Қазақ шежірелері – тарихи дерек ретінде

КІРІСПЕ
ЗЕРТТЕУДІҢ НЕГІЗГІ МАЗМҰНЫ
1.ШЕЖІРЕ БАСТАУЛАРЫ: ГЕНЕЗИСІ МЕН ДАМУЫ
Орталық Азия көшпелілері туралы деректердің зерттелуі
Ерте дәуір туралы шежірелік мәліметтер
Көшпелілер туралы көне деректердің зерттелуі
2.Қазақ шежірелерін зерттеудің методологиялық мәселелері
Шежірелерді зерттеуде қолдануға тиімді пәндік ілімдер
Шежірелік дәстүрді зерттеуде өзекті батыстық ілімдер
Шежірелік деректерді зерттеудің методологиялық негіздері
ҚАЗАҚ ШЕЖІРЕЛЕРІН ТАРИХИ ДЕРЕК КӨЗІ РЕТІНДЕ ЗЕРДЕЛЕУ
Қазақтың шежіре деректеріндегі хронологиялық қабаттар
Ортағасырлардағы шежірелердің сипаты
Қазақ шежірелеріндегі генеалогиялық деректердің ерекшеліктері
Шежірелердегі әйел заты туралы деректер
Қазақ құрамындағы кірме топтар деректері
Қазақ шежірелеріндегі тақырыптық құрылымдардың орны
Қазақтың шежірелік деректеріндегі түсіндірулер қызметі
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ДЕРЕКТЕР ТІЗІМІ

Тақырып өзектілігі. Тарихи деректану саласында зерттелмеген, әрі өзектілігі артып отырған ғылыми мәселенің бірі қазақ шежірелерімен байланысты. Дала өркениеті тудырған шежіре мәлеметтеріне деректік талдау жасау, көшпелілік болмысқа тән тарихи ой-сана мен тарихи таным өрісін, оның табиғатын және құрамдық бөліктерін, әлеуметтік-мәдени қызметін тануға жол ашады. Тарихи ертегілер, жыр-дастандар, тарихи әңгімелер, аңыз, әпсаналар, қария сөз, шешендік, билер сөзі және басқа да ауызша айтылып, халық жадында сақталған мұралар шежірелік дәстүрді құрайтын ішкі деректерге жатады. Өз кезінде Ш. Уәлиханов, қазақта «бірде-бір мәнді оқиғасы, бірде-бір керемет кісісі туралы айтылмай қалғаны, халық жадында сақталмай қалғаны жоқ», - деп атап өткен [1, 157 б.]. Расында да, қазақ мәдениетінде, төл әдебиетінде үлкен деректік қор бар.

1 Валиханов Ч. Киргизское родословие // Собр. соч. в 5-ти томах. – А., 1985. – Т.2. – С. 148-166.
2 Қазақстан тарихы (көне заманнан бүгінге дейін). – А., 2002. – Т. 3. – 768 б.
3 Әбусейітова М. Түркі және парсы деректемелері // Қазақ тарихы. – 1995. – № 2. – 22-27 бб.
4 Левшин А.И. Описание киргиз-казачьих, или киргиз-кайсацких, орд и степей. – А., 1996. – 656 с.; Вельяминов-Зернов В. Исследования о касимовских царях и царевичах. – СПб., 1864. – Ч.2. – 498 с.; Аристов Н. Заметки об этническом составе тюркских племен и народностей и сведения об их численности // Живая старина. – 1896. – Вып. 3-4. – С. 277–456; Аристов Н. Опыт выяснения этнического состава киргиз-казаков Большой Орды и каракиргизов // Живая старина. – СПб. – 1896; Аристов Н. Общее описание Западного Туркестана // Туркестанские ведомости. – 1889. – № 40; Аристов Н. Западный Туркестан в VII столетий по описанию китайского путешественника // Туркестанские ведомости. – 1889. – №№ 38, 39; Харузин Н. К вопросу о происхождении киргизского народа // Этнографическое обозрение. – 1895. - № 3. – Кн. XXVI. – С. 49-92.; Радлов В. Образцы народной литературы тюркских племен. Киргизские наречия. – СПб., 1870. – Ч. ІІІ. – 712 с.; Остроумов Н. Песня – плач по Урманбет-беке // Зап. Вост. отделения Русского археологического общества. – СПб., 1890. – Т. IV. – 464 с. С. 279-289; Нестеров А. Прошлое приаральских степей в преданиях киргизов Казалинского уезда // Зап. Вост. отделения Русского археологического общества. – СПб., 1899. – Т. ХІІ. – С. 095-0105.
5 Марғұлан Ә. Шежіре. Қазақ шежіресі // Қазақ совет энциклопедиясы. – 1978. – Т.12. – 595 б.
6 Потанин Г. Очерки Северо-Западной Монголии. – СПб., 1881. – Вып. 1. – С. 7-8.; Диваев Ә. Шежіре // ҚР БҒМ ОҒК. – № 1289 бума. 1941 ж. – 3 б.; Гродеков Н. Киргизы и каракиргизы Сыр-Дарьинской области. – Т.1. Юридический быт. Ташкент, 1889. – 205 с.; Шангин И. Дневные записки путешествия в степи киргиз-кайсаков Средней Орды 1816 г. – В кн.: Астана. История столицы и края XIV-XIX вв. – Астана, 2006 – 292 с.
7 Бөкейхан Ә. Таңдамалы. – А., 1995. – 478 б.; Дулатұлы М. Қазақ-қырғыздың аты, тегі туралы // Шолпан. 1923. № 3-5; Дулатұлы М. Қазақ-қырғыз тарихы туралы // Қазақ ордасы. – 2003. – № 5-6. – 3-8 бб.; Байтұрсынұлы А. Ақ жол. – А., 1991. – 464 б.;