ҚР жекешелендіру кезеңдері және оны жүргізу әдістері

Пән: Экономика
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 6 бет
Таңдаулыға:

Қазақстан Республикасының Білім және Ғылым Министірлігі

Семей қаласының Шәкәрім атындағы Мемлекеттік университеті

СӨЖ

Тақырыбы : ҚР жекешелендіру мәні, кезеңдері және оны жүргізу әдістері

Тексерген:Қуантқан Б. Қ. Орындаған: Отарғажыева А. А.

Тобы: ВС-403

Семей 2015

Қазақстандағы меншікті мемлекет иелігінен алу және жекешелендіру: кезеңдері, формалары, әдістері мен мәселелері.

Жекешелендіру - ол экономиканы мемлекеттік иелігінен алу бойынша рәсімдер жиынтығының басты бөлігі. Нарықтық механизмдермен реттелетін директивті мемлекеттік басқарудан оның басқа нысандарына өту мемлекеттік иелігінен алу болып табылады.

Жекешелендірудің бірінші толқыны нарықтық экономиканың негіздерін құру мақсатында 90-шы жылдардың басында елдің басшылығымен өткізілді. Алайда, кәсіпорындардың белгілі саны мемлекетік меншікте қалған болатын, ал көптеген компаниялар мен даму институттары жекешелендірудің бірінші толқыны өткеннен кейін ғана құрылды.

Қазіргі компания бұрынғы бағдарламадан басым ашықтығымен, айқындылығымен және ұйымдардың сауда-саттыққа шығарылатын мемлекеттік иелену үлестерін/акцияларын сатып алуға тұлғалардың айрықша санын тартуымен айрықша.

ҚР Президентімен 2014 жылғы қаңтардың ортасында Жекешелендірудің кешенді бағдарламасы қабылданды. Халыққа жолдауында ол мемлекеттік қатысумен барлық компаниялар мен ұйымдарды талдауды өткізуді және жекешелендіруге жататын кәсіпорындардың тізбесін айқындауды тапсырды.

Бағдарлама Сингапур үкіметінің «YellowPagesRule» принциптерінде негізделген. Оның мәні бизнес-құрылымдардың санынан ең болмаса бір бәсекеші бар кәсіпорындар жеке секторына беруіге жатады. Бұл стратегиялық маңызды объектілеріне жатпайды. Мемлекет басшысының тапсырмасын орындау үшін Үкіметпен 2014 жылғы 31 наурызда Жекешелендірудің 2014-2016 жылдарға арналған кешенді бағдарламасы (ҚРҮҚ 280), сондай-ақ бәсекелестік ортаға беруге ұсынылатын ұлттық басқарушы холдингтердің, ұлттық холдингтердің еншілес, тәуелді ұйымдарының және олармен аффилиирленген болып табылатын өзге де заңды тұлғалар тізбесі бекітілді.

Объектілер мен активтерді жүзеге асыру механизмнің ашықтығын жоғары деңгейін қатамасыз ету мақсатында Мемлекеттік мүлік және жекешелендіру комитетінің (gosreestr. kz) электрондық сауда алаңы арқылы оларды сату туралы шешім қабылданды.

Мемлекеттік жекешелендіру бизнесте мемлекеттік қатысуын қысқарту мақсатында өткізіледі. Ол экономиканы нығайтуға себеп болады.

Бағдарлама шеңберінде әлеуметтік жауапкершілік

1. кәсіпорындар мен жұмыс орындарының профилін сақтау -талаптарды сақтамау кезінде жеңімпазға шартты бұзуға дейін санкциялар қолданылады;

2. Сатып алу шарттары конкурс шарттарында қол қойылады. Бөлек жағдайында басқалар мүмкін, жоғары белгіленгеннен басқа.

3. Сатып алушылар ҚР Үкіметінің жанында стратегиялық объектілер бойынша комиссияның рұқсаты берілген жағдайында ғана стратегиялық объектінің үлесін сатып алу мүмкін. Сондай-ақ, ұлттық қызығушылығын сақтау үшін заңнамалық шектеулері мүмкін.

4. Жекешелендіретін компаниялардың үлесі бірыңғай бөлінбейтін лотпен сатылады, объектінің стратегиялық маңыздылығы жағдайында сатып алушыға бақыланбайтын топтамасы (49%) ұсынылады. Ол активтердің мемлекеттік бақылауды сақтауына кепілдеме береді.

