Кедендік бақылау
Кедендік бақылау.
1. Кеден бақылауының ұғымы, әдістері және түрлері
2. Кеден бақылауың жүргізу және оның нысандары
3. Кеден бакылауының белгілі бір нысандарынан босату
Тауарлар шыққак елін айқындау
1. Тауарлар шыққан елін айкындау мақсаты
2. Тауарлардың шыққак елін растау.
3. Тарифтік женілдіктер
4. Тарифтік артықшылықтар
1. Кеден бақылауының ұғымы, әдістері және түрлері
2. Кеден бақылауың жүргізу және оның нысандары
3. Кеден бакылауының белгілі бір нысандарынан босату
Тауарлар шыққак елін айқындау
1. Тауарлар шыққан елін айкындау мақсаты
2. Тауарлардың шыққак елін растау.
3. Тарифтік женілдіктер
4. Тарифтік артықшылықтар
Кеден заңының маңызды бөлімдерін құрайтын кеден құқығының келесі институтына кедеп рәсімдеуі мсн кеден бақылауын жатқызуға болады.
Кедендік рәсімдеуі нақты анықталмаған кеден режимі бойынша тауарлар мол көлік кұралын тасымалдау мақсатындағы әрекеттерді жүзеге асыру мсн осы рәсімдеуді кеден заңына сәйкес аяктауды білдіреді.
Қазакстанның кеден шекарасы аркылы өткізілетін барлық тауарлар мен көлік құралдары кеден бақылауына жатады. Ол белгіленген ережелер бойынша жүргізіледі.
Кұжаттар мен мәліметтерді тексеру, тауарлар мен көлік қүралдарын тексеру, жеке тексеріс, тауарлар мен көлік кұралдарынын есебі, ауызша сұрау алу, есеп пен есеп беру жүйесін тексеру, қоймалар ғимаратын және кеден бақылауына жататын тауарлар мен көлік қүралдары орналаскан басқа да орындарды (адам өмірі мен денсаулығына, жануарлар мен өсім-діктерге кауіпсіз және тауарлар мен көлік қүралдарына зиян келтірмейтін техникалык құралдарды қолдану арқылы) тексеру - кеден бақылауының түрлері болып табылады.
Кедендік рәсімдеуі нақты анықталмаған кеден режимі бойынша тауарлар мол көлік кұралын тасымалдау мақсатындағы әрекеттерді жүзеге асыру мсн осы рәсімдеуді кеден заңына сәйкес аяктауды білдіреді.
Қазакстанның кеден шекарасы аркылы өткізілетін барлық тауарлар мен көлік құралдары кеден бақылауына жатады. Ол белгіленген ережелер бойынша жүргізіледі.
Кұжаттар мен мәліметтерді тексеру, тауарлар мен көлік қүралдарын тексеру, жеке тексеріс, тауарлар мен көлік кұралдарынын есебі, ауызша сұрау алу, есеп пен есеп беру жүйесін тексеру, қоймалар ғимаратын және кеден бақылауына жататын тауарлар мен көлік қүралдары орналаскан басқа да орындарды (адам өмірі мен денсаулығына, жануарлар мен өсім-діктерге кауіпсіз және тауарлар мен көлік қүралдарына зиян келтірмейтін техникалык құралдарды қолдану арқылы) тексеру - кеден бақылауының түрлері болып табылады.
1. Қазақстан Республикасының Конституциясы 1998 жылғы 7 қазаңдағы № 284-1 заңымен енгізілген өзгертулер мен толықтырулармен / Алматы:Юрист. - 2004. - 40б.
2. Қазақстан Республикасының Кеден Кодексі 2003 жылғы 5 сәуірдегі № 401-II, 2003 жылғы 10 шілдедегі № 483-II, 2004 жылғы 9 шілдедегі № 592-II заңдарымен енгізілген өзгертулер мен толықтырулармен / Алматы: Юрист. – 2005.-255б.
3. «Казақстан республикасындағы кеден ісі туралы» Қазақстан Республикасының Заңы 16 шілде 1999 жылғы.
4. Алибеков С.Т. Казахстанское таможенное право. (Общая и Особенная часть): Учебное пособие./ Алматы;: ВШП Әділет.- 1999.-204б.
5. Алибеков С.Т. Таможенное право Республики Казахстан: теория и практика. Дисс. канд. юр. наук./Алматы.-1997.
6. Борисов К.Г. Международное таможенное право./ Москва.-1997
7. Габричидзе Б.Н. Таможенное право./ Москва.-1995
8. Жақашев Д.С. Кеден органдарының құқықтық мәртебесі: теориясы мен практикасының мәселелері: Оқу құралы./Алматы: Дәнекер.- 2003.-212б.
9. Сарсембаев М.А. Правовое регулирование внешнеэкономической деятельности./Алматы.- 1995
10. Сарсембаев М.А. Таможенное право. / Алматы.-1997
2. Қазақстан Республикасының Кеден Кодексі 2003 жылғы 5 сәуірдегі № 401-II, 2003 жылғы 10 шілдедегі № 483-II, 2004 жылғы 9 шілдедегі № 592-II заңдарымен енгізілген өзгертулер мен толықтырулармен / Алматы: Юрист. – 2005.-255б.
3. «Казақстан республикасындағы кеден ісі туралы» Қазақстан Республикасының Заңы 16 шілде 1999 жылғы.
4. Алибеков С.Т. Казахстанское таможенное право. (Общая и Особенная часть): Учебное пособие./ Алматы;: ВШП Әділет.- 1999.-204б.
5. Алибеков С.Т. Таможенное право Республики Казахстан: теория и практика. Дисс. канд. юр. наук./Алматы.-1997.
6. Борисов К.Г. Международное таможенное право./ Москва.-1997
7. Габричидзе Б.Н. Таможенное право./ Москва.-1995
8. Жақашев Д.С. Кеден органдарының құқықтық мәртебесі: теориясы мен практикасының мәселелері: Оқу құралы./Алматы: Дәнекер.- 2003.-212б.
9. Сарсембаев М.А. Правовое регулирование внешнеэкономической деятельности./Алматы.- 1995
10. Сарсембаев М.А. Таможенное право. / Алматы.-1997
ДИДАКТИКАЛЫҚ ЖОСПАР
Кедендік бақылау.
1. Кеден бақылауының ұғымы, әдістері және түрлері
2. Кеден бақылауың жүргізу және оның нысандары
3. Кеден бакылауының белгілі бір нысандарынан босату
Тауарлар шыққак елін айқындау
1. Тауарлар шыққан елін айкындау мақсаты
2. Тауарлардың шыққак елін растау.
3. Тарифтік женілдіктер
4. Тарифтік артықшылықтар
Кедендік бақылау
Кеден заңының маңызды бөлімдерін құрайтын кеден құқығының келесі
институтына кедеп рәсімдеуі мсн кеден бақылауын жатқызуға болады.
Кедендік рәсімдеуі нақты анықталмаған кеден режимі бойынша тауарлар
мол көлік кұралын тасымалдау мақсатындағы әрекеттерді жүзеге асыру мсн осы
рәсімдеуді кеден заңына сәйкес аяктауды білдіреді.
Қазакстанның кеден шекарасы аркылы өткізілетін барлық тауарлар мен
көлік құралдары кеден бақылауына жатады. Ол белгіленген ережелер бойынша
жүргізіледі.
Кұжаттар мен мәліметтерді тексеру, тауарлар мен көлік қүралдарын
тексеру, жеке тексеріс, тауарлар мен көлік кұралдарынын есебі, ауызша сұрау
алу, есеп пен есеп беру жүйесін тексеру, қоймалар ғимаратын және кеден
бақылауына жататын тауарлар мен көлік қүралдары орналаскан басқа да
орындарды (адам өмірі мен денсаулығына, жануарлар мен өсім-діктерге
кауіпсіз және тауарлар мен көлік қүралдарына зиян келтірмейтін техникалык
құралдарды қолдану арқылы) тексеру - кеден бақылауының түрлері болып
табылады.
Кеден рәсімдеуі кеден шекарасы арқылы өткізілетін тауарлар мен көлік
құралдарынын заңдылығын аныктайды және бекітуге жол береді, тәртіптерін
және оның сақталуын анықтайды, баска да шаралар сырткы сауда мәмілесінің
заңга сәйкестігін нактылайды және кеден бақылауын өткізуді қамтамасыз
етеді.
