Бас сүйек, ми, көз жарақат кезіндегі алғашқы жәрдем және диагностикасы туралы

Пән: Медицина
Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 9 бет
Таңдаулыға:

Қазақстан Республикасы Білім және Ғылым минстрлігі

Семей қаласы Шәкәрім атындағы мемлекеттік университеті

СРО

Орындаған: Кенжебек Әйгерім

Тексерген: Бакирова Лайла

Семей қаласы

2015 жыл

Жоспар:

1. Бас сүйек, ми, көз жарақат кезіндегі алғашқы жәрдем және диагностикасы

2. Сыну кезіндегі алғашқы жәрдем және диагностикасы

3. Күю және үсу кезіндегі алғашқы жәрдем және диагностикасы

Бас сүйек, ми, көз жарақат кезіндегі алғашқы жәрдем және диагностикасы

Бассүйек, ми жабық жарақаты − бассүйек пен мидың, бастағы жұмсақ тіндердің бүтіндігі бұзылмай жəне/немесе бассүйектің апоневрозы созылмай болған зақымдануы;

Ашық БМЖ - бастың жұмсақ тіні жəне бассүйектің апоневроз (шандыр) дулығасының бүтіндігі бұзылуы жатады, ол сынық аймағына сəйкес келеді. Ми жарақатының өтпелі зақымдануына бассүйектердің сынуы жəне мидың қатты қабығының зақымдануы жатады.

БМЖ науқас жағдайының ауырлығы − жарақаттанушы ақыл-есінің тежелу деңгейіне қарай, неврологиялық симтомдардың айқындылығына, басқа ағзалардың зақымдануы болуы немесе болмауына қарай бағаланады. Команы Глазго шкаласы бойынша бағалау əдісі кең тараған. Жарақаттанушының жағдайын 12-24 сағ. кейін 3 параметр бойынша науқаспен алғашқы кездесуде бағалайды: көздерін ашуы, сыртқы тітіркендірулерге реакциясы, сұраққа жауап беруі, қозғалу реакциясы.

БМЖ-да ақыл-ес ауытқуын анықтау, оның тежелу дəрежесіне дұрыс баға беру арқылы жүргізіледі жəне келесі деңгейлер бойынша баға беріледі:

- анық;

- аздаған есеңгіреу;

- ауыр есеңгіреу;

- сопор;

- орташа кома;

- терең кома;

- шектен шыққан ауыр кома.

Жеңіл ЖБМЖ мидың жеңіл дəрежеліе шайқалуы жəне мидың жеңіл дəрежелі соғылуы.

Орташа ЖБМЖ − мидың орташа дəрежелі соғылуы.
Ауыр ЖБМЖ − ми жаншылуының барлық түрі жəне мидың ауыр дəрежелі соғылуы.

БМЖ алған науқастардың ахуалы 5 градацияға бөлінеді.

- қанағаттанарлық ахуал (жағдай) ;

- орташа ауырлықтағы ахуал (жағдай) ;

- ауыр ахуал (жағдай) ;

- аса ауыр ахуал (жағдай) ;

- терминальды (ақтық) ахуал (жағдай) .

1. Ми(дың) шайқалу(ы) - ауыр емес жарақаттаушы күштің түсуінен болатын жағдай. БМЖ жарақаттаушларының 70%- да кездеседі. Ми шайқалғанда естен тану болмайды немесе жарақаттан кейін аз уақытқа 1-2 мин-тан 10-15 мин. естен танумен сипатталады. Науқастар басы ауыратынын, айнатынын, жүрек айнитынын, құсатынын, көзін қозғалтқанда ауырсынатынын, əл-дəрмені жоқтығын айтып шағымданады.

Сіңір рефлексінің жеңіл ассимитриясы болуы мүмкін. Қысқа мерзімді ретроградтық амнезия. Антероградттық амнезия болмайды. Ми шайқалуына көрсетілген көріністер ми функциональдық зақымдануымен шақырылады жəне 5-8 күннен кейін өтеді. Диагнозды қою үшін берілген барлық симптомдардың болуы аса қажет емес. Мидың шайқалуы бірдей форма болып табылады жəне ауырлық дəрежеге бөлінбейді.

