ж. ағылшын әскери хирургі Pringl енгізді. Бірақ, бұл ұғым еңгізілгенге дейін де залалсыздандырудың тәсілдері бұдан бұрыңғы уақыттарда да қолданылды.
Дәрігердің қолдарының және жарамен жанасатын заттардың тазалықтары ежелгі Индия мен Грецияда міндетті түрде талап етілді.
Гиппократ жараларды жуу мен таңу кезінде қайнаған сумен, виноға батырылған таза және жақсы сорғыш таңушы заттарды, құралдарды пайдаланды.
Антисептикалық дәуірге дейінгі жүргізілген операциядан кейінгі өлім өте жоғары болды. Сол кездің өзінде жараның іріңдеуінің себептерін - жараға сырттан қандайда бір тірі нәрселердің түсуінен болар, - деген қозқарастар қалыптаса бастады.
Атақты хирург Бильрот жаралардың іріңдеуінің себептері қандайда бір төменгі тектес организмдерден десе, оның отандасы И. Земмельвейс жараның жазылуына хирургтің қолдарының жеткіліксіз түрде тазалануы үлкен қауіп төндіретіндігін сезіп, ұққан. Ол антисептика тәсілдерін құруға ең жақын келгендердің бірі: бірінші болып дәрігерлік тәжірибеде хлорлы суды қолданды, әсіресе аспаптарды, перзентханада босану жолдарын тазалауға жүйелі түрде пайдаланды.
Орыстың ұлы хирургі Н.И. Пирогов жаралардың ластануын ауа арқылы таралатын тірі қоздырғыштардан, - деп санады. Ол жаралыларды іріңдеуден ұқыпты түрде бөлек жағдайда ұстауын талап етіп, алғашқы болып жараланғандарға аурухана ішілік іріктеуді (сортировка) еңгізеді.
ХІХ ғасырдың 60-70 жылдары жаралардың іріңдеу себептерін ғылыми зерттеу негізге алынды. 1857 ж. белгілі француз химигі Луи Пастер спиртті және сірке қышқылдарының бөлініп алыну заңдылықтарын зерттей келе олардың қоздырғыш қасиеттерін тапты. 1860-1861 ж. Пастер тамаша тәжірибе жүргізіп, қоректік орталардың залалдануының себебі қоршаған ортадағы қоздырғыштардың әсерінен екенін дәлелдейді.
1867 ж. Джозеф Листердің тұжырымдамасы бойынша операциядан кейінгі өлімге әкелуші жаралық инфекциялардың хирургиялық бөлімдерде кең етек алуы, жараға тыстан енген қоздырғыштың немесе жұқтырылған бастаманың әсерінен, - деген көзқарасын тірек еткен жұмысы жарық көрген.
Листердің еңбегінің маңызы оның жаралардың залалдануы туралы сұрақтарды Пастердің зерттеулерімен байланыстырып, бірінші болып осы құбылысқа ғылыми бағыт беріп, хирургиялы инфекциялармен күресуде теориялық жағынан негізделген іс қимылдарды ойластырды. Кейінірек бұл жаңалықтар хирургия тарихында антисептикалық әдіс, - деген атпен белгілі бола бастады. Сонымен, хирургияның Листердің енгізген әдісіне дейінгі тарихы - антисептикаға дейінгі кезеңге, ал Листердің көзқарастары мен әдістері қанат жайған шақ - антисептикалық кезеңге жатады.
Листердің әдісінің негізі неде? Листер күшті химиялық ертіндінің көмегімен (карбол қышқылы) жұқтырушы бастаманы тек жараның өзінде ғана емес сонымен қатар аспаптарда, киімдерде, хирург пен операциялық бике қолдарында және операция алқабында жоюды көздеді.

6

Операция бөлмесіндегі ауа аппарат арқылы 3% карбол қышқылын бірнеше рет бүркіп шашу арқылы тазартылатын болды. Соның арқасында мынадай жағдай қалыптаса бастады: ешбір нәрсе тазаланбастан бұрын жарамен жанаспауы қажет.
Россияның алдыңғы қатарлы дәрігерлері антисептикалық әдістің құндылығын жоғары бағалап, емдеу мекемелерінде кейіннен қолдана бастады.
Қазіргі кезде антисептика деп жарадағы қоздырғыштар санының азаюына, оның жараға еніп, өсу қауіпін төмендетуге бағытталған тәсілдер мен әдіс, іс қимылдар жүйесін айтады. Бұған инфекция қоздырғыштарының тасымалдануын төмендету, оның көбею, өсу қабілетін үзу, залалданған аймақтарды емдеу арқылы қол жеткізуге болады.

Антисептиканың түрлері.
Механикалық, физикалық, химиялық, биологиялық және араласқан түрлерге бөлінеді.
Механикалық антисептика - жарада бактерияны өсірмеудің алдын алу үшін жараны бөгде заттардан тазартып, ернеуі мен түбін кесіп алып тастайды. Бұл - хирургияда жараны алғашқы хирургиялық өңдеу операциясы, - деп аталады. Барлық тосыннан болған жаралар біріншіден залалданған, - деп саналып, оның ернеулері мен түбін кесіп алып тастап, оны кесілген операциялық жараға айналдырып, жіп салуға дайындайды.
Физикалық антисептика - бұл физикалық әдістердің көмегімен тазарту. Жаралардағы сұйықтың ағып кетуін, тазаруын жақсы жолға қою. Мұндай жағдайда резиналық түтіктер, дәкелік білтелер (тампон) қолданылады. Дәкенің сорып алғыш қабілеті ас тұзының қойылтылған ертіндісіне малып алғанда жоғарылайды, былайша айтқанда жарадан сұйықтың (эксудаттың) дәкеге бөлініп ағуын жақсартады. Ұсақкүлгін сәуле ҰКС (УФО), ұсақдыбыс, лазер сәулелерін, электроферез, магнит ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.