Кеден бақылауының мақсаты экспорттық ақша түсімдерінің өз уақытында
түсуін және толықтығын қамтамасыз ететін, сондай-ақ импорт мақсатында
валюта қаражатын заңды және негізделген түрде пайдалануды қамтамасыз ету
болып табылатын кеден органдарына жүктелген валюталық бақылаумен қатар
жүргізіледі. Кеден заңы кеден рәсімдерін құрайтын келесі тараулардан
тұрады: жалпы ережелер, алдын-ала жүргізілетін операциялар; уақытша сақтау;
кедендік тасымалдау; мәлімдеу.
Кеден рәсімдеуі кеден органына кеден рәсімдеуіне бөлініп берілген
орынға тауар мен көлік қүралдарының жеткізілгендігі жөнінде хабардар
етілгеннен кейін және кедендік жүк декларациясын және басқа құжаттарды
ұсынғаннан соң басталады. Кеден рәсімдеуі тиісті кеден органының қалауы
бойынша сол жерде және оның қызмет орнының аймақтарында немесе мүдделі
тұлғаның өтініші бойынша басқа да орындарда жүргізіледі. Мұндай жағдайда
жалпы тәртіпті Кеден комитеті бекітеді.
Кеден рәсімдеуін жүргізуде (кеден органының талап етуі бойынша
міндетті) тауарлар мен көлік құралдары иесінің өкілетті өкілі катысуға
құқылы.
Кеден рәсімдеуін жүргізу барысында заңдарда көзделген тиісті органдар
жүзеге асыратын малдәрігерлік, фитосанитарлық, экологиялық және мемлекеттік
бақылаудың т. б. түрлері ескеріледі.
Рәсімделген немесе рәсімделуі аяқталмаған тауарлар мен көлік
қүралдарын пайдалану мен оларға иелік етуге тыйым салынады. Нақты
жағдаяттардың туу оқиғаларына байланысты шектеулер мен тыйым салуды
пайдалану шарттарын кеден органы бекітеді.
Арнайы экономикалық аймақта (АЭА) кеден реттеулерін, соның ішінде
кеден рәсімдеуін жүргізу өзекті проблема болып отыр. 1996 жылдың 16
қаңтарында Президенттің "Қазақстан Республикасындағы арнайы экономикалық
аймақ туралы" Заң күші бар жарлығы (бұдан кейін - "Арнайы экономикалық
аймақ туралы" жарлық) қабылданды.
Арнайы экономикалық аймақты еркін кеден аймағы деп жариялау, осы
аймақтан экспортталған және осы аймаққа импортталған тауарларға арнайы
режим енгізу кез келген уақытта жалған қүжаттарды рәсімдеу мен айналысатын
контрабанданың етек алуына әкеледі.
Әр түрлі елдерде түрлі атауларға және жеңілдік режимдерге ие еркін
экономикалық аймақтар бар, бірақ ондай аймақтарда мемлекеттің экономиканы
көтеруге талпынуын және ішкі резервтердің жеткіліксіздігі кезінде
инвесторларға экономикалық босаңсудағы шетел капиталының қүйылуына арналған
бағыттарды көрсету арқылы біріктіреді.
Экономикалық аймақтын сипатты белгілері халықаралық тәжірибе көрсетіп
отырғандай, уақытша салық төлеуден босатумен; экспортқа өндіру үшін
пайдаланатын тауарлар импортын кеден бажынан босатумен; валюталық
бақылаудың босаңдауымен; біріңғай әкімшілік орталық құрумен, толыктай
шетелдік меншікке жататын фирмалар құруға рұксат етілуімен байланысты.
"Арнайы экономпкалық аймақ туралы" жарлық арнайы экономикалық аймақты
еркін кеден аймақты режимі әрекет ететін Қазақстан Республикасының кеден
аумағынан тыс орналасқан аумақ ретінде бекітеді.
Еркін кеден аймағы режимі аумақ шегінде шаруашылық қызмет жүргізетін
барлық жеке және заңды тұлғаларға отандық және импорттық өндіріс тауарларын
бажсыз және салық салынбаған әкелім құкығына мүмкіндік береді. АЭА
аумағында өндірілген немесе жеткілікті ұқсатылған тауарлар әкетілу
негізінде алып шығу кеден баждарынан босатылады, сарапшы қызметкерлері
қатыстырылады. Сынама мен үлгілерді кеден органдарының рұқсатымен
мемлекеттік өкілеттігі бар басқа органдар да алуы мүмкін. Заң бойынша
сынамалар мен үлгілер зерттеу мумкіндігін қамтамасыз ететіндей аз мөлшерде
алынатындығы анықталған.
Сараптама кызметінің әрекетінің заңдылығы, олардың кызмет тәртібі
ведомстволық актілермен анықталады, оған 1995 ж. Кеден комитеті бекіткен
кеден сараптамасын ұйымдастыру және жүргізу тәртібі туралы, зерттеу немесе
сараптама үшін тауарлар сынамалары мен үлгілерін алу, оларды сактау мен
кайтару тәртібі туралы нүсқаулары жатады.
Әкелінген немесе әкетілетін тауарларға салынатын кеден баждары мен
басқа да алымдарының дұрыс есептелуі мен кеден бақылауының жеткіліктігі
шыққан шешімге байланысты болады. Сынама мен үлгі алу кеден рәсімдеуі үшін
тауар мен оның жолдама қүжаттары ұсынылған жағдайда, сондай-ақ контрабанда
және кеден ережесі бұзылғандығы туралы істі жүргізу мен қарау кезінде де
алынады.
Негізгі кеден рәсімдеуі мен тауарлар мен көлік құралдарын белгілі бір
кеден режиміне орналастыруға алдын ала кеден рәсімдеуі жатады, әкелінуге
(әкетілуге) тыйым салынған тауарлар мен көлік құралдарын әкелуге (әкетуге)
жол бермеуге, кедендік құралдарды сәйкестендіруге бағытталған алдын-ала
жүргізілетін операцялар болып табылады.
Мүдделі түлғаның тілегі бойынша кеден органдары нақты тауарды немесе
нақты шаруашылық операциясына байланысты топтастырылуына, кедендік
бағасына, тауардың шыққан еліне байланысты алдын-ала шешім қабылдайды.
Мұндай шешім қабылданғаны үшін Үкімет бекіткен мөлшерде төлем алынады.
Егер алдын-ала шешім шығаруға негіз болған фактілер мен жагдайлар
өзгеріссіз қалатын болса, алдын-ала шығарылған шешім басқа да кеден
органдары үшін міндетті болып табылады, онда заңдық күшін үш жыл (тауардың
шыққан еліне қатысты) және бір жыл (басқа мәселелерге қатысты) ішінде
жалғастырады.
Кеден аумағына тауарлар мен көлік құралдарын әкелу кезінде сондай-ақ
кеден аумағынан тыс әкету кезіде коммерциялық мақсатын пайдаланбай әрі
карай кеден органы бекіткен жерге белгіленген бағыт бойынша жеткізу кезінде
тасымалдаушы кеден органдарына хабарлама бе-руге міндетті.
Кеден рәсімдеуі барлық мәліметтерді, бақылау үшін немесе үсынылған
тауарды тексеру үшін талап етілген барлық қүжаттардың қолда барлығын
тексеруден соң аяқталады.
Сыртқы экономикалык кызметтің бұдан кейінгі заңдастырылуы Қазақстанда
Үкіметтің біраз қаулылары бойынша мемлекет бақылауындағы (мысалы, 1996
жылгы 12 кашардағы № 298 каулы) экспорт пен импорпык стратегиялык маңызды
өтімдер тізбесі сақталғанымен, Қазақстанда тауарлар мен көлік құралдарының
экспортқа арналған кедендік босаңсуға әкеліп соғуы мүмкін.