Таңдау критерийі:

- қызметтің негізгі профиліне сәйкессіздігі;

- қызметтің ұқсас түрлерін жүзеге асыратын басқа компаниялардың нарығына қатысу;

- мемлекетпен әлеуметтік қолдау функцияларын орындау кезінде қоғамдық маңыздылығының болмауы.

Жекешелендіру принциптері

Кәсіпорындарды сату негізіне 3 принцип салынды:

1. Айқындылық. Электрондық сауда-саттықты өткізу процесін Қаржы министрлігінің электрондық алаңы www. gosreestr. kz қамтамасыз етеді.

2. Заңдылық. Егер активте басқа қатысушы болса, қолданыстағы заңнамаға сәйкес оған сатып алудың артықшылық құқық ұсынылады. Бас тартқан жағдайында объект сауда-саттықта сатылады.

3. Экономикалық жөнділігі. Барлық активтер ең жоғары пайданы алуға тырысқан әділетті нарықтық құны бойынша сатылады.

Мемлекет иелігінен алу және жекешелендіру - бұл нарыққа бет алған шаруашылық құралдарын дамуына қажет жағдайларды қамтамасыз етуді, тиімді және жауапты меншік иелерін қалыптастыруды, нақты бәсеке ортаны қалыптастыруды қамтамасыз етуге тиіс. Мемлекет иелігінен алу мен жекешелендірудің формалары әр қилы.

Қазақстан Республикасында мемлекеттік меншік объектілерін мемлекет иелігінен алу мен жекелендірудің төмендегідей түрлері қолданылады:

а) мемлекеттік кәсіпорын мүлігін жалға беру;

ә) жалға берілген мемлеметтік кәсіпорын мүлігін сатып алу;

б) мемлекеттік меншік объектілерін концессияға беру;

в) мемлекеттік кәсіпорынды акционерлік қоға немесе серіктестік ретінде құру;

г) еңбек ұжымы мүшелерінің мемлекеттік кәсіпорын мүлігін сатып алуы;

д) мүліктері мемлекеттік меншіккке жатпайтын мемлекеттік кәсіпорын мүлігін заңды тұлға және жеке адамдарға байқаулар және аукцион арқылы сату.

1991 ж. бастап ҚР-ның Конституциясында жеке меншікке деген құқық белгіленіп және жекешелендіру мен мемлекет иелігінен алудың алғашқы шаралары қолданыла бастады. Бұл шаралардың негізгі мақсаты: ол мемлекеттік меншіктің басқа формаларға өзгеруі мен нарықтық экономикаға көшуге жағдайлар жасау болып табылады. Меншікті мемлекет иелігінен алу кәсіпкерліктің дамуына, бәсекенің пайда болуына жағдай жасап, жекеменшік иелері топтарының қалыптасуына бағытталды.

Қазақстан Республикасында жекешелендіру мен мемлекет иелігінен алу процесі «Жекешелендіру және мемлекет иелігінен алудың Ұлттық бағдарламасына» сәйкес жүргізіледі. Жекешелендіру үш негізгі бағытта жүргізіледі.

1. Кіші жекешелендіру - еңбеккерлердің саны 200 адамға дейін.

2. Жаппай жекешелендіру - орташа және ірі кәсіпорындар (200-500 адам) және халыққа жекешелендіру купондарының бөлінуіне негізделді.

3. Жеке жобалық жекешелендіру - ірі кәсіпорындар мен мемлекеттің ерекше маңызды кәсіпорындары.

Қазақстан республикасындағы жекешелендіру мен мемлекет иелігінен алу процесін 4 кезеңге бөлуге болады:

1. 1991-1992 ж. ж. - мемлекет меншігінің реформасы кең көлемде нарықтық экономикаға көшуге жағдай жасау үшін жүргізілді. Бұл кезде мемлекеттік меншікті мемлекет иелігінен алу жекешелендіру жүзеге асырыла бастады. Негізгі мақсат өндірістік қатынастардың жаңа түрін қалыптастыру, меншік иелерінің жаңа тобын құру. Мемлекеттік меншікті азаматтарға бағалы қағаз түрінде мүлкін бөліп беруді көздеді. Бұл кезде ашық аукциондар мен конкурстар арқылы шағын, орта кәсіпорындар жекешелендірді.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.