Астық массасын сақтау кезіндегі ылғалдылықтың өзгеруі

Пән: Ауыл шаруашылығы
Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 8 бет
Таңдаулыға:

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ

СЕМЕЙ ҚАЛАСЫНЫҢ ШӘКӘРІМ АТЫНДАҒЫ
МЕМЛЕКЕТТІК УНИВЕРСИТЕТІ

БАӨЖ

Тақырыбы: Астық массасын сақтау кезіндегі ылғалдылықтың өзгеруі.

Орындаған: 2 курс магистранты, Муратбаев А. М.

ТПМ-401,

6M072800 - "Өңдеу өндірістерінің технологиясы"

Тексерген:т. ғ. к., доцент м. а. Нұрымхан Г. Н.

Семей

2015

Жоспары

Кіріспе

1. Астықтың ылғалдығына байланысты күйлері

2. ТМД-дағы стандарттық әдіс бойынша астықтың ылғалдылығын өлшеу.

3. Шет елдерде астықтың ылғалдылығын тексеру.

4. Астықтың ылғалдылығын өлшеудің жаңа тәсілдері

5. Астықтың ылғалдылығын электрлік әдістермен өлшеу

Қолданылған әдебиеттер тізімі

Барлық жер бетіндегі тіршілік ететін тірі организмдер өзінің тіршілігін сақтау үшін құрамында азды - көпті судың болуын керек етеді. Дән де тірі организм. Ол да тыныс алады. Тыныс алған кезде түрлі химиялық реакциялар жүріп тұрады. Бұл тірліктің белгісі. Егер оның құрамынан суды түгелдей ажыратып алып тастасақ, тоқтайды да, оның құрамында белок және басқа органикалық заттар тез бұзылып минералдық заттарға айналады. Бірақ бұл керекті судың көлемі де белгілі бір мөлшерде болады. Судың осы мөлшерден көп болып кетуі де қолайсыз жағдайға ұшыратуы мүмкін.

Егер сақталып жатқан астықтың құрамында қажетінен артық су болса, онда астық шіріп бұзыла бастайды. Сонымен астықтың құрамындағы судың көлемі артық та, кем де болмауы керек. Мұндай жағдайда тұрақты ұстар тұру тағы да мүмкін емес. Астық ауадан ылғалды тартып ала да, оған бере де біледі, дән тыныс алғанда органикалық заттар бөлшектеніп, ыдырап, су бөлініп шығады. Міне осы өзгерістерді жақсы білген кезде ғана, астықты аман-есен сақтауға болады. Ол астықты өңдеу процесіне де қатынасады. Міне осының бәрі астықты сақтау кезінде оның ылғалдылығын оқтын-оқтын қадағалап отыруды керек етеді.

Астықты оның ылғалдылығына қарай төртке: құрғақ астық, орташа ылғалды астық, дымқыл астық және су астық деп бөледі.

1 - кесте

Астықтың ылғалдығына байланысты төрт күйлі жағдайының шектері

Дақылдар

Ылғалдылық, проценттер

Құрғақ дән

Орташа ылғалды

Дымқыл астық

Су астық

Дақылдар: Бидай, қара бидай, арпа, сұлы, қарақұмық, күріш, жүгері

Ылғалдылық, проценттер: 14-ке дейін

14, 0 - 15, 5

15, 5 - 17, 0

17 ден жоғары

Дақылдар: Асбұршақ

Ылғалдылық, проценттер: 14

14 - 16

16 - 18

Дақылдар: Тары

Ылғалдылық, проценттер: 13, 5

13, 5 - 15, 0

15 - 17

Дақылдар: Үрме бұршақ

Ылғалдылық, проценттер: 16

16 - 18

18 - 20

Дақылдар: Жасымық

Ылғалдылық, проценттер: 14

14 - 17

17 - 19

Дақылдар: Күнбағыс

Ылғалдылық, проценттер: 11

11 - 13

13 - 14, 5

14, 5

Дақылдар: Майкене

Ылғалдылық, проценттер: 7

7 - 9

9 - 11

Осы астықтың ылғалдылығы өскен сайын оның ішіндегі жүріп тұратын физологиялық процестердің жүру жылдамдығы да өсе бастайды. Олардың өсу деңгейі әр дақылда әр түрлі болады. Бұл деңгей де дақылдың тканьдарының құрылымы мен химиялық құрамының ерекшеліктеріне байланысты.

Дәннің ішінде ылғал сүйгіш крахмал, белок сияқты заттар суды өзіне тартып алып ұстап тұрады. Олар да дәннің әр қабатында әртүрлі орналасқан. Бұршақ тұқымдастардың дәнінің құрамында белок көп болғандықтан, оларда суды ұстау мөлшері деп көптеу.