Қазакстанда кедеп шекарасы аркылы өткізілетін тауарлар мен көлік
қүралдары мәлімдеуге жатады. Мәлімдеу жөнінде алғаш рет 1993 жылғы 13
ақпандағы Министірлер Кабинетінің Қазақстан Республикасының кеден шекарасы
аркылы тауарларды өткізу тәртібі мен мәлімдеу туралы" Қаулысында айтылған,
осыған сәйкес 1993 жылдың 1 наурызынан бастап кеден органына кедендік жүк
декларациясын ұсыну жолымен мәлімдеу енгізілді. Мәлімдеу тауарлар мен көлік
қүралдарын кеден шекарасы арқылы тасымалдаушы тұлғанын кеден органына тауар
туралы, мәмілеттің сипаты мен мазмұны жөніндегі барлық мәліметтерді заң,
белгіленген (жазбаша, ауызша, электронды түрдегі беріліс және өзге де
түрде) үлгі бойынша дәл мәлімдемені қүрайтын арыз арқылы жүргізілсді.
1995 жылы Кеден комитеті Кедендік жүк декларациясын толтыру тәртібі
туралы нұсқауды бекітті.
Кеден дскларациясы кеден органы рәсімдеген сәттен бастап зандық құжат
болып табылады. Кеден органының кеден декларацясын қабылдаудан бас тартуға
қүқығы жоқ деген норма жеткілікті маңызды заңдық кепілдік болып табылады
("Қазакстаи Республикасында кеден ісі туралы" заң күші бар Президент
Жарлығыныц 199-бабы, 1999 жылы 16 шілдеден -Заң). Сонымен бірге жеткіліксіз
мәліметті белгілі мерзім ішінде ұсыну міндетін жүктей отырып, уақытша
немесе толық емес декларация беруге рүқсат етілген.
Декларация берілуі үшін кеден органына ұсынылатын декларацияны
толтыруға негіз болатын және оны растайтын құжаттар:
- кеден рәсімдеуіне жататын тауарлар мен көлік қүралдарына меншік
(билік ету немесе пайдалану) қүқығы;
- декларанттың кеден декларациясын өз атынан беру өкілеттігі;
- тауарларды өткізу фактісі;
- кеден қүны мен тауарлардың шығуы;
кеден төлемдері мен салықтарын төлеу және тарифтік жеңілдіктер мен
тарифтік преференция бойынша салық төлеу мүмкіндігінің негізі;
- стандарттаудың міндетті талаптарға сәйкестігі;
- Қазақстан Ресиубликасының заңында және халықаралық келісім-
шарттарда карастырылган өкілетті мемлекет органдарының тиісті рұқсаттары
мен басқа да құжаттар.
Бұдан баска, кеден органы кеден декларациясының мазмұнындағы және
кеден мақсаты үшін ұсынылған тексеру мақсатында қосымша мәліметтерді сұрақ
қүжаттаруға, сондай-ақ жеткіліксіз қүжаттармен мәлімсттердің ұсыну мсрзімін
сұрауға қүқылы.
Тиісті кеден рәсімдеуіне кеден брокері мен тасымалдаушы қатысуы
мүмкін, бұл туралы ережені Үкімет бекітуі тиіс.
Занда қарастырылған жағдайдан басқа Қазақстан Республикасының кеден
шекарасы арқылы өткізілетін барлық тауарлар мен көлік құралдары кеден
бақылауына жатады. Кеден бақылауы қүжаттар мен мәліметтерді тексеру.
тауарлар меи көлік қүралдарын кедендік тексеру. Жеке тексеру жәнс т. б.
белгіленген ережелер бойынша жүргізіледі.
Кеден бақылау анықталған кеден бақылауы аймағында, кедендік рәсімдеу
немесе кеден органдары орналасқан жерлерде және кеден органы бекіткен басқа
орналасу үшін рүқсат беруді қарастырады, ол үшін кеден бакылауына жататын
тауарлар мен көлік құралдары орналастыруга тиіс аумақка және ғимаратқа кез
келген түлғаның келуі үшін алдын ала кеден органына хабарлама, қажетті
қүжаттар талап етіледі немесс бақылау жүктелген кеден органының қызметі
жүзеге асырылады.
"Кеден ісі туралы" заң кедендік рәсімдеу мен кеден бақылауының жалпы
ережелерінен тыс "шетелдік түлғалардың жекелеген категорияларына берілетін
кеден жеңілдіктері" деп аталатын ерекшеліктерді карастырады (223-228-
баптар).
Кеден бакылауына кажетті қүжаттар мен мәліметтерді мүдделі түлға
ұсынады. Бүдан басқа, кеден органдары банктер мен ұйымдардан осы
тұлғалардың есепшоттарының операциялары туралы және жай-күйі туралы мәлімет
алуға, кеден мақсаты үшін тәжірибеде шешімін таппаған көптеген мәселелерге
кезіктіретін қаржылық және сыртқы экономикалық қызметін тексеруге құкылы.
Кеден бақылауына жәрдем көрсету үшін мамандар мсн сарапшылар тартылуы
мүмкін. Жеке тексеру жүргізуден тысқары кеден органдары келік құралдарын
мәжбүрлі түрде тоқтатуға, кеден органының рүқсатынсыз кеден аумағынан шығып
кеткен теңіз, өзен және әуе кемелерін мәжбүрлі түрде кері қайтаруға, кез-
келген уақытта тауарлар мен көлік қүралдарыныц тізімін жүргізуге, валюталық
бақылауды жүзеге асыруға қүқылы.
"Кеден ісі туралы" заң бойынша алғаш рет интеллектуальдық меншік
объектілерін қамтитын тауарлар тізімін алуды жүргізуі тиіс.
Тауарлар интеллектуальдық меншік объсктілеріне деген құқықты бұзатын
белгілерді байқаған жағдайда кеден органдары оларды шығаруды тоқтатады.
Өндірістік үлгілер. патенттер, интегралдық микросхема типологиясы
немесе ашылмаған акпараттары бар тауарларды шығару құкықтық иеленушінің
мүддесін корғау үшін қажеттілікті қамтамасыз етуді декларанттың ұсынуы (бір
айдан кем емес мерзімде) арқылы жүзеге асырылады.
Кеден заңы Қазақстандық кеден шекарасы аркылы өткізілетін тауарлар
мен көлік құралдарына кеден бақылауын жасауға қатысты қосымша ережелсрді
карастырады.
Кеден бакылауының күрамдас болігі рстінде валюта ба-қылауы ұлттық
банкті бірқатар ведомстволық актілері қабылданғаннан кейін оны кеден
органдарының қатысуына қосымша мүмкіндіктер туғызады.
1997 жылы 23 мамырда Кеден комитетінің келісімі бойынша Ұлтгық
Банктің қаулысымен экспортгык-импорттық валюта бақылауын үйымдастыру
жөніндегі ереже қабылданды.
Ресейде кеден органдары 1994 жылдан бастап-ақ мәмілелер құжатын
бақылайды, ал Қазақстанда көрсетілген ереже кеден рәсімдеуін аяқтағанға
дейін экспорт және импорт мәмілелерінің құжаттарын рәсімдеу тәртібін және
кеден рәсімдеуінен кейін осыған ұқсас тәртіпті реттейді.
Бүгінгі таңда валюталық бақылауда қойылатын талаптардың арта
түскендігін кеден қызметінің экономика және каржы саласында
біліктендірілген мамандарды таңдап алуда жаңа әдіс-амалдар қажет.
Мемлекет валюталық бақылаудан басқа малдәрігерлік, фитосанитарлық,
экологиялық және бақылаудың т.б. түрлерін қарастырады.
1999 жылғы 11 акпандағы "Өсімдіктер карантині туралы" Қазақстан
Республикасының заңымен ұлттық қауіпсіздікті қамтамасыз ету жүйесінің
құрамдас бөлігі болып табылатын өсімдіктер карантині бойынша мемлекеттік
шараларды жүзеге асырудың кағидалары мен құқықтық негізі анықталған.
Мұндағы фитосанитарлық қорғау дегенміз - республиканың өсімдік ресурстарын
және өсімдік текті өнімдерді басқа мемлекеттерден тасып әкелуден, сондай-ақ
республиканың карантиндік объектілерінің күшпен кіруінен қорғауға, олардың
таралуы жағдайында - олардың таралу ошақтарын жергіліктендіру мен жоюға
бағытталған мемлекет шараларының жүйесін қарастыратын құқықтық режим.