2. Мидың соғылуы - бұл зақымдану ми затының макроструктуралық деструкциясы түрінде жиі гемморагиялық компонентпен жарақат күшінің тиген кезінде боледы. Клиникалық ағымыны қарай жəне ми тінінің зақымдануының айқындығына қарай соғылу жеңіл, ауыр, жəне ауыр дəрежеге бөлінеді.

3. Ми соғылуының жеңіл дəрежесі (10-15% жарақаттанушы) . Жарақаттан кейін бірнеше минуттан 40 минутқа дейін естен тану. Көбінде 30 мин. дейінгі уақытта ретроградтық амнезия көрінеді. Егер антероградтық амнезия пайда болса, онда ол ұзақ емес. Ес қалпына келгенде жарақаттанушы бас ауруына, жүрек айнуына, құсу, бас айналуына, назардың əлсізденуіне шағымданады.

Нистагм, анизорефлексия, кейде жеңіл гемипарез көрінуі мүмкін. Кейде патологиялық рефлекстердің көрінуі болады. Субарахноидальдық қан құйылу əсерінен айқын емес менингеальдық синдром көрінеді. Бради жəне тахикардия көрінуі мүмкін. АҚ 10-15 мм. с. б. транзиторлық көтерілуі. Симптоматика одан сайын дамиды жарақаттан кейін 1-3 аптада.

4. Ми соғылуының орта ауырлықты дəрежесі.

Естің тануы бірнеше ондықтан 2-4 сағ. созылады. Беткей немесе терең есеңгіреуге дейін естің тежелуі бірнеше сағат немесе тəүлік сақталуы мүмкін. Айқын бас ауыруы, жиі қайталамалы құсу. Горизонтальдық нистагм, жарыққа қарашық реакциясының төмендеуі, кейде аса айқындалмаған гемипарез, жəне патологиялық рефлекстер.
Сезімталдықтың бұзылуы мүмкін, сөйлеу бұзылыстары болуы мүмкін. Менингиальді синдром сəл айқындалған, ал ликворлы қысым сəл көтерілген (Ликвореясы бар науқастардан бөлек) .
Тахи немесе брадикардия көрінеді. Тыныстың сəл тахипноэ күйде бұзылысы, ритм қалыпты аппарат коррекциясын керек етпейді. Температурасы субфебрильді бірінші тəүлікте психомоторлық қозу, кейде тырысу ұстамалары болуы мүмкін. Ретро немесе антероградты амнезия көрінеді.

5. Ми соғылуының ауыр дəрежесі.

Естен тану бірнеше сағаттан бірнеше тəулікке дейін болады (жарты науқастарда апалдық синдром жəне акинетикалық мутизмге ауысады) . Естің сопор немесе комаға дейін тануы. Айқын психомоторлық қозу атонияға дейін ауысуы көрінеді.
Бағаналы симптомдары айқын көз алмасының балқымалы қозғалысы, вертикальдық осі бойынша көз алмасының ара қашықтығының əртүлілігі, анизокория. Қарашықтың жарыққа реакциясы жəне қасаң қабық рефлекстері жоғалған. Жұтыну бұзылған. Кейде ауру қоздырғыштарына горметания қосылады немесе спонтанды.
Екі жақтылық табан патологиялық рефлекстері бұлшық ет тонусының өзгерістері көрінеді - гемипарез, анизорефлексия, діріл ұстамалары болуы мүмкін. Орталық немесе шеткі тип бойынша тыныстың бұзылысы (тахи немесе брадипноэ) . АҚ жоғары немесе төмен, ал атониялық кома жағдайында тұрақты емес жəне бірқалыпты дəрілердің көмегін қажет етеді. Менингиальді синдромы айқын.
Мидың соғылуының арнайы сатысына - мидың диффуздық аксональдық зақымдануы жатады. Оның клиникалық көріністерінде ми бағанасының қызметінің айқын бұзылысы жатады - есінің терең комаға дейін түсуі, витальдық қызметінің айқын бұзылысы, ол аппараттың, жəне медикаментоздық коррекцияны қажет етеді. Мидың диффуздық аксональдық зақымдануында өлім көрсеткіші 80-90 % жоғары. Ал тірі қалғандарда аппаликалық синдром туады. Диффуздық аксональдық зақымданулар бас сүйек ішілік гематомалар түзілуін шақыртады.