Майлы тұқымды дақылдар өзінің құрамында майды көп ұстайтын болғандықтан, олар суды аз ұстайды. Ол судың көпшілігі майы аз, ылғал сүйгіш заттары көп бөліктерінде ғана ұсталады. Кестеде көрсетілгендей, егер майлы дәннің майы оның құрамынан шығарып тастап, қалған құрамның ылғалдылығын тапсақ, оның ылғалдылығы да 14 порцентке жақын болады.

Міне осы айтылған мәліметтерге сүйене отырып, мына жағдайларды еске аламыз. Барлық органикалық заттар жазда өсімдіктің көк жапырақтарында, күн сәулесінің ультра күлгін сәулесі және жасыл түсті пигмент хлорофиллдің қатысуымен су мен көмір қышқылынан пайда болады. Егер бұл органикалық заттардың химиялық құрамына кіретін су деп есептесек, бұдан басқа да, дәннің ылғал сүйгіш заттарды ұстап тұратын суды физикалық байлаулы су деп атайды. Бұл барлық тірі органикалық тірі организмге тән, керек су. Көпшілік өсімдіктердің дәні үшін бұл судың көлемі 14-15 процент шамасында болады. Осы суды астық шаруашылығында шекаралық аумалы күйдегі су деп атайды. Бұл күйде астық сақтауға төзімді болады. Бұл ылғал сүйгіш заттармен тығыз молекулалық байланыста болғандықтан, микроорганизмдер пайдалана алмайды.

Осы шекаралық аумалы судың мөлшерінен артық суды сусымалы бос су немесе зиянды су деп атайды. Оның мөлшері 14 - 15 проценттен астам болады. Олар дәннің ішінде де, астық қоспаларының арасында да бір орыннан екінші орынға, яғни дымқыл дәннен құрғақ дәнге қарай қозғалып ауысып тұрады. Оны кептіріп шығарып жіберуге де болады, микроорганизмдер де пайдалана алады.

Естеріңізге саламыз, су немесе дымқыл дән күштірек тыныс алады. Бұған көп органикалық заттар жұмсалады, яғни астықтың құрғақ заттары азаяды. Астық тыныс алғанда жылу бөлінеді, сүйтіп астық қоймаларында өзінен - өзі қызу аймақтары пайда болады да, астықтың шіріп кетуіне қауып туады. Қысқаша айтқанда сусымалы бос суы бар астық сақтауға тұрақсыз болады.

Астықты мемлекетке тапсыру кезінде тұрақты және төменгі шектер деп аталатын ұғымдар қолданылады. Қазақстанның оңтүстік облыстарында тұрақты шектік ылғалдық 14 процентке тең, ал оңтүстік облыстарда ол 15 процентке тең деп белгіленген. Барлық қабылданған астықтың салмағы осы тұрақты шекке есептеліпалынады. Мысалы, колхоз немесе совхоз 100 тонна астық тапсырды делік. Оның ылғалдығы 10 процент болсын. сонда алынған астықтың 100 тоннасына (14 - 10 = 4 тонна) үстеме 4 тонна қосылып, оның есепке алынған салмағы 104 тонна қабылданды деп жазамыз. Егер қабылданған астықтың ылғалдығы 20 процент болса (20 - 14 = 6) оның есепке алынған салмағы 100 - 6 = 94 тоннаға тең болады.

Ылғалдылықтың ең жоғарғыы шегі 17 немесе 19 процентке тең. Егер тапсырылған астықтың ылғалдығы осы шектен аспасы, сонда ғана ол қабылдануға тиіс.

Бұл тек қабылдау кезінде пайдаланылатын шарттар болса, бидайдан ұн тарту үшін оның ылғалдығын 15, 5 - 16, 0 процентке жеткізу керек. Қорыта айтқанда астық шаруашылығында судың атқаратын қызметі неше түрлі. Ол пайдалы да, зиянды да болуы мүмкін.

Ғылыми, астықты қабылдайтын және өңдейтін мекемелерде астықтың ылғалдылығын анықтаудың көптеген әдістері қолданылады. Осы әдістердің бәрін екі топқа бөлуге болады: 1. Тура анықтау - суды кептіріп, ұшқан суды немесе кепкен астықтың салмағы арқылы анықтау; 2. Жанама әдістер - мысалы, астықтың ылғалдылығына байланысты оның электр тогын өткізе білу мөлшерін өлшеу әдісі арқылы есептеп табу.