Тауарлар шыққак елін айқындау
"тауардың шығарылған елi" - тауар толық өндiрiлген немесе осы Ережеде
белгiленген өлшемдерге сәйкес жеткiлiктi қайта өңдеуге ұшыраған ел, бұл
ретте, егер оларды тауардың шығарылған елiн айқындау мақсаттары үшiн болу
қажеттiлiгi бар болса, тауардың шығарылған елi деп елдердiң топтары, не
елдердiң кедендiк одақтары, не елдiң өңiрi немесе бөлiгi түсiнiлуi мүмкiн;
"үшiншi елдер" - әкелу елiнiң ұлттық преференциялар жүйесiн
пайдаланушы болып табылмайтын елдер, сондай-ақ Тараптар мемлекеттерiнде
олармен тауарлардың шығарылған елiн айқындаудың өзге ережелерiн қамтитын
еркiн сауда аймағын құру туралы халықаралық шарттары және еркiн сауда
туралы шарттары жоқ елдер;
"жеткiлiктi қайта өңдеу өлшемi" - оған сәйкес тауар, егер оны
өндiруге екi немесе одан да көп ел қатысатын болса, тауарға өзiне тән
қасиеттердi беру үшiн жеткiлiктi соңғы елеулi қайта өңдеуге ұшыраған елден
шығарылған болып саналатын тауарлардың шығарылған елiн айқындау
қағидаттарының бiрi;
"тауар" - кедендiк шекара арқылы өткiзiлетiн кез келген жылжымалы
мүлiк, оның iшiнде жылу, электр және энергияның өзге де түрлерi мен көлiк
құралдары (жолаушылар мен тауарларды халықаралық тасымалдары үшiн
пайдаланылатын көлiк құралдарын қоспағанда);
"тауар номенклатурасы" - Тараптар мемлекеттерiнде қолданылатын сыртқы
экономикалық қызметтiң тауар номенклатурасы (СЭҚ ТН);
"қосылған құн" - франко-зауыт тауарының бағасы мен оны өндiру үшiн
пайдаланылатын импорттық шикiзаттар мен материалдар құнының арасындағы
айырма;
"тауардың шығарылуы туралы сертификат" - тауар шығарылған ел туралы
куәландыратын және тауар шығарылған елдiң немесе егер әкетiлетiн елде
сертификат тауар шығарылған елден алынған мәлiметтер негiзiнде берiлсе,
әкетiлетiн елдiң уәкiлеттi органы берген құжат;
"франко-зауыт бағасы" ("франко-қойма") - оның экспорты кезiнде
төленетiн немесе төленуi мүмкiн барлық iшкi салықтарды есептемегенде,
өндiрiсiнде тауарды соңғы елеулi қайта өңдеу жүзеге асырылған өндiрушiге
төленген баға;
"тауар легi" - бiр көлiктiк құжат бойынша бiр жүктi алушының атына
бiр жүктi жөнелтушiден жiберiлетiн тауарлар, сондай-ақ бiр почталық
жүкқұжат бойынша жiберiлетiн не кедендiк шекарадан өтетiн бiр тұлға қол
жүгi ретiнде өткiзетiн тауарлар;
"тауардың шығарылуы туралы декларация" - оларды әкетуге байланысты
дайындаушы, жөнелтушi, экспорттаушы немесе өзге де құзыреттi тұлға
көрсетiлген тауарларға қатысы бар кез келген құжатта жасаған тауарлардың
шығарылуы туралы мәлiмдеме.
Елде толық өндiрiлген тауарлар
Мыналар белгiлi бiр елде толық өндiрiлген тауарлар болып есептеледi:
а) елдiң жер қойнауынан (оның аумағында), оның аумақтық теңiзiнен
(суларынан) немесе осы теңiздiң түбiнен өндiрiп алынған пайдалы қазбалар;
б) белгiлi бiр елде өсiрiлген немесе жиналған өсiмдiк тектес өнiм;
в) белгiлi бiр елде туған және өсiрiлген тiрi жануарлар;
г) белгiлi бiр елде өсiрiлген жануарлардан алынған өнiм;
д) белгiлi бiр елде аңшылық және балық аулау кәсiпшiлiгiнiң
нәтижесiнде алынған өнiм;
e) белгiлi бiр елдiң кемесiмен алынған теңiз балық аулау кәсiпшiлiгi
өнiмi мен теңiз кәсiпшiлiгiнiң басқа да өнiмi;
ж) белгiлi бiр елдiң қайта өңдеушi кемесiнiң бортында "e"
тармақшасында көрсетiлген өнiмнен ғана алынған өнiм;
з) белгiлi бiр елдiң, сол теңiз түбiн немесе сол теңiздiң қойнауын
игеруге арналған ерекше құқықтары болған жағдайда, осы елдiң аумақтық
теңiзiнен (суларынан) тыс жерлердегi теңiз түбiнен немесе теңiз қойнауынан
алынған өнiм;
и) белгiлi бiр елде өндiрiстiк немесе қайта өңдеу жөнiндегi өзге
деоперациялар нәтижесiнде алынған қалдықтар мен металл сынықтары (қайталама
шикiзат), сондай-ақ сол елде жиналған және тек шикiзат күйiнде қайта өңдеу
үшiн ғана жарамды, пайдалануда болған бұйымдар;
к) егер осы ел тиiстi ғарыш объектiсi тiркелген мемлекет болса, ғарыш
объектiлерiнде ашық ғарышта алынған жоғары технологиялар өнiмi;
л) белгiлi бiр елде осы баптың "a" - "к" тармақшаларында көрсетiлген
өнiмнен ғана дайындалған тауарлар.
Тауарларды жеткiлiктi дәрежеде қайта өңдеу өлшемдерi
Егер тауарды өндiруге екi және одан көп елдер қатысатын болса,
жеткiлiктi дәрежеде қайта өңдеу өлшемдерiне сай келетiн тауарды қайта өңдеу
немесе дайындау жөнiндегi соңғы операциялар жүзеге асырылған ел тауардың
шығарылған елi болып есептеледi. Егер тауарлардың жекелеген түрлерiне
немесе қандай да бiр елге қатысты Тараптар мемлекеттерiнiң кедендiк
аумағына әкелiнетiн тауарлардың шығарылған елiн айқындаудың жалпы тәртiбі
қолданылады: егер тауарды қайта өңдеу немесе дайындау жөнiндегi
операцияларды жүзеге асыру нәтижесiнде СЭҚ ТН бойынша жiктеу коды кез
келген алғашқы төрт белгiнiң деңгейiнде өзгерген болса, тауар сол елден
шығарылған болып есептеледi. Жеткiлiктi дәрежеде қайта өңдеу өлшемдерiне:
1) тауарды сақтау немесе тасымалдау кезiнде оның сақталуын қамтамасыз
ету жөнiндегi операциялар;
2) тауарды сатуға және тасымалдауға дайындау жөнiндегi операциялар
(лектi бөлу, жөнелтудi қалыптастыру, сұрыптау, қайта орау);
3) оларды жүзеге асыру Бiртұтас экономикалық кеңiстiк комиссиясы
(бұдан әрi - БЭК комиссиясы) белгiлеген тiзбе бойынша тауардың жай-күйiн
елеулi өзгертпейтiн қарапайым құрастыру операциялары және өзге де
операциялар;
4) егер түпкi өнiмнiң сипаттамалары араластырылатын тауарлардың
сипаттамаларынан елеулi түрде ерекшеленбейтiн болса, әр түрлi елдерде
шығарылатын тауарларды араластыру;
5) мал сою сәйкес келмейдi.
Тауардың шығарылған елiн айқындау үшiн сондай-ақ, БЭК комиссиясы
белгiлейтiн тәртiппен жеткiлiктi дәрежеде қайта өңдеудiң мынадай өлшемдерi
пайдаланылады:
1) бұл операциялар орын алған ел тауарлардың шығарылған елi болып
есептелуi үшiн жеткiлiктi белгiлi бiр өндiрiстiк немесе технологиялық
операцияларды орындау;
2) қосылған құн түпкi өнiмнiң бағасында тiркелген пайыздық үлеске
жеткен кездегi тауар құнының өзгеруi (адвалорлық үлес ережесi). Егер
адвалорлық үлес ережесі қолданылған жағдайда құн көрсеткіштері:
импорттық материалдар үшін - бұл материалдардың оларды түпкі өнім
өндiру жүзеге асырылатын елге әкелу кезiндегi кедендiк құны бойынша немесе
импорттық материалдардың шығу тегi белгiсiз болған кезде олардың түпкi өнiм
өндiру жүзеге асырылатын елдiң аумағында алғашқы сатылуының құжаттамалық
расталған бағасы бойынша;
түпкi өнiм үшiн - сатушының "франко-зауыт" ("франко-қойма")
шарттарындағы баға бойынша есептеп шығарылады.