6. Мидың өсетін жəне өспейтін қысылуы - Бас ішілік қуыста көлемдік түзілістердің азаюынан болады. БМЖ кезінде «өспейтін» қысылу «өсетінге» қысылуға айналып мидың айқын компрессиясына жəне дислокациясына алып келеді. Өспейтін қысылуларға бас мүшесінің сынықтары мен қысылуы басылған сынықтарда, миға басқа шектен тыс денелермен қысқанда болады. Бұл кезде қысылған ми түзілістері көлемі бойынша үлкеймейді.
Мидың қысылуының генезінде атқарушы рольді екіншілік бас сүйек ішілік механизмдер айқындалды. Өспелі қысылуларға барлық басішілік гематомалар мен ми соғылулар жатады жəне масса эффектпен шақырылады.

Бассүйек ішілік гематомалар:

1. Эпидуральдық.

2. Субдуральдық.

3. Миішілік.

4. Қарыншаішілік

5. Көптеген қабық аралық гематомалар.

6. Субдурульдық гидромалар.

Диагностикалық критерилері

Бастың тері жабындыларында көрінетін зақымдануының болуына назар аударады.

Периорбитальдық гематома («көзілдірік» симптомы, «енот көздері») - алдыңғы бассүйек шұңқырының түбінің сынығын білдіреді.
Емізік тəрізді өсіндінің айналасындағы гематома (Баттл симптомы) .
Самай сүйегінің пирамадасының сынығымен көрінеді.
Гемотимпанум немесе құлақ жаңғырығының жарылуы - бас сүйегінің негізінің сынығына сəйкес келеді.

Мұрын немесе құлақты ликворея бас сүйектің негізінің сынығының жəне өтпелі БМЖ- ны сəйкестендіреді.
Бас сүйегінің перкуссиясы кезіндегі «шатынаған ыдыс» дыбысы бас сүйек байланысындағы сүйек сынығындада кездеседі.
Коньюктиваның ісінуімен жүретін экзофтальм, каротидті - кавернозды қосылулардың немесе түзілген ретробульбарлы гематомалардың құрылуларына бағыт береді. Шүйде-мойын аймағындағы жұмсақ тіндердің гематомасы тунде сүйегінің сынуы мен жəне маңдайдың базальді бөлімдері мен полюстері, самай бөлігінің полюстері сынығымен жүруі мүмкін.

Міндетті түрде естің деңгейін бағалау, миненгиальді симптомның көрінуі, қарашықтың жарыққа реакциясы, бас сүйек жүйкесінің қызметі жəне қозғалу қызметі, неврологиялық симптомдар, бас сүйекішілік қысымның, ми дислокациясы жедел ликворлық эклюзияның түзілуі.