Қазіргі қолданылып жүрген әдістердің әр қайсысы дәнге әр түрлі әсер етеді. Астықты кептіруде, сумен бірге одан көптеген көмір қышқыл газы, азот, оттегі, сутегі, кейбір көмірсутектер, азотты заттар ұшып шығып кетеді және дәннің құрамында бірқатар биохимиялық өзгерістер жүріп, оның құрамы аздап өзгеруі мүмкін. Барлық қолданылып жүрген әдістердің осындай өздеріне тән жетістіктері мен кемшіліктері болады. Кемшіліктерін түгел жою мүмкін емес. Сондықтан бұл әдістердің бәрі тек жуықталған нәтиже береді. Олардың ішінде ең шындыққа жақын нәтиже берген әдіс - үлгілі немесе эталондық әдіс. Бұл әдіс бойынша ұшып кететін заттардың көлемі жоққа тән. Сондықтан бұл әдісті жаңа шығарылған приборларды және жаңа әдістерді сынауға пайдаланады. Ол әдіс ГОСТ 17197 «Вакуумды - жылылық ОВЗ - 1 қондырғысында астықтың ылғалдығын өлшеудің әдістерінде» жазылған. Мұнда астықты алдымен 105 ͦ С -да кептіреді. Тек осы жағдайда су тегіс ұшып, басқа өзгерістер аз жүреді. астықтың өзінің ішінде ұсатқыш қондырға бар.

ISO (Халықаралық стандарт жасайтын мекеме), IACC (Халықаралық астық химиясы ассоциациясы) және Англия, Франция, Польша сияқты бірқатар мемлекеттерде үлгілі әдіс ретінде Гильбо әдісі қолданалады. Мұнда астық вакуумды ( 10 - 20 мм сынап бағанасында), 40 - 50ºС температурасында Р2О5 үстінде 150 сағат ішінде дәннің тұрақты салмағына дейін кептіріп өлшейді.

ТМД-дағы стандарттық әдіс бойынша астықтың ылғалдылығын өлшеу. Бұл әдіс еліміздің барлық түпкір - түпкірлерінде қолданылады. Мұнда ұсатылған дәнді 130ºС температурада 40 минут СЭШ - 1, СЭШ - 3 және СЭШ - 3М қондырғыларында кептіреді. Су дән мен құрғатылған дәннің салмақтарының арасындағы айырмасы сол дәннің ылғалдылығын көрсетеді. Егер дән су болып ұсатуға келмесе оны алдымен дән күйінде 105ºС температурада 30 минут кептіріп алып, содан кейін ұсатып, 130º-та 40 минут кептірді де, оның ылғалдылығын осы екі өлшемнің қосындысы ретінде алады.

Ғылыми мекемелерде астықты ұсатып, оны 105ºС температурада астық кептіретін қондырғыларда оның тұрақты салмағына дейін кептіріп анықтайды. мұнда астықтың ішкі құрылысы бұзылмай өте жақсы нәтиже береді. Бұл өлшеу 5 сағатқа дейін созылады. Сондықтан өндіріс жағдайында пайдалануға қолайсыз.

Шет елдерде астықтың ылғалдылығын тексеру. Шет елдерде де астықтың ылғалдылығын анықтауға ең алдымен әр түрлі кептіргіш шкафтар қолданылады. Англияда дәнді 130ºС температурада 1 сағат, ГФР-де 130º-та бір сағат 30 минутта, Белгияда - 100 - 150º-қа дейін 4, 5 сағатта кептіріп өлшейді. Бұлармен қатар Франция мен Белгияда Шопен шкафын қолданып тез анықтау әдісі қолданылады. Оның ерекшелігі - өзінің ішінде таразысы бар, 200º-қа дейін қыздырады. Оның кептіріп біткен уақытын ұшып шыққан будың кальцийдің карбидімен қосылған кезде көрініп жанатын жалынының азаюына қарай анықтайды. Мұндағы бөлінген судың мөлшерін мына реакция: СаС2 + Н2О = Са(ОН) 2 + СН : СН арқылы біледі. Ол жалындағанда ацетилен пайда болады.

АҚШ-та ылғалдылығы 13 процентке дейінгі астықтың ылғалдылығын 130°-та бір сағат бойы кептіріп анықтайды. Егер оның ылғалдылығы 13 проценттен жоғары болса, оны алдымен 13 процентке дейін кептіріп алады да, содан кейін барып қалған ылғалдылықты табады. АҚШ мемлекеттік ауыл шаруашылығы химиктер ассоциациясы астықтың ылғалдылығын ұсатылған дәнді 135°-та 2 сағат бойы кептіру арқылы анықтайды. Бұлардан басқа да шет мемлекеттерде вакуум - жылулық және басқа да көптеген әдістер қолданылып жүр.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.