Тауарды легiмен жөнелту
Бiрнеше лекпен жеткiзiлетiн бөлшектелген немесе құрастырылмаған
түрдегi тауарлардың шығарылған елiн айқындау кезiнде, егер өндiрiстiк
немесе көлiктiк жағдайлары бойынша оларды бiр лекпен жөнелту мүмкiн
болмаса, сондай-ақ егер тауарлар легi қателiк немесе мекен-жайына дұрыс
жолданбау салдарынан бiрнеше лекке бөлiнген болса, декларанттың қалауы
бойынша бiртұтас тауар ретiнде қарастырылады.
Осы ереже мынадай шарттар бiр уақытта орындалған кезде қолданылады:
мұндай бөлшектеудiң себептерiн көрсете отырып, бөлшектелген немесе
құрастырылмаған тауарларды бөлшектеу туралы әкелу елiнiң кеден органын
алдын ала хабардар ету, СЭҚ ТН-ға сәйкес тауарлардың кодтарын, әр лекке
кiретiн тауарлардың құны мен шығарылған елiн көрсете отырып әр лектiң толық
сипаттамасын қоса беру, не тауарды бiрнеше лекке бөлу немесе мекен-жайына
дұрыс жолдамау қателiгiн құжатпен растау;
барлық лектердi бiр елден бiр жеткiзушiнiң беруi;
тауардың барлық легiн бiр кеден органында кедендiк ресiмдеу;
барлық лектердi бiр келiсiм-шарт шеңберiнде жеткiзу;
тауардың барлық легiн кеден декларациясы қабылданған күнiнен бастап
бiр жылдан аспайтын мерзiмде не бiрiншi лекке қатысты оны беру мерзiмi өтiп
кеткен кезде жеткiзу. Тауар алушыға байланысты емес себептер бойынша
тауарды жеткiзiп беру мүмкiн болмаған жағдайда кеден органы Тараптар
мемлекеттерiнiң заңнамасында белгiленген мерзiмде декларанттың дәлелдi
өтiнiшi бойынша тауардың қалған легiн әкелу мерзiмiн ұзартуы мүмкiн.
Тауарлардың шығарылған елiн айқындау ерекшелiктерi
Тауардың шығарылған елiн айқындау үшiн оларды өндiру немесе қайта
өңдеу үшiн пайдаланылатын жылу және электр энергиясы, машиналар, жабдықтар
мен аспаптардың шыққан тегi есепке алынбайды. Машиналарға, жабдықтарға,
аппараттарға немесе көлiк құралдарына пайдалануға арналған құрал-саймандар,
керек-жарақтар, қосалқы бөлшектер мен аспаптар, егер ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Кедендік бақылау.
1. Кеден бақылауының ұғымы, әдістері және түрлері
2. Кеден бақылауың жүргізу және оның нысандары
3. Кеден бакылауының белгілі бір нысандарынан босату
Тауарлар шыққак елін айқындау
1. Тауарлар шыққан елін айкындау мақсаты
2. Тауарлардың шыққак елін растау.
3. Тарифтік женілдіктер
4. Тарифтік артықшылықтар
Кедендік бақылау
Кеден заңының маңызды бөлімдерін құрайтын кеден құқығының келесі
институтына кедеп рәсімдеуі мсн кеден бақылауын жатқызуға болады.
Кедендік рәсімдеуі нақты анықталмаған кеден режимі бойынша тауарлар
мол көлік кұралын тасымалдау мақсатындағы әрекеттерді жүзеге асыру мсн осы
рәсімдеуді кеден заңына сәйкес аяктауды білдіреді.
Қазакстанның кеден шекарасы аркылы өткізілетін барлық тауарлар мен
көлік құралдары кеден бақылауына жатады. Ол белгіленген ережелер бойынша
жүргізіледі.
Кұжаттар мен мәліметтерді тексеру, тауарлар мен көлік қүралдарын
тексеру, жеке тексеріс, тауарлар мен көлік кұралдарынын есебі, ауызша сұрау
алу, есеп пен есеп беру жүйесін тексеру, қоймалар ғимаратын және кеден
бақылауына жататын тауарлар мен көлік қүралдары орналаскан басқа да
орындарды (адам өмірі мен денсаулығына, жануарлар мен өсім-діктерге
кауіпсіз және тауарлар мен көлік қүралдарына зиян келтірмейтін техникалык
құралдарды қолдану арқылы) тексеру - кеден бақылауының түрлері болып
табылады.
Кеден рәсімдеуі кеден шекарасы арқылы өткізілетін тауарлар мен көлік
құралдарынын заңдылығын аныктайды және бекітуге жол береді, тәртіптерін
және оның сақталуын анықтайды, баска да шаралар сырткы сауда мәмілесінің
заңга сәйкестігін нактылайды және кеден бақылауын өткізуді қамтамасыз
етеді.
Кеден бақылауының мақсаты экспорттық ақша түсімдерінің өз уақытында
түсуін және толықтығын қамтамасыз ететін, сондай-ақ импорт мақсатында
валюта қаражатын заңды және негізделген түрде пайдалануды қамтамасыз ету
болып табылатын кеден органдарына жүктелген валюталық бақылаумен қатар
жүргізіледі. Кеден заңы кеден рәсімдерін құрайтын келесі тараулардан
тұрады: жалпы ережелер, алдын-ала жүргізілетін операциялар; уақытша сақтау;
кедендік тасымалдау; мәлімдеу.
Кеден рәсімдеуі кеден органына кеден рәсімдеуіне бөлініп берілген
орынға тауар мен көлік қүралдарының жеткізілгендігі жөнінде хабардар
етілгеннен кейін және кедендік жүк декларациясын және басқа құжаттарды
ұсынғаннан соң басталады. Кеден рәсімдеуі тиісті кеден органының қалауы
бойынша сол жерде және оның қызмет орнының аймақтарында немесе мүдделі
тұлғаның өтініші бойынша басқа да орындарда жүргізіледі. Мұндай жағдайда
жалпы тәртіпті Кеден комитеті бекітеді.
Кеден рәсімдеуін жүргізуде (кеден органының талап етуі бойынша
міндетті) тауарлар мен көлік құралдары иесінің өкілетті өкілі катысуға
құқылы.
Кеден рәсімдеуін жүргізу барысында заңдарда көзделген тиісті органдар
жүзеге асыратын малдәрігерлік, фитосанитарлық, экологиялық және мемлекеттік
бақылаудың т. б. түрлері ескеріледі.
Рәсімделген немесе рәсімделуі аяқталмаған тауарлар мен көлік
қүралдарын пайдалану мен оларға иелік етуге тыйым салынады. Нақты
жағдаяттардың туу оқиғаларына байланысты шектеулер мен тыйым салуды
пайдалану шарттарын кеден органы бекітеді.
Арнайы экономикалық аймақта (АЭА) кеден реттеулерін, соның ішінде
кеден рәсімдеуін жүргізу өзекті проблема болып отыр. 1996 жылдың 16
қаңтарында Президенттің "Қазақстан Республикасындағы арнайы экономикалық
аймақ туралы" Заң күші бар жарлығы (бұдан кейін - "Арнайы экономикалық
аймақ туралы" жарлық) қабылданды.
Арнайы экономикалық аймақты еркін кеден аймағы деп жариялау, осы
аймақтан экспортталған және осы аймаққа импортталған тауарларға арнайы
режим енгізу кез келген уақытта жалған қүжаттарды рәсімдеу мен айналысатын
контрабанданың етек алуына әкеледі.
Әр түрлі елдерде түрлі атауларға және жеңілдік режимдерге ие еркін
экономикалық аймақтар бар, бірақ ондай аймақтарда мемлекеттің экономиканы
көтеруге талпынуын және ішкі резервтердің жеткіліксіздігі кезінде
инвесторларға экономикалық босаңсудағы шетел капиталының қүйылуына арналған
бағыттарды көрсету арқылы біріктіреді.