Сыну кезіндегі алғашқы жәрдем және диагностикасы

Сүйектің сынуы - ойын таcтарының жылдам, зорлық шақырылған бүтiндiктерi жартылай немесе толық бұзушылықта болғанда күрделi және ауыр бұзылулар. Сынуларды ашық (сынық айналасындағы толық терінің бүлінуі) және жабық (терінің бүлінбеуі) . Сынықтың жазықтықтарына байланысты көлденең, ұзын бойына, қисық, жарқыншақ болып бөлінеді. Сыну нәтижесінде ең бірінші ауру сезіледі. Бұл белгі сынудың және сүйектің шытынауы кезінде басқа да белгілер болмаған кезде қойылған диагнозды жеңілдетеді. Сүйек сынықтарының жылжуы майып және сау шектiлiктiң салыстырмалы тексеруiнде жеңiлдеу бiлiнетiн сынуды орынның деформациясын сынуда әкелiп соғады. Деформациялар сынулардың әртүрлi оқшау бөлiктерiнде, әр түрлi олар сүйек сынықтарының жылжуын сипаттармен едәуiр дәрежеде анықталады. Шектiлiктердiң функцияны бұзылысы барлық сынуларда атап өтедi. Сүйек бойысындағы дұрыс емес қозғалыстың пайда болуы сынуды сипаттау белгiсі болып табылады. Сыну кезінде тәртіп бойынша зақымдалған шектілікпен байқалады( сау шектілікпен салыстыру жолымен анықталады) . Қатынас бойынша сүйек сынықтарының жылжуында сүйек шытыры бiр-бiрiне айқындалады.

Сыну кезінде алғашқы көмектiң көрсетуiнде ең маңыздысы дер кезiнде зақымдалған шектiлiкке дұрыс иммобилизация, толық тыныштықты қамту, қимылсыздығы жатады. Бұнымен: қатерлi сезiнулердi әлсiрету және жарақаттық шоктi дамытуды ықтималдықтың кiшiрейтуi; сынулардың ашық күйiнделер пайда болуды қауiп-қатер және жара инфекциясының дамытуын кiшiрейту; жұмсақ кездемелер және iшкi органдардың қосымша бұзылуларын пайда болуды қауiп-қатердiң кiшiрейтуi; сынуларды бiтiп кету үшiн қолайлы жағдайлардың жасалуына қол жетіледі. Көлiк иммобилизациясы дөңгелектер арқасында iске асады. Дөңгелектер қатты және ыңғайлы материалдардан жасалады. Әдетте алғашқы көмекті көрсету кезінде дөңгелектерді қол материалдардан - тақтадан, таяқтан жасайды. Күю - бұл жоғары температура әсерінен (жалын, ыстық бу, қайнаған су) немесе кейбір химиялық заттар (қышқыл, сілті) нәтижесінде дененің кездемесінің зақымдалуы. Күйіктің ерекше пішіні -сәулеге күю (күн, радиация, рентген) . Күю 4 кезеңге бөлінеді: 1 кезең - қызару және зақымданған жердегі терінің ісуі; белгілері бірнеше күн аралығында өтеді; 2 кезең - 1 кезеңдегі көрсетілген белгілерден бөлек сұйықтықпен толтырылған көбіршіктер пайда болады; белгілері бір немесе бір жарым күнде басылады; 3-кезең - күйген беттік қабатты қаптаған, барлық терінің жансыздануы; бірнеше апта аралығында жазылады; 4 кезең - терінің жансыздануы және сүйекке дейінгі жұмсақ кездеменің зақымдануы; жазылу өте баяу жүреді. Егер жарақаттану өрт кезінде болса, онда күйген теріге құрғақ іріңдетпейтін таңғышты қояды. Күйген дерді тазалауға және көпіршіктерді жаруға тыйым салынады.

Төменгі температура әсерінен адамның денесінің кейбір жеке мүшелері үсітілуі мүмкін (көбіне аяғы, қол және аяқ саусақтары, құлағы, мұрны және мойыны) . Төменгі температура әсерінен пайда болған дененің кездетпелерінің бүлінулері үсу деп табылады. Осындай жағдайда үсу деңгейін 4 кезеңге бөледі. Үсік жағдайда алғашқы көмек көрсету зақымдалған терінің айналасындағы қан айналымды тез қалыпқа келтіру болып келеді, ол үшін үсіген жерге құрғақ алақанды тез үйкелеу керек. Қармен уқалауға жол берілмейді.

Күю және үсу кезіндегі алғашқы жәрдем және диагностикасы

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.