Экономикалық аймақтын сипатты белгілері халықаралық тәжірибе көрсетіп
отырғандай, уақытша салық төлеуден босатумен; экспортқа өндіру үшін
пайдаланатын тауарлар импортын кеден бажынан босатумен; валюталық
бақылаудың босаңдауымен; біріңғай әкімшілік орталық құрумен, толыктай
шетелдік меншікке жататын фирмалар құруға рұксат етілуімен байланысты.
"Арнайы экономпкалық аймақ туралы" жарлық арнайы экономикалық аймақты
еркін кеден аймақты режимі әрекет ететін Қазақстан Республикасының кеден
аумағынан тыс орналасқан аумақ ретінде бекітеді.
Еркін кеден аймағы режимі аумақ шегінде шаруашылық қызмет жүргізетін
барлық жеке және заңды тұлғаларға отандық және импорттық өндіріс тауарларын
бажсыз және салық салынбаған әкелім құкығына мүмкіндік береді. АЭА
аумағында өндірілген немесе жеткілікті ұқсатылған тауарлар әкетілу
негізінде алып шығу кеден баждарынан босатылады, сарапшы қызметкерлері
қатыстырылады. Сынама мен үлгілерді кеден органдарының рұқсатымен
мемлекеттік өкілеттігі бар басқа органдар да алуы мүмкін. Заң бойынша
сынамалар мен үлгілер зерттеу мумкіндігін қамтамасыз ететіндей аз мөлшерде
алынатындығы анықталған.
Сараптама кызметінің әрекетінің заңдылығы, олардың кызмет тәртібі
ведомстволық актілермен анықталады, оған 1995 ж. Кеден комитеті бекіткен
кеден сараптамасын ұйымдастыру және жүргізу тәртібі туралы, зерттеу немесе
сараптама үшін тауарлар сынамалары мен үлгілерін алу, оларды сактау мен
кайтару тәртібі туралы нүсқаулары жатады.
Әкелінген немесе әкетілетін тауарларға салынатын кеден баждары мен
басқа да алымдарының дұрыс есептелуі мен кеден бақылауының жеткіліктігі
шыққан шешімге байланысты болады. Сынама мен үлгі алу кеден рәсімдеуі үшін
тауар мен оның жолдама қүжаттары ұсынылған жағдайда, сондай-ақ контрабанда
және кеден ережесі бұзылғандығы туралы істі жүргізу мен қарау кезінде де
алынады.
Негізгі кеден рәсімдеуі мен тауарлар мен көлік құралдарын белгілі бір
кеден режиміне орналастыруға алдын ала кеден рәсімдеуі жатады, әкелінуге
(әкетілуге) тыйым салынған тауарлар мен көлік құралдарын әкелуге (әкетуге)
жол бермеуге, кедендік құралдарды сәйкестендіруге бағытталған алдын-ала
жүргізілетін операцялар болып табылады.
Мүдделі түлғаның тілегі бойынша кеден органдары нақты тауарды немесе
нақты шаруашылық операциясына байланысты топтастырылуына, кедендік
бағасына, тауардың шыққан еліне байланысты алдын-ала шешім қабылдайды.
Мұндай шешім қабылданғаны үшін Үкімет бекіткен мөлшерде төлем алынады.
Егер алдын-ала шешім шығаруға негіз болған фактілер мен жагдайлар
өзгеріссіз қалатын болса, алдын-ала шығарылған шешім басқа да кеден
органдары үшін міндетті болып табылады, онда заңдық күшін үш жыл (тауардың
шыққан еліне қатысты) және бір жыл (басқа мәселелерге қатысты) ішінде
жалғастырады.
Кеден аумағына тауарлар мен көлік құралдарын әкелу кезінде сондай-ақ
кеден аумағынан тыс әкету кезіде коммерциялық мақсатын пайдаланбай әрі
карай кеден органы бекіткен жерге белгіленген бағыт бойынша жеткізу кезінде
тасымалдаушы кеден органдарына хабарлама бе-руге міндетті.
Кеден рәсімдеуі барлық мәліметтерді, бақылау үшін немесе үсынылған
тауарды тексеру үшін талап етілген барлық қүжаттардың қолда барлығын
тексеруден соң аяқталады.
Сыртқы экономикалык кызметтің бұдан кейінгі заңдастырылуы Қазақстанда
Үкіметтің біраз қаулылары бойынша мемлекет бақылауындағы (мысалы, 1996
жылгы 12 кашардағы № 298 каулы) экспорт пен импорпык стратегиялык маңызды
өтімдер тізбесі сақталғанымен, Қазақстанда тауарлар мен көлік құралдарының
экспортқа арналған кедендік босаңсуға әкеліп соғуы мүмкін.
Қазакстанда кедеп шекарасы аркылы өткізілетін тауарлар мен көлік
қүралдары мәлімдеуге жатады. Мәлімдеу жөнінде алғаш рет 1993 жылғы 13
ақпандағы Министірлер Кабинетінің Қазақстан Республикасының кеден шекарасы
аркылы тауарларды өткізу тәртібі мен мәлімдеу туралы" Қаулысында айтылған,
осыған сәйкес 1993 жылдың 1 наурызынан бастап кеден органына кедендік жүк
декларациясын ұсыну жолымен мәлімдеу енгізілді. Мәлімдеу тауарлар мен көлік
қүралдарын кеден шекарасы арқылы тасымалдаушы тұлғанын кеден органына тауар
туралы, мәмілеттің сипаты мен мазмұны жөніндегі барлық мәліметтерді заң,
белгіленген (жазбаша, ауызша, электронды түрдегі беріліс және өзге де
түрде) үлгі бойынша дәл мәлімдемені қүрайтын арыз арқылы жүргізілсді.
1995 жылы Кеден комитеті Кедендік жүк декларациясын толтыру тәртібі
туралы нұсқауды бекітті.
Кеден дскларациясы кеден органы рәсімдеген сәттен бастап зандық құжат
болып табылады. Кеден органының кеден декларацясын қабылдаудан бас тартуға
қүқығы жоқ деген норма жеткілікті маңызды заңдық кепілдік болып табылады
("Қазакстаи Республикасында кеден ісі туралы" заң күші бар Президент
Жарлығыныц 199-бабы, 1999 жылы 16 шілдеден -Заң). Сонымен бірге жеткіліксіз
мәліметті белгілі мерзім ішінде ұсыну міндетін жүктей отырып, уақытша
немесе толық емес декларация беруге рүқсат етілген.
Декларация берілуі үшін кеден органына ұсынылатын декларацияны
толтыруға негіз болатын және оны растайтын құжаттар:
- кеден рәсімдеуіне жататын тауарлар мен көлік қүралдарына меншік
(билік ету немесе пайдалану) қүқығы;
- декларанттың кеден декларациясын өз атынан беру өкілеттігі;
- тауарларды өткізу фактісі;
- кеден қүны мен тауарлардың шығуы;
кеден төлемдері мен салықтарын төлеу және тарифтік жеңілдіктер мен
тарифтік преференция бойынша салық төлеу мүмкіндігінің негізі;
- стандарттаудың міндетті талаптарға сәйкестігі;
- Қазақстан Ресиубликасының заңында және халықаралық келісім-
шарттарда карастырылган өкілетті мемлекет органдарының тиісті рұқсаттары
мен басқа да құжаттар.
Бұдан баска, кеден органы кеден декларациясының мазмұнындағы және
кеден мақсаты үшін ұсынылған тексеру мақсатында қосымша мәліметтерді сұрақ
қүжаттаруға, сондай-ақ жеткіліксіз қүжаттармен мәлімсттердің ұсыну мсрзімін
сұрауға қүқылы.
Тиісті кеден рәсімдеуіне кеден брокері мен тасымалдаушы қатысуы
мүмкін, бұл туралы ережені Үкімет бекітуі тиіс.
Занда қарастырылған жағдайдан басқа Қазақстан Республикасының кеден
шекарасы арқылы өткізілетін барлық тауарлар мен көлік құралдары кеден
бақылауына жатады. Кеден бақылауы қүжаттар мен мәліметтерді тексеру.
тауарлар меи көлік қүралдарын кедендік тексеру. Жеке тексеру жәнс т. б.
белгіленген ережелер бойынша жүргізіледі.
Кеден бақылау анықталған кеден бақылауы аймағында, кедендік рәсімдеу
немесе кеден органдары орналасқан жерлерде және кеден органы бекіткен басқа
орналасу үшін рүқсат беруді қарастырады, ол үшін кеден бакылауына жататын
тауарлар мен көлік құралдары орналастыруга тиіс аумақка және ғимаратқа кез
келген түлғаның келуі үшін алдын ала кеден органына хабарлама, қажетті
қүжаттар талап етіледі немесс бақылау жүктелген кеден органының қызметі
жүзеге асырылады.
"Кеден ісі туралы" заң кедендік рәсімдеу мен кеден бақылауының жалпы
ережелерінен тыс "шетелдік түлғалардың жекелеген категорияларына берілетін
кеден жеңілдіктері" деп аталатын ерекшеліктерді карастырады (223-228-
баптар).
Кеден бакылауына кажетті қүжаттар мен мәліметтерді мүдделі түлға
ұсынады. Бүдан басқа, кеден органдары банктер мен ұйымдардан осы
тұлғалардың есепшоттарының операциялары туралы және жай-күйі туралы мәлімет
алуға, кеден мақсаты үшін тәжірибеде шешімін таппаған көптеген мәселелерге
кезіктіретін қаржылық және сыртқы экономикалық қызметін тексеруге құкылы.
Кеден бақылауына жәрдем көрсету үшін мамандар мсн сарапшылар тартылуы
мүмкін. Жеке тексеру жүргізуден тысқары кеден органдары келік құралдарын
мәжбүрлі түрде тоқтатуға, кеден органының рүқсатынсыз кеден аумағынан шығып
кеткен теңіз, өзен және әуе кемелерін мәжбүрлі түрде кері қайтаруға, кез-
келген уақытта тауарлар мен көлік қүралдарыныц тізімін жүргізуге, валюталық
бақылауды жүзеге асыруға қүқылы.
"Кеден ісі туралы" заң бойынша алғаш рет интеллектуальдық меншік
объектілерін қамтитын тауарлар тізімін алуды жүргізуі тиіс.
Тауарлар интеллектуальдық меншік объсктілеріне деген құқықты бұзатын
белгілерді байқаған жағдайда кеден органдары оларды шығаруды тоқтатады.
Өндірістік үлгілер. патенттер, интегралдық микросхема типологиясы
немесе ашылмаған акпараттары бар тауарларды шығару құкықтық иеленушінің
мүддесін корғау үшін қажеттілікті қамтамасыз етуді декларанттың ұсынуы (бір
айдан кем емес мерзімде) арқылы жүзеге асырылады.
Кеден заңы Қазақстандық кеден шекарасы аркылы өткізілетін тауарлар
мен көлік құралдарына кеден бақылауын жасауға қатысты қосымша ережелсрді
карастырады.
Кеден бакылауының күрамдас болігі рстінде валюта ба-қылауы ұлттық
банкті бірқатар ведомстволық актілері қабылданғаннан кейін оны кеден
органдарының қатысуына қосымша мүмкіндіктер туғызады.
1997 жылы 23 мамырда Кеден комитетінің келісімі бойынша Ұлтгық
Банктің қаулысымен экспортгык-импорттық валюта бақылауын үйымдастыру
жөніндегі ереже қабылданды.
Ресейде кеден органдары 1994 жылдан бастап-ақ мәмілелер құжатын
бақылайды, ал Қазақстанда көрсетілген ереже кеден рәсімдеуін аяқтағанға
дейін экспорт және импорт мәмілелерінің құжаттарын рәсімдеу тәртібін және
кеден рәсімдеуінен кейін осыған ұқсас тәртіпті реттейді.
Бүгінгі таңда валюталық бақылауда қойылатын талаптардың арта
түскендігін кеден қызметінің экономика және каржы саласында
біліктендірілген мамандарды таңдап алуда жаңа әдіс-амалдар қажет.
Мемлекет валюталық бақылаудан басқа малдәрігерлік, фитосанитарлық,
экологиялық және бақылаудың т.б. түрлерін қарастырады.
1999 жылғы 11 акпандағы "Өсімдіктер карантині туралы" Қазақстан
Республикасының заңымен ұлттық қауіпсіздікті қамтамасыз ету жүйесінің
құрамдас бөлігі болып табылатын өсімдіктер карантині бойынша мемлекеттік
шараларды жүзеге асырудың кағидалары мен құқықтық негізі анықталған.
Мұндағы фитосанитарлық қорғау дегенміз - республиканың өсімдік ресурстарын
және өсімдік текті өнімдерді басқа мемлекеттерден тасып әкелуден, сондай-ақ
республиканың карантиндік объектілерінің күшпен кіруінен қорғауға, олардың
таралуы жағдайында - олардың таралу ошақтарын жергіліктендіру мен жоюға
бағытталған мемлекет шараларының жүйесін қарастыратын құқықтық режим.
Тауарлар шыққак елін айқындау
"тауардың шығарылған елi" - тауар толық өндiрiлген немесе осы Ережеде
белгiленген өлшемдерге сәйкес жеткiлiктi қайта өңдеуге ұшыраған ел, бұл
ретте, егер оларды тауардың шығарылған елiн айқындау мақсаттары үшiн болу
қажеттiлiгi бар болса, тауардың шығарылған елi деп елдердiң топтары, не
елдердiң кедендiк одақтары, не елдiң өңiрi немесе бөлiгi түсiнiлуi мүмкiн;
"үшiншi елдер" - әкелу елiнiң ұлттық преференциялар жүйесiн
пайдаланушы болып табылмайтын елдер, сондай-ақ Тараптар мемлекеттерiнде
олармен тауарлардың шығарылған елiн айқындаудың өзге ережелерiн қамтитын
еркiн сауда аймағын құру туралы халықаралық шарттары және еркiн сауда
туралы шарттары жоқ елдер;
"жеткiлiктi қайта өңдеу өлшемi" - оған сәйкес тауар, егер оны
өндiруге екi немесе одан да көп ел қатысатын болса, тауарға өзiне тән
қасиеттердi беру үшiн жеткiлiктi соңғы елеулi қайта өңдеуге ұшыраған елден
шығарылған болып саналатын тауарлардың шығарылған елiн айқындау
қағидаттарының бiрi;
"тауар" - кедендiк шекара арқылы өткiзiлетiн кез келген жылжымалы
мүлiк, оның iшiнде жылу, электр және энергияның өзге де түрлерi мен көлiк
құралдары (жолаушылар мен тауарларды халықаралық тасымалдары үшiн
пайдаланылатын көлiк құралдарын қоспағанда);
"тауар номенклатурасы" - Тараптар мемлекеттерiнде қолданылатын сыртқы
экономикалық қызметтiң тауар номенклатурасы (СЭҚ ТН);
"қосылған құн" - франко-зауыт тауарының бағасы мен оны өндiру үшiн
пайдаланылатын импорттық шикiзаттар мен материалдар құнының арасындағы
айырма;
"тауардың шығарылуы туралы сертификат" - тауар шығарылған ел туралы
куәландыратын және тауар шығарылған елдiң немесе егер әкетiлетiн елде
сертификат тауар шығарылған елден алынған мәлiметтер негiзiнде берiлсе,
әкетiлетiн елдiң уәкiлеттi органы берген құжат;
"франко-зауыт бағасы" ("франко-қойма") - оның экспорты кезiнде
төленетiн немесе төленуi мүмкiн барлық iшкi салықтарды есептемегенде,
өндiрiсiнде тауарды соңғы елеулi қайта өңдеу жүзеге асырылған өндiрушiге
төленген баға;
"тауар легi" - бiр көлiктiк құжат бойынша бiр жүктi алушының атына
бiр жүктi жөнелтушiден жiберiлетiн тауарлар, сондай-ақ бiр почталық
жүкқұжат бойынша жiберiлетiн не кедендiк шекарадан өтетiн бiр тұлға қол
жүгi ретiнде өткiзетiн тауарлар;
"тауардың шығарылуы туралы декларация" - оларды әкетуге байланысты
дайындаушы, жөнелтушi, экспорттаушы немесе өзге де құзыреттi тұлға
көрсетiлген тауарларға қатысы бар кез келген құжатта жасаған тауарлардың
шығарылуы туралы мәлiмдеме.
Елде толық өндiрiлген тауарлар
Мыналар белгiлi бiр елде толық өндiрiлген тауарлар болып есептеледi:
а) елдiң жер қойнауынан (оның аумағында), оның аумақтық теңiзiнен
(суларынан) немесе осы теңiздiң түбiнен өндiрiп алынған пайдалы қазбалар;
б) белгiлi бiр елде өсiрiлген немесе жиналған өсiмдiк тектес өнiм;
в) белгiлi бiр елде туған және өсiрiлген тiрi жануарлар;
г) белгiлi бiр елде өсiрiлген жануарлардан алынған өнiм;
д) белгiлi бiр елде аңшылық және балық аулау кәсiпшiлiгiнiң
нәтижесiнде алынған өнiм;
e) белгiлi бiр елдiң кемесiмен алынған теңiз балық аулау кәсiпшiлiгi
өнiмi мен теңiз кәсiпшiлiгiнiң басқа да өнiмi;
ж) белгiлi бiр елдiң қайта өңдеушi кемесiнiң бортында "e"
тармақшасында көрсетiлген өнiмнен ғана алынған өнiм;
з) белгiлi бiр елдiң, сол теңiз түбiн немесе сол теңiздiң қойнауын
игеруге арналған ерекше құқықтары болған жағдайда, осы елдiң аумақтық
теңiзiнен (суларынан) тыс жерлердегi теңiз түбiнен немесе теңiз қойнауынан
алынған өнiм;
и) белгiлi бiр елде өндiрiстiк немесе қайта өңдеу жөнiндегi өзге
деоперациялар нәтижесiнде алынған қалдықтар мен металл сынықтары (қайталама
шикiзат), сондай-ақ сол елде жиналған және тек шикiзат күйiнде қайта өңдеу
үшiн ғана жарамды, пайдалануда болған бұйымдар;
к) егер осы ел тиiстi ғарыш объектiсi тiркелген мемлекет болса, ғарыш
объектiлерiнде ашық ғарышта алынған жоғары технологиялар өнiмi;
л) белгiлi бiр елде осы баптың "a" - "к" тармақшаларында көрсетiлген
өнiмнен ғана дайындалған тауарлар.
Тауарларды жеткiлiктi дәрежеде қайта өңдеу өлшемдерi
Егер тауарды өндiруге екi және одан көп елдер қатысатын болса,
жеткiлiктi дәрежеде қайта өңдеу өлшемдерiне сай келетiн тауарды қайта өңдеу
немесе дайындау жөнiндегi соңғы операциялар жүзеге асырылған ел тауардың
шығарылған елi болып есептеледi. Егер тауарлардың жекелеген түрлерiне
немесе қандай да бiр елге қатысты Тараптар мемлекеттерiнiң кедендiк
аумағына әкелiнетiн тауарлардың шығарылған елiн айқындаудың жалпы тәртiбі
қолданылады: егер тауарды қайта өңдеу немесе дайындау жөнiндегi
операцияларды жүзеге асыру нәтижесiнде СЭҚ ТН бойынша жiктеу коды кез
келген алғашқы төрт белгiнiң деңгейiнде өзгерген болса, тауар сол елден
шығарылған болып есептеледi. Жеткiлiктi дәрежеде қайта өңдеу өлшемдерiне:
1) тауарды сақтау немесе тасымалдау кезiнде оның сақталуын қамтамасыз
ету жөнiндегi операциялар;
2) тауарды сатуға және тасымалдауға дайындау жөнiндегi операциялар
(лектi бөлу, жөнелтудi қалыптастыру, сұрыптау, қайта орау);
3) оларды жүзеге асыру Бiртұтас экономикалық кеңiстiк комиссиясы
(бұдан әрi - БЭК комиссиясы) белгiлеген тiзбе бойынша тауардың жай-күйiн
елеулi өзгертпейтiн қарапайым құрастыру операциялары және өзге де
операциялар;
4) егер түпкi өнiмнiң сипаттамалары араластырылатын тауарлардың
сипаттамаларынан елеулi түрде ерекшеленбейтiн болса, әр түрлi елдерде
шығарылатын тауарларды араластыру;
5) мал сою сәйкес келмейдi.
Тауардың шығарылған елiн айқындау үшiн сондай-ақ, БЭК комиссиясы
белгiлейтiн тәртiппен жеткiлiктi дәрежеде қайта өңдеудiң мынадай өлшемдерi
пайдаланылады:
1) бұл операциялар орын алған ел тауарлардың шығарылған елi болып
есептелуi үшiн жеткiлiктi белгiлi бiр өндiрiстiк немесе технологиялық
операцияларды орындау;
2) қосылған құн түпкi өнiмнiң бағасында тiркелген пайыздық үлеске
жеткен кездегi тауар құнының өзгеруi (адвалорлық үлес ережесi). Егер
адвалорлық үлес ережесі қолданылған жағдайда құн көрсеткіштері:
импорттық материалдар үшін - бұл материалдардың оларды түпкі өнім
өндiру жүзеге асырылатын елге әкелу кезiндегi кедендiк құны бойынша немесе
импорттық материалдардың шығу тегi белгiсiз болған кезде олардың түпкi өнiм
өндiру жүзеге асырылатын елдiң аумағында алғашқы сатылуының құжаттамалық
расталған бағасы бойынша;
түпкi өнiм үшiн - сатушының "франко-зауыт" ("франко-қойма")
шарттарындағы баға бойынша есептеп шығарылады.
Тауарды легiмен жөнелту
Бiрнеше лекпен жеткiзiлетiн бөлшектелген немесе құрастырылмаған
түрдегi тауарлардың шығарылған елiн айқындау кезiнде, егер өндiрiстiк
немесе көлiктiк жағдайлары бойынша оларды бiр лекпен жөнелту мүмкiн
болмаса, сондай-ақ егер тауарлар легi қателiк немесе мекен-жайына дұрыс
жолданбау салдарынан бiрнеше лекке бөлiнген болса, декларанттың қалауы
бойынша бiртұтас тауар ретiнде қарастырылады.
Осы ереже мынадай шарттар бiр уақытта орындалған кезде қолданылады:
мұндай бөлшектеудiң себептерiн көрсете отырып, бөлшектелген немесе
құрастырылмаған тауарларды бөлшектеу туралы әкелу елiнiң кеден органын
алдын ала хабардар ету, СЭҚ ТН-ға сәйкес тауарлардың кодтарын, әр лекке
кiретiн тауарлардың құны мен шығарылған елiн көрсете отырып әр лектiң толық
сипаттамасын қоса беру, не тауарды бiрнеше лекке бөлу немесе мекен-жайына
дұрыс жолдамау қателiгiн құжатпен растау;
барлық лектердi бiр елден бiр жеткiзушiнiң беруi;
тауардың барлық легiн бiр кеден органында кедендiк ресiмдеу;
барлық лектердi бiр келiсiм-шарт шеңберiнде жеткiзу;
тауардың барлық легiн кеден декларациясы қабылданған күнiнен бастап
бiр жылдан аспайтын мерзiмде не бiрiншi лекке қатысты оны беру мерзiмi өтiп
кеткен кезде жеткiзу. Тауар алушыға байланысты емес себептер бойынша
тауарды жеткiзiп беру мүмкiн болмаған жағдайда кеден органы Тараптар
мемлекеттерiнiң заңнамасында белгiленген мерзiмде декларанттың дәлелдi
өтiнiшi бойынша тауардың қалған легiн әкелу мерзiмiн ұзартуы мүмкiн.
Тауарлардың шығарылған елiн айқындау ерекшелiктерi
Тауардың шығарылған елiн айқындау үшiн оларды өндiру немесе қайта
өңдеу үшiн пайдаланылатын жылу және электр энергиясы, машиналар, жабдықтар
мен аспаптардың шыққан тегi есепке алынбайды. Машиналарға, жабдықтарға,
аппараттарға немесе көлiк құралдарына пайдалануға арналған құрал-саймандар,
керек-жарақтар, қосалқы бөлшектер мен аспаптар, егер